Stanisław Turski
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 maja 1906 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 stycznia 1986 |
| Poseł na Sejm Ustawodawczy | |
| Okres |
od 4 lutego 1947 |
| Przynależność polityczna | |
| Rektor Uniwersytetu Warszawskiego | |
| Okres |
od 1952 |
| Odznaczenia | |
            
| |
| profesor nauk matematycznych | |
| Alma Mater | |
|---|---|
| Doktorat |
1935 |
| Habilitacja |
1953 |
| Profesura |
1951 |
| Doktor honoris causa Uniwersytet Śląski – 2 października 1975 Politechnika Gdańska – 1980 | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Jagielloński |
| rektor Politechniki Gdańskiej | |
Stanisław Antoni Turski (ur. 15 maja 1906 w Sosnowcu[1], zm. 3 stycznia 1986 w Warszawie) – polski matematyk, profesor doktor habilitowany, rektor Politechniki Gdańskiej (1946–1949) i Uniwersytetu Warszawskiego (1952–1969), poseł na Sejm Ustawodawczy. Budowniczy Polski Ludowej.
Działalność naukowa
[edytuj | edytuj kod]W 1928 zdał maturę w Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu. Absolwent fizyki i astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego praca dyplomowa pt. Nowa metoda wyznaczania współczynników precesji została nagrodzona przez ministra oświaty. Od 1927 pracował jako asystent (później adiunkt) Instytutu Matematyki UJ. Od 1928 pracował także na Akademii Górniczo-Hutniczej oraz wykładał matematykę w krakowskim Pedagogium.
W 1935 uzyskał stopień doktora za rozprawę pt. O pewnym uogólnieniu twierdzeń o jednolitości całek równania hiperbolicznego.
6 listopada 1939 aresztowany z gronem profesorskim w ramach Sonderaktion Krakau był więźniem obozów w Sachsenhausen (do 4 marca 1940) i Dachau (do 14 stycznia 1941)[2]. Po zwolnieniu w 1941 podjął konspiracyjne nauczanie na poziomie akademickim; był organizatorem pomocy dla uchodźców z powstania warszawskiego.
Wiosną 1945 stanął na czele grupy organizującej Politechnikę Gdańską, 1 maja 1946 został mianowany profesorem nadzwyczajnym matematyki na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej. W latach 1946–1949 był rektorem PG. Poza zajęciami związanymi z tą funkcją prowadził także wykłady z matematyki jako kierownik Katedry Matematyki i Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej, a dodatkowo – dla naukowo-dydaktycznej kadry uczelni. Był inicjatorem wakacyjnych kursów naukowych (uczelnianych oraz krajowych) dot. konstrukcji inżynierskich.
Interesował się zastosowaniami matematyki w różnorodnych zagadnieniach technicznych. Publikował prace na ten temat, jednej z nich PAN przyznała nagrodę im. M. T. Hubera. Był również współzałożycielem kwartalnika „Archiwum Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej”.
W 1949 został powołany na stanowisko dyrektora Departamentu Studiów Technicznych i Gospodarczych Ministerstwa Oświaty. Jednocześnie pracował na Uniwersytecie Warszawskim, pełniąc funkcje kierownika katedry, dziekana, a w latach 1952–1969 – rektora uczelni. W 1951 został mianowany na profesora zwyczajnego, a w 1953 uzyskał stopień doktora habilitowanego.
Kierował Katedrą Matematyki Ogólnej na Wydziale Matematyki i Fizyki. Dbał o rozwój kadry naukowej. Katedra została przekształcona w r. 1969 w Instytut Maszyn Matematycznych (później Instytut Informatyki). Prowadził tam wykłady i seminaria w latach 1961–1976. W r. 1964 utworzył Zakład Obliczeń Numerycznych na UW i wyposażył go w (duński) komputer GIER.
Przez 10 lat kierował Grupą Zastosowań Technicznych w Instytucie Matematycznym PAN. Był kierownikiem Warszawskiego Ośrodka Obliczeniowego, pełnił również funkcje konsultanta w ośrodkach gospodarczych w kraju.
Mimo przejścia na emeryturę (1978) kontynuował pracę pedagogiczną i naukową. Był przewodniczącym Rady Instytutu Informatyki UW oraz Rady Naukowej Towarzystwa Cybernetycznego.
2 października 1975 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego[3], w 1980 tytuł ten przyznała mu także Politechnika Gdańska[4].
Był mężem Olgi z domu Ameisen (1911–2005)[5], ojcem Władysława, informatyka i astronoma, i Łukasza, fizyka[6].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D4-1-8)[5].
Działalność polityczna
[edytuj | edytuj kod]W latach 1945–1948 był członkiem PPS, od 1948 roku należał do PZPR[7].
W latach 1947–1952 poseł na Sejm Ustawodawczy, wiceprzewodniczący Rady Głównej Studiów Uniwersyteckich Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego oraz przewodniczący Rady Naukowej Urzędu Pełnomocnika Rządu ds. Elektronicznej Techniki Obliczeniowej. Laureat licznych nagród Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego. Na kongresach ZBoWiD w 1979 oraz 1985 został wybrany na jednego z wiceprezesów Rady Naczelnej ZBoWiD[8][9].
Podczas wydarzeń marca 1968, jako rektor UW, osobiście relegował z uczelni 34 studentów[10], a dalszych 11 zawiesił w prawach studenta[11] oraz zakazał profesorom UW udziału w wiecach studenckich[12].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Budowniczych Polski Ludowej (1964)[13]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949)[14]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1958)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (19 sierpnia 1946)[15]
- Złoty Krzyż Zasługi (1946)[6]
- Krzyż Oświęcimski (1985)[16]
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)[17]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[18]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967)[19]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”[20]
- Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1960)[21]
- Złota odznaka „Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego” (1961)[22]
- Złota honorowa odznaka Trybuny Robotniczej (1980)[23]
- Wielka Srebrna Odznaka Honorowa z Gwiazdą za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria, 1975)[6]
- Komandoria I klasy Orderu Lwa Finlandii (Finlandia)[6]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 6 października 1967)[6]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Turski (1952–1969) Poczet rektorów UW [dostęp 2024-03-08].
- ↑ Wykaz aresztowanych podczas Aktion Gegen Universitäts-Professoren czyli tzw. Sonderaktion Krakau [online], issuu [dostęp 2024-03-08] (ang.).
- ↑ Kalendarium 1975. us.edu.pl. [dostęp 2011-03-15].
- ↑ Osoby uhonorowane tytułem doktora honoris causa PG. pg.gda.pl. [dostęp 2011-03-15].
- ↑ a b Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-03-08].
- ↑ a b c d e Turski Stanisław, rektor Politechniki Gdańskiej – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2024-03-08].
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 1018. ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 103, 10 maja 1979, s. 2.
- ↑ Wierni tradycjom walki o wolność i demokrację - wierni Polsce Ludowej [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 104, 6 maja 1985, s. 1–2.
- ↑ Andrzej Michał Kobos: Syjoniści do Syjonu, czyli zwyczajny faszyzm. zwoje-scrolls.com, 1998. [dostęp 2011-03-15].
- ↑ Bartłomiej Kozłowski: Wydarzenia marcowe. wiadomosci.polska.pl, 2004. [dostęp 2011-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 maja 2006)].
- ↑ Czesław Bobrowski: Marzec 1968 r.. uw.edu.pl. [dostęp 2011-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 stycznia 2011)].
- ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964.
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), oświaty, nauki”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 52, poz. 366 „za zasługi na polu działalności oświatowej i kulturalnej”.
- ↑ Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 123.
- ↑ Uroczyste posiedzenie Prezydium Rady Naczelnej ZBoWiD [w:] „Dziennik Bałtycki”, nr 177, 26 lipca 1984, s. 2.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ Za zasługi dla obronności Kraju [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 110, 10 maja 1967, s. 2.
- ↑ Zmarł prof. Stanisław Turski [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 4, 6 stycznia 1986, s. 2.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 2, 20 lutego 1960, s. 2.
- ↑ U progu nowego roku akademickiego [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 235, 4 października 1961, s. 2.
- ↑ Wręczenie złotych odznak „TR” [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 132, 12 czerwca 1978, s. 1.
- Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Członkowie ZBoWiD
- Doktorzy honoris causa Politechniki Gdańskiej
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego
- Działacze PZPR
- Ludzie urodzeni w Sosnowcu
- Odznaczeni Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Oświęcimskim
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem 40-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni odznaką honorową „Za Zasługi dla Warszawy”
- Odznaczeni odznaką tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
- Odznaczeni Orderem Budowniczych Polski Ludowej
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Ofiary Sonderaktion Krakau
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Odznaką Honorową za Zasługi dla Republiki Austrii
- Polacy odznaczeni Orderem Lwa Finlandii
- Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej
- Polscy matematycy XX wieku
- Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)
- Rektorzy Politechniki Gdańskiej
- Rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego
- Urodzeni w 1906
- Więźniowie KL Dachau
- Więźniowie KL Sachsenhausen
- Wykładowcy Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego
- Zmarli w 1986