Mick Jagger
Mick Jagger (2022) | |
Imię i nazwisko |
Michael Philip Jagger[1] |
---|---|
Pseudonim |
„Mick” |
Data i miejsce urodzenia | |
Instrumenty | |
Typ głosu | |
Gatunki | |
Zawód | |
Aktywność |
od 1962 |
Wydawnictwo |
CBS Records, Atlantic Records, Virgin Records, Rhino Records |
Powiązania |
Little Boy Blue, Blue Boys, David A. Stewart |
Zespoły | |
The Rolling Stones (od 1962) SuperHeavy (2011) | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Sir Michael Philip „Mick” Jagger[4][5] (ur. 26 lipca 1943 w Dartford[6]) – brytyjski wokalista, kompozytor i autor tekstów, który wykonuje piosenki oparte na bluesie i soulu.
Współzałożyciel i lider rockowego zespołu The Rolling Stones, którego płyty rozeszły się w ponad 200 milionach egzemplarzy w ciągu pięciu dekad kariery[7]. Wraz z grupą odniósł jeden z największych sukcesów komercyjnych w historii muzyki spośród wszystkich zespołów rockowych świata[8][9]. Jest współtwórcą większości repertuaru grupy (wraz z gitarzystą Keithem Richardsem)[10]. Jako solista wydał pięć albumów, które cieszyły się umiarkowanym powodzeniem, a także próbował kariery aktorskiej, ale bez większego powodzenia.
12 grudnia 2003 królowa brytyjska Elżbieta II uhonorowała go brytyjskim tytułem szlacheckim i Orderem Imperium Brytyjskiego[11].
W 2006 został sklasyfikowany na 15. miejscu listy 100 najlepszych wokalistów wszech czasów według Hit Parader[12]. Wartość jego majątku pod koniec XX wieku oszacowano na ponad 230 mln dolarów.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Rodzina i edukacja
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 26 lipca 1943[a] w szpitalu Livinstone s Dartford w Anglii, w hrabstwie Kent, w dystrykcie Dartford[14]. Jest synem nauczyciela wychowania fizycznego Basila Fanshawe „Joego” Jaggera (1913–) i fryzjerki Evy Ensley Mary z domu Scutts (1914–)[15][16]. Ma młodszego brata, Christophera (ur. 1947)[17]. Dorastał w domu przy Denver Road 39 w zachodniej części Dartfordu, a w 1954 przeniósł się z rodziną do Wilmington[18]. Był energicznym, inteligentnym i posłusznym (szczególnie matce), ale czasem także krnąbrnym i agresywnym dzieckiem[19]. Już jako dziecko potrafił naśladować inne osoby i miał zdolność improwizacji[20]. W dzieciństwie śpiewał w chórze kościelnym, w późniejszych latach zafascynował się twórczością czarnoskórych artystów, takimi jak Chuck Berry, Big Bill Broonzy, Muddy Waters czy Little Richarda[21]. Zdaniem matki, był „najmniej muzykalny z całej rodziny”[22]. Pasjonował się sportem[23]. Kiedy miał 12 lat, podjął pracę w amerykańskiej bazie wojskowej, gdzie prowadził zajęcia z gimnastyki i treningi biegowe[24]. W drugiej połowie lat 50. był doradcą programu Seeing Sport (pol. Oglądając sport) w ATV[25]. Latem przed podjęciem studiów pracował jako portier w szpitalu psychiatrycznym w Bexley, a w trakcie studiów pracował na poczcie w Dartfordzie i w bibliotece[26].
Ukończył naukę w Dartford Maypole County Primary School. Był przeciętnie uczącym się uczniem, z roku na rok pogarszał się w nauce[27]. W 1960, po otrzymaniu stypendium w wysokości 350 funtów, podjął studia z rachunkowości i finansów na London School of Economics[28], które przerwał przed rokiem akademickim w 1963, by kontynuować karierę muzyczną[29][30].
Kariera muzyczna
[edytuj | edytuj kod]W 1957 przeszedł mutację głosu[31]. Jako nastolatek krytykował muzykę pop, ale zmienił nastawienie do tego gatunku po pójściu na koncert The Crickets w marcu 1958[32]. Razem z Dickiem Taylorem założył bluesowy zespół, funkcjonujący pod nazwami Little Boy Blue i The Blue Boys, w którym śpiewał[33][34]. Na początku lat 60. podczas ćwiczeń sali gimnastycznej ugryzł się w język, co sprowokowało u niego zmianę sposobu śpiewania[35], z czego w późniejszym czasie uczynił swój atut i cechę charakterystyczną[36].
W październiku 1961 podczas podróży pociągiem odnowił znajomość z przypadkowo spotkanym Keithem Richardsem, z którymi poznali się jako dzieci, ale w okresie szkolnym stracili kontakt[37][38]. Ich przyjaźń scementowało zamiłowanie do amerykańskiej muzyki i elektronicznego bluesa[39][40]. Wiosną 1962 śpiewał gościnnie z zespołem Blues Incorporated Alexisa Kornera podczas cotygodniowych koncertów grupy w Ealing Jazz Club i Marquee Club[41]. Na przełomie 1961 i 1962 regularnie występował w G Clubie, w którym śpiewał utwory bluesowe[42]. W czerwcu 1962 wybrał się z Richardsem na jedną z prób zespołu Briana Jonesa, a niedługo później przyłączyli się do jego zespołu[43]. 12 lipca z nowym zespołem – nazwanym The Rolling Stones – zagrał pierwszy wspólny koncert w Marquee Club[44]. W połowie lata zaczął grać na harmonijce ustnej[45]. W sierpniu tego samego roku wprowadził się do Jonesa, który samotnie wynajmował mieszkanie przy Edith Grove 102 w Chelsea (Londyn)[46]. Wynajmowali mieszkanie bez ogrzewania i z jednym łóżkiem, za 15 funtów tygodniowo (w większości opłacane przez Jaggera ze stypendium naukowego)[47][46]. W wolnych chwilach słuchał z nim płyt (najczęściej Muddy’go Watersa) oraz grał i śpiewał bluesa[48][49][50][51][52][53].
Osobny artykuł:W 1963 przeprowadził się z Richardsem do mieszkania na Mapesbury Road 33 w Kilburn, gdzie – zachęceni przez menedżera The Rolling Stones, Andrew Looga Oldhama – zaczęli wspólnie pisać piosenki[54]. Oprócz utworów, które nagrali z pozostałymi członkami The Rolling Stones, napisali też m.in. piosenki: „It Should Be You” (którą sprzedali George’owi Beanowi), „Shang A Doo Lang” (nagrany przez Adrienne Postę) i „As Tears Go By” (z którym Marianne Faithfull dotarła do dziewiątego miejsca na liście przebojów)[55]. Od 1964 pozostawał pod obserwacją FBI[56]. Wiosną 1964 wziął udział w sesji zdjęciowej do magazynu „Vogue”[57]. W czerwcu 1967 zaśpiewał z zespołem The Beatles utwór „All You Need Is Love” w programie telewizyjnym Our World[58]. Skomponował muzykę do filmu Kennetha Angera Invocation of My Demon Brother (1969)[59]. W 1970 został prezesem wytwórni płytowej Marshall Chess[60]. W 1974 wystąpił okazjonalnie z Davidem Bowie, Erikiem Claptonem i Bobem Dylanem[61].
W lipcu 1982 zaczął pracować nad książką autobiograficzną, którą miała ukazać się nakładem wydawnictwa Weidenfeld & Nicolson, jednak jej maszynopis został chłodno odebrany przez redakcję firmy, dlatego w kwietniu 1985 zrezygnował z pomysłu jej wydania[62]. W połowie lat 80. pokłócił się z Keithem Richardsem o dominację w The Rolling Stones, co doprowadziło do zawieszenie działalności zespołu[63]. 4 marca 1985 nakładem wytwórni CBS Records wydał swój debiutancki solowy album pt. She’s the Boss, z którym dotarł do pierwszego miejsca na brytyjskiej liście sprzedaży i czwartego miejsca na amerykańskim Billboard 200[64]. Płytę promował singlami: „Just Another Night”, „Lucky in Love” i „Hard Love”[65]. 13 lipca 1985 wystąpił w koncercie charytatywnym Live Aid w Filadelfii, śpiewając w duecie z Tiną Turner[66]. W następnym miesiącu wydał singiel „Dancin’ in the Streets”, który nagrał w duecie z Davidem Bowie[67][68][69]. Z utworem dotarli do pierwszego miejsca na brytyjskiej liście przebojów i amerykańskiej Hot 100[67]. Duet otrzymał także nagrodę MTV Video Music Award – występ ogólny w teledysku. W 1986 wystąpił w duecie z Davidem Bowie podczas koncertu fundacji Prince’s Trust w Londynie[70].
14 września 1987 wydał drugi solowy album pt. Primitive Cool, z którym dotarł do 18. miejsca na liście sprzedaży w Wielkiej Brytanii i 41. miejsca w USA[71]. Płytę promował teledyskami do singli: „Throwaway” i „Let’s Work”[72]. Od 15 do 25 marca 1988 odbył trasę koncertową Suntory Dry Beer Live w Japonii, podczas której zaśpiewał m.in. kilka przebojów The Rolling Stones[73]. Ze względu na nikłą sprzedaż solowych płyt w 1988 pogodził się z Keithem Richardsem i wznowił działalność The Rolling Stones[74][75]. Jesienią tego samego roku zagrał 16 koncertów w Australii, wystąpił też w Auckland i Dżakarcie[76]. 9 lutego 1993 wydał bluesowy album pt. Wandering Spirit[77]. W 2001 premierę miał jego czwarty solowy album pt. Goddess in the Doorway.
Kariera filmowa
[edytuj | edytuj kod]Jako aktor zadebiutował rolą australijskiego bandyty Neda Kelly’ego w filmie biograficznym Tony’ego Richardsona Ned Kelly (1970)[78]. Wystąpił także w roli pustelnika Turnera w filmie Donalda Cammella i Nicolasa Roega Przedstawienie (Performance, 1970)[79], który został wyróżniony pierwszą nagrodą na festiwalu filmów pornograficznych w Holandii, jednak nigdy nie był rozpowszechniany w kinach[80].
Odrzucił propozycje zagrania m.in. w filmach: Narodziny gwiazdy (A Star Is Born, 1976), Fitzcatraldo (1982) i Ishtar (1987)[81]. Zagrał najemnika poszukującego dawców mózgu w chłodno przyjętym thrillerze futurystycznym Freejack (1992)[82], który był nominowany do nagrody Saturna za najlepszy film science fiction. Wspólnie z Lorne Michaelsem zajął się produkcją dramatu sensacyjno-wojennego wg powieści Roberta Harrisa Enigma (2001), w którym pojawił się cameo jako oficer RAF. W 2016 na antenie HBO premierę miał serial Winyl, który współtworzył Jagger[83].
Wizerunek sceniczny
[edytuj | edytuj kod]Kreowany był na symbol seksu[84]. W latach 60. stał się idolem nastolatek[85]. Przez pierwsze lata kariery nosił długie włosy, przez które właściciele części kawiarni i barów zakazywali mu występów[86]. W pierwszej połowie lat 70. ostrzygł się na krótko[87]. W latach 60. zaczął stosować makijaż sceniczny – używał szminki i tuszu do rzęs[88].
Podczas występów nosił buty na wysokim obcasie i dopasowane spodnie[89]. W 1976 został okrzyknięty „najlepiej ubierającym się muzykiem” według redakcji „[[New Musical Express]”[90].
Na scenie tańczył w prowokacyjny sposób, m.in. stawał tyłem do publiczności i potrząsał pośladkami, a także wykonywał wypady w stronę widowni i skłony w bok[91]. Podczas występów charakterystycznie wydymał wargi[92].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Jego pierwszą dziewczyną była Chrissie Shrimpton, z którą był zaręczony[93]. W 1965 nawiązał romans z piosenkarką Marianne Faithfull, modelką Anitą Pallenberg i aktorką Brigitte Bardot[94]. Shrimpton, załamana rozstaniem z Jaggerem, podjęła próbę samobójczą, przedawkowując tabletki nasenne, jednak artysta w porę ją znalazł i zabrał do szpitala[95]. Niedługo po poronieniu ciąży przez Faithfull w listopadzie 1968 nawiązał romans z aktorką i piosenkarką Marshą Hunt[96], z którą ma córkę Karis (ur. 4 listopada 1970), ale oficjalnie uznał dziecko za swoje dopiero w czerwcu 1984[97]. W czerwcu 1970 definitywnie zakończył się jego trwający prawie cztery lata związek z Faithfull[93][98].
12 maja 1971 w Kaplicy św. Anny w Saint-Tropez we Francji ożenił się z nikaraguańską modelką Biancą Pérez-Morą Macías, z którą ma córkę, Jade Sheenę Jezebel (ur. 21 października 1971)[99][100]. Choć rozstał się z żoną już w 1973, to rozwód wziął dopiero w listopadzie 1979[101]. W 1977 związał się z teksańską modelką Jerry Hall[102][83], którą poślubił 21 listopada 1990 na Bali[103]. Mają dwie córki: Elizabeth Scarlett (ur. 2 marca 1984) i Georgię May (ur. 12 lutego 1992) i dwóch synów: Jamesa Leroya Augustina (ur. 1986) i Gabriela Luke’a Beauregarda (ur. 1997)[104]. Rozstali się w 1999[83]. Jeszcze w trakcie związku z Hall romansował z włoską modelką Carlą Bruni (1992) i czeską modelką Janą Rajlich (1996)[105]. W latach 1998–1999 był związany z modelką Lucianą Morad, z którą ma syna Lucasa Maurice’a (ur. w maju 1999)[83]. W 2001 związał się z amerykańską stylistką i projektantką mody, L’Wren Scott, a po jej samobójstwie w 2014[106] (spowodowanym depresją) ustanowił na lata 2015–2017 stypendium jej imienia, pokrywające roczne koszty studiów dla jednej osoby na kierunku projektowanie mody w szkole Central Saint Martins w Londynie[107][108]. Od 2014 związany jest z młodszą o 44 lata tancerką baletową Melanie Hamrick, z którą ma syna Deverauxa Octaviana Basila (ur. 8 grudnia 2016)[109][110][111].
W 1967 został aresztowany za posiadanie nielegalnej amfetaminy[112]. Otrzymał karę trzech miesięcy pozbawienia wolności i został osadzony w więzieniu Lewes, ale wyszedł z niego już następnego dnia w związku z zawieszeniem wyroku przez sąd apelacyjny[113][114].
W 1967 kupił posiadłość przy Cheyne Walk 48 w Chelsea i dom Stargroves niedaleko Newbury; drugą z nieruchomości sprzedał w 1979[115]. W 1976 i 1981 kupił domy w Nowym Jorku[116]. W 1991 kupił posiadłość Downe House w Richmond (Londyn)[117].
W kwietniu 2019 przeszedł operację wymiany zastawki aortalnej serca[118].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Mick Jagger In His Own Words, 1982, Delilah/Putnam, ISBN 978-0-399-41011-6.
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]- Albumy
Rok | Tytuł | Pozycja na liście | Certyfikat | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
USA [119] |
GBR [120] |
DEU [121] |
AUT [122] |
CHE [123] |
FRA [124] |
NLD [125] |
NOR [126] | |||||||
1985 | She’s the Boss
|
13 | 6 | – | 7 | 3 | – | 2 | 4 | |||||
1987 | Primitive Cool
|
41 | 26 | – | 15 | 14 | – | 5 | 13 |
| ||||
1993 | Wandering Spirit
|
11 | 12 | 3 | 2 | 2 | – | 3 | 4 |
| ||||
2001 | Goddess in the Doorway
|
39 | 44 | 2 | 3 | 8 | 12 | 11 | 8 |
| ||||
„–” pozycja nie była notowana. |
- Kompilacje
Rok | Tytuł | Pozycja na liście | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
USA [119] |
GBR [120] |
DEU [121] |
AUT [122] |
CHE [123] |
NLD [125] |
NOR [126] | ||
2008 | The Very Best of Mick Jagger
|
77 | 57 | 8 | 25 | 44 | 27 | 25 |
- Ścieżki dźwiękowe
Rok | Tytuł |
---|---|
2004 | Alfie (oraz David A. Stewart)
|
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Rola | Reżyser |
---|---|---|---|
1970 | Kreacja (Performance) | Turner | Donald Cammell, Nicolas Roeg |
Ned Kelly | Ned Kelly | Tony Richardson | |
1977 | The War Between the Tates (TV) | Joe Freedom | Lee Philips |
1992 | Freejack | Vacendak | Geoff Murphy |
1997 | Piętno (Bent) | Greta/George | Sean Mathias |
2001 | Gra w słowa (The Man from Elysian Fields) | Luther Fox | George Hickenlooper |
Enigma | żołnierz w barze | Michael Apted | |
2007 | Jak obrabować Micka Jaggera (The Knights of Prosperity) | w roli samego siebie | Rob Burnett, Jon Beckerman |
2008 | Angielska robota (The Bank Job) | pracownik banku – przy sejfie | Roger Donaldson |
2019 | Obraz pożądania (The Burnt Orange Heresy) | Joseph Cassidy | Giuseppe Capotondi |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mick Jagger w bazie Discogs.com (ang.)
- ↑ Mick Jagger w bazie Filmweb
- ↑ Mick Jagger w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Mick Jagger – Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2017-08-04]. (węg.).
- ↑ Mick Jagger. Listal. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Stephen Thomas Erlewine: Mick Jagger Biography. AllMusic. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ Artista Mick Jagger (26 de Julho de 1943). Filmow. [dostęp 2009-05-09]. (port.).
- ↑ The Rolling Stones w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Rolling Stone’s 100 Immortals of Rock & Roll. Future Rock Legends. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Mick Jagger. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Stones frontman becomes Sir Mick. BBC. [dostęp 2009-05-09]. (ang.).
- ↑ Hit Parader’s Top 100 Metal Vocalists of All Time. Hearya.com. [dostęp 2010-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-29)]. (ang.).
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 12.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 19–20.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 5, 14–17.
- ↑ Mick Jagger – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 21.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 21, 24.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 22.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 22, 42.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 29.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 25.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 30–31.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 28.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 33.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 48, 52, 56.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 30, 32, 37.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 5–6, 47–48.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 81.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 75.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 31.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 29, 35–36.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 42–43, 51.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 34, 37–38.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 44.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 35.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 23, 27, 50.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 27, 39.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 50.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 27.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 59–60, 62.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 50–51.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 56–57.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 64–66.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 67.
- ↑ a b Cohen 2022 ↓, s. 74.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 68–69.
- ↑ Bill Wyman: The Rolling Stones. Wiedza i Życie. ISBN 83-7184-272-4.
- ↑ Anna Wohlin: The Murder of Brian Jones. Blake Publishing, Ltd, 2001. ISBN 978-1857823165.
- ↑ James Hector , The Complete Guide to the Music of the Rolling Stones, Omnibus Pr, 1995, ISBN 978-0711943032 (ang.). .
- ↑ David Hinckley , Debra Rodman , The Rolling Stones: Black and White Blues, 1963, Turner Pub, 1995, ISBN 978-1570361500 (ang.).
- ↑ Sean Egan , The Rough Guide to The Rolling Stones, Rough Guides, 2006, ISBN 978-1843537199 (ang.).
- ↑ Daniel Wyszogrocki: Satysfakcja. 30 lat the Rolling Stones. Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1993. ISBN 83-86365-63-3.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 85.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 86, 92–93.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 300.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 95.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 171.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 164.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 240.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 301.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 370–371.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 346–347.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 380.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 380, 383.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 382–383.
- ↑ a b Sandford 1995 ↓, s. 383.
- ↑ Christopher Andersen (2012-07-09): Mick Jagger’s affair with David Bowie revealed. Daily News (Nowy Jork). [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Mick Jagger’s affair with David Bowie claimed in new controversial. Daily Mail. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 389.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 394–396.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 390, 394–395.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 396–397.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 399.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 349.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 400–401.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 433.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 256.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 268.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 192–194.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 195, 353.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 196, 428.
- ↑ a b c d Cohen 2022 ↓, s. 354.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 83, 92, 217.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 7–8, 83.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 82–83.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 288.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 90–91, 216–217.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 82.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 314.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 83.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 217, 318, 413.
- ↑ a b Sandford 1995 ↓, s. 79.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 92–93, 122, 127, 136.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 187.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 190.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 244, 249, 377.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 258.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 257–259.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 319.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 282–283, 345–347.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 330, 334–335.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 419.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 376–377, 383, 429.
- ↑ Mick Jagger Dating History. FamousFix. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 354–355.
- ↑ Elizabeth Day: L’Wren Scott: the mysterious suicide of Mick Jagger’s girlfriend. The Guardian. [dostęp 2016-10-29]. (ang.).
- ↑ Emma Akbareian: Mick Jagger donates fund to Central Saint Martins in memory of L’Wren Scott. The Independent. [dostęp 2016-10-29]. (ang.).
- ↑ Kate Thomas (2017-05-03): Mick Jagger’s partner Melanie Hamrick coos over Devereaux. Daily Mail. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Helena Horton (2016-12-16): Sir Mick Jagger 'names baby son Deveraux Octavian Basil’. The Daily Telegraph. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Mick Jagger names his eighth child Deveraux Octavian Basil. The Guardian. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Mick Jagger. Decadent Lifestyle. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 156, 160.
- ↑ Cohen 2022 ↓, s. 204–207.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 165, 343.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 325, 361.
- ↑ Sandford 1995 ↓, s. 421.
- ↑ USA: Wokalista The Rolling Stones Mick Jagger już po operacji serca – tvp.info [online], tvp.info [dostęp 2019-04-25] (pol.).
- ↑ a b Mick Jagger Billboard Albums Chart. allmusic.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ a b Mick Jagger UK Charts. chartstats.com. [dostęp 2011-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)]. (ang.).
- ↑ a b Chartverfolgung / Mick Jagger / Longplay. musicline.de. [dostęp 2011-09-28]. (niem.).
- ↑ a b Mick Jagger Austrian Albums Chart. austriancharts.at. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ a b Mick Jagger Swiss Albums Chart. hitparade.ch. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ Mick Jagger French Albums Chart. lescharts.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ a b Mick Jagger Dutch Albums Chart. dutchcharts.nl. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ a b Mick Jagger Norwegian Albums Chart. norwegiancharts.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
- ↑ a b RIAA: Mick Jagger. riaa.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Christopher Sandford: Mick Jagger. Adam Budzyński (tłum.). Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1995. ISBN 83-07-02419-6.
- Rich Cohen: To tylko rock’n’roll. Zawsze The Rolling Stones. Adrian Stachowski (tłum.). Wydawnictwo Poznańskie, 2022. ISBN 978-83-67324-66-3.
- ISNI: 0000000121305506
- VIAF: 44485393
- LCCN: n81120315
- GND: 118556592
- NDL: 00620874
- LIBRIS: 64jln6kq2bq1fg6
- BnF: 13895554b
- SUDOC: 11068771X
- SBN: RAVV027535
- NLA: 35703785
- NKC: jn20000700790
- BNE: XX979112
- NTA: 070213828
- BIBSYS: 98012543
- CiNii: DA16525160
- Open Library: OL1459836A
- PLWABN: 9810632192405606
- NUKAT: n96401713
- J9U: 987007520769405171
- PTBNP: 1555873
- CANTIC: a10884336
- LNB: 000097966
- NSK: 000055715
- CONOR: 17106531
- BNC: 000290545
- ΕΒΕ: 183234, 71926
- BLBNB: 000558042
- KRNLK: KAC2020N3552
- LIH: LNB:HhA;=BH