Przejdź do zawartości

Mick Jagger

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sir Mick Jagger
Ilustracja
Mick Jagger (2022)
Imię i nazwisko

Michael Philip Jagger[1]

Pseudonim

„Mick”

Data i miejsce urodzenia

26 lipca 1943[2]
Dartford, Anglia[3]

Instrumenty

harmonijka ustna, fortepian, gitara

Typ głosu

baryton

Gatunki

dance-rock, pop-rock, rock and roll

Zawód

piosenkarz, kompozytor, producent muzyczny, aktor

Aktywność

od 1962

Wydawnictwo

CBS Records, Atlantic Records, Virgin Records, Rhino Records

Powiązania

Little Boy Blue, Blue Boys, David A. Stewart

Zespoły
The Rolling Stones (od 1962)
SuperHeavy (2011)
Odznaczenia
Odznaka Rycerza Kawalera (Wielka Brytania)
Strona internetowa

Sir Michael Philip „Mick” Jagger[4][5] (ur. 26 lipca 1943 w Dartford[6]) – brytyjski wokalista, kompozytor i autor tekstów, który wykonuje piosenki oparte na bluesie i soulu.

Współzałożyciel i lider rockowego zespołu The Rolling Stones, którego płyty rozeszły się w ponad 200 milionach egzemplarzy w ciągu pięciu dekad kariery[7]. Wraz z grupą odniósł jeden z największych sukcesów komercyjnych w historii muzyki spośród wszystkich zespołów rockowych świata[8][9]. Jest współtwórcą większości repertuaru grupy (wraz z gitarzystą Keithem Richardsem)[10]. Jako solista wydał pięć albumów, które cieszyły się umiarkowanym powodzeniem, a także próbował kariery aktorskiej, ale bez większego powodzenia.

12 grudnia 2003 królowa brytyjska Elżbieta II uhonorowała go brytyjskim tytułem szlacheckim i Orderem Imperium Brytyjskiego[11].

W 2006 został sklasyfikowany na 15. miejscu listy 100 najlepszych wokalistów wszech czasów według Hit Parader[12]. Wartość jego majątku pod koniec XX wieku oszacowano na ponad 230 mln dolarów.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina i edukacja

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 26 lipca 1943[a] w szpitalu Livinstone s Dartford w Anglii, w hrabstwie Kent, w dystrykcie Dartford[14]. Jest synem nauczyciela wychowania fizycznego Basila Fanshawe „Joego” Jaggera (1913–) i fryzjerki Evy Ensley Mary z domu Scutts (1914–)[15][16]. Ma młodszego brata, Christophera (ur. 1947)[17]. Dorastał w domu przy Denver Road 39 w zachodniej części Dartfordu, a w 1954 przeniósł się z rodziną do Wilmington[18]. Był energicznym, inteligentnym i posłusznym (szczególnie matce), ale czasem także krnąbrnym i agresywnym dzieckiem[19]. Już jako dziecko potrafił naśladować inne osoby i miał zdolność improwizacji[20]. W dzieciństwie śpiewał w chórze kościelnym, w późniejszych latach zafascynował się twórczością czarnoskórych artystów, takimi jak Chuck Berry, Big Bill Broonzy, Muddy Waters czy Little Richarda[21]. Zdaniem matki, był „najmniej muzykalny z całej rodziny”[22]. Pasjonował się sportem[23]. Kiedy miał 12 lat, podjął pracę w amerykańskiej bazie wojskowej, gdzie prowadził zajęcia z gimnastyki i treningi biegowe[24]. W drugiej połowie lat 50. był doradcą programu Seeing Sport (pol. Oglądając sport) w ATV[25]. Latem przed podjęciem studiów pracował jako portier w szpitalu psychiatrycznym w Bexley, a w trakcie studiów pracował na poczcie w Dartfordzie i w bibliotece[26].

Ukończył naukę w Dartford Maypole County Primary School. Był przeciętnie uczącym się uczniem, z roku na rok pogarszał się w nauce[27]. W 1960, po otrzymaniu stypendium w wysokości 350 funtów, podjął studia z rachunkowości i finansów na London School of Economics[28], które przerwał przed rokiem akademickim w 1963, by kontynuować karierę muzyczną[29][30].

Kariera muzyczna

[edytuj | edytuj kod]

W 1957 przeszedł mutację głosu[31]. Jako nastolatek krytykował muzykę pop, ale zmienił nastawienie do tego gatunku po pójściu na koncert The Crickets w marcu 1958[32]. Razem z Dickiem Taylorem założył bluesowy zespół, funkcjonujący pod nazwami Little Boy Blue i The Blue Boys, w którym śpiewał[33][34]. Na początku lat 60. podczas ćwiczeń sali gimnastycznej ugryzł się w język, co sprowokowało u niego zmianę sposobu śpiewania[35], z czego w późniejszym czasie uczynił swój atut i cechę charakterystyczną[36].

W październiku 1961 podczas podróży pociągiem odnowił znajomość z przypadkowo spotkanym Keithem Richardsem, z którymi poznali się jako dzieci, ale w okresie szkolnym stracili kontakt[37][38]. Ich przyjaźń scementowało zamiłowanie do amerykańskiej muzyki i elektronicznego bluesa[39][40]. Wiosną 1962 śpiewał gościnnie z zespołem Blues Incorporated Alexisa Kornera podczas cotygodniowych koncertów grupy w Ealing Jazz Club i Marquee Club[41]. Na przełomie 1961 i 1962 regularnie występował w G Clubie, w którym śpiewał utwory bluesowe[42]. W czerwcu 1962 wybrał się z Richardsem na jedną z prób zespołu Briana Jonesa, a niedługo później przyłączyli się do jego zespołu[43]. 12 lipca z nowym zespołem – nazwanym The Rolling Stones – zagrał pierwszy wspólny koncert w Marquee Club[44]. W połowie lata zaczął grać na harmonijce ustnej[45]. W sierpniu tego samego roku wprowadził się do Jonesa, który samotnie wynajmował mieszkanie przy Edith Grove 102 w Chelsea (Londyn)[46]. Wynajmowali mieszkanie bez ogrzewania i z jednym łóżkiem, za 15 funtów tygodniowo (w większości opłacane przez Jaggera ze stypendium naukowego)[47][46]. W wolnych chwilach słuchał z nim płyt (najczęściej Muddy’go Watersa) oraz grał i śpiewał bluesa[48][49][50][51][52][53].

 Osobny artykuł: The Rolling Stones.
Jagger (1965)
Jagger (1972)

W 1963 przeprowadził się z Richardsem do mieszkania na Mapesbury Road 33 w Kilburn, gdzie – zachęceni przez menedżera The Rolling Stones, Andrew Looga Oldhama – zaczęli wspólnie pisać piosenki[54]. Oprócz utworów, które nagrali z pozostałymi członkami The Rolling Stones, napisali też m.in. piosenki: „It Should Be You” (którą sprzedali George’owi Beanowi), „Shang A Doo Lang” (nagrany przez Adrienne Postę) i „As Tears Go By” (z którym Marianne Faithfull dotarła do dziewiątego miejsca na liście przebojów)[55]. Od 1964 pozostawał pod obserwacją FBI[56]. Wiosną 1964 wziął udział w sesji zdjęciowej do magazynu „Vogue[57]. W czerwcu 1967 zaśpiewał z zespołem The Beatles utwór „All You Need Is Love” w programie telewizyjnym Our World[58]. Skomponował muzykę do filmu Kennetha Angera Invocation of My Demon Brother (1969)[59]. W 1970 został prezesem wytwórni płytowej Marshall Chess[60]. W 1974 wystąpił okazjonalnie z Davidem Bowie, Erikiem Claptonem i Bobem Dylanem[61].

W lipcu 1982 zaczął pracować nad książką autobiograficzną, którą miała ukazać się nakładem wydawnictwa Weidenfeld & Nicolson, jednak jej maszynopis został chłodno odebrany przez redakcję firmy, dlatego w kwietniu 1985 zrezygnował z pomysłu jej wydania[62]. W połowie lat 80. pokłócił się z Keithem Richardsem o dominację w The Rolling Stones, co doprowadziło do zawieszenie działalności zespołu[63]. 4 marca 1985 nakładem wytwórni CBS Records wydał swój debiutancki solowy album pt. She’s the Boss, z którym dotarł do pierwszego miejsca na brytyjskiej liście sprzedaży i czwartego miejsca na amerykańskim Billboard 200[64]. Płytę promował singlami: „Just Another Night”, „Lucky in Love” i „Hard Love”[65]. 13 lipca 1985 wystąpił w koncercie charytatywnym Live Aid w Filadelfii, śpiewając w duecie z Tiną Turner[66]. W następnym miesiącu wydał singiel „Dancin’ in the Streets”, który nagrał w duecie z Davidem Bowie[67][68][69]. Z utworem dotarli do pierwszego miejsca na brytyjskiej liście przebojów i amerykańskiej Hot 100[67]. Duet otrzymał także nagrodę MTV Video Music Award – występ ogólny w teledysku. W 1986 wystąpił w duecie z Davidem Bowie podczas koncertu fundacji Prince’s Trust w Londynie[70].

14 września 1987 wydał drugi solowy album pt. Primitive Cool, z którym dotarł do 18. miejsca na liście sprzedaży w Wielkiej Brytanii i 41. miejsca w USA[71]. Płytę promował teledyskami do singli: „Throwaway” i „Let’s Work”[72]. Od 15 do 25 marca 1988 odbył trasę koncertową Suntory Dry Beer Live w Japonii, podczas której zaśpiewał m.in. kilka przebojów The Rolling Stones[73]. Ze względu na nikłą sprzedaż solowych płyt w 1988 pogodził się z Keithem Richardsem i wznowił działalność The Rolling Stones[74][75]. Jesienią tego samego roku zagrał 16 koncertów w Australii, wystąpił też w Auckland i Dżakarcie[76]. 9 lutego 1993 wydał bluesowy album pt. Wandering Spirit[77]. W 2001 premierę miał jego czwarty solowy album pt. Goddess in the Doorway.

Kariera filmowa

[edytuj | edytuj kod]
Jagger (2014)

Jako aktor zadebiutował rolą australijskiego bandyty Neda Kelly’ego w filmie biograficznym Tony’ego Richardsona Ned Kelly (1970)[78]. Wystąpił także w roli pustelnika Turnera w filmie Donalda Cammella i Nicolasa Roega Przedstawienie (Performance, 1970)[79], który został wyróżniony pierwszą nagrodą na festiwalu filmów pornograficznych w Holandii, jednak nigdy nie był rozpowszechniany w kinach[80].

Odrzucił propozycje zagrania m.in. w filmach: Narodziny gwiazdy (A Star Is Born, 1976), Fitzcatraldo (1982) i Ishtar (1987)[81]. Zagrał najemnika poszukującego dawców mózgu w chłodno przyjętym thrillerze futurystycznym Freejack (1992)[82], który był nominowany do nagrody Saturna za najlepszy film science fiction. Wspólnie z Lorne Michaelsem zajął się produkcją dramatu sensacyjno-wojennego wg powieści Roberta Harrisa Enigma (2001), w którym pojawił się cameo jako oficer RAF. W 2016 na antenie HBO premierę miał serial Winyl, który współtworzył Jagger[83].

Wizerunek sceniczny

[edytuj | edytuj kod]
Jagger (1982)

Kreowany był na symbol seksu[84]. W latach 60. stał się idolem nastolatek[85]. Przez pierwsze lata kariery nosił długie włosy, przez które właściciele części kawiarni i barów zakazywali mu występów[86]. W pierwszej połowie lat 70. ostrzygł się na krótko[87]. W latach 60. zaczął stosować makijaż sceniczny – używał szminki i tuszu do rzęs[88].

Podczas występów nosił buty na wysokim obcasie i dopasowane spodnie[89]. W 1976 został okrzyknięty „najlepiej ubierającym się muzykiem” według redakcji „[[New Musical Express]”[90].

Na scenie tańczył w prowokacyjny sposób, m.in. stawał tyłem do publiczności i potrząsał pośladkami, a także wykonywał wypady w stronę widowni i skłony w bok[91]. Podczas występów charakterystycznie wydymał wargi[92].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]
Jagger i Marianne Faithfull (1967)

Jego pierwszą dziewczyną była Chrissie Shrimpton, z którą był zaręczony[93]. W 1965 nawiązał romans z piosenkarką Marianne Faithfull, modelką Anitą Pallenberg i aktorką Brigitte Bardot[94]. Shrimpton, załamana rozstaniem z Jaggerem, podjęła próbę samobójczą, przedawkowując tabletki nasenne, jednak artysta w porę ją znalazł i zabrał do szpitala[95]. Niedługo po poronieniu ciąży przez Faithfull w listopadzie 1968 nawiązał romans z aktorką i piosenkarką Marshą Hunt[96], z którą ma córkę Karis (ur. 4 listopada 1970), ale oficjalnie uznał dziecko za swoje dopiero w czerwcu 1984[97]. W czerwcu 1970 definitywnie zakończył się jego trwający prawie cztery lata związek z Faithfull[93][98].

12 maja 1971 w Kaplicy św. Anny w Saint-Tropez we Francji ożenił się z nikaraguańską modelką Biancą Pérez-Morą Macías, z którą ma córkę, Jade Sheenę Jezebel (ur. 21 października 1971)[99][100]. Choć rozstał się z żoną już w 1973, to rozwód wziął dopiero w listopadzie 1979[101]. W 1977 związał się z teksańską modelką Jerry Hall[102][83], którą poślubił 21 listopada 1990 na Bali[103]. Mają dwie córki: Elizabeth Scarlett (ur. 2 marca 1984) i Georgię May (ur. 12 lutego 1992) i dwóch synów: Jamesa Leroya Augustina (ur. 1986) i Gabriela Luke’a Beauregarda (ur. 1997)[104]. Rozstali się w 1999[83]. Jeszcze w trakcie związku z Hall romansował z włoską modelką Carlą Bruni (1992) i czeską modelką Janą Rajlich (1996)[105]. W latach 1998–1999 był związany z modelką Lucianą Morad, z którą ma syna Lucasa Maurice’a (ur. w maju 1999)[83]. W 2001 związał się z amerykańską stylistką i projektantką mody, L’Wren Scott, a po jej samobójstwie w 2014[106] (spowodowanym depresją) ustanowił na lata 2015–2017 stypendium jej imienia, pokrywające roczne koszty studiów dla jednej osoby na kierunku projektowanie mody w szkole Central Saint Martins w Londynie[107][108]. Od 2014 związany jest z młodszą o 44 lata tancerką baletową Melanie Hamrick, z którą ma syna Deverauxa Octaviana Basila (ur. 8 grudnia 2016)[109][110][111].

W 1967 został aresztowany za posiadanie nielegalnej amfetaminy[112]. Otrzymał karę trzech miesięcy pozbawienia wolności i został osadzony w więzieniu Lewes, ale wyszedł z niego już następnego dnia w związku z zawieszeniem wyroku przez sąd apelacyjny[113][114].

Downe House

W 1967 kupił posiadłość przy Cheyne Walk 48 w Chelsea i dom Stargroves niedaleko Newbury; drugą z nieruchomości sprzedał w 1979[115]. W 1976 i 1981 kupił domy w Nowym Jorku[116]. W 1991 kupił posiadłość Downe House w Richmond (Londyn)[117].

W kwietniu 2019 przeszedł operację wymiany zastawki aortalnej serca[118].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
Albumy
Rok Tytuł Pozycja na liście Certyfikat
USA
[119]
GBR
[120]
DEU
[121]
AUT
[122]
CHE
[123]
FRA
[124]
NLD
[125]
NOR
[126]
1985 She’s the Boss
  • Data: 21 lutego 1985
  • Wydawca: CBS Records
13 6 7 3 2 4
1987 Primitive Cool
  • Data: 14 września 1987
  • Wydawca: CBS Records
41 26 15 14 5 13
1993 Wandering Spirit
  • Data: 9 lutego 1993
  • Wydawca: Atlantic Records
11 12 3 2 2 3 4
2001 Goddess in the Doorway
  • Data: 19 listopada 2001
  • Wydawca: Virgin Records
39 44 2 3 8 12 11 8
„–” pozycja nie była notowana.
Kompilacje
Rok Tytuł Pozycja na liście
USA
[119]
GBR
[120]
DEU
[121]
AUT
[122]
CHE
[123]
NLD
[125]
NOR
[126]
2008 The Very Best of Mick Jagger
  • Data: 1 października 2007
  • Wydawca: Atlantic/Rhino Records
77 57 8 25 44 27 25
Ścieżki dźwiękowe
Rok Tytuł
2004 Alfie (oraz David A. Stewart)
  • Data: 19 października 2004
  • Wydawca: Virgin Records

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Rola Reżyser
1970 Kreacja (Performance) Turner Donald Cammell, Nicolas Roeg
Ned Kelly Ned Kelly Tony Richardson
1977 The War Between the Tates (TV) Joe Freedom Lee Philips
1992 Freejack Vacendak Geoff Murphy
1997 Piętno (Bent) Greta/George Sean Mathias
2001 Gra w słowa (The Man from Elysian Fields) Luther Fox George Hickenlooper
Enigma żołnierz w barze Michael Apted
2007 Jak obrabować Micka Jaggera (The Knights of Prosperity) w roli samego siebie Rob Burnett, Jon Beckerman
2008 Angielska robota (The Bank Job) pracownik banku – przy sejfie Roger Donaldson
2019 Obraz pożądania (The Burnt Orange Heresy) Joseph Cassidy Giuseppe Capotondi

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Do czasu ślubu Jaggera w maju 1971 w mediach podawana była błędna data – 26 lipca 1944[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mick Jagger w bazie Discogs.com (ang.)
  2. Mick Jagger w bazie Filmweb
  3. Mick Jagger w bazie IMDb (ang.)
  4. Mick Jagger – Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2017-08-04]. (węg.).
  5. Mick Jagger. Listal. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  6. Stephen Thomas Erlewine: Mick Jagger Biography. AllMusic. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  7. Artista Mick Jagger (26 de Julho de 1943). Filmow. [dostęp 2009-05-09]. (port.).
  8. The Rolling Stones w bazie IMDb (ang.)
  9. Rolling Stone’s 100 Immortals of Rock & Roll. Future Rock Legends. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  10. Mick Jagger. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  11. Stones frontman becomes Sir Mick. BBC. [dostęp 2009-05-09]. (ang.).
  12. Hit Parader’s Top 100 Metal Vocalists of All Time. Hearya.com. [dostęp 2010-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-29)]. (ang.).
  13. Sandford 1995 ↓, s. 12.
  14. Sandford 1995 ↓, s. 19–20.
  15. Sandford 1995 ↓, s. 5, 14–17.
  16. Mick Jagger – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  17. Sandford 1995 ↓, s. 21.
  18. Sandford 1995 ↓, s. 21, 24.
  19. Sandford 1995 ↓, s. 22.
  20. Sandford 1995 ↓, s. 22, 42.
  21. Sandford 1995 ↓, s. 29.
  22. Sandford 1995 ↓, s. 25.
  23. Sandford 1995 ↓, s. 30–31.
  24. Sandford 1995 ↓, s. 28.
  25. Sandford 1995 ↓, s. 33.
  26. Sandford 1995 ↓, s. 48, 52, 56.
  27. Sandford 1995 ↓, s. 30, 32, 37.
  28. Sandford 1995 ↓, s. 5–6, 47–48.
  29. Sandford 1995 ↓, s. 81.
  30. Cohen 2022 ↓, s. 75.
  31. Sandford 1995 ↓, s. 31.
  32. Sandford 1995 ↓, s. 29, 35–36.
  33. Sandford 1995 ↓, s. 42–43, 51.
  34. Cohen 2022 ↓, s. 34, 37–38.
  35. Sandford 1995 ↓, s. 44.
  36. Cohen 2022 ↓, s. 35.
  37. Sandford 1995 ↓, s. 23, 27, 50.
  38. Cohen 2022 ↓, s. 27, 39.
  39. Sandford 1995 ↓, s. 50.
  40. Cohen 2022 ↓, s. 27.
  41. Sandford 1995 ↓, s. 59–60, 62.
  42. Cohen 2022 ↓, s. 50–51.
  43. Cohen 2022 ↓, s. 56–57.
  44. Sandford 1995 ↓, s. 64–66.
  45. Sandford 1995 ↓, s. 67.
  46. a b Cohen 2022 ↓, s. 74.
  47. Sandford 1995 ↓, s. 68–69.
  48. Bill Wyman: The Rolling Stones. Wiedza i Życie. ISBN 83-7184-272-4.
  49. Anna Wohlin: The Murder of Brian Jones. Blake Publishing, Ltd, 2001. ISBN 978-1857823165.
  50. James Hector, The Complete Guide to the Music of the Rolling Stones, Omnibus Pr, 1995, ISBN 978-0711943032 (ang.)..
  51. David Hinckley, Debra Rodman, The Rolling Stones: Black and White Blues, 1963, Turner Pub, 1995, ISBN 978-1570361500 (ang.).
  52. Sean Egan, The Rough Guide to The Rolling Stones, Rough Guides, 2006, ISBN 978-1843537199 (ang.).
  53. Daniel Wyszogrocki: Satysfakcja. 30 lat the Rolling Stones. Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1993. ISBN 83-86365-63-3.
  54. Sandford 1995 ↓, s. 85.
  55. Sandford 1995 ↓, s. 86, 92–93.
  56. Sandford 1995 ↓, s. 300.
  57. Sandford 1995 ↓, s. 95.
  58. Sandford 1995 ↓, s. 171.
  59. Sandford 1995 ↓, s. 164.
  60. Sandford 1995 ↓, s. 240.
  61. Sandford 1995 ↓, s. 301.
  62. Sandford 1995 ↓, s. 370–371.
  63. Cohen 2022 ↓, s. 346–347.
  64. Sandford 1995 ↓, s. 380.
  65. Sandford 1995 ↓, s. 380, 383.
  66. Sandford 1995 ↓, s. 382–383.
  67. a b Sandford 1995 ↓, s. 383.
  68. Christopher Andersen (2012-07-09): Mick Jagger’s affair with David Bowie revealed. Daily News (Nowy Jork). [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  69. Mick Jagger’s affair with David Bowie claimed in new controversial. Daily Mail. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  70. Sandford 1995 ↓, s. 389.
  71. Sandford 1995 ↓, s. 394–396.
  72. Sandford 1995 ↓, s. 390, 394–395.
  73. Sandford 1995 ↓, s. 396–397.
  74. Sandford 1995 ↓, s. 399.
  75. Cohen 2022 ↓, s. 349.
  76. Sandford 1995 ↓, s. 400–401.
  77. Sandford 1995 ↓, s. 433.
  78. Cohen 2022 ↓, s. 256.
  79. Cohen 2022 ↓, s. 268.
  80. Sandford 1995 ↓, s. 192–194.
  81. Sandford 1995 ↓, s. 195, 353.
  82. Sandford 1995 ↓, s. 196, 428.
  83. a b c d Cohen 2022 ↓, s. 354.
  84. Sandford 1995 ↓, s. 83, 92, 217.
  85. Sandford 1995 ↓, s. 7–8, 83.
  86. Sandford 1995 ↓, s. 82–83.
  87. Sandford 1995 ↓, s. 288.
  88. Sandford 1995 ↓, s. 90–91, 216–217.
  89. Sandford 1995 ↓, s. 82.
  90. Sandford 1995 ↓, s. 314.
  91. Sandford 1995 ↓, s. 83.
  92. Sandford 1995 ↓, s. 217, 318, 413.
  93. a b Sandford 1995 ↓, s. 79.
  94. Sandford 1995 ↓, s. 92–93, 122, 127, 136.
  95. Cohen 2022 ↓, s. 187.
  96. Sandford 1995 ↓, s. 190.
  97. Sandford 1995 ↓, s. 244, 249, 377.
  98. Cohen 2022 ↓, s. 258.
  99. Sandford 1995 ↓, s. 257–259.
  100. Cohen 2022 ↓, s. 319.
  101. Sandford 1995 ↓, s. 282–283, 345–347.
  102. Sandford 1995 ↓, s. 330, 334–335.
  103. Sandford 1995 ↓, s. 419.
  104. Sandford 1995 ↓, s. 376–377, 383, 429.
  105. Mick Jagger Dating History. FamousFix. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  106. Cohen 2022 ↓, s. 354–355.
  107. Elizabeth Day: L’Wren Scott: the mysterious suicide of Mick Jagger’s girlfriend. The Guardian. [dostęp 2016-10-29]. (ang.).
  108. Emma Akbareian: Mick Jagger donates fund to Central Saint Martins in memory of L’Wren Scott. The Independent. [dostęp 2016-10-29]. (ang.).
  109. Kate Thomas (2017-05-03): Mick Jagger’s partner Melanie Hamrick coos over Devereaux. Daily Mail. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  110. Helena Horton (2016-12-16): Sir Mick Jagger 'names baby son Deveraux Octavian Basil’. The Daily Telegraph. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  111. Mick Jagger names his eighth child Deveraux Octavian Basil. The Guardian. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
  112. Mick Jagger. Decadent Lifestyle. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  113. Sandford 1995 ↓, s. 156, 160.
  114. Cohen 2022 ↓, s. 204–207.
  115. Sandford 1995 ↓, s. 165, 343.
  116. Sandford 1995 ↓, s. 325, 361.
  117. Sandford 1995 ↓, s. 421.
  118. USA: Wokalista The Rolling Stones Mick Jagger już po operacji serca – tvp.info [online], tvp.info [dostęp 2019-04-25] (pol.).
  119. a b Mick Jagger Billboard Albums Chart. allmusic.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  120. a b Mick Jagger UK Charts. chartstats.com. [dostęp 2011-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)]. (ang.).
  121. a b Chartverfolgung / Mick Jagger / Longplay. musicline.de. [dostęp 2011-09-28]. (niem.).
  122. a b Mick Jagger Austrian Albums Chart. austriancharts.at. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  123. a b Mick Jagger Swiss Albums Chart. hitparade.ch. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  124. Mick Jagger French Albums Chart. lescharts.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  125. a b Mick Jagger Dutch Albums Chart. dutchcharts.nl. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  126. a b Mick Jagger Norwegian Albums Chart. norwegiancharts.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).
  127. a b RIAA: Mick Jagger. riaa.com. [dostęp 2011-09-28]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Christopher Sandford: Mick Jagger. Adam Budzyński (tłum.). Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1995. ISBN 83-07-02419-6.
  • Rich Cohen: To tylko rock’n’roll. Zawsze The Rolling Stones. Adrian Stachowski (tłum.). Wydawnictwo Poznańskie, 2022. ISBN 978-83-67324-66-3.