Złota Bulla Karola IV
 |
Ten artykuł od 2019-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Złota Bulla Karola IV – dokument reformujący ustrój Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Wydana przez Karola IV Luksemburskiego. Przyjęta w 1356 r. na sejmie w Norymberdze, obowiązywała aż do XIX w.
W roku 2013 została wpisana na listę UNESCO Pamięć Świata[1].
Postanowienia[edytuj | edytuj kod]
Bulla ogłoszona 10 stycznia 1356, sankcjonowała nowy ustrój Rzeszy. Ustalała liczbę siedmiu elektorów:
trzech elektorów duchownych:
- arcybiskupa Moguncji – kanclerza Rzeszy,
- arcybiskupa Trewiru – kanclerza Burgundii,
- arcybiskupa Kolonii – kanclerza Włoch,
i czterech elektorów świeckich:
- króla Czech – cześnika Rzeszy,
- palatyna reńskiego – stolnika Rzeszy,
- margrabiego Brandenburgii – komornika Rzeszy,
- księcia sasko-wittemberskiego – marszałka Rzeszy.
Tych siedmiu elektorów miało wybierać cesarza. Reprezentowali dwa stany - świecki i duchowny. Stanowiska miały w przypadku świeckich zawsze przechodzić na najstarszego syna. Po śmierci króla, kanclerz Rzeszy zwoływał w ciągu miesiąca sejm do Frankfurtu nad Menem. Bulla dawała ogromne prawa elektorom w swoich posiadłościach, w praktyce czyniąc ich niezależnymi.
Elekt przez sam wybór otrzymywał jedynie godność króla Rzymian z prawem do koronacji na cesarza. Przy jego wyborze obowiązywała większość głosów z decydującym głosem arcybiskupa Moguncji. Koronacji na króla dokonywano w Akwizgranie, na cesarza zaś w Rzymie, dokąd organizowano uroczystą wyprawę koronacyjną.
W okresie bezkrólewia rządy sprawować miał palatyn reński oraz książę saski jako Wikariusze Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Złota Bulla dawała szereg uprawnień elektorom w celu zabezpieczenia ich przed naciskami oraz przed konfliktami o uprawnienia elektorskie:
- dziedziczność godności elektora według primogenitury w linii męskiej,
- niepodzielność terytorium elektorskiego,
- prawo majestatu, czyli traktowania na równi z koronowanymi monarchami,
- privilegium de non appellando – najwyższe sądownictwo z zakazem apelowania do króla (cesarza), oskarżenia poddanych przeciw elektorom mógł rozstrzygać tylko Sejm Rzeszy, nie sam król,
- elektorowie mieli tworzyć osobną kurię Sejmu Rzeszy, która uzyskała prawo do formułowania projektów ustaw do rozpatrzenia przez Sejm Rzeszy – na równi z królem (cesarzem).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ The “Golden Bull” – All seven originals and the “King Wenceslaus’ luxury manuscript copy” of the Österreichische Nationalbibliothek. unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
