Kowaliczki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kowaliczki
Neosittidae
Ridgway, 1904[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – kowaliczek zmienny (Daphoenositta chrysoptera)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

kowaliczki

Typ nomenklatoryczny

Rodzina: Neositta Hellmayr, 1901 (= Daphoenositta De Vis, 1897)
Rodzaj: Daphoenositta miranda De Vis, 1897

Rodzaje i gatunki
  • Daphoenositta De Vis, 1897[11]
    4 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kowaliczki[12] (Neosittidae) – monotypowa rodzina małych ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Australii i na Nowej Gwinei[13].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Wyglądem zewnętrznym przypominają przedstawicieli rodziny kowalików, w obrębie której klasyfikowane były przez wiele lat, ale obecnie wydzielane są do osobnej rodziny[14]. Są zasadniczo osiadłe, migrując jedynie lokalnie.

Są to małe, leśne ptaki o długości 10–14 cm i masie 8–20 g (przy czym kowaliczek czarny jest nieco większy i cięższy od pozostałych)[15] z ostro zakończonymi, zagiętymi w dół dziobami, których używają do poszukiwania i zdobywania owadów i ich larw z kory drzew. Skrzydła długie i szerokie. Nogi mają krótkie, z długimi palcami, jednak nie wykazują przystosowania do wspinania się po pniach. Mają krótki ogon. Dziób kształtu sztyletu u kowaliczka czarnego, a nieznacznie zagięty w górę u kowaliczka zmiennego. Upierzenie kowaliczka czarnego jest w większości czarne, z czerwonymi policzkami; u kowaliczka zmiennego ubarwienie bardziej złożone z wieloma podgatunkami posiadającymi różne jego odmiany. Wszystkie kowaliczki ukazują w pewnym stopniu dymorfizm płciowy w upierzeniu.

Są generalnie kiepskimi lotnikami, co może być wyjaśnieniem dla niezasiedlenia przez te ptaki właściwych dla nich siedlisk na wyspach, jak na przykład na Tasmanii. Budują otwarte gniazda kielichowe w rozgałęzieniach drzew.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Kowaliczki najbliżej spokrewnione są z maoryskami (Mohouidae)[12].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Neops: gr. νεος neos „nowy”; ωψ ōps, ωπος ōpos „wygląd, oblicze”[16]. Typ nomenklatoryczny: Sitella chrysoptera Latham, 1801.
  • Sittella (Sitella): rodzaj Sitta Linnaeus, 1758 (kowalik); łac. przyrostek zdrabniający -ella[17]. Typ nomenklatoryczny: Sitella chrysoptera Latham, 1801.
  • Daphoenositta (Daphaenositta): gr. δαφοινος daphoinos „cuchnący krwią”, od δα- da „bardzo”; φοινος phoinos „krwistoczerwony, krwawy”; rodzaj Sitta Linnaeus, 1758 (kowalik)[18].
  • Neositta: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Sitta Linnaeus, 1758 (kowalik)[19].
  • Neosittella (Neositella): gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Sittella Swainson, 1837The Key to Scientific Names ↓, Neosittella [dostęp 2023-06-07].. Typ nomenklatoryczny: Sittella striata[g] Gould, 1869.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Pierwotnie były klasyfikowane w dwóch osobnych rodzajach – kowaliczek czarny w rodzaju Daphoenositta, a kowaliczek zmienny i – wydzielony z tego gatunku – kowaliczek górski w rodzaju Neositta. Obecnie oba rodzaje są zwykle łączone w Daphoenositta. Do rodziny zalicza się tylko jeden rodzaj zawierający 3 żyjące i 1 wymarły gatunek[12][20]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Typ nomenklatoryczny: Daphoenositta De Vis, 1897.
  2. ↑ Nie Neops Vieillot, 1816.
  3. ↑ Nomen nudum; nie Sitella Rafinesque, 1815.
  4. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Daphoenositta De Vis, 1897.
  5. ↑ Nowa nazwa dla Sittella Swainson, 1837.
  6. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Neosittella Mathews, 1912.
  7. ↑ Podgatunek D. chrysoptera.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b R. Ridgway. The birds of North and Middle America. „Bulletin of the United States National Museum”. 50 (3), s. 439, 1904. (ang.). 
  2. ↑ A.L. Rand. The rediscovery of the nuthatch Daphoenositta with notes on its affinities. „The Auk”. 53 (3), s. 309, 1936. DOI: 10.2307/4077967. (ang.). 
  3. ↑ L.J.P. Vieillot: Sittine, Neops, Vieill.. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 31. Paris: Chez Deterville, 1819, s. 337. (fr.).
  4. ↑ W. Swainson: Subsect. 3. Zoology. W: H. Murray: An Encyclopædia of Geography: Comprising a complete description of the Earth, Physical, Statistical, Civil, and Political; exhibiting its relation to the heavenly bodies, its physical structure, the natural history of each country, and the industry, commerce, political institutions, and civil and social state or all nations. London: Longman, Rees, Orme, Brown, Green, & Longman, 1834, s. 1484. (ang.).
  5. ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 1. London: John Taylor, 1836, s. 70, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
  6. ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 317, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
  7. ↑ Ch.W. De Vis: Appendix. AA. Report by C. W. De YIS, M.A., Curator, Queensland Museum, on birds for 1896-1897. W: Annual Report on British New Guinea. Brisbane: Edmund Gregory, Government Printer, 1898, s. 85. (ang.).
  8. ↑ C. E. Hellmayr. Kritische Bemerkungen über die Paridae, Sittidae und Certhiidae. „Journal für Ornithologie”. Fünfte folge. 49 (2), s. 187, 1901. (niem.). 
  9. ↑ G.M. Mathews. New generic names for Australian birds. „Austral Avian Record”. 1 (5), s. 114, 1912–1913. (ang.). 
  10. ↑ G.M. Mathews: Systema Avium Australasianarum: a systematic list of the birds of the Australasian region. London: British Ornithologists’ Union, 1930, s. 689. (ang.).
  11. ↑ Ch.W. De Vis. Diagnoses of Thirty-six new or little-known Birds from British New Guinea. „Ibis”. Seventh series. 3 (11), s. 380, 1897. (ang.). 
  12. ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Neosittidae Ridgway, 1904 – kowaliczki – Sittellas (wersja: 2022-08-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-07].
  13. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Whiteheads, sittellas, Ploughbill, Australo-Papuan bellbirds, Shriketit, whistlers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-07]. (ang.).
  14. ↑ R. Noske: Family Neosittidae (Sittellas). W: J. del Hoyo et al.: Handbook of the Birds of the World. T. Vol. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 628–639. ISBN 978-84-96553-42-2.
  15. ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Sittellas (Neosittidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Daphoenositta, DOI: 10.2173/bow.neosit1.01 [dostęp 2023-06-07] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Neops [dostęp 2023-06-07].
  17. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Sitella [dostęp 2023-06-07].
  18. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Daphoenositta [dostęp 2023-06-07].
  19. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Neositta [dostęp 2023-06-07].
  20. ↑ Jacqueline M. T. Nguyen. Australo-Papuan treecreepers (Passeriformes: Climacteridae) and a new species of sittella (Neosittidae: Daphoenositta) from the Miocene of Australia. „Palaeontologia Electronica”. 19.1.1A, s. 4, 2016. (ang.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Rodziny ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes)
barglikowce
(Acanthisitti)
tyrankowce
(Tyranni)
śpiewające
(Oscines)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kowaliczki&oldid=70553889”