Stanisław Szozda
| |||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce urodzenia | 25 września 1950 Dobromierz | ||||||||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce śmierci | 23 września 2013 Wrocław | ||||||||||||||||||||||||||||||
Obywatelstwo | Polska | ||||||||||||||||||||||||||||||
Informacje klubowe | |||||||||||||||||||||||||||||||
Klub | LKS Prudnik (1964-1970), Legia Warszawa (1971-1972), LZS Zieloni Opole (1972-1973), LKS Ziemia Opolska (1973-1979). | ||||||||||||||||||||||||||||||
Trener | Franciszek Surmiński, Andrzej Trochanowski, Henryk Łasak | ||||||||||||||||||||||||||||||
Dorobek medalowy | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||||||||||||||||||||
![]() ![]() ![]() |
Stanisław Szozda (ur. 25 września 1950 w Dobromierzu, zm. 23 września 2013 we Wrocławiu[1]) – polski kolarz szosowy, dwukrotny wicemistrz olimpijski, pięciokrotny medalista mistrzostw świata oraz zwycięzca Wyścigu Pokoju i Tour de Pologne.
Kariera sportowa[edytuj | edytuj kod]
W latach 1964–1969 uczęszczał do Zespołu Szkół Rolniczych w Prudniku. W młodości próbował swoich sił w hokeju na lodzie i zapisał się do sekcji Pogoni Prudnik[2]. Jego pierwszym klubem kolarskim był LKS Prudnik (1964-1970), w którym jego trenerem był Franciszek Surmiński, w latach 1971–1972 podczas odbywania służby wojskowej był zawodnikiem Legii Warszawa, w latach 1973–1979 LZS Zieloni Opole i LKS Ziema Opolska. W kadrze narodowej jego pierwszym trenerem był Henryk Łasak, trenował także z Andrzejem Trochanowskim. W peletonie znany był ze swojej zuchwałości, zadziorności i nieustępliwości, rywalizując podczas swojej kariery przede wszystkim z wielkim krajowym konkurentem Ryszardem Szurkowskim o miano najlepszego kolarza.
Mistrzostwa świata[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy sukces międzynarodowy Stanisław Szozda osiągnął w 1971, kiedy wspólnie z Edwardem Barcikiem, Janem Smyrakiem i Lucjanem Lisem zdobył brązowy medal w drużynowej jeździe na czas na mistrzostwach świata w Mendrisio. W tej samej konkurencji reprezentacja Polski w składzie: Tadeusz Mytnik, Lucjan Lis, Stanisław Szozda i Ryszard Szurkowski zwyciężyła na mistrzostwach świata w Barcelonie w 1973, a w składzie Tadeusz Mytnik, Ryszard Szurkowski, Stanisław Szozda i Mieczysław Nowicki także na mistrzostwach świata w Yvoir w 1975. Polacy z Szozdą zdobyli także brąz na mistrzostwach świata w San Cristóbal w 1977, a na MŚ w 1974 zajęli siódme miejsce.
Na MŚ w 1973 zdobył także medal srebrny, zajmując drugie miejsce w wyścigu ze startu wspólnego amatorów. W zawodach tych wyprzedził go tylko Ryszard Szurkowski, a trzecie miejsce zajął Francuz Bernard Bourreau. Ponadto Szozda zajął w tej konkurencji czwarte miejsce na mistrzostwach w Montrealu w 1974 (zwyciężył Janusz Kowalski), w 1975 wycofał się z wyścigu, a w 1977 zajął 51. miejsce.
Igrzyska olimpijskie[edytuj | edytuj kod]
W 1972 wystartował na igrzyskach olimpijskich w Monachium, gdzie razem z Ryszardem Szurkowskim, Edwardem Barcikiem i Lucjanem Lisem zdobył srebro w drużynowej jeździe na czas. Wynik ten powtórzył na rozgrywanych cztery lata później igrzyskach w Montrealu (z Ryszardem Szurkowskim, Tadeuszem Mytnikiem i Mieczysławem Nowickim). Na obu tych imprezach startował także w wyścigach ze startu wspólnego, zajmując odpowiednio 76. i 11. miejsce.
Wyścig Pokoju[edytuj | edytuj kod]
W Wyścigu Pokoju zwyciężył w 1974, a w latach 1973 i 1976 był drugi w końcowej klasyfikacji. Ponadto w 1975 zajął 21. miejsce, a wyścigu w 1978 nie ukończył, po kraksie na 5 etapie (konsekwencją był koniec jego kariery zawodniczej). 14 razy wygrywał etapy tego wyścigu (1973 – 3, 1974 – 6, 1975 – 1, 1976 – 4, 1978 – 1), przez 5 etapów jechał w koszulce lidera (1974 – 4 etapy, 1976 – 1 etap).
Tour de Pologne[edytuj | edytuj kod]
W 1971 był też najlepszy w Tour de Pologne. Wygrał wówczas trzy etapy, a przez sześć ostatnich jechał w koszulce lidera. W 1973 wygrał jeden etap, a w klasyfikacji końcowej zajął 4. miejsce. W 1974 wygrał jeden etap, w 1976 wygrał prolog i pierwszy etap, ale następnie wycofał się ze względów zdrowotnych.
Mistrzostwa Polski[edytuj | edytuj kod]
Zdobył mistrzostwo Polski w wyścigu indywidualnym na szosie w 1973 oraz wicemistrzostwo w tej konkurencji w 1971 i 1974. Był także mistrzem Polski w wyścigu górskim w 1975 i wicemistrzem w tej konkurencji w 1974, mistrzem Polski w wyścigu parami w 1974 (z Edwardem Barcikiem) i brązowym medalistą w 1975 (także z Edwardem Barcikiem). Dwukrotnie zdobył mistrzostwo Polski w szosowym wyścigu drużynowym: w 1971 i 1972 w barwach Legii Warszawa, a w 1975 brązowy medal w tej konkurencji (z zespołem LKS Ziemia Opolska).
Inne wyścigi[edytuj | edytuj kod]
Był zwycięzcą wyścigu o Puchar Dowódcy Marynarki (1972), wyścigu o Puchar Ministra Obrony Narodowej (1972), Małopolskiego Wyścigu Górskiego (1976), wyścigu Szlakiem Grodów Piastowskich (1977), wyścigu dookoła Algierii (1973), Vuelta a Toledo (1973), Settimana Bergamasca (1974).
Karierę zakończył mając 28 lat, w wyniku kontuzji odniesionej podczas upadku w Wyścigu Pokoju w 1978[3].
Najważniejsze osiągnięcia[edytuj | edytuj kod]
![]() | ||||||||||||||
Konkurencja | 1971 | 1972 | 1973 | 1974 | 1975 | 1976 | 1977 | |||||||
![]() | ||||||||||||||
Start wspólny | – | 76.[a] | – | – | – | 11. | – | |||||||
Drużynowo na czas | – | ![]() |
– | – | – | ![]() |
– | |||||||
Mistrzostwa świata | ||||||||||||||
Start wspólny | – | – | ![]() |
4. | wycofał się | – | 51. | |||||||
Drużynowo na czas | ![]() |
– | ![]() ![]() |
7. | ![]() ![]() |
– | ![]() | |||||||
Mistrzostwa Polski | ||||||||||||||
Start wspólny | ![]() |
– | ![]() |
![]() |
– | – | – | |||||||
Wyścig górski | – | – | – | ![]() |
![]() |
– | – | |||||||
Parami | – | – | – | ![]() |
![]() |
– | – | |||||||
Drużynowo na czas | ![]() |
![]() |
– | – | ![]() |
– | – |
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był synem Dominika i Elżbiety[4]. W dzieciństwie przeniósł się z rodzinnej miejscowości do pałacyku przy ulicy Józefa Poniatowskiego w Lipnie w Prudniku, który obecnie jest własnością Stadniny Koni Prudnik[5]. W Prudniku uczęszczał do technikum i zaczął uprawiać kolarstwo[6]. Miał żonę Grażynę i dwoje dzieci, syna Radosława i córkę Natalię[7][8]. Prowadził sklep z odzieżą na prudnickim Rynku[2]. Zmarł 23 września 2013 we wrocławskim szpitalu przy ul. Grabiszyńskiej[1] na raka żołądka, na którego chorował kilka lat[9]. Pochowany został na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu, w Alei Zasłużonych[3].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Od 2014, co roku we wrześniu, na ulicach Prudnika dla uczczenia pamięci Stanisława Szozdy odbywa się jednodniowy wyścig Memoriał Stanisława Szozdy[10].
21 września 2014 burmistrz Prudnika Franciszek Fejdych dokonał przy ul. Kościuszki odsłonięcia pomnika Stanisława Szozdy. W uroczystości uczestniczyli m.in. Franciszek Surmiński, Ryszard Szurkowski, Tadeusz Mytnik, Mieczysław Nowicki, Wacław Skarul, Jan Brzeźny, Benedykt Kocot i Edward Barcik[11][12].
W Alei Gwiazd Kolarstwa Polskiego w Nałęczowie znajduje się tabliczka poświęcona Stanisławowi Szoździe.
Imię Stanisława Szozdy nosi rondo na obwodnicy Prudnika[13] i w Piasecznie[14].
Od 2016 w Muzeum Ziemi Prudnickiej znajduje się ekspozycja stała „Stanisław Szozda – krótka historia wielkiego sukcesu”, poświęcona Stanisławowi Szoździe, która przedstawia między innymi jego medale z igrzysk Olimpijskich i Mistrzostw Świata, puchary, pamiątki, koszulki i rowery, na których jeździł[7].
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2013, pośmiertnie[15][16]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (1972)[17]
- Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu”
- Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe – kilkukrotnie we wszystkich klasach
- II miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego na najlepszego sportowca roku (1973)
- X miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego na najlepszego sportowca roku (1976)
- Odznaka honorowa „Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik”[18]
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
![]() | ||||
Rok | Tytuł | Reżyser | ||
2009 | Niedokończona historia[19] | Artur Szulc | ||
2013 | Nie zmarnowałem życia – Stanisław Szozda[20] |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Szozda zajął w tym wyścigu ostatnie miejsce, ponieważ na ostatnim okrążeniu trasy szosowego wyścigu indywidualnego na IO w Monachium 7 września 1972 zerwał mu się łańcuch roweru i nim otrzymał pomoc techniczną z neutralnego wozu technicznego, upłynęło kilka minut. Pomimo tego dojechał do mety. (→ Praca zbiorowa: Igrzyska Olimpijskie. Monachium 1972, Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1973, s. 156).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wojciech Koerber: Stanisław Szozda nie żyje. Zmarł wielki kolarz (pol.). gazetawroclawska.pl, 2013-09-23. [dostęp 2013-09-27].
- ↑ a b Damian Wicher , Tygodnik Prudnicki – Prudnik: Nie żyje Stanisław Szozda, www.tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2018-06-30] (pol.).
- ↑ a b Koerber W., 2013: Ostatni medal Szozdy. Polska Gazeta Wrocławska, Sport, strona VI.
- ↑ Historia Kolarstwa Stanisław Szozda, Aktualności rowerowe, www.erowery.pl [dostęp 2018-11-06] (pol.).
- ↑ Gazeta Wyborcza, Opole.
- ↑ Gazeta Wyborcza, Opole.
- ↑ a b Stanisław Szozda – krótka historia wielkiego sukcesu – Muzeum Ziemi Prudnickiej, muzeumprudnik.pl, 1 marca 2016 [dostęp 2018-11-06] (pol.).
- ↑ Stanisław Szozda przyjechał na metę swojego życia, „dziennikpolski24.pl”, 24 września 2013 [dostęp 2018-11-06] (pol.).
- ↑ Stanisław Szozda walczył do ostatniej chwili, sport.se.pl, 25 września 2013 [dostęp 2020-03-07] .
- ↑ Memoriał im.Stanisława Szozdy dla Radosza i Brzeźnej - archiwum.pzkol.pl, www.archiwum.pzkol.pl [dostęp 2020-02-23] .
- ↑ Krzysztof Strauchmann , Stanisław Szozda ma w Prudniku swój pomnik, Nowa Trybuna Opolska, 20 września 2014 [dostęp 2020-02-23] (pol.).
- ↑ Memoriał im. Stanisława Szozdy 2014 - Telewizja Polska SA, www.tvp.pl [dostęp 2020-02-23] .
- ↑ Radio Opole , Rondo Stanisława Szozdy mamy w Lubrzy, Rondo Stanisława Szozdy mamy w Lubrzy, 12 listopada 2013 [dostęp 2020-03-17] (pol.).
- ↑ Uchwała nr 1483/XLIX/2018 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 4 lipca 2018 r. w sprawie nadania nazwy RONDO STANISŁAWA SZOZDY rondu w ciągu ulicy Energetycznej w Piasecznie - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych, www.infor.pl [dostęp 2020-03-17] (ang.).
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 349
- ↑ Prezydent odznaczył pośmiertnie Stanisława Szozdę. prezydent.pl, 2013-09-28. [dostęp 2013-09-28].
- ↑ Odznaczenia dla olimpijczyków. „Nowiny”. Nr 264, s. 2, 23 września 1972.
- ↑ Zmarł Stanisław Szozda – Urząd Miejski w Prudniku, prudnik.pl [dostęp 2018-06-30] (pol.).
- ↑ Niedokończona historia w bazie Filmweb
- ↑ Nie zmarnowałem życia - Stanisław Szozda, www.teleman.pl [dostęp 2020-03-07] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bogdan Tuszyński Złota księga kolarstwa polskiego, wyd. Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1995
- Bogdan Tuszyński, Henryk Kurzyński, Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2010, wyd. Fundacja Dobrej Książki
- Bogdan Tuszyński, 70 lat Tour de Pologne 1928-1998, Warszawa 1999
- Andrzej Fąfara , Żywot kolarza zuchwałego, rp.pl, 24 września 2013 [dostęp 2013-09-26] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Polski Komitet Olimpijski: Stanisław Szozda – sylwetka w portalu www.olimpijski.pl (pol.). www.olimpijski.pl. [dostęp 31 maja 2014].
- Profil na cyclingarchives.com (ang.). Cycling Archives.com. [dostęp 3 listopada 2013].
- Stanisław Szozda Biography and Olympic Results, Sports-Reference.com [dostęp 2011-06-07] (ang.).
|
|
|
- Polscy kolarze szosowi
- Polscy kolarze na igrzyskach olimpijskich
- Polscy olimpijczycy (Monachium 1972)
- Polscy olimpijczycy (Montreal 1976)
- Pochowani na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu
- Polscy medaliści olimpijscy
- Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1972
- Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1976
- Odznaczeni odznaką „Zasłużony Mistrz Sportu” (Polska)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Odznaczeni Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Kolarze LZS Prudnik
- Kolarze Legii Warszawa
- Zwycięzcy Tour de Pologne
- Zwycięzcy Wyścigu Pokoju
- Urodzeni w 1950
- Zmarli w 2013