Artur Rubinstein
|
||
_by_Erling_Mandelmann_-_2.jpg) Artur Rubinstein (1963) |
||
| Data i miejsce urodzenia | 28 stycznia 1887 Łódź |
|
| Pochodzenie | polsko-żydowskie | |
| Data i miejsce śmierci | 20 grudnia 1982 Genewa |
|
| Instrumenty | fortepian | |
| Gatunki | muzyka poważna | |
| Zawód | pianista | |
| Wydawnictwo | Decca, RCA Red Seal | |
| Odznaczenia | ||
           |
||
Artur Rubinstein (ur. 28 stycznia 1887[1] w Łodzi, zm. 20 grudnia 1982 w Genewie)[2] – polski pianista pochodzenia żydowskiego.
W swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił ponad 6000 razy. Znany był jako wirtuoz i odtwórca muzyki Chopina, Brahmsa, Schuberta, Schumanna, Dvořáka, Rachmaninowa i Szymanowskiego. Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami oraz grał m.in. z Pablem Casalsem, Jacques’em Thibaud i Romanem Totenbergiem.
Spis treści
Życiorys[edytuj]
Od dziecka przejawiał uzdolnienia muzyczne, już w wieku siedmiu lat wystąpił w koncercie charytatywnym. Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Rodzice, zamożni łódzcy mieszczanie żydowscy, wysłali go do Warszawy, gdzie uczył się u Aleksandra Różyckiego. W 1897 wyjechał do Berlina, gdzie uczył się w Wyższej Szkole Muzycznej, pobierał lekcje gry na fortepianie u Henryka Bartha. Jego opiekunem był dyrektor akademii, Józef Joachim. W czasie studiów wiele koncertował przed berlińską publicznością, debiutował 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal. W kwietniu 1902 koncertował w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego. W 1902, z polecenia Joachima, zaprezentował się Paderewskiemu w Szwajcarii, zyskując jego przychylność i uznanie. W 1904 przeniósł się do Paryża, skąd odbywał liczne tournées po Stanach Zjednoczonych (1906), Europie i Ameryce Południowej. Wielokrotnie koncertował też w Polsce – w Łodzi, Warszawie, Lwowie, Krakowie i Zakopanem.
W 1932 poślubił córkę polskiego dyrygenta, Emila Młynarskiego – Anielę. W 1933 w Buenos Aires w Argentynie urodziła się Eva Rubinstein. W 1939 Rubinsteinowie opuścili Europę i zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. W USA koncertował, m.in. na rzecz uchodźców z okupowanej Polski i innych krajów Europy.
W 1945, podczas uroczystości podpisania Karty Narodów Zjednoczonych, wobec braku polskiej flagi, wyraził oburzenie i ostentacyjnie zagrał Mazurka Dąbrowskiego. Występ poprzedził słowami:
 |
i dodał:
|
|
W 1946 otrzymał obywatelstwo USA.
W 1960 był honorowym przewodniczącym jury podczas VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Podczas otwarcia konkursu wykonał Koncert fortepianowy f-moll Fryderyka Chopina z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego. Ostatni raz odwiedził Polskę, w tym Warszawę, w 1979. W cukierni A. Bliklego przy ul. Nowy Świat znajdują się zdjęcia pamiątkowe z wizyty artysty. Polskie Nagrania „Muza” wydały wówczas płytę z jego koncertem z 1960.
Rubinstein otrzymał też tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie[4]).
Artur Rubinstein był wielkim miłośnikiem cygar. Do czasu rewolucji komunistycznej miał nawet własną plantację tytoniu na Kubie.
Przyjaźnił się między innymi z Karolem Szymanowskim, Pablem Picassem, Grzegorzem Fitelbergiem.
Zmarł 20 grudnia 1982 w Genewie. Urna z popiołem pochowana jest niedaleko Jerozolimy na zboczu góry Orah[5].
Nela Rubinstein – żona artysty jest autorką książki kucharskiej, Nela's Cookbook, opublikowanej w Nowym Jorku w 1983. W Polsce została wydana pt. Kuchnia Neli (wyd. Muza, pełna wersja z 2001). Książka jest zapisem upodobań kulinarnych jej męża i bohemy artystycznej Nowego Jorku, Los Angeles, Paryża. Nela's Cookbook nadal stanowi źródło inspiracji dla wielbicieli talentu i sztuki życia Artura Rubinsteina.
Pamiętniki[edytuj]
- Moje młode lata (My Young Years), Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1976, ISBN 83-224-0303-8
- Moje długie życie (My Many Years), Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1988, ISBN 83-224-0367-4
Odznaczenia[edytuj]
Upamiętnienie[edytuj]
Od 1974 w Izraelu organizowany jest Międzynarodowy Mistrzowski Konkurs Pianistyczny im. Artura Rubinsteina. Od 4 kwietnia 1984 Filharmonia Łódzka nosiła nazwę Państwowej Filharmonii im. Artura Rubinsteina w Łodzi. 30 sierpnia 1999 Zarząd Województwa Łódzkiego uchwałą nadał placówce obecną nazwę: Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina. 4 listopada 1991 Państwowy Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy przyjął imię Artura Rubinsteina.
Od 1993 w Bydgoszczy odbywa się Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów „Arthur Rubinstein in memoriam”, którego dyrektorem i inicjatorem jest Ewa Stąporek-Pospiech, dyrektor Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy. Konkurs odbywa się pod patronatem Ewy Rubinstein, córki słynnego pianisty[8].
Rok 2007 został w Polsce ogłoszony m.in. rokiem Artura Rubinsteina (obok Karola Szymanowskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Josepha Conrada).
W 2008 w Łodzi utworzono Międzynarodową Fundację Muzyczną im. Artura Rubinsteina, która organizuje Rubinstein Piano Festival. Dotychczas odbyły się trzy edycje festiwalu (2008, 2011 i 2013). W Muzeum Miasta Łodzi znajduje się największa na świecie ekspozycja pamiątek po Arturze Rubinsteinie w tzw. Galerii Muzyki im. Artura Rubinsteina, przekazanych przez jego rodzinę[9].
Przypisy
- ↑ Bożena Pellowska-Chudobińska Łódzkie koncerty Artura Rubinsteina, Międzynarodowa Fundacja Muzyczna im. Artura Rubinsteina w Łodzi, Łódź 2011, ISBN 978-83-63150-00-6 s. 7 tam też wyjaśniono genezę innych dat urodzenia
- ↑ Culture.pl – Artur Rubinstein (pol.) [dostęp 2011-10-05]
- ↑ MSZ: Polska w ONZ. Aleksander Bregman Dzieje pustego fotela: konferencja w San Francisco i sprawa polska, Londyn 1947
- ↑ Doktorzy honoris causa UMFC
- ↑ Andrzej Niziołek: Zachód słońca nad grobem Rubinsteina. Gazeta.pl, 2007-05-01. [dostęp 2015-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-30)].
- ↑ Kronika. Rubinstein w Rzeszowie. „Gazeta Rzeszowska”, s. 3, Nr 40 z 30 września 1934.
- ↑ Polonia Restituta. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 101 z 6 maja 1926.
- ↑ Konkurs Rubinsteina w Bydgoszczy
- ↑ Wystawa stała „Z dziejów Łodzi. Historia - Kultura - Codzienność” – Galeria Muzyki im. Artura Rubinsteina
Bibliografia[edytuj]
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Artur Rubinstein na płytach BMG
- I Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Artura Rubinsteina w Łodzi
- 12th Arthur Rubinstein International Piano Master Competition, Israel
- arims.org.il – Arthur Rubinstein
- Archiwum Dokumentów Fonicznych Polskiego Radia – Artur Rubinstein w rozmowie z Reginą Adamczak
- Artur Rubinstein w Teatrze Wielkim i w PWSM – Polska Kronika Filmowa 51A/65, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
|
||||||||
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina
- Laureaci Nagrody Grammy
- Muzycy związani z Łodzią
- Odznaczeni Orderem Alfonsa X Mądrego
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Polacy – Wielcy Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Medalem Wolności
- Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Polscy pianiści klasyczni
- Polscy jurorzy Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina
- Polscy Żydzi
- Przewodniczący jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina
- Urodzeni w 1887
- Zmarli w 1982
- Żydowscy muzycy
- Ludzie urodzeni w Łodzi
