Artur Rubinstein

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Artur Rubinstein
Ilustracja
Artur Rubinstein (1963)
Data i miejsce urodzenia 28 stycznia 1887
Łódź
Pochodzenie polsko-żydowskie
Data i miejsce śmierci 20 grudnia 1982
Genewa
Instrumenty fortepian
Gatunki muzyka poważna
Zawód pianista
Wytwórnie płytowe Decca, RCA Red Seal
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Oficer Orderu Leopolda (Belgia) Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Alfonsa X Mądrego (Hiszpania) Wielki Oficer Orderu Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia) Oficer Orderu Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia) Prezydencki Medal Wolności z Wyróżnieniem (Stany Zjednoczone) Honorowy Rycerz Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy (1951-2001) Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy (1951-2001)
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach

Artur Rubinstein (ur. 28 stycznia 1887[1] w Łodzi, zm. 20 grudnia 1982 w Genewie)[2] – polski pianista pochodzenia żydowskiego.

W swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił ponad 6000 razy. Znany był jako wirtuoz i odtwórca muzyki Chopina, Brahmsa, Schuberta, Schumanna, Dvořáka, Rachmaninowa i Szymanowskiego. Występował z wieloma uznanymi orkiestrami i dyrygentami oraz grał m.in. z Pablem Casalsem, Jacques’em Thibaud i Romanem Totenbergiem.

Życiorys[edytuj]

Od dziecka przejawiał uzdolnienia muzyczne, już w wieku siedmiu lat wystąpił w koncercie charytatywnym. Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Rodzice, zamożni łódzcy mieszczanie żydowscy, wysłali go do Warszawy, gdzie uczył się u Aleksandra Różyckiego. W 1897 wyjechał do Berlina, gdzie uczył się w Wyższej Szkole Muzycznej, pobierał lekcje gry na fortepianie u Henryka Bartha. Jego opiekunem był dyrektor akademii, Józef Joachim. W czasie studiów wiele koncertował przed berlińską publicznością, debiutował 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal. W kwietniu 1902 koncertował w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego. W 1902, z polecenia Joachima, zaprezentował się Paderewskiemu w Szwajcarii, zyskując jego przychylność i uznanie. W 1904 przeniósł się do Paryża, skąd odbywał liczne tournées po Stanach Zjednoczonych (1906), Europie i Ameryce Południowej. Wielokrotnie koncertował też w Polsce – w Łodzi, Warszawie, Lwowie, Krakowie i Zakopanem.

Artur Rubinstein, 1906

Zaproszenie na Festiwal Polski w Paryżu w 1927 r. z udziałem Rubinsteina

Artur Rubinstein, 1937
(fot. Carl Van Vechten)

W 1932 poślubił córkę polskiego dyrygenta, Emila Młynarskiego – Anielę. W 1933 w Buenos Aires w Argentynie urodziła się Eva Rubinstein. W 1939 Rubinsteinowie opuścili Europę i zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. W USA koncertował, m.in. na rzecz uchodźców z okupowanej Polski i innych krajów Europy.

W 1945, podczas uroczystości podpisania Karty Narodów Zjednoczonych, wobec braku polskiej flagi, wyraził oburzenie i ostentacyjnie zagrał Mazurka Dąbrowskiego. Występ poprzedził słowami: “W tej Sali, w której zebrały się wielkie narody, aby uczynić ten świat lepszym, nie widzę flagi Polski, za którą toczono tę okrutną wojnę” i dodał: “A więc teraz zagram polski hymn narodowy”[3].

W 1946 otrzymał obywatelstwo USA.

W 1960 był honorowym przewodniczącym jury podczas VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.

Podczas otwarcia konkursu wykonał Koncert fortepianowy f-moll Fryderyka Chopina z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego.

Ostatni raz odwiedził Polskę, w tym Warszawę, w 1979. W cukierni A. Bliklego przy ul. Nowy Świat znajdują się zdjęcia pamiątkowe z wizyty artysty. Polskie Nagrania „Muza” wydały wówczas płytę z jego koncertem z 1960.

Rubinstein otrzymał też tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie[4]).

Zmarł 20 grudnia 1982 w Genewie. Urna z popiołem pochowana jest niedaleko Jerozolimy na zboczu góry Orah[5].

Ciekawostki[edytuj]

Artur Rubinstein był wielkim miłośnikiem cygar. Do czasu rewolucji komunistycznej miał nawet własną plantację tytoniu na Kubie.

Podczas pierwszej konferencji ONZ w 1945, Rubinstein zamanifestował swój patriotyzm na koncercie dla delegatów. Wyraził swoje rozczarowanie faktem, że na konferencji nie było delegacji z Polski, po czym rozpoczął koncert od zagrania Mazurka Dąbrowskiego. Publiczność zareagowała na to owacjami na stojąco.

Nela Rubinstein – żona artysty jest autorką słynnej książki kucharskiej, Nela's Cookbook, opublikowanej w Nowym Jorku w 1983. W Polsce została wydana pt. Kuchnia Neli (wyd. Muza, pełna wersja z 2001). Książka jest zapisem upodobań kulinarnych jej męża i bohemy artystycznej Nowego Jorku, Los Angeles, Paryża. Nela's Cookbook nadal stanowi źródło inspiracji dla wielbicieli talentu i sztuki życia Artura Rubinsteina.

Przyjaźnił się między innymi z Karolem Szymanowskim, Pablem Picassem, Grzegorzem Fitelbergiem.

Upamiętnienie[edytuj]

Od 1974 w Izraelu organizowany jest Międzynarodowy Mistrzowski Konkurs Pianistyczny im. Artura Rubinsteina.

Od 4 kwietnia 1984 Filharmonia Łódzka nosiła nazwę Państwowej Filharmonii im. Artura Rubinsteina w Łodzi. 30 sierpnia 1999 Zarząd Województwa Łódzkiego uchwałą nadał placówce obecną nazwę: Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina

4 listopada 1991 Państwowy Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy przyjął imię Artura Rubinsteina.

Od 1993 w Bydgoszczy odbywa się Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów „Arthur Rubinstein in memoriam”, którego dyrektorem i inicjatorem jest Ewa Stąporek-Pospiech, dyrektor Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy. Konkurs odbywa się pod patronatem Ewy Rubinstein, córki słynnego pianisty[6].

Rok 2007 został w Polsce ogłoszony m.in. rokiem Artura Rubinsteina (obok Karola Szymanowskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Josepha Conrada).

W 2008 w Łodzi utworzono Międzynarodową Fundację Muzyczną im. Artura Rubinsteina, która organizuje Rubinstein Piano Festival. Dotychczas odbyły się trzy edycje festiwalu (2008, 2011 i 2013).

Pamiętniki[edytuj]

  • Moje młode lata (My Young Years), Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1976, ISBN 83-224-0303-8
  • Moje długie życie (My Many Years), Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1988, ISBN 83-224-0367-4

Odznaczenia[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Bożena Pellowska-Chudobińska Łódzkie koncerty Artura Rubinsteina, Międzynarodowa Fundacja Muzyczna im. Artura Rubinsteina w Łodzi, Łódź 2011, ISBN 978-83-63150-00-6 s. 7 tam też wyjaśniono genezę innych dat urodzenia
  2. ↑ Culture.pl - Artur Rubinstein (pol.) [dostęp 2011-10-05]
  3. ↑ MSZ: Polska w ONZ. Aleksander Bregman Dzieje pustego fotela: konferencja w San Francisco i sprawa polska, Londyn 1947
  4. ↑ Doktorzy honoris causa UMFC
  5. ↑ Andrzej Niziołek: Zachód słońca nad grobem Rubinsteina. Gazeta.pl, 2007-05-01. [dostęp 2015-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-30)].
  6. ↑ Konkurs Rubinsteina w Bydgoszczy
  7. ↑ Kronika. Rubinstein w Rzeszowie. „Gazeta Rzeszowska”, s. 3, Nr 40 z 30 września 1934. 
  8. ↑ Polonia Restituta. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 101 z 6 maja 1926. 

Bibliografia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

p • d • e
Przewodniczący jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina
Przewodniczący
Witold Maliszewski (1927) • Adam Tadeusz Wieniawski (1932, 1937) • Zbigniew Drzewiecki (1949, 1955, 1960, 1965) • Kazimierz Sikorski (1970, 1975) • Kazimierz Kord (1980) • Jan Ekier (1985, 1990, 1995) • Andrzej Jasiński (2000, 2005, 2010) • Katarzyna Popowa-Zydroń (2015)
Honorowi przewodniczący
Artur Rubinstein (1960) • Kazimierz Sikorski (1985) • Jan Ekier (2000, 2010)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Artur_Rubinstein&oldid=46912378”