Jednostka Wojskowa GROM
Tobie Ojczyzno! | |
Odznaka rozpoznawcza | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
13 lipca 1990 |
Tradycje | |
Święto |
13 czerwca |
Nadanie sztandaru |
1 października 1996 |
Rodowód | |
Dowódcy | |
Pierwszy | |
Obecny | |
Działania zbrojne | |
Haiti (PKW Haiti), Slawonia (Operacja Little Flower), Kosowo (PKW Kosowo), Wojna w Afganistanie (2001–2021) (PKW Afganistan), II wojna w Zatoce Perskiej (PKW Zatoka Perska, PKW Irak) | |
Organizacja | |
Numer | |
Rodzaj sił zbrojnych | |
Rodzaj wojsk | |
Podległość | |
Skład |
ZB A, ZB B, ZB C, dowództwo, sztab, pododdział zabezpieczenia |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Jednostka Wojskowa GROM – jednostka wojskowa Wojsk Specjalnych (Jednostka Wojskowa 2305), sformowana 13 lipca 1990[3][4] w odpowiedzi na postrzelenie przez terrorystów 30 marca 1990 w Bejrucie dwojga Polaków w odwecie za pomoc polskiego rządu w emigracji Żydów z ZSRR do Izraela[5]. Tworzenie JW GROM rozpoczęto w 1990, przy wsparciu m.in. Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Niemiec[6].
Od 1 października 1999 JW GROM jest elementem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, wchodzi w skład Wojsk Specjalnych, podlega Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych. Decyzją Ministra Obrony Narodowej z 4 sierpnia 1995 nr 199/MON, podjętą w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i nadania nazwy wyróżniającej Jednostce Wojskowej Nr 2305 w Warszawie, Jednostka przejęła dziedzictwo i z honorem kontynuuje tradycje Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej 1940–1945 oraz przyjęła nazwę wyróżniającą „Cichociemnych”[7].
Zadania
[edytuj | edytuj kod]Żołnierze JW GROM są przygotowani do prowadzenia operacji specjalnych, w tym: działań ratunkowych, akcji bezpośrednich, działań przeciwterrorystycznych zwłaszcza na terytoriach wrogich państw oraz innych objętych wojną, kryzysem itd. Jednostka jest polskim odpowiednikiem jednostek specjalnych: amerykańskich 1st Special Forces Operational Detachment „Delta” (tzw. Delta Force), SEALs DEVGRU – Naval Special Warfare Development Group, brytyjskiej SAS, izraelskiego Sajjeret Matkal[8].
Jednostka może wykonywać zadania:
- leśne (taktyka zielona) – organizowanie doraźnych lub planowych pułapek, zasadzek, właściwe reagowanie na wymianę ognia, walka wręcz, ubezpieczone marsze, ciche poruszanie się z użyciem kamuflażu, wychodzenie z zasadzek, obserwacja, przenikanie, naprowadzanie ataków lotniczych, rozmieszczanie snajperów itp. Taktyka obejmuje również metody dotarcia do miejsca operacji drogą lotniczą, w tym zrzuty na spadochronach z dużej wysokości HALO i HAHO oraz zjazd na linach z helikoptera,
- miejskie (taktyka czarna) – działania antyterrorystyczne na obszarze zurbanizowanym, zabudowanym, w tym w pomieszczeniach, pojazdach, samolotach, budynkach, ulicach, lotniskach, dworcach itp. Zespół CQB używany jest do walki z terrorystami na zagrożonym obszarze, zespół MOUT przejmuje i utrzymuje taki obszar,
- wodne (taktyka niebieska) – działania pod wodą oraz na wodzie, w tym m.in. patrolowanie, nurkowanie, abordaże, także dotarcie do miejsca operacji drogą lotniczą lub wodną, w tym z użyciem helikoptera i/lub łodzi szturmowych[8].
Główne zadania JW GROM:
- MOOTW – (ang. Military Operations Other Than War) operacje reagowania kryzysowego, operacje wojskowe inne niż wojna, w tym tzw. Non Combatment Evacuation – sprawne, bezpieczne i szybkie ewakuowanie osób z rejonów objętych walkami czy niepokojami społecznymi,
- HR – (Hostage Rescue) odbijanie zakładników poza granicami kraju na potencjalnie wrogim terytorium,
- CT – (Counterterrorism) – kontr-terroryzm (AT), fizyczne zwalczanie terrorystów,
- PR – (Personel Recovery) – wchodzi w to m.in. CSAR – (Combat Search and Rescue), ewakuacja personelu z zagrożonych terenów, obiektów itp.,
- CSAR – (Combat Search and Rescue) – bojowe akcje ratowniczo-poszukiwawcze np. ewakuacja lotników zestrzelonych nad terytorium przeciwnika,
- SR – (Special Reconnaissance) – rozpoznanie specjalne na terenie przeciwnika, tj. pozyskanie wszelkich istotnych informacji,
- DA – (Direct Action) – akcje bezpośrednie: sabotaż, dywersja, zasadzki itp.,
- MS – (Military Support) – wsparcie militarne: szkolenie wojsk własnych i sojuszniczych podczas pokoju,
- UW – (Unconventional Warfare) – działania niekonwencjonalne: m.in. przenikanie do oddziałów wroga, działania przeciwdywersyjne[8].
Organizacja jednostki
[edytuj | edytuj kod]Organizacja, liczba żołnierzy, szczegółowe dane dotyczące uzbrojenia i wyposażenia są ściśle tajne. Prasa zachodnia informowała, że w 2012 w jednostce służyło prawdopodobnie ok. 450 żołnierzy, w dwóch pododdziałach bojowych, a także komórkach sztabowych, logistycznych, informacyjnych, transportowych itp. Pierwsi dowódcy deklarowali, że jednostka samodzielnie pozyskuje niezbędne dane, posiada własny bank informacji na temat m.in. potencjalnych przeciwników.
Dowództwo, sztab i większość struktur zlokalizowane są w Warszawie w dzielnicy Rembertów. Jednostka składa się z pododdziałów, w tym: stołeczny Zespół Bojowy A realizujący działania lądowe, Zespół Bojowy B w Gdańsku, działający na akwenach i Zespół Bojowy C. Organizacja jednostki wojskowej wzorowana jest na strukturze brytyjskiego 22nd SAS Regiment oraz tzw. 1st Special Forces Operational Detachment Delta (w mass mediach – Delta Force, w Departamencie Obrony USA – dawniej Combat Applications Group [CAG], obecnie Army Compartmented Elements [ACE]). Organizacja przypomina australijski SAS Regiment, są w niej pododdziały specjalistyczne zamiast plutonów poszczególnych specjalności, jak np. w brytyjskim 22 pułku SAS.
Wśród żołnierzy jednostki znajdują się tzw. operatorzy, czyli dowódcy zespołów (pododdziałów) bojowych. Każdy z nich ma co najmniej dwie specjalności, np. operatora radiostacji, strzelca wyborowego, sapera, chemika, ratownika medycznego, kierowcy. Ponadto żołnierze pododdziałów zabezpieczenia: analitycy, elektronicy, informatycy, specjaliści od materiałów wybuchowych (Explosive Ordnance Disposal – EOD (saperzy). W składzie zespołów bojowych są specjaliści m.in. od wybuchowego wdzierania się do szturmowanych pomieszczeń) (Method of Entry, MoE) oraz technicy różnych specjalności. Najmniejszą komórką organizacyjną jest zazwyczaj sześcioosobowa sekcja, wchodzi w skład grupy, ta w skład zespołów. Jednostka posiada dwa własne śmigłowce Black Hawk[9], a także tzw. Wysuniętych Nawigatorów Naprowadzania Lotnictwa (ang. JTAC). W jednostce wykorzystuje się psy służbowe rasy owczarek belgijski[10].
Żołnierze JW 2305 / JW GROM
[edytuj | edytuj kod]Dowódcy
[edytuj | edytuj kod]- ppłk/od 1994 płk Sławomir Petelicki[11] (13 lipca 1990 – 19 grudnia 1995)
- płk/od 25 sierpnia 1997 gen. bryg. Marian Sowiński[12] (19 grudnia 1995 – 6 grudnia 1997)
- płk/od 15 sierpnia 1998 gen. bryg. Sławomir Petelicki[12] (6 grudnia 1997 – 17 września 1999)
- płk Zdzisław Żurawski (17 września 1999 – 26 maja 2000)
- płk dypl. Roman Polko (26 maja 2000 – 11 lutego 2004)
- płk Tadeusz Sapierzyński (11 lutego 2004 – 24 lutego 2006)
- gen. bryg. Roman Polko (24 lutego 2006 – 6 września 2006)
- płk Andrzej Kurkowicz (6 września 2006 – 8 listopada 2006)
- płk Piotr Patalong – (8 listopada 2006 – 25 marca 2008)
- płk Jerzy Gut (25 marca 2008 – 24 lipca 2008)
- płk Dariusz Zawadka (24 lipca 2008 – 6 sierpnia 2010)
- płk Jerzy Gut (6 sierpnia 2010 – 28 lipca 2011)
- płk Piotr Gąstał (28 lipca 2011 – 8 września 2016)
- ppłk/płk Robert Kopacki (8 września 2016 – 14 marca 2017)[13]
- płk Mariusz Pawluk (14 marca 2017 – 1 stycznia 2020)[14][15]
- płk Grzegorz Mikłusiak (1 stycznia 2020 – 30 marca 2023)[15][7][1][16]
- płk Grzegorz Gers (p.o. dowódcy od 30 marca 2023)[1][2]
Oficerowie
[edytuj | edytuj kod]- ppłk Leszek Drewniak (1990 – 2000)[17]
- kpt./ od 6 listopada 2008 ppłk rez. Krzysztof Przepiórka (1991 – 1994)[18][19][20]
- płk Sławomir Berdychowski (1991 – 2010)[21]
Pochodzenie nazwy
[edytuj | edytuj kod]Istnieje kilka wytłumaczeń pochodzenia nazwy jednostki. Oficjalnie wywodzi się ją jako skrótowiec od „Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego”[22]. Według innej wersji ma ona nawiązywać do imienia gen. Gromosława Czempińskiego, funkcjonariusza SB, UOP, który uczestniczył w operacji wywiadowczej, o filmowej nazwie Operacja Samum (niemającej wspólnego z opisywaną JW, w operacji której uczestnikami było kilku ówczesnych oficerów JW 2305, m.in. ppłk Jacek Bartosiak, będący później szefem wyszkolenia strzeleckiego i snajperem w jednostce) – według tej samej wersji, wdzięczni za jej sukces Amerykanie sfinansowali stworzenie jednostki 2305[23] lub od Grupy Realizacyjnej Operacji Most, w skład której wchodzili m.in. funkcjonariusze Departamentu I MSW m.in. Gromosław Czempiński, Sławomir Petelicki, zajmujący się ochroną transportu dużej liczby Żydów z ZSRR przez Polskę do Izraela w latach 90 XX w.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Od utworzenia w 1990 do 1999 była to jednostka typu wojskowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, jako pododdział ochronny i kontrterrorystyczny. W latach 1990–1992 Grupa Realizacyjna Operacji Most ochraniała transport Żydów z ZSRR do Izraela tranzytem przez Polskę, po zakończeniu tego zadania ówczesny minister SW Antoni Macierewicz zdecydował zachować zdolności, jakie nabyła jednostka. W 1994 uczestniczyła w Operacji Uphold Democracy, wykonując zadania ochronne. Była to pierwsza operacja zagraniczna jednostki.
1 października 1996 prezydent Aleksander Kwaśniewski przekazał płk Marianowi Sowińskiemu sztandar Jednostki Wojskowej 2305. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli: cichociemny Bronisław Czepczak Górecki oraz Agnieszka Petelicka, żona Sławomira Petelickiego[24]. 1 października 1999 umową między MSWiA a MON jednostkę podporządkowano ministrowi obrony narodowej, służący w niej zostali żołnierzami.
Udział w misjach zagranicznych:
- 1994 – Uphold Democracy: w Republice Haiti, wraz z jednostkami specjalnymi USA,
- 1996, 1999, 2001 – Bałkany, m.in. zatrzymanie podczas operacji Little Flower zbrodniarza wojennego Slavko Dokmanovicia zwanego „rzeźnikiem z Vukovaru”,
- 2002–2004 – w Islamskim Państwie Afganistanu, Bahrajnie, Republice Kirgiskiej, Kuwejcie, na Oceanie Indyjskim,
- 2002–2003 – na wodach Zatoki Perskiej: abordaże na statki, nadzór nad realizacją embarga ONZ na handel ropą naftową z Irakiem,
- 2003–2004 – Iraqi Freedom: zdobycie abordażem terminalu naftowego KAAOT w porcie Umm Kasr (Basra), zdobycie zapory wodnej Mukarayin, operacje specjalne, poszukiwanie oraz neutralizacja współpracowników Husajna, członków terrorystycznej Al – Kaidy (z amerykańskiej talii kart),
- 2002–2004, 2007–2013 – Afganistan, operacje na terenie kraju, uwolnienie 20 zakładników, ochrona polskich żołnierzy w Bagram, ochrona VIP-ów,
- 2021 – Afganistan, ewakuacja ponad tysiąca osób, w tym VIP, obywateli państw sojuszniczych oraz współpracujących z sojusznikami i organizacjami międzynarodowymi obywateli Afganistanu; m.in. współpracowników Litwy, Łotwy, Holandii, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- W 2012 decyzją kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych jednostkę odznaczono Medalem „Pro Patria”; sztandar udekorowano 15 czerwca 2012 podczas święta 25 BKPow[25][26].
- W 2013 jednostkę odznaczono Medalem „Za zasługi dla Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ”[27].
Fundacje
[edytuj | edytuj kod]W 1997 powstała Fundacja Byłych Żołnierzy Jednostek Specjalnych G.R.O.M., a jej pomysłodawcą był Sławomir Petelicki[28]. Należą do niej byli członkowie elitarnych jednostek specjalnych, którzy oferują szersze wykorzystanie swoich umiejętności i doświadczenia. Prezesem fundacji jest ppłk rez. Adam Lizoń, a w składzie zasiadają m.in. Romuald Szeremietiew i Janusz Cisek[29].
24 stycznia 2011 powstała Fundacja „Sprzymierzeni z GROM”[30], której podstawowym celem jest pomoc weteranom i żołnierzom głównie sił specjalnych oraz funkcjonariuszom innych służb mundurowych, a także wspieranie edukacji historycznej młodzieży. W Radzie Fundacji zasiada m.in. Piotr Gąstał, były dowódca JW GROM[31].
W kulturze masowej
[edytuj | edytuj kod]- W 2001 książka Huberta Królikowskiego pt. Wojskowa Formacja Specjalna GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej była na liście dziesięciu najlepiej sprzedających się książek polskich autorów[32].
- Jednostka ta pojawiła się w grze komputerowej Medal of Honor: Warfighter wyprodukowanej przez Danger Close, wydana w Polsce przez Electronic Arts Polska.
- O Jednostce Wojskowej GROM została wydana książka GROM Siła i Honor autorstwa Michała Komara w rozmowie z gen. bryg. Sławomirem Petelickim.
- O Jednostce Wojskowej GROM została wydana książka Szturman autorstwa Dominika Rutkowskiego w rozmowie z Ppłk Krzysztofem Przepiórką, opowiadająca o kulisach powstania i funkcjonowania GROM-u.
- O historii Jednostki Wojskowej GROM i sukcesach GROM-owców na misjach zagranicznych powstał film dokumentalny GROM Prawdziwa Historia.
- Wspomnienia ze służby w Jednostce Wojskowej GROM spisali i wydali byli żołnierze jednostki: Andrzej K. Kisiel (współautor: Marcin Rak) Trzynaście moich lat w JW GROM[33] oraz książki byłego operatora o pseudonimie Naval: Przetrwać Belize[34], Ostatnich gryzą psy[35], Zatoka[36], Camp Pozzi[37] i Chłopaki z Marsa[38].
- W grach komputerowych z serii Rainbow Six pojawiają się fikcyjne postacie: Kazimiera Rakuzanka, Ela Bosak, i Zofia Bosak które przedstawione są jako operatorki JW GROM[39][40].
- Jednostka GROM została także wspomniana, po prośbach graczy, w grze Call of Duty: Modern Warfare, w sklepie za opłatą (punkty COD) można było zakupić skórkę operatora GROM, a także zestaw kosmetycznych dodatków (m.in. broń, emblemat itp.).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Cichociemni
- Jednostka Wojskowa Agat
- Jednostka Wojskowa Formoza
- Jednostka Wojskowa Komandosów
- Jednostka Wojskowa Nil
- Operacja Most
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Edyta Żemła , Tajna operacja, spektakularne sukcesy, ale też porażki. Dowódca GROM-u odszedł ze stanowiska [online], onet.pl, 31 marca 2023 [dostęp 2024-04-15] .
- ↑ a b Anna Dąbrowska , Świętujemy dwudziestopięciolecie członkostwa w NATO [online], polska-zbrojna.pl, 12 marca 2024 [dostęp 2024-07-04] .
- ↑ Jarosław Rybak: GROM2.pl. Warszawa: Jeden Świat, 2009. ISBN 978-83-89632-50-0.
- ↑ Michał Komar, Sławomir Petelicki: GROM: Siła i honor. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010. ISBN 978-83-08-04538-1.
- ↑ „Angora” nr 17, 24 kwietnia 2011 strona 6.
- ↑ Hubert Królikowski , Koncepcja i tworzenie JW GROM jako jednostki sił operacji specjalnych, „Bezpieczeństwo” (nr 2 (XXXIX)), 2020, ISSN 2451-0718 .
- ↑ a b Jednostka Wojskowa GROM. [w:] BIP [on-line]. [dostęp 2024-07-28].
- ↑ a b c Eugeniusz Januła , Eugeniusz Januła: GROM – szpica polskich wojsk specjalnych [online], geopolityka.org [dostęp 2020-01-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-28] (pol.).
- ↑ Black Hawk na potrzeby GROM-u [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-12-31] .
- ↑ K9 GROM | Special-Ops.pl – Portal Ludzi Akcji [online], www.special-ops.pl [dostęp 2018-07-27] (pol.).
- ↑ Ireneusz Chloupek. Ojciec. „Special Ops”. 30 lat JW GROM. s. 38-42.
- ↑ a b Stefan Bałuk „Starba”, Jednostka wojskowa 2305 [online], zeszytykombatanckie.pl [dostęp 2022-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-31] .
- ↑ Nowe wyznaczenia na stanowiska [online], mon.gov.pl, 8 września 2016 [dostęp 2016-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-16] .
- ↑ Komunikat MON [online], mon.gov.pl, 14 marca 2017 [dostęp 2017-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-17] .
- ↑ a b Najpierw zatrzymania, teraz zmiana na stanowisku dowódcy GROM [online], www.tvp.info [dostęp 2019-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-24] (pol.).
- ↑ Zmiana na stanowisku dowódcy JW GROM! [online], special-ops.pl, 3 kwietnia 2023 [dostęp 2024-04-15] .
- ↑ Mówili o nim "Diabeł": współtwórca GROM-u, karateka, wojownik. onet.pl. [dostęp 2023-01-20].
- ↑ Rutkowski 2017 ↓, s. 61-78.
- ↑ Niezniszczalny. ckm.pl. [dostęp 2023-01-20].
- ↑ ppłk Krzysztof Przepiórka. mayagency.com.pl. [dostęp 2023-01-20].
- ↑ Bylina 2021 ↓, s. 54-55.
- ↑ Informacja z oficjalnej strony www jednostki GROM.
- ↑ Kim jest Gromosław Czempiński (dostęp: 2014-01-22).
- ↑ Antyterroryzm.gov.pl. antyterroryzm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-01)]..
- ↑ kpt. Bogdan Oleksiewicz: Kawaleryjskie Święto. 25bkpow.wp.mil.pl, 2012-06-18. [dostęp 2012-06-19].
- ↑ kpt. Bogdan Oleksiewicz: Kawaleryjskie Święto. army.mil.pl, 2012-06-18. [dostęp 2012-06-19].
- ↑ Posiedzenie Zarządu Głównego SKMP ONZ. skmponz.pl, 2013-12-16. [dostęp 2013-12-28].
- ↑ Kim jesteśmy. grom.org.pl. [dostęp 2013-07-22]. (pol.).
- ↑ FUNDACJA BYŁYCH ŻOŁNIERZY JEDNOSTEK SPECJALNYCH GROM. krs.serwisprawa.pl. [dostęp 2013-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-22)]. (pol.).
- ↑ Krajowy Rejestr Sądowy, nr KRS: 0000375883, 23 stycznia 2011 .
- ↑ Fundacja Sprzymierzeni [online] [dostęp 2021-12-31] (pol.).
- ↑ Jak tam sprzedaż w Empiku? Co na to Asy? [online] [dostęp 2020-07-14] .
- ↑ Fundacja Sprzymierzeni [online], fundacja-sprzymierzeni.pl [dostęp 2017-10-03] (pol.).
- ↑ Naval, Przetrwać Belize, opowieść GROMO-owca o morderczym treningu w... | Special-Ops.pl – Portal Ludzi Akcji, „Special-Ops.pl – Portal Ludzi Akcji” [dostęp 2017-10-03] (pol.).
- ↑ „Ostatnich gryzą psy”. Najnowsza książka Navala [online], www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2017-10-03] .
- ↑ Zatoka. GROM na wodach Zatoki Perskiej [online], Wydawnictwo Bellona [dostęp 2021-08-03] (pol.).
- ↑ Camp Pozzi. GROM w Iraku [online], Wydawnictwo Bellona [dostęp 2021-08-03] (pol.).
- ↑ Chłopaki z Marsa [online], Wydawnictwo Bellona [dostęp 2021-08-03] (pol.).
- ↑ Polska i Polacy w grach komputerowych [cz. 2]. Wałęsa, Kopernik i żołnierze AK, „Gadżetomania.pl” [dostęp 2017-10-03] (pol.).
- ↑ Operatorka Ela w nowym filmie z Rainbow Six Siege, „Eurogamer.pl” [dostęp 2017-10-04] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- strona JW 2305
- strona o GROM. grom.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-27)].
- Juliusz Ćwieluch: Pogrom u specjalsów. Gazeta.pl Wiadomości, 26 marca 2010. [dostęp 2010-03-27]. (pol.).
- Izabela Leszczyńska , Życie komandosów zagrożone przez MON? [online], Dziennik.pl, 24 czerwca 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-06-26] .
- dr hab. Sławomir Bylina: Siła i Ogień. Społeczno-militarne uwarunkowania Jednostki Wojskowej AGAT w Gliwicach im. Gen. Dyw. Stefana Roweckiego „Grota”. Warszawa: Difin Sp. z.o.o., 2021. ISBN 978-83-8270-002-2.
- Dominik Rutkowski: Szturman. Warszawa: Czerwone i Czarne Sp. z o. o. S.K.A., 2017. ISBN 978-83-7700-296-4.
- Byli Dowódcy Jednostki [online], grom.wp.mil.pl [dostęp 2024-04-15] .