Artur Rubinstein
| ||
_by_Erling_Mandelmann_-_2.jpg) Artur Rubinstein (1963) | ||
| Data i miejsce urodzenia | 28 stycznia 1887 Łódź | |
| Pochodzenie | polsko-żydowskie | |
| Data i miejsce śmierci | 20 grudnia 1982 Genewa | |
| Instrumenty | fortepian | |
| Gatunki | muzyka poważna | |
| Zawód | pianista | |
| Wydawnictwo | Decca, RCA Red Seal | |
| Odznaczenia | ||
          
| ||
Artur Rubinstein (ur. 28 stycznia 1887[1] w Łodzi, zm. 20 grudnia 1982 w Genewie)[2] – polski pianista pochodzenia żydowskiego.
W swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił ponad 6000 razy. Znany był jako wirtuoz i odtwórca muzyki autorstwa Fryderyka Chopina, Johannesa Brahmsa, Franza Schuberta, Roberta Schumanna, Antonína Dvořáka, Siergieja Rachmaninowa i Karola Szymanowskiego. Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami oraz grał m.in. z Pau Casalsem, Jacques’em Thibaudem i Romanem Totenbergiem.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Od dziecka przejawiał uzdolnienia muzyczne, już w wieku siedmiu lat wystąpił w koncercie charytatywnym. Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Rodzice, zamożni łódzcy mieszczanie żydowscy, wysłali go do Warszawy, gdzie uczył się u Aleksandra Różyckiego. W 1897 wyjechał do Berlina, gdzie uczył się w Wyższej Szkole Muzycznej, pobierał lekcje gry na fortepianie u Henryka Bartha. Jego opiekunem był dyrektor akademii, Józef Joachim. W czasie studiów wiele koncertował przed berlińską publicznością, debiutował 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal. W kwietniu 1902 koncertował w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego. W 1902, z polecenia Joachima, zaprezentował się Paderewskiemu w Szwajcarii, zyskując jego przychylność i uznanie. W 1904 przeniósł się do Paryża, skąd odbywał liczne tournées po Stanach Zjednoczonych (1906), Europie i Ameryce Południowej. Wielokrotnie koncertował też w Polsce – w Łodzi, Warszawie, Lwowie, Krakowie i Zakopanem.
W 1932 poślubił córkę polskiego dyrygenta, Emila Młynarskiego – Anielę. W 1933 w Buenos Aires w Argentynie urodziła się Eva Rubinstein. W 1939 Rubinsteinowie opuścili Europę i zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. W USA koncertował m.in. na rzecz uchodźców z okupowanej Polski i innych krajów Europy.
W 1945 podczas uroczystości podpisania Karty Narodów Zjednoczonych, wobec braku polskiej flagi, wyraził oburzenie i ostentacyjnie zagrał Mazurka Dąbrowskiego. Występ poprzedził słowami:
 |
i dodał:
|
W 1946 otrzymał obywatelstwo USA. W 1960 był honorowym przewodniczącym jury podczas VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Podczas otwarcia konkursu wykonał Koncert fortepianowy f-moll Fryderyka Chopina z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego. Ostatni raz odwiedził Polskę, w tym Warszawę, w 1979. W cukierni A. Bliklego przy ul. Nowy Świat znajdują się zdjęcia pamiątkowe z wizyty artysty. Polskie Nagrania „Muza” wydały wówczas płytę z jego koncertem z 1960.
Rubinstein otrzymał też tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie[4]).
W 1971 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning.
Artur Rubinstein był wielkim miłośnikiem cygar. Do czasu rewolucji komunistycznej miał nawet własną plantację tytoniu na Kubie.
Przyjaźnił się między innymi z Karolem Szymanowskim, Pablem Picassem, Grzegorzem Fitelbergiem.
Zmarł 20 grudnia 1982 w Genewie. Urna z popiołem pochowana jest niedaleko Jerozolimy na zboczu góry Orah[5].
Nela Rubinstein – żona artysty jest autorką książki kucharskiej, Nela's Cookbook, opublikowanej w Nowym Jorku w 1983. W Polsce została wydana pt. Kuchnia Neli (wyd. Muza, pełna wersja z 2001). Książka jest zapisem upodobań kulinarnych jej męża i bohemy artystycznej Nowego Jorku, Los Angeles, Paryża. Nela's Cookbook nadal stanowi źródło inspiracji dla wielbicieli talentu i sztuki życia Artura Rubinsteina.
Pamiętniki[edytuj | edytuj kod]
- Moje młode lata (My Young Years), Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1976, ISBN 83-224-0303-8
- Moje długie życie (My Many Years), Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1988, ISBN 83-224-0367-4
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Od 1974 w Izraelu organizowany jest Międzynarodowy Mistrzowski Konkurs Pianistyczny im. Artura Rubinsteina. Od 4 kwietnia 1984 Filharmonia Łódzka nosiła nazwę Państwowej Filharmonii im. Artura Rubinsteina w Łodzi. 30 sierpnia 1999 Zarząd Województwa Łódzkiego uchwałą nadał placówce obecną nazwę: Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina. 4 listopada 1991 Państwowy Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy przyjął imię Artura Rubinsteina.
Od 1993 w Bydgoszczy odbywa się Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów „Arthur Rubinstein in memoriam”, którego dyrektorem i inicjatorem jest Ewa Stąporek-Pospiech, dyrektor Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy. Konkurs odbywa się pod patronatem Ewy Rubinstein, córki słynnego pianisty[8].
Uchwałą z 7 marca 2007 Sejm RP zdecydował o ustanowieniu roku 2007 Rokiem Artura Rubinsteina[9].
W 2008 w Łodzi utworzono Międzynarodową Fundację Muzyczną im. Artura Rubinsteina, która organizuje Rubinstein Piano Festival. Odbyły się trzy edycje festiwalu (2008, 2011 i 2013). W Muzeum Miasta Łodzi znajduje się największa na świecie ekspozycja pamiątek po Arturze Rubinsteinie w tzw. Galerii Muzyki im. Artura Rubinsteina, przekazanych przez jego rodzinę[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bożena Pellowska-Chudobińska Łódzkie koncerty Artura Rubinsteina, Międzynarodowa Fundacja Muzyczna im. Artura Rubinsteina w Łodzi, Łódź 2011, ISBN 978-83-63150-00-6 s. 7 tam też wyjaśniono genezę innych dat urodzenia
- ↑ Culture.pl – Artur Rubinstein (pol.) [dostęp 2011-10-05]
- ↑ MSZ: Polska w ONZ. Aleksander Bregman Dzieje pustego fotela: konferencja w San Francisco i sprawa polska, Londyn 1947
- ↑ Doktorzy honoris causa UMFC
- ↑ Andrzej Niziołek: Zachód słońca nad grobem Rubinsteina. Gazeta.pl, 2007-05-01. [dostęp 2015-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-30)].
- ↑ Kronika. Rubinstein w Rzeszowie. „Gazeta Rzeszowska”, s. 3, Nr 40 z 30 września 1934.
- ↑ Polonia Restituta. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 101 z 6 maja 1926.
- ↑ Konkurs Rubinsteina w Bydgoszczy
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 18, poz. 196.
- ↑ Wystawa stała „Z dziejów Łodzi. Historia - Kultura - Codzienność” – Galeria Muzyki im. Artura Rubinsteina
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Artur Rubinstein na płytach BMG
- I Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Artura Rubinsteina w Łodzi
- 12th Arthur Rubinstein International Piano Master Competition, Israel
- arims.org.il – Arthur Rubinstein
- Archiwum Dokumentów Fonicznych Polskiego Radia – Artur Rubinstein w rozmowie z Reginą Adamczak
- Artur Rubinstein w Teatrze Wielkim i w PWSM – Polska Kronika Filmowa 51A/65, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
| ||||||
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina
- Laureaci Nagrody Grammy
- Muzycy związani z Łodzią
- Odznaczeni Orderem Alfonsa X Mądrego
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Polacy – Wielcy Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Medalem Wolności
- Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Polscy pianiści klasyczni
- Polscy jurorzy Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina
- Polscy Żydzi
- Przewodniczący jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina
- Urodzeni w 1887
- Zmarli w 1982
- Żydowscy muzycy
- Ludzie urodzeni w Łodzi
- Laureaci Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning
