Mariss Jansons
_(2)_(cropped).jpg) Mariss Jansons (2015) | |
| Imię i nazwisko |
Mariss Ivars Georgs Jansons |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
14 stycznia 1943 |
| Data i miejsce śmierci |
30 listopada 2019 |
| Przyczyna śmierci |
choroba serca |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Powiązania |
Oslo Filharmoniske Orkester |
| Odznaczenia | |
      
| |
Mariss Ivars Georgs Jansons (ur. 14 stycznia 1943 w Rydze, zm. 30 listopada 2019 w Petersburgu[1][2]) – łotewski dyrygent.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn dyrygenta Arvida Jansonsa, urodził się w czasie II wojny światowej, kiedy jego matka – jako Żydówka – musiała się ukrywać. Krótko po wojnie ojciec przeniósł się do Leningradu, gdzie został asystentem Jewgienija Mrawińskiego, dyrektora zespołu Filharmonii Leningradzkiej; rodzina dołączyła do niego w 1956. Mariss Jansons studiował w miejscowym konserwatorium grę na fortepianie i skrzypcach oraz dyrygenturę. Od 1969 kontynuował studia w Austrii (Salzburg, Wiedeń), m.in. u Herberta von Karajana i Hansa Swarowsky’ego.
W 1973 został drugim dyrygentem filharmoników leningradzkich. W latach 1979–2000 był głównym dyrygentem orkiestry filharmonii w Oslo. Intensywną pracę przypłacił zawałem serca w 1996 w czasie dyrygowania Cyganerią Pucciniego w Oslo, tym samym o mało nie podzielił losu ojca, który wskutek zawału zmarł w czasie dyrygowania. Poza Oslo Jansons pracował m.in. z orkiestrą Filharmonii Londyńskiej, orkiestrą symfoniczną w Pittsburghu, orkiestrą symfoniczną rozgłośni Bayerischer Rundfunk. Od września 2004 do 2016 roku kierował holenderską Koninklijk Concertgebouworkest w Amsterdamie.
W 2006, 2012 i 2016 dyrygował koncertem noworocznym Filharmonii Wiedeńskiej. Odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami, w tym łotewskim Orderem Trzech Gwiazd, norweskim Orderem Zasługi oraz bawarskim Orderem Maksymiliana. W roku 2013 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec oraz tytuły kawalera Orderu Lwa Niderlandzkiego i komandora francuskiego Orderu Sztuki i Literatury[3].
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- 1981–1996 – Spellemannprisen:
| Rok | Kategoria | Tytułem | Nagroda | Nota | Źródło |
|---|---|---|---|---|---|
| 1981 | Klassisk | 3 plater med Grieg | Spellemannprisen | Laur | [4] |
| 1989 | Klassisk/Samtidsmusikk | Prokofjev: Romeo Og Julie – Suiter | Nominacja | ||
| 1990 | Klassisk Musikk/Samtidsmusikk | Verker Av Bartok | Nominacja | ||
| Mahler Symfoni No. 2 | Laur | ||||
| 1991 | Orkester Og Kormusikk | Sibelius: Symfoni No. 1, Finlandia, Karelia | Nominacja | ||
| 1992 | Orkestermusikk | Shostakovich/Symfoni No. 6 & 9 | Nominacja | ||
| 1993 | Dvorak: Cellokonser/Tsjaikovskij; Rokokko-Variasjoner | Laur | |||
| Stravinskij: Varofferet-Petrusjka (1947 Suite) | Nominacja | ||||
| Dvorak: Symfoni 7 & 8 | Nominacja | ||||
| 1994 | Klassisk Musikk/Samdtidsmusikk | Saint-Saëns-Symfoni No. 3 Og Fiolinkonser No. 3 | Nominacja | ||
| 1995 | Orkestermusikk | Sjostakovitsj: Cellokonserter | Laur | ||
| 1996 | Sibelius: Symfonier Nr. 3 Og 5 | Nominacja |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Georg Leyrer: Stardirigent Mariss Jansons laut lettischem Rundfunk gestorben (niem.). kurier.at. [dostęp 2019-12-01].
- ↑ Zmarł łotewski dyrygent Mariss Jansons (pol.). dzieje.pl, 2019-12-01.
- ↑ Mariss Jansons (ang.). br-so.com. [dostęp 2020-01-17].
- ↑ Spellemannprisen (wyszukaj „Mariss Jansons” pod „SØK I ARKIVET”) (norw.). spellemann.no. [dostęp 2016-01-16].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mariss Jansons. allmusic.com
- Łotewscy dyrygenci
- Odznaczeni Orderem Maksymiliana
- Odznaczeni Orderem Trzech Gwiazd
- Odznaczeni Orderem Zasługi (Norwegia)
- Odznaczeni Bawarskim Orderem Zasługi
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Odznaczeni Orderem Lwa Niderlandzkiego
- Odznaczeni Orderem Sztuki i Literatury
- Laureaci Nagrody Grammy
- Honorowi Członkowie Królewskiej Akademii Muzycznej w Londynie
- Ludzie urodzeni w Rydze
- Laureaci Spellemannprisen
- Laureaci Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning
- Urodzeni w 1943
- Zmarli w 2019