Przygodzice (gmina)

Przygodzice
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	ostrowski
TERC	3017052
Siedziba	Przygodzice
Wójt	Krzysztof Stanisław Rasiak
Powierzchnia (2021)	163,39 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 12 232
• gęstość	75 os./km²
Nr kierunkowy	(+48) 62
Tablice rejestracyjne	POS
	Adres urzędu:pl. Powstańców Wlkp. 2; 63-421 Przygodzice
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	14
Liczba miejscowości	27
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Przygodzice
	Położenie na mapie Polski Przygodzice
	51°35′N 17°49′E/51,590556 17,824722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Przygodzice – gmina wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim z siedzibą we wsi Przygodzice. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kaliskim.

Według danych z 1 stycznia 2021 roku gmina liczyła 12 232 mieszkańców^[1].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 1 stycznia 2021 roku powierzchnia gminy Przygodzice wynosiła 163,39 km²^[1].

Gmina położona jest w południowej części powiatu ostrowskiego w dorzeczu rzeki Barycz^[2]. Najwyżej położony punkt na terenie gminy znajduje się na Wzgórzach Ostrzeszowskich, w rejonie wsi Przygodziczki (197,5 m n.p.m.)^[3].

Sąsiednie gminy: Ostrów Wielkopolski, Mikstat, Odolanów, Ostrów Wielkopolski, Ostrzeszów, Sieroszewice, Sośnie.

Samorząd[edytuj | edytuj kod]

Od 2010 roku wójtem gminy Przygodzice jest Krzysztof Stanisław Rasiak (Komitet Wyborczy Wyborców Krzysztofa Rasiaka; 2018)^[4].

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

Lasy[edytuj | edytuj kod]

W 2019 roku powierzchnia lasów na terenie gminy wynosiła 7405,00 ha, co stanowi lesistość na poziomie 45,3%^[5]. Lasy podlegają administracyjnie do nadleśnictw: Antonin, Krotoszyn i Taczanów^[3]. Teren przyrodniczo-leśny zalicza się do Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej, Dzielnicy Kotliny Żmigrodzkiej^[3]. Gatunkiem dominującym na obszarach leśnych jest sosna zwyczajna^[3].

Wody[edytuj | edytuj kod]

Barycz (rzeka stanowi dopływ Odry, natomiast z regionu wsi Bogufałów wody odprowadzane są do zlewni rzeki Prosny – występuje tu zjawisko bifurkacji^[6])
Barycz Strzyżewska (Zgniła Barycz)
Kanał Chynowski
Olszówka
Roguszna
Roguszna II
Rów Główny
Rów Litwin
Strumień Goszczyński
Strumień Helenowski
Strumień Niedźwiedzki
Strumień Strzegowa
Złotnica
Stawy Przygodzickie (liczne, duże stawy hodowlane o łącznej powierzchni około 730 ha, które są miejscem lęgowym dla około 170 gatunków ptaków wodnych m.in. łabędzi niemych, perkozów, gęsi gęgawy, błotniaka stawowego i rybitwy czarnej^[6])

Obszary chronione[edytuj | edytuj kod]

Obszary chronione

Park Krajobrazowy Dolina Baryczy

Żurawie w Parku Krajobrazowym Dolina Baryczy

Rezerwat przyrody Wydymacz

Park Krajobrazowy Dolina Baryczy – utworzony w 1996 roku, wzdłuż zlewni górnej Baryczy (obejmuje około 4000 ha w gminie Przygodzice)^[3].
Rezerwat przyrody Wydymacz – leśno-florystyczno-krajobrazowy rezerwat o powierzchni 47,86 ha^[3].
Obszar chronionego krajobrazu „Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska” – utworzony w 1995 roku, dla zachowania walorów przyrodniczo-krajobrazowych^[3].
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Dolina Baryczy” (kod obszaru PLB20001) – wytyczony na podstawie mocy prawa Unii Europejskiej (obejmuje 3677,2 ha w gminie Przygodzice)^[3].
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja nad Baryczą” (kod obszaru PLH020041) – wytyczony na podstawie dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej, obszar obejmuje rozległe tereny leśne wraz z kompleksem łąk łęgowych^[3].
Pomniki przyrody – głównie dęby szypułkowe^[3].

Turystyka i zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zabytki

Pałac w Antoninie wybudowany w latach 1822–1824 dla Radziwiłła przez Karla Friedricha Schinkla

Wnętrza pałacu myśliwskiego w Antoninie

Park w Antoninie z XIX wieku

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Czarnymlesie, wybudowany w latach 1844–1850

Według rejestru zabytków NID^[7] na listę zabytków wpisane są:

zespół pałacu myśliwskiego (1 ćw. XIX w.) w Antoninie:
- pałac myśliwski, drewniano-szachulcowy, nr rej.: KS.Z.I.2/28/48 z 6.03.1948
- grobowiec na wyspie, nr rej.: 906/A z 20.07.1970
- park, nr rej.: 719/A z 25.09.1995
- budynek mieszkalno-gospodarczy tzw. „ogrodówka", nr rej.: 732/A z 27.09.1996
dworek w Wysocku Małym (1 poł. XIX w.), nr rej.: 1594/A z 9.09.1974

Pozostałe historyczne miejsca^[6]:

Czarnylas
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP (wybudowany w latach 1844–1850)
- kościół ewangelicko-augsburski (wybudowany w latach 1889–1900)
- dawna kaplica baptystyczna (1890)
- kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa (wybudowany w latach 1926–1927)
Chynowa
- kościół pw. św. Wawrzyńca (wybudowany w latach 1936–1937)
Janków Przygodzki
- kościół pw. św. Józefa Oblubieńca NMP z 1925 roku, według projektu Adama Ballenstedta
Ludwików
- cmentarz z 1876 roku, założony przez Ferdynanda Radziwiłła z neogotycką kaplicą z 1903 roku
Przygodzice
- dwór Jana Jerzego Przebendowskiego z XVII w.
- stróżówka dawnego założenia dworskiego (1813), obecnie „Chata Regionalna"
- neobarokowy kościół pw. NMP Nieustającej Pomocy z 1925 roku
- Dom Ludowy im. Józefa Piłsudskiego (1935–1936), obecnie siedziba Urzędu Gminy Przygodzice
Topola-Osiedle
- park krajobrazowy (XIX w.)
- spichlerz (początek XIX w.)
- czworak (koniec XIX w.)

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Głównym ośrodkiem wypoczynkowym jest niewielka wieś Antonin (około 15 km na południe od Ostrowa Wielkopolskiego) z plażą i kąpieliskiem nad stawem Szperek (29 ha)^[8]. Przez teren gminy przebiega 5 szlaków pieszych i 5 rowerowych^[3]. Rozwinięta baza noclegowa i agroturystyczna^[3].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności gminy Przygodzice według danych GUS^[9]

Wskaźnik maskulinizacji[edytuj | edytuj kod]

Wskaźnik maskulinizacji^[9]^[10]
Rok	Opis	Ogółem		Kobiety	Mężczyźni
2021	Populacja	12 232	100%	50,4%	49,6%

Piramida wieku[edytuj | edytuj kod]

Miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Miejscowości według danych TERYT^[11]:

Wsie: Antonin, Bogufałów, Chynowa, Czarnylas, Dębnica, Hetmanów, Janków Przygodzki, Ludwików, Przygodzice, Przygodziczki, Smardów, Topola Wielka, Wysocko Małe

Osady: Antonin, Jezioro, Katarzynów, Kocięba, Pardalin, Popłomyk, Przygodzice, Strugi, Trzcieliny, Zawidzyn

Osady leśne: Bażantarnia, Klady, Krzyżaki, Tarchalskie

Części wsi: Jezioro (część wsi Antonin), Laski (część wsi Hetmanów), Topola-Osiedle (część wsi Topola Wielka)

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

W 2019 roku na terenie gminy w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1250 podmiotów gospodarczych^[5].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

11 Ostrów Wielkopolski – Ostrzeszów
Strugi – Ostrów Wielkopolski – Franklinów (odcinek drogi ekspresowej)
25 Ostrów Wielkopolski – Oleśnica

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

272 Kluczbork – Ostrów Wielkopolski – Poznań Główny

355 Ostrów Wielkopolski – Topola-Osiedle – Grabowno Wielkie

Gminy i miejscowości partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Gminy i miejscowości partnerskie^[6]:

Gmina Luitré (2002)
Gmina Schönwölkau (2005)
Kiwierce (2007)
Zwedenówka (2007)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
↑ Położenie [online], www.przygodzice.pl [dostęp 2018-02-10] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l RobertR. Kaczmarek RobertR., WaldemarW. Blaźniak WaldemarW., Walory historyczno-krajoznawcze gminy Przygodzice, Towarzystwo Miłośników Przygodzic, 2010, ISBN 978-83-921849-5-9 .
↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2022-02-04] .
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Poznaniu / Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], poznan.stat.gov.pl [dostęp 2022-02-05] .
↑ ^a ^b ^c ^d Gmina Przygodzice – przewodnik, Przygodzice 2011, ISBN 978-83-62645-07-7 .
↑ Rejestr zabytków [online], NID [dostęp 2022-02-05] (pol.).
↑ PawełP. Anders PawełP., Województwo kaliskie, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 43 .
↑ ^a ^b GUS, Główny Urząd Statystyczny [online] [dostęp 2022-02-05] (pol.).
↑ Gmina Przygodzice (wielkopolskie) [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-05] (pol.).
↑ Główny Urząd Statystyczny [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2022-02-05] .

[Population_2021-1] GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).

[2] Położenie [online], www.przygodzice.pl [dostęp 2018-02-10] (pol.).

[:3-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l RobertR. Kaczmarek RobertR., WaldemarW. Blaźniak WaldemarW., Walory historyczno-krajoznawcze gminy Przygodzice, Towarzystwo Miłośników Przygodzic, 2010, ISBN 978-83-921849-5-9 .

[4] Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2022-02-04] .

[:0-5] Urząd Statystyczny w Poznaniu / Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], poznan.stat.gov.pl [dostęp 2022-02-05] .

[:1-6] Gmina Przygodzice – przewodnik, Przygodzice 2011, ISBN 978-83-62645-07-7 .

[7] Rejestr zabytków [online], NID [dostęp 2022-02-05] (pol.).

[8] PawełP. Anders PawełP., Województwo kaliskie, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 43 .

[demografia-9] GUS, Główny Urząd Statystyczny [online] [dostęp 2022-02-05] (pol.).

[10] Gmina Przygodzice (wielkopolskie) [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-05] (pol.).

[11] Główny Urząd Statystyczny [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2022-02-05] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wsie	Antonin Bogufałów Chynowa Czarnylas Dębnica Hetmanów Janków Przygodzki Ludwików Przygodzice Przygodziczki Smardów Topola Wielka Wysocko Małe
Osady	Antonin Jezioro Katarzynów Kocięba Pardalin Popłomyk Przygodzice Strugi Trzcieliny Zawidzyn
Osady leśne	Bażantarnia Klady Krzyżaki Tarchalskie
Integralne części wsi	Jezioro Laski Topola-Osiedle

Miasta	Nowe Skalmierzyce Odolanów Ostrów Wielkopolski Raszków
Gminy miejskie	Ostrów Wielkopolski
Gminy miejsko-wiejskie	Nowe Skalmierzyce Odolanów Raszków
Gminy wiejskie	Ostrów Wielkopolski Przygodzice Sieroszewice Sośnie

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Mikstat (← 1934–54 →) Nowe Skalmierzyce (od 1962) Odolanów (← od 1932) Ostrów (Wielkopolski) (do 1951 →) Raszków (← od 1932) Sulmierzyce (← 1932–34 →)
Osiedla (1954–72)	Skalmierzyce Nowe (1956–62)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Biniew (do 1946) Czarnylas (do 1954) Czekanów (do 1954) Daniszyn (do 1954) Granowiec (do 1946) Kamienice Nowe (1953–54) Mikstat (do 1954) Nowe Skalmierzyce* Odolanów Ostrów Wielkopolski (od 1973) Przygodzice Raszków Sieroszewice** Sobótka (1946–54) Sośnie (od 1946) Wysocko Wielkie (do 1953)
Gromady (1954–72)	Biniew (1954–72) Biskupice Ołoboczne (1954–61) Bogdaj (1954–61) Boników (1954–68) Chojnik (1954–71) Chynowa (1954–61) Cieszyn (1954–61) Czarnylas (1954–72) Daniszyn (1954–72) Gorzyce Wielkie (1954–72) Gostyczyna (1954–61) Grudzielec Nowy (1954–61) Kamienice Nowe (1954–72) Kotowiecko (1954–71) Lewków (1954–72) Ligota (← 1956–72) Mikstat (1954 →) Moszczanka (1954–59) Nabyszyce (1954–61) Ociąż (1954–59) Odolanów (1954–72) Ołobok (1954–61) Parczew (1954–61) Przybysławice (1954–59) Przygodzice (1954–72) Raczyce (1954–59) Radłów (1954–61) Raszków (1960–72) Sieroszewice (1954–72) Skalmierzyce (1954–72) Skalmierzyce Nowe (1954–55) Sobótka (1954–61) Sośnie (1954–72) Strzyżew (1954–71) Sulisław (1954–61) Szklarka Przygodzicka (1954–55 →) Tarchały Wielkie (1954–61) Topola Wielka (1954–59) Wielowieś (1954–72) Wysocko Wielkie (1954–68) Zamość (1954–61)
Legenda	* 1934–54: Skalmierzyce Nowe ** 1934–54: Sieroszewice Nowe