Kowaliczki
| ||
| Neosittidae[1] | ||
| Ridgway, 1904 | ||
 Przedstawiciel rodziny – kowaliczek zmienny (Daphoenositta chrysoptera) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | wróblowe | |
| Podrząd | śpiewające | |
| Rodzina | kowaliczki | |
| Synonimy | ||
|
Rodzaju: | ||
| Rodzaje | ||
| Zasięg występowania | ||
| ||
Kowaliczki[7] (Neosittidae) – monotypowa rodzina małych ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Rodzina obejmuje gatunki występujące w Australii i na Nowej Gwinei[8].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wyglądem zewnętrznym przypominają przedstawicieli rodziny kowalików, w obrębie której klasyfikowane były przez wiele lat, ale obecnie wydzielane są do osobnej rodziny[9]. Są zasadniczo osiadłe, migrując jedynie lokalnie.
Są to małe, leśne ptaki o długości 10–14 cm i masie 8–20 g (przy czym kowaliczek czarny jest nieco większy i cięższy od pozostałych)[10] z ostro zakończonymi, zagiętymi w dół dziobami, których używają do poszukiwania i zdobywania owadów i ich larw z kory drzew. Skrzydła długie i szerokie. Nogi mają krótkie, z długimi palcami, jednak nie wykazują przystosowania do wspinania się po pniach. Mają krótki ogon. Dziób kształtu sztyletu u kowaliczka czarnego, a nieznacznie zagięty w górę u kowaliczka zmiennego. Upierzenie kowaliczka czarnego jest w większości czarne, z czerwonymi policzkami; u kowaliczka zmiennego ubarwienie bardziej złożone z wieloma podgatunkami posiadającymi różne jego odmiany. Wszystkie kowaliczki ukazują w pewnym stopniu dymorfizm płciowy w upierzeniu.
Są generalnie kiepskimi lotnikami, co może być wyjaśnieniem dla niezasiedlenia przez te ptaki właściwych dla nich siedlisk na wyspach, jak na przykład na Tasmanii. Budują otwarte gniazda kielichowe w rozgałęzieniach drzew.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Kowaliczki najbliżej spokrewnione są z maoryskami (Mohouidae)[7].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa jest połączeniem greckiego słowa δαφοινος daphoinos – „cuchnący krwią” (δα- da – „bardzo”; φοινος phoinos – „krwistoczerwony, krwawy”) oraz nazwy Sitta Linnaeus, 1758, rodzaju ptaków z rodziny kowalików[11].
Gatunek typowy[edytuj | edytuj kod]
Daphoenositta miranda De Vis
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie były klasyfikowane w dwóch osobnych rodzajach – kowaliczek czarny w rodzaju Daphoenositta, a kowaliczek zmienny i – wydzielony z tego gatunku – kowaliczek górski w rodzaju Neositta. Obecnie oba rodzaje są zwykle łączone w Daphoenositta. Do rodziny zalicza się tylko jeden rodzaj zawierający 3 żyjące i 1 wymarły gatunek[7][12][13]:
- Daphoenositta chrysoptera – kowaliczek zmienny
- Daphoenositta papuensis – kowaliczek górski
- Daphoenositta miranda – kowaliczek czarny
- †Daphoenositta trevorworthyi – wymarły, mioceński gatunek znany z kości goleniowo-nastopkowej odkrytej w Australii (Riversleigh)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Neosittidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. Londyn: John Taylor, 1836–1837, s. 317. (ang.)
- ↑ C. E. Hellmayr. Kritische Bemerkungen über die Paridae, Sittidae und Certhiidae. „Journal für Ornithologie”. Seria 5. 49, s. 187, 1901 (niem.).
- ↑ G. M. Mathews: Austral avian record; a scientific journal devoted primarily to the study of the Australian avifauna. Cz. 1. Londyn: Witherby, 1912–1913, s. 114. (ang.)
- ↑ Daphoenositta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2015-04-18] (ang.).
- ↑ C. W. De Vis. Diagnoses of Thirty-six new or little-known Birds from British New Guinea. „Ibis”. Seria 7. 3, s. 380, 1897 (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Neosittidae Ridgway, 1904 - kowaliczki - Sittellas (wersja: 2021-01-16). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-11].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Whiteheads, sittellas, Ploughbill, Australo-Papuan bellbirds, Shriketit, whistlers (ang.). IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-11].
- ↑ R. Noske: Family Neosittidae (Sittellas). W: J. del Hoyo et al.: Handbook of the Birds of the World. T. Vol. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 628–639. ISBN 978-84-96553-42-2.
- ↑ Richard Noske: Family Neosittidae (Sittellas). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 640–641. ISBN 84-96553-42-6. (ang.)
- ↑ J. A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. (ang.)
- ↑ John H. Boyd III: Neosittidae: Sittellas (ang.). W: Aves—A Taxonomy in Flux 3.02 [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2019-11-29].
- ↑ Jacqueline M. T. Nguyen. Australo-Papuan treecreepers (Passeriformes: Climacteridae) and a new species of sittella (Neosittidae: Daphoenositta) from the Miocene of Australia. „Palaeontologia Electronica”. 19.1.1A, 2016 (ang.).