8 Regiment Pieszy Buławy Polnej Koronnej: Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kerim44 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
290 718 edycji
→‎Żołnierze regimentu: drobne merytoryczne
Kerim44 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
290 718 edycji
→‎Żołnierze regimentu: drobne techniczne
Linia 90: Linia 90:


{{Uwagi}}
{{Uwagi}}
{{Przypisy|2}}
{{Przypisy|3}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==

Wersja z 15:42, 11 lis 2015

[[Plik:{{{znak}}}| 40x40px| link=| alt=]]
8 Regiment Pieszy
{{{nazwa oryginalna}}}
{{{motto}}}
UWAGA: Błąd parametru
{{{kategoria wojska}}}=
Ten parametr może przyjmować jedynie wartości:
  • lądowe
  • lotnictwo
  • marynarka
  • paramilitarny
Historia
Państwo

{{{państwo}}}

Sformowanie

1717

Rozformowanie

1793

Nazwa wyróżniająca

{{{nazwa wyróżniająca}}}

Tradycje
Święto

{{{święto}}}

Nadanie sztandaru

{{{nadanie sztandaru}}}

Rodowód

{{{rodowód}}}

Dowódcy
Pierwszy

{{{dowódca pierwszy}}}

Obecny

{{{dowódca obecny}}}

Ostatni

{{{dowódca ostatni}}}

Działania zbrojne
{{{działania zbrojne}}}
Organizacja
Dyslokacja

patrz: stanowiska

Formacja

{{{formacja}}}

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

{{{podległość}}}

Skład

{{{skład}}}

Odznaczenia
{{{odznaczenia}}}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
[{{{www}}} Strona internetowa]
Jan Klemens Branicki
Wacław Rzewuski
Franciszek Ksawery Branicki
Seweryn Rzewuski - hetman polny koronny 1774-1794

8 Regiment Pieszy Buławy Polnej Koronnej – oddział piechoty armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Uchwalony na sejmie 1717 roku komput wojska koronnego przewidywał zorganizowanie regimentu buławy polnej koronnej w sile 850 porcji[1]. Faktyczny stan regimentu w 1719 roku wynosił 620 żołnierzy, w tym 132 oficerów i podoficerów i 488 szeregowych[2]. Najbardziej okazałych żołnierzy dobierano do kompanii grenadierskiej. Z każdych dziesięciu żołnierzy wybierano też starszego szeregowego (gefrajtera). Podoficerów mianował szef regimentu spośród zaproponowanych przez kapitanów żołnierzy wyróżniających się i piśmiennych, a oficerów mianował hetman na wniosek szefa jednostki[3].

W 1755 roku liczył 454 żołnierzy, w tym 320 szeregowych[2].

Sejm roku 1776 ułożył nowy etat wojska, zmieniając znacznie jego strukturę. Regiment miał liczyć 8 kompanii[a], a w sumie etatowo 467 żołnierzy[4], a praktycznie w 1778 roku 344 głowy[5]. Polepszenie w latach osiemdziesiątych finansów państwa spowodowało możliwość dofinansowania armii. Regiment powiększono do 695 żołnierzy[6]. Wchodził w skład Dywizji Ukraińsko-Podolskiej[7].

W 1786 roku wprowadzono numeracje regimentów piechoty od 1 do 14. Regiment gwardii pozostał bez numeru[8].

Od 12 października 1726 regiment staje się Regimentem Buławy Polnej Koronnej, a od 1789 jako 8 Regiment Pieszy[9], który uczestniczył w 1792 w wojnie polsko-rosyjskiej w obronie Konstytucji 3 Maja.

Nazwa regimentu odzwierciedlała fakt, iż szefem jednostki był zazwyczaj hetman polny koronny. W latach 1774-1794 był nim Seweryn Rzewuski - 27 stycznia 1792 pozbawiony urzędu konstytucją sejmową znoszącą urząd hetmanów polnych, po zwycięstwie konfederacji targowickiej, której był jednym z przywódców, nadal sprawował urząd[10]. W 1786 roku liczył etatowo 695 żołnierzy[11], [5].

Na początku istnienia nosił numer 3, a następnie numer 5 (po awansie Regimentu Czapskiego na miejsce 3). Po likwidacji buław polnych (13 stycznia 1792) spadł do numeru 8., mimo protestów kadry i odtąd oficjalnie był nazywany "Regimentem Pieszym nr 8".

Do poprzedniej nazwy wrócił wraz z reaktywacją buławy polnej przez konfederację targowicką w sierpniu 1792, ale już bez powrotu do numeru 4.

Reformy Sejmu Wielkiego zwiększyły stany polskiej piechoty w poszczególnych regimentach. Etaty z października 1789 i maja 1792 roku zakładały istnienie regimentu składającego się z dwunastu kompanii uszykowanych w trzy bataliony, w tym jeden grenadierski i dwa fizylierskie. W praktyce nigdy takiej organizacji nie osiągnięto[12]. W przededniu wojna w obronie Konstytucji 3 maja 4 regiment piechoty buławy polnej koronnej szefostwa Seweryna Rzewuskiego liczył 1383 żołnierzy[13].

Regiment oficjalnie przestał istnieć 2 maja 1793 z chwilą poddania Rosji Kamieńca Podolskiego, w którym stacjonował. Rosjanie wcielili oddział do własnej armii, nadając mu nazwę Kamienieckiego Pułku Muszkieterów[10].

Barwa regimentu

W okresie panowania Sasów, w stosunku do poprzedniego okresu, mundurowanie piechoty polskiej zmieniło się całkowicie. Zniesiono używane dotychczas niebieskie mundury kroju polskiego, a strój żołnierzy upodobniono do saskiego. Mundur oficerów regimentu składał się z pąsowej kurtki sukiennej z wyłogami wyłogami łosimi, naramiennikami srebrnymi, guzikami białymi[14], białej kamizelki, białych spodni i kamaszy, czarnego kapelusza i trzewików. W okresie od 1 maja do 31 października używano spodni czarnych, zakazano natomiast noszenia spodni płóciennych, które poprzednio były w użyciu[15]. Mundury podoficerów i szeregowych były podobne do oficerskich, z tym że noszono zamiast kamaszy białe pończochy wełniane. Latem podoficerowie i szeregowi używali spodni płóciennych, białych. Pasy skórzane z mosiężnymi klamrami. Płaszcze sukienne w kolorze czerwonym wydawano tylko po dwa dla kompanii na lat sześć, a służyły one wyłącznie wartownikom w okresie od 15 października do 30 kwietnia. Każdy żołnierz nosił tornister i patrontasz z czerwonej skóry. Zarówno oficerowie, jak podoficerowie i szeregowi nosili harcapy przewiązane czarną wstążką[15].

W stroju tym w drugiej połowie XVIII w. zaszły pewne zmiany. Wzorem innych armii zamiast długich kurtek wprowadzono krótkie z rabatami, kapelusze zaś zastąpiły sztywne kaszkiety z blachą mosiężną zawierającą inicjały monarchy[15].

Uzbrojenie

Uzbrojenie żołnierza piechoty składało się z karabinu skałkowego z bagnetem oraz pałasza noszonego na czerwonym rzemieniu juchtowym. Podoficerowie mieli pistolety, pałasze i tzw. kurcgewery[b], będących raczej oznaką władzy niż bronią. Oficerowie mieli pistolety i szpady. Cała broń palna i częściowo biała była pochodzenia saskiego. Uzbrojenie to zakupywano na dziesięć lat. W każdej kompanii znajdowały się dwa karabiny zapasowe[17]. W 1775 roku ujednolicono uzbrojenie podoficerów i szeregowych, odbierając tym pierwszym broń krótką, a oficerom pozostawiając jedynie szpady[8].

Stanowisko

Żołnierze regimentu

Regimentem dowodził zazwyczaj pułkownik. Stanowisko szefa regimentu, związane z wielkimi poborami, było najczęściej uważane za synekurę. Szefowie posiadali prawo fortragowania (przedstawiania do awansu) oficerów[18]. Do 1789 roku w sztabie służyło dziesięciu oficerów. Byli to: szef regimentu, pułkownik, podpułkownik, major, regimentskwatermistrz, adiutant, audytor i regimentsfelczer. Szefa i pułkownika w dowodzeniu kompaniami zastępowali kapitanowie sztabowi. W kompaniach do 1790 roku było trzech kapitanów, sześciu poruczników i sześciu chorążych. Zatem w regimencie znajdowało się 25 oficerów wyłączając kapelana[19].
Szefowie[9]:

Pułkownicy[9]:

  • gen. Ripp (1717)
  • gen. mjr Kamphausen (1737)
  • gen. mjr Kamiński (1750)
  • książę Antoni Lubomirski (gen. mjr 1752, gen. lejtn. 1755–1761)
  • Michał Kuczyński (13 czerwca 1761, gen. mjr 20 listopada 1762, zm. 6 marca 1778)
  • Marcin Hanicki (1778)
  1. ↑ Pierwsza kompania liczyła 45 szeregowych, pięć po 57, a dwie po 56 → Wimmer 1978 ↓, s. 335
  2. ↑ rodzaj krótkich szpontonów → Wimmer 1978 ↓, s. 319
  1. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 308.
  2. ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 313.
  3. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 314.
  4. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 335.
  5. ↑ a b Górski 1893 ↓, s. 134.
  6. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 336.
  7. ↑ Górski 1893 ↓, s. 139.
  8. ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 337.
  9. ↑ a b c Gembarzewski 1925 ↓, s. 28.
  10. ↑ a b Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. 227.
  11. ↑ Twardowski 1894 ↓, s. 21.
  12. ↑ Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. 228.
  13. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 347.
  14. ↑ Górski 1893 ↓, s. 185.
  15. ↑ a b c Wimmer 1978 ↓, s. 318.
  16. ↑ a b Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.
  17. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 319.
  18. ↑ Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. XI.
  19. ↑ Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. 252.
  20. ↑ Gembarzewski 1925 ↓, s. 29.

Bibliografia

  • Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: 1925.
  • Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
  • Konstanty Górski: Historya piechoty polskiej. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1893.
  • Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998.
  • Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
  • Bolesław Twardowski: Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794. Poznań: Księgarnia Katolicka, 1894.
  • Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
  • Samuel Orgelbrand: Encyklopedyja powszechna, Volume 6. 1861, s. 867.

Szablon:Pułki i regimenty koronne 1717-1795

Wojsko I Rzeczypospolitej
Okresy
Struktury
Rodzaje wojsk
Formacje
wojskowe
Jazda
Piechota
Konfederacje żołnierskie
Rokosze
Hetmani
Terminy
wojskowe
Większe oddziały
w XVII wieku
Armia koronna
w XVIII wieku
Dywizje
Brygady KN
Armia litewska
w XVIII wieku
Dywizje
Brygady KN
Insurekcja
kościuszkowska
Dywizje

Chorąży wielki koronny

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=8_Regiment_Pieszy_Buławy_Polnej_Koronnej&oldid=44053459”