Pełzacze (ptaki)
| Certhiidae[1] | |||
| Leach, 1819 | |||
 Pełzacz amerykański (Certhia americana) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina |
pełzacze | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Certhia familiaris Linnaeus | |||
| Rodzaje | |||
|
| |||
Pełzacze[3], pełzaczowate[4] (Certhiidae) – monotypowa rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Pełzacze występują w Eurazji, Afryce, Ameryce Północnej i Środkowej[5][6].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 11–14 cm, masa ciała 6,5–12,5 g[7]. Pełzacze są bardzo podobne w wyglądzie i zachowaniu, dlatego też na obszarach, gdzie występuje więcej niż jeden gatunek, odróżnienie ich sprawia duże trudności. Pełzaczowate nie podejmują dalekich migracji.
Są małymi ptakami, żerującymi na drzewach. Z wierzchu są brązowe, a od spodu białe. Mają długi zakrzywiony dziób, którym wydobywają drobne bezkręgowce z zagłębień w korze. Podobnie jak dzięcioły, mają sztywne sterówki, którymi podpierają się podczas przebywania na pniu drzewa. Gniazdują w rozmaitych szczelinach w pniach lub między pniem a korą.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Pełzacze najbliżej spokrewnione są z pełźcami (Salpornithidae)[3], które dawniej były klasyfikowane jako ich podrodzina (Salpornithinae)[4][8].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Greckie κερθιος kerthios – mały, zamieszkujący drzewa, owadożerny ptak wspomniany przez Arystotelesa, być może pełzacz Certhia, lecz nigdy nie został właściwie zidentyfikowany. W nomenklaturze zoologicznej i w różnych kombinacjach nazw rodzajowych nazwę tę stosuje się na określenie rozmaitych cienkodziobych i krzywodziobych gatunków ptaków[9].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodziny należy jeden rodzaj – Certhia – obejmujący następujące gatunki[3]:
- Certhia tianquanensis Li Gui-yuan, 1995 – pełzacz syczuański
- Certhia nipalensis Blyth, 1845 – pełzacz rdzaworzytny
- Certhia discolor Blyth, 1845 – pełzacz dębowy
- Certhia manipurensis Hume, 1881 – pełzacz płowy – takson wyodrębniony z C. discolor[10][11][12][13][14][15]
- Certhia himalayana Vigors, 1832 – pełzacz himalajski
- Certhia brachydactyla C.L. Brehm, 1820 – pełzacz ogrodowy
- Certhia americana Bonaparte, 1838 – pełzacz amerykański
- Certhia hodgsoni W.E. Brooks, 1871 – pełzacz mały – takson wyodrębniony z C. familiaris[10][11][12][13][14][16]
- Certhia familiaris Linnaeus, 1758 – pełzacz leśny
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Certhiidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 118. (łac.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Certhiidae Leach, 1819 - pełzacze - Treecreepers (wersja: 2024-03-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-04-06].
- ↑ a b P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 12, 1999.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v15.1). [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
- ↑ Treecreepers (Certhiidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2016-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
- ↑ Harrap 2008 ↓, s. 181–186.
- ↑ Harrap 2008 ↓, s. 166.
- ↑ Certhia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
- ↑ a b J. Martens, D.T. Tietze. Systematic notes on Asian birds. 65 A preliminary review of the Certhiidae. „Zoologische Verhandelingen”. 80 (5), s. 273–286, 2006. (ang.).
- ↑ a b D.T. Tietze, J. Martens, Y.-H. Sun. Molecular phylogeny of treecreepers (Certhia) detects hidden diversity. „Ibis”. 148 (3), s. 477–488, 2006. DOI: 10.1111/j.1474-919X.2006.00547.x. (ang.).
- ↑ a b D.T. Tietze, J. Martens, Y.-H. Sun, M. Päckert. Evolutionary history of treecreeper vocalisations (Aves: Certhia). „Organisms Diversity & Evolution”. 8 (4), s. 305–324, 2008. DOI: 10.1016/j.ode.2008.05.001. (ang.).
- ↑ a b D.T. Tietze, J. Martens, Y.-H. Sun: Diversity of some forest-dwelling passerine birds in the Himalayas (Aves: Passeriformes). W: M. Hartmann, J. Weipert: Biodiversität und Naturausstattung im Himalaya. T. III. Erfurt: Verein der Freunde & Förderer des Naturkundemuseums Erfurt e. V., 2009, s. 67–69. ISBN 978-3-00-027117-5. (ang.).
- ↑ a b J. Martens, D.T. Tietze, M. Päckert. Phylogeny, biodiversity, and species limits of passerine birds in the Sino-Himalayan regiona critical review. „Ornithological Monographs”. 70 (1), s. 64–94, 2011. DOI: 10.1525/om.2011.70.1.64. (ang.).
- ↑ Harrap 2008 ↓, s. 186.
- ↑ Harrap 2008 ↓, s. 182.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- S. Harrap: Family Certhiidae (Treecreepers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 13: Penduline-tits to Shrikes. Barcelona: Lynx Edicions, 2008, s. 166–187. ISBN 84-96553-45-0. (ang.).