Lipa amerykańska

Lipa amerykańska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	lipa
Gatunek	lipa amerykańska
	Nazwa systematyczna
	Tilia americana L.; Sp. Pl.: 514 (1753)
Synonimy
	Tilia alabamensis Ashe; Tilia alabamensis var. oblongifolia (Sarg.) Bush; Tilia americana f. ampelophylla V.Engl.; Tilia americana subsp. caroliniana (Mill.) A.E.Murray; Tilia americana var. caroliniana (Mill.) Castigl.; Tilia americana f. cyclophylla V.Engl.; Tilia americana var. densiflora V.Engl.; Tilia americana f. dentata (G.Kirchn.) Rehder; Tilia americana f. divaricata V.Engl.; Tilia americana subf. euryptera V.Engl.; Tilia americana f. fastigiata (A.D.Slavin) Rehder; Tilia americana f. grandifolia V.Engl.; Tilia americana subsp. heterophylla (Vent.) A.E.Murray; Tilia americana var. heterophylla (Vent.) Loudon; Tilia americana f. laxiflora (Michx.) V.Engl.; Tilia americana subf. lepidoptera V.Engl.; Tilia americana f. macrophylla (Fisch. ex Bayer) V.Engl.; Tilia americana f. megalodonta V.Engl.; Tilia americana f. microphylla Farw.; Tilia americana f. microptera V.Engl.; Tilia americana var. missisippiensis (Bosc ex Spach) Schelle; Tilia americana f. moltkei L.Späth ex Dippel; Tilia americana var. neglecta (Spach) Fosberg; Tilia americana f. pedunculata V.Engl.; Tilia americana var. pubescens Loudon; Tilia americana var. scabra Farw.; Tilia americana var. vestita V.Engl.; Tilia americana var. walteri Alph.Wood; Tilia apposita Ashe; Tilia ashei Bush; Tilia australis Small; Tilia canadensis Michx.; Tilia caroliniana Mill.; Tilia caroliniana subsp. floridana (Small) A.E.Murray; Tilia caroliniana var. floridana (Small) V.Engl.; Tilia caroliniana subsp. heterophylla (Vent.) Pigott; Tilia caroliniana var. lata (Ashe) Ashe; Tilia caroliniana var. rhoophila Sarg.; Tilia caroliniana var. vagans V.Engl.; Tilia cocksii Sarg.; Tilia crenoserrata Sarg.; Tilia crenoserrata var. acuminata Ashe; Tilia eburnea Ashe; Tilia eburnea var. lasioclada (Sarg.) Ashe; Tilia excellens J.Wagner; Tilia floridana Small; Tilia floridana var. alabamensis (Ashe) Ashe; Tilia floridana var. australis (Small) Sarg.; Tilia floridana var. hypoleuca Sarg.; Tilia floridana var. oblongifolia Sarg.; Tilia georgiana Sarg.; Tilia georgiana var. crinita Sarg.; Tilia glabra Vent.; Tilia glabra f. fastigiata A.D.Slavin; Tilia glabra var. neglecta Bush; Tilia grata Salisb.; Tilia heterophylla Vent.; Tilia heterophylla var. amphiloba Sarg.; Tilia heterophylla var. michauxii (Nutt.) Sarg.; Tilia heterophylla var. microdonta V.Engl.; Tilia heterophylla var. nivea Sarg.; Tilia heterophylla var. tenera (Ashe) Ashe; Tilia hollandica Du Roi ex Steud.; Tilia hypoleuca Ashe; Tilia incisodentata K.Koch; Tilia lasioclada Sarg.; Tilia lata Ashe; Tilia latifolia Salisb.; Tilia laxiflora Pursh; Tilia laxiflora Michx.; Tilia leptophylla Bayer; Tilia leucocarpa Ashe; Tilia leucocarpa f. attenuata Ashe ex Bush; Tilia leucocarpa var. brevipedunculata (Sarg.) Sudw.; Tilia leucocarpa var. cocksii (Sarg.) Ashe; Tilia leucocarpa var. glaucescens (Sarg.) Sudw.; Tilia littoralis Sarg.; Tilia littoralis var. discolor Sarg.; Tilia longifolia Raf.; Tilia longifolia var. dentata G.Kirchn.; Tilia ludovicia Bosc ex Koehne; Tilia michauxii Nutt.; Tilia monticola Sarg.; Tilia multiflora Vent.; Tilia neglecta Spach; Tilia nigra Borkh.; Tilia nigra var. laxiflora (Michx.) Spach; Tilia nigra var. macrophylla Fisch. ex Bayer; Tilia nuda Sarg.; Tilia nuda var. brevipedunculata Sarg.; Tilia nuda var. glaucescens Sarg.; Tilia pallida Salisb.; Tilia palmeri Bush ex F.C.Gates; Tilia phanera Sarg.; Tilia phanera var. scabrida Sarg.; Tilia porracea Ashe; Tilia pubescens Aiton; Tilia pubescens var. aitonii V.Engl.; Tilia pubescens f. glabrata V.Engl.; Tilia pubescens f. gymnophila V.Engl.; Tilia pubescens f. heteromorpha V.Engl.; Tilia pubescens var. leptophylla Vent.; Tilia pubescens f. truncata (Spach) V.Engl.; Tilia pubescens var. ventenatii V.Engl.; Tilia relicta Laughlin; Tilia stellata Hartig; Tilia stenopetala Raf.; Tilia tenera Ashe; Tilia texana Sarg.; Tilia texana var. grosseserrata Sarg.; Tilia truncata Spach; Tilia velutina Mack. ex V.Engl.; Tilia venulosa Sarg.; Tilia venulosa var. multinervis Sarg.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lipa amerykańska (Tilia americana L.) – gatunek drzewa z rodziny ślazowatych. Występuje naturalnie w Ameryce Północnej^[3].

Rozmieszczenie naturalne[edytuj | edytuj kod]

Rośnie naturalnie w Kanadzie (w prowincjach Nowy Brunszwik, Ontario, Québec i Saskatchewan), środkowych i wschodnich Stanach Zjednoczonych (w Alabamie, Arkansas, Connecticut, Dakocie Południowej, Dakocie Północnej, Delaware, Dystrykcie Kolumbii, na Florydzie, w Georgii, Illinois, Iowa, Indianie, Kansas, Karolinie Południowej, Karolinie Północnej, Kentucky, Luizjanie, Maine, Manitobie, Marylandzie, Massachusetts, Michigan, Minnesocie, Missisipi, Missouri, Nebrasce, New Hampshire, New Jersey, stanie Nowy Jork, Ohio, Oklahomie, Pensylwanii, Rhode Island, Tennessee, Teksasie, Vermoncie, Wirginii, Wirginii Zachodniej i Wisconsin) oraz Meksyku^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Zrzucające liście, wielopienne drzewo^[5].
Liście: Blaszka liściowa ma odwrotnie jajowaty kształt. Mierzy 5–15 cm długości oraz 5–12 cm szerokości, jest ząbkowana na brzegu, ma nasadę od rozwartej do niemal sercowatej i ostry wierzchołek. Ogonek liściowy jest owłosiony^[5].
Kwiaty: Zebrane w wierzchotkach (o długości 7–15 cm) wyrastających z kątów eliptycznych podsadek. Mają 5 działki kielicha o odwrotnie jajowatym kształcie i dorastające do 4–6 mm długości. Płatków jest 5, mają odwrotnie jajowaty kształt i osiągają do 5–11 mm długości^[5].
Owoc: Orzeszek mierzący 5-10 mm średnicy, o kształcie od elipsoidalnego do niemal kulistego^[5].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rośnie na brzegach cieków wodnych oraz w lasach. Występuje na wysokości do 800 m n.p.m.^[5]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-03-10] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Tilia americana L.. Plants of the World Online. [dostęp 2020-12-12]. (ang.).
↑ Tilia americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tilia americana. Plantes & Botanique. [dostęp 2020-12-12]. (fr.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-03-10] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-10] (ang.).

[pow-3] Tilia americana L.. Plants of the World Online. [dostęp 2020-12-12]. (ang.).

[iucn-4] Tilia americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[peb-5] Tilia americana. Plantes & Botanique. [dostęp 2020-12-12]. (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]