Przejdź do zawartości

Lipno (Prudnik)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy części Prudnika. Zobacz też: inne obiekty o tej nazwie.
Lipno
Lipy
część Prudnika
Ilustracja
Widok na Lipy od strony miasta (2019)
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Miasto

Prudnik

Data założenia

XVIII wiek

SIMC

0965890

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-200

Tablice rejestracyjne

OPR

Położenie na mapie Prudnika
Mapa konturowa Prudnika, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Ziemia50°18′18″N 17°34′03″E/50,305000 17,567500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Lipno (nazwa oboczna Lipy[1], niem. Lindenvorwerk) – część miasta Prudnik, położona na południe od centrum miasta, przy drodze w stronę Gór Opawskich. Obejmuje obszar dawnego folwarku.

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

W najstarszych przekazach kartograficznych folwark w Lipach określany był w języku niemieckim jako Piltz Vorwerk lub Buchen Vorwerk. Nazwa Plitz mogła wywodzić się od nazwiska właściciela lub dzierżawcy gospodarstwa, albo była przekształconą formą słowa Pilz (pol. grzyb). Natomiast nazwa Buchen (pol. bukowy) może świadczyć o tym, że rosły tu drzewa bukowe[2].

Lipno (Lipy) na mapie z 1958

Niemiecką nazwą używaną do 1945 było Lindenvorwerk, czyli pol. Lipowy Folwark (otoczony lipami)[2][3]. 1 października 1948 nadano części miasta urzędową polską nazwę Lipno[4]. Nazwa ta, znacząca miejsce porośnięte lipami, była częściowym tłumaczeniem poprzedniej niemieckiej nazwy[3].

Nazwa Lipno ma charakter martwy. Mieszkańcy Prudnika używają wyłącznie nazwy Lipy. Taka też nazwa dominuje w literaturze krajoznawczej i turystycznej[5]. Państwowy rejestr nazw geograficznych wymienia Lipy jako nazwę oboczną[1]. Słownik nazw miejscowości diecezji opolskiej w XX i XXI wieku wymienia także nazwę Prudnik-Lipy[6].

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Część miasta obejmuje obszar wokół dawnego folwarku i gospodarstwa rolnego. Lipy położone są na południe od centrum Prudnika, w dolinie rzeki Prudnik. Stanowią odrębną, izolowaną grupą zabudowań miasta[2]. Znajdują się na zachód od Młyna Czyżyka, na północ od klasztoru franciszkanów w Prudniku-Lesie. Zabudowania Lip ciągną się wzdłuż ulicy Poniatowskiego, która łączy Prudnik z Górami Opawskimi[2].

Widok na Lipy z podnóża Kaplicznej Góry (2018)

Na południe od Lip znajduje się wzniesienie Kozia Góra, a na zachód Kapliczna Góra[2]. W północnej części Lip znajduje się staw, który jest największym zbiornikiem wodnym na terenie Prudnika[2]. Również w Lipach znajduje się pięć niewielkich stawów, zwanych paciorkowymi. Służą one dłuższemu utrzymaniu wody w lokalnym środowisku przyrodniczym[7].

Część miasta leży na Nizinie Śląskiej, w pobliżu Gór Opawskich. Według podziału fizycznogeograficznego z 2017 dr. Krzysztofa Badory, Lipy znajdują się w granicach mikroregionów Obniżenie Prudnickie (318.58.5) i Przedgórze Głuchołasko-Prudnickie (332.17.3)[8].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Kapliczka św. Antoniego (1958)

Folwark w Lipach powstał w XVIII wieku przy drodze, która wówczas łączyła Prudnik z Bartultovicami i Vysoką[2]. Do obszaru majątku należały miejscowe pola i łąki. Swoim terytorium obejmował Kozią Górę na południu oraz Kapliczną Górę na zachodzie[9][10]. Jego powierzchnia liczyła 162 ha[11]. Właścicielami folwarku w XVIII wieku byli między innymi Hoffmann i Andreas Müller[10].

Mieszczańska rodzina Fipperów, która stała się właścicielem folwarku, zbudowała w Lipach cegielnię[2]. Pod koniec XVIII wieku ufundowała budowę barokowej kapliczki św. Antoniego przy gospodarstwie[12]. Na leżącej na zachód od Lip Kaplicznej Górze powstało sanktuarium Matki Bożej Bolesnej[13]. Lipy były połączenie z kościelnymi zabudowaniami bezpośrednią polną drogą[2].

Pałac Fipperów (2018)

W XIX wieku na południe od folwarku, na skraju Lasu Prudnickiego, założono klasztor franciszkanów[2]. W maju 1847 w folwarku Lipy wybuchł pożar, w którym zginęło 100 owiec[14]. W 1899 Fipperowie wznieśli w Lipach neorenesansowy pałac. Przy rezydencji powstał park i ogród[11].

W 1927 Lipy zamieszkiwały 64 osoby[15]. W latach 30. XX wieku między Lipami i klasztorem franciszkanów urządzono poligon wojskowy[16]. Podczas II wojny światowej, w kwietniu 1942 pałac w Lipach znalazł się na liście Grundmanna[17], sporządzonej przez konserwatora Günthera Grundmanna w celu zabezpieczenia skarbów historii przed zniszczeniami wojennymi. Prudnicka składnica została zaszyfrowana literą „B”, do pałacu przewieziono miejskie zbiory sztuki z Wrocławia[11]. Jak podaje Joanna Lamparska, skrytka w Lipach zawierała największy zbiór śląskiej rzeźby średniowiecznej[18]. Ostatnim zarządcą folwarku był Bruno Fipper – przewodniczący Związku Hodowców Buraków w Prudniku[11]. Zginął podczas działań wojennych w 1945, został pochowany w rodzinnym grobie na prudnickim cmentarzu komunalnym[18].

Zabudowania dawnego folwarku (2021)

Po zakończeniu II wojny światowej w okolicy Lip dochodziło do strzelanin między Armią Czerwoną i niemieckimi partyzantami. Między 15 i 18 maja 1945 w Lipach wybuchł szereg pożarów[19]. W maju 1945 do Lip przyjechała polska komisja rewindykacyjna Ministerstwa Kultury i Sztuki w poszukiwaniu dóbr kultury ukrytych przez Grundmanna[20]. Zbiory z Lip przewieziono do Bytomia, a dwa lata później wróciły do Wrocławia[11]. W 1946 do gospodarstwa w Lipach została wywieziona na żniwa młodzież z Kórnicy, Komornik i Łowkowic[21].

W spisie gromad i miejscowości w powiecie prudnickim na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono łącznie Lipno i Górkę jako przedmieście Prudnika pod nazwą Lipy-Górka[22]. W czasach PRL-u w Lipnie wybudowane zostały bloki mieszkalne. Zabudowania wzniesionej przez Fipperów cegielni zostały rozebrane, pozostałością po niej są częściowo zrekultywowane wyrobiska. W pałacu Fipperów, który po II wojnie światowej został upaństwowiony i pełnił funkcję mieszkalną, ulokowano siedzibę Stadniny Koni Prudnik. W czerwcu 1997 we wschodniej części Lip została oddana do użytku miejska oczyszczalnia ścieków[23]. W Lipach powstał dom jednorodzinny[2]. W 2018 wzdłuż ulicy prowadzącej przez Lipy zbudowano ciąg pieszo-rowerowy[2].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Pałac (2018)

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest[24]:

  • kaplica, ul. Poniatowskiego 17 (dawniej Wiejska), XVIII wiek

Do gminnej ewidencji zabytków wpisano[25]:

  • pałac, ul. Poniatowskiego 3
  • zespół budynków Stadniny Koni, zakład nr 5, Lipy
    • dom, ul. Poniatowskiego 3a
    • obora, ul. Poniatowskiego 3a
    • obora
    • magazyn
  • dom, ul. Poniatowskiego 1a
  • dom, ul. Poniatowskiego 3
  • Zakład Wodociągów i Kanalizacji, ul. Poniatowskiego 1

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Siedziba ZWiK

Przed 1945 w Lipach znajdował się folwark oraz cegielnia[2]. W okresie PRL-u w Lipach działało państwowe gospodarstwo rolne – Stadnina Koni Prudnik[26]. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o.[27] Przy ul. Poniatowskiego 1 swoją siedzibę ma Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o.[28] Od 1997 w Lipach znajduje się miejska oczyszczalnia ścieków[23].

Religia

[edytuj | edytuj kod]
Kapliczka św. Antoniego (2018)

Jako mieszkańcy ul. Poniatowskiego, katolicy z Lip należą do parafii św. Michała Archanioła w Prudniku (dekanat Prudnik)[29]. W Lipach znajduje się zabytkowa kapliczka przydrożna św. Antoniego, nad którą posługę duszpasterską pełnią franciszkanie[12]. W sąsiedztwie Lip, na skraju Lasu Prudnickiego, znajduje się zespół klasztorny franciszkanów wraz z sanktuarium św. Józefa. Nieopodal położone było sanktuarium Matki Bożej Bolesnej[2].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]

Przez Lipy prowadzą szlaki turystyczne[30][31]:

Szlaki rowerowe

[edytuj | edytuj kod]

Przez Lipy prowadzą szlaki rowerowe[30][32][33]:

Mieszkańcy części miasta

[edytuj | edytuj kod]
  • Stanisław Szozda (1950–2013) – kolarz, dwukrotny wicemistrz olimpijski, pięciokrotny medalista mistrzostw świata

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 69201.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Andrzej Dereń, Ulica ks. Józefa Poniatowskiego: Do sanktuarium [online] [dostęp 2020-01-18] (pol.).
  3. ↑ a b Lipno (2) [online], sengs.e-science.pl [dostęp 2025-10-13].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692).
  5. ↑ Andrzej Dereń, Prudnik i okolice, Prudnik: Spółka Wydawnicza Aneks w Prudniku, 2009, ISBN 978-83-917915-3-0.
  6. ↑ Andrzej Hanich, Słownik nazw miejscowości diecezji opolskiej w XX i XXI wieku, Opole: Instytut Śląski, 2021, s. 202.
  7. ↑ Andrzej Dereń, Dronem nad stawami paciorkowymi [online], Teraz Prudnik!, 17 marca 2019 [dostęp 2025-10-13] (pol.).
  8. ↑ Krzysztof Badora. Mikroregiony fizycznogeograficzne Opolszczyzny. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”. Nr 37, s. 18–22, 2017. Opole. ISSN 1896-1460. OCLC 1051268260. 
  9. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kozia Góra – święta i militarna [online], tygodnikprudnicki.pl, 18 kwietnia 2007 [dostęp 2020-03-07].
  10. ↑ a b Marcin Domino. Góra, co ją Kapliczną zwano. „Gazeta Prudnik24”. nr 57, s. 8, 2015-05-26. Maciej Dobrzański. Prudnik: Usługi Marketingowe i Finansowe Jarosław Wojdyło. ISSN 2300-7958. 
  11. ↑ a b c d e Maciej Dobrzański, Pałac Fipperów. Willa, która znalazła się na słynnej liście Grundmanna [online], Prudnik24, 15 stycznia 2022 [dostęp 2025-10-13].
  12. ↑ a b kapliczka, Prudnik – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2020-03-07] (pol.).
  13. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kapliczna Góra – pierwsze wzgórze Prudnika [online], tygodnikprudnicki.pl, 30 maja 2007 [dostęp 2020-03-07].
  14. ↑ Brandschaden, „Schlesische Provinzialblätter”, 126, Wrocław: Gottlieb Löwe, 1847, s. 87.
  15. ↑ Neustadt 23) OSchles. [online], meyersgaz.org [dostęp 2020-01-29].
  16. ↑ Wiesław Tyndyk, Prudnik dawniej i dziś: Garnizon wojskowy c.d, „Gazeta Pogranicza”, Jarosław Okrągły – redaktor naczelny, 7 (9), Prudnik: TelArt Studio, 21 czerwca 2017, s. 15, ISSN 2543-9081.
  17. ↑ Lista Grundmanna [online], www.poszukiwania.pl [dostęp 2022-01-16] (pol.).
  18. ↑ a b Andrzej Dereń, Pomniki naszej historii (II), „Tygodnik Prudnicki”, 45 (623), 6 listopada 2002.
  19. ↑ Franciszek Dendewicz, Maj 1945 roku na Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 22 (808), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 31 maja 2006, s. 10–11, ISSN 1231-904X.
  20. ↑ Skarby z listy Grundmanna w powiecie prudnickim. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], web.archive.org, 25 sierpnia 2016 [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-25].
  21. ↑ Anna Myszyńska, Żniwa po froncie, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 7 (269), Biała: Gminne Centrum Kultury, sierpień 2017, s. 2, ISSN 1232-7352.
  22. ↑ 11. Powiat Prudnicki (siedziba m. Prudnik), „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 6, Opole: Prezydium WRN, 20 maja 1953, s. 40.
  23. ↑ a b Oczyszczalnia ze wstążką, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 22 (341), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 czerwca 1997, s. 1, ISSN 1231-904X.
  24. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025, s. 111–113.
  25. ↑ Ewidencja – Gmina Prudnik [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2025-10-13].
  26. ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
  27. ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
  28. ↑ ZWiK – Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o. [online], zwikprudnik.pl [dostęp 2020-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-11].
  29. ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2025-10-14] (pol.).
  30. ↑ a b Tadeusz Górecki, Szlaki turystyczne – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl, 21 marca 2012 [dostęp 2019-03-20] (pol.).
  31. ↑ Ścieżki piesze – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2019-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-20].
  32. ↑ Trasy rowerowe – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl, 13 października 2018 [dostęp 2022-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13].
  33. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
Części miasta i osiedla Prudnika
Części miasta
Osiedla

Herb Prudnika

Gmina Prudnik
Miasto
Wsie
Kolonia
Osady
Części miasta
Części wsi
Osiedla mieszkaniowe

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lipno_(Prudnik)&oldid=77897643”