Spółgłoska boczna zwarto-szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Przykłady: WP:ZdB: IPA3 --> IPA poprawka |
m →Warianty: poprawa nawiasów w szablonie IPA |
||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
=== Warianty === |
=== Warianty === |
||
* wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o '''spółgłosce zmiękczonej''' ([[palatalizacja|spalatalizowanej]]): {{IPA| |
* wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o '''spółgłosce zmiękczonej''' ([[palatalizacja|spalatalizowanej]]): [{{IPA|tɬʲ}}] |
||
* wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy '''spółgłosce [[welaryzacja|welaryzowanej]]''': {{IPA| |
* wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy '''spółgłosce [[welaryzacja|welaryzowanej]]''': [{{IPA|tɬˠ}}] |
||
* napięcie mięśni [[gardło|gardła]] – mówimy o spółgłosce '''[[faryngalizacja|faryngalizowanej]]''' {{IPA| |
* napięcie mięśni [[gardło|gardła]] – mówimy o spółgłosce '''[[faryngalizacja|faryngalizowanej]]''' [{{IPA|tɬˁ}}] |
||
* zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o '''[[labializacja|spółgłosce labializowanej]]''' {{IPA| |
* zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o '''[[labializacja|spółgłosce labializowanej]]''' [{{IPA|tɬʷ}}] |
||
W językach [[języki na-dene|na-dene]] i [[języki salisz|salisz]] występuje również [[spółgłoska ejektywna|ejektywny]] wariant tej spółgłoski, przy nieobecności wariantu płucnego afrykaty kontrastujący ze szczelinowym [{{IPA|ɬ}}]. |
W językach [[języki na-dene|na-dene]] i [[języki salisz|salisz]] występuje również [[spółgłoska ejektywna|ejektywny]] wariant tej spółgłoski, przy nieobecności wariantu płucnego afrykaty kontrastujący ze szczelinowym [{{IPA|ɬ}}]. |
||
Wersja z 19:19, 21 gru 2013
Spółgłoska boczna szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [t͡ɬ] lub [tɬ].
Artykulacja
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [t͡ɬ]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji (spółgłoska płucna egresywna)
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa po bokach języka
- w początkowej fazie dochodzi do zwarcia języka z dziąsłami tak jak przy artykulacji spółgłoski [t]. Zamiast plozji następuje przejście do spółgłoski [ɬ] bez oderwania języka od dziąseł.
- wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna.
Warianty
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [tɬʲ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy spółgłosce welaryzowanej: [tɬˠ]
- napięcie mięśni gardła – mówimy o spółgłosce faryngalizowanej [tɬˁ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o spółgłosce labializowanej [tɬʷ]
W językach na-dene i salisz występuje również ejektywny wariant tej spółgłoski, przy nieobecności wariantu płucnego afrykaty kontrastujący ze szczelinowym [ɬ].
Przykłady
- w języku awarskim: гIоркь [ʕortɬʼ] "klamka"
- w języku haida: tla'únhl [tɬʌʔʊ́nɬ] "sześć"
- w języku nahuatl: atlatl [aʔt͡ɬat͡ɬ]