Kolcopiórki
| Dasyornithidae[1] | |||
| Sibley & Ahlquist, 1985[2] | |||
_(8079652394).jpg) Przedstawiciel rodziny – kolcopiórek rudy (D. broadbenti) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina |
kolcopiórki | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Rodzina: Dasyornis Vigors & Horsfield, 1827 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Rodzaje i gatunki | |||
| |||
Kolcopiórki[8] (Dasyornithidae) – monotypowa rodzina małych, skrytych ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes), wyodrębniona z Acanthizidae[9][10][11][12]. Występują w południowo-zachodniej, południowo-wschodniej i wschodniej Australii[13]. Czasami są zaliczane do jednej rodziny z lamparcikami i buszówkowatymi.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wszystkie gatunki charakteryzują się skromnym, brązowo-szarym upierzeniem i długim ogonem o zaokrąglonym końcu. Długość ciała 17–25 cm; masa ciała 26–77 g[11]. Zasiedlają nadbrzeżne zarośla. Występują daleko od siebie, co sugeruje, że kiedyś ich obszar był znacznie większy. Jeden z nich, kolcopiórek mały, został reintrodukowany do południowo-zachodniej Australii. Ten gatunek oraz kolcopiórek rudy są zagrożone wyginięciem wskutek intensywnej zabudowy na obszarze ich występowania.
Kolcopiórki są skryte i płochliwe. Zjadają głównie bezkręgowce. Większość czasu spędzają chodząc lub skacząc po ziemi między niskimi roślinami i kępkami trawy. Zazwyczaj ich obecność można stwierdzić jedynie na podstawie przenikliwego, acz melodyjnego śpiewu i ostrych głosów porozumiewawczych. Nieczęsto przelatują więcej niż 20 m. Mało wiadomo na temat ich zwyczajów lęgowych. Budują z traw i patyków kuliste albo kopulaste gniazda i składają prawie zawsze 2 jaja.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Dasyornis (Dasiornis): gr. δασυς dasus „włochaty, kudłaty”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[14].
- Sphenura: gr. σφην sphēn, σφηνος sphēnos „klin”; ουρα oura „ogon”[15]. Gatunek typowy: Turdus brachypterus Latham, 1801.
- Sittina: gr. σιττη sittē „ptak przypominający dzięcioła”[16].
- Maccoyornis: prof. Sir Frederick McCoy (1823–1899), irlandzki geolog, założyciel Melbourne Museum; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[17]. Gatunek typowy: Sphenura broadbenti McCoy, 1867.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny należy jeden rodzaj z trzema występującymi współcześnie gatunkami[8]:
- Dasyornis broadbenti (McCoy, 1867) – kolcopiórek rudy
- Dasyornis brachypterus (Latham, 1801) – kolcopiórek brązowy
- Dasyornis longirostris Gould, 1841 – kolcopiórek mały
Opisano również gatunek wymarły z miocenu dzisiejszej Australii[18]:
- Dasyornis walterbolesi Nguyen, 2019
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dasyornithidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Ch. Sibley & J.E. Ahlquist. The Phylogeny and Classification of the Australo-Papuan Passerine Birds. „Emu”. 85 (1), s. 1–14, 1985. DOI: 10.1071/MU9850001. (ang.).
- ↑ M.H.C. Lichtenstein: Verzeichniss der Doubletten des Zoologischen Museums der Königl. Universität zu Berlin: nebst Beschreibung vieler bisher unbekannter Arten von Säugethieren, Vögeln, Amphibien und Fischen. Berlin: In Commission bei T. Trautwein, 1820, s. 7. (niem.).
- ↑ H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 4: Zoophyten. Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1825, s. 543. (niem.).
- ↑ W. Swainson: Northern Zoology. W: J. Richardson (red.): Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N. Cz. 2: The Birds. London: John Murray, 1831, s. 157. (ang.).
- ↑ G.M. Mathews. New generic names for Australian birds. „Austral Avian Record”. 1, s. 113, 1912. (ang.).
- ↑ N.A. Vigors & T. Horsfield. A Description of the Australian Bird in the Collection of the Linnean Society; with an Attempt at arranging them according to their natural Affinities. „Transactions of the Linnean Society of London”. 15, s. 231, 1827. (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Dasyornithidae Schodde, 1975 - kolcopiórki - Bristlebirds (wersja: 2017-03-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-24].
- ↑ A.C. Driskell & L. Christidis. Phylogeny and evolution of the Australo-Papuan honeyeaters (Passeriformes: Meliphagidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 31 (3), s. 943–960, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2003.10.017. (ang.).
- ↑ R.E. Johnstone, G.M. Storr: Handbook of Western Australian Birds. Cz. 2: Passerines. Perth: Western Australian Museum, 2004. ISBN 978-1-920843-11-3. (ang.).
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Bristlebirds (Dasyornithidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.dasyor1.01. [dostęp 2023-05-24]. (ang.).
- ↑ J.L. Gardner, J.W.H. Trueman, D. Ebert, L. Joseph & R.D. Magrath. Phylogeny and evolution of the Meliphagoidea, the largest radiation of Australasian songbirds. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55 (3), s. 1087–1102, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.02.005. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bristlebirds, pardalotes, Australasian warblers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-25]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Dasyornis [dostęp 2022-01-05].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Sphenura [dostęp 2022-01-05].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Sittina [dostęp 2023-05-24].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Maccoyornis [dostęp 2022-01-05].
- ↑ J.M.T. Nguyen. A new species of bristlebird (Passeriformes, Dasyornithidae) from the early Miocene of Australia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 39 (1), 2019. DOI: 10.1080/02724634.2019.1575838. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- D. Burni, B. Hoare, J. DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), P. Benstead i inni: Encyklopedia Ptaki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).