Przejdź do zawartości

Grzyby uprawne: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
mNie podano opisu zmian
mNie podano opisu zmian
Linia 10: Linia 10:
[[File:Pleurotus ostreatus on agar.jpg|thumb|Grzybnia boczniaka ostrygowatego na agarze]]
[[File:Pleurotus ostreatus on agar.jpg|thumb|Grzybnia boczniaka ostrygowatego na agarze]]


'''Uprawa grzybów''' to proces techniczny polegający na celowej uprawie grzybów, najczęściej [[saprotrof|saprotroficznych]] z typu podstawczaków. Uprawa grzybów z typu workowców, parazytoidalnych lub mykoryzowych ma znikome znaczenie ekonomiczne. Grzyby uprawia się głównie w celach kulinarnych, ale niektóre gatunki są uprawiane na potrzeby pseudomedycyny i produkcji substancji psychoaktywnych.
'''Uprawa grzybów''' to proces techniczny polegający na celowej uprawie grzybów, najczęściej [[saprotrof|saprotroficznych]] z typu [[Podstawczaki|podstawczaków]]. Uprawa grzybów z typu [[workowce|workowców]], parazytoidalnych lub mykoryzowych ma znikome znaczenie ekonomiczne. Grzyby uprawia się głównie w celach kulinarnych, ale niektóre gatunki są uprawiane na potrzeby pseudomedycyny i produkcji substancji psychoaktywnych.


== Historiaworkowców ==
== Historia ==


Pierwsze opisane uprawy grzybów z rodzaju [[uszak]] pochodzą z okresu [[dynastia Tang|dynastii Tang]] w Chinach<ref>{{Cytuj |autor = Shu-Ting Chang |tytuł = The origin and early development of straw mushroom cultivation |czasopismo = Economic Botany |data = 1977-7 |data dostępu = 2019-06-23 |issn = 0013-0001 |wolumin = 31 |numer = 3 |s = 374–376 |doi = 10.1007/BF02866890 |url = http://link.springer.com/10.1007/BF02866890 |język = en}}</ref>. W roku 1209 opisano duże uprawy shiitake w Chinach na terenie obecnej prefektury [[Lishui]]<ref>{{Cytuj |tytuł = 香菇简介-豫王集团 |data dostępu = 2019-06-23 |opublikowany = hnywzy.com |url = http://hnywzy.com/news_show.asp?id=1829}}</ref>.
Pierwsze opisane uprawy grzybów z rodzaju [[uszak]] pochodzą z okresu [[dynastia Tang|dynastii Tang]] w Chinach<ref>{{Cytuj |autor = Shu-Ting Chang |tytuł = The origin and early development of straw mushroom cultivation |czasopismo = Economic Botany |data = 1977-7 |data dostępu = 2019-06-23 |issn = 0013-0001 |wolumin = 31 |numer = 3 |s = 374–376 |doi = 10.1007/BF02866890 |url = http://link.springer.com/10.1007/BF02866890 |język = en}}</ref>. W roku 1209 opisano duże uprawy shiitake w Chinach na terenie obecnej prefektury [[Lishui]]<ref>{{Cytuj |tytuł = 香菇简介-豫王集团 |data dostępu = 2019-06-23 |opublikowany = hnywzy.com |url = http://hnywzy.com/news_show.asp?id=1829}}</ref>.
Linia 88: Linia 88:
== Uprawa grzybów na potrzeby medyczne i medycyny alternatywnej ==
== Uprawa grzybów na potrzeby medyczne i medycyny alternatywnej ==


Historycznie wielu grzybom przypisywano właściwości medyczne. Badania naukowe nie potwierdzają zasadności stosowania większości z nich, w tym
Reishi, maczużnik, co jeszcze?

Istnieją liczne badania potwierdzające pożądane właściwości związków izolowanych z grzybów in vitro, ale tylko nieliczne z nich weszły do badań klinicznych.

== Uprawa grzybów mikroskopowych ==
Z grzybów mikroskopowych pozyskuje się leki i substancje aktywne, takie jak:

*[[Lowastatyna]] (wytwarzana przez [[Aspergillus terreus]])<ref>{{Cytuj |autor = György Szakács, György Morovján, Robert P. Tengerdy |tytuł = Production of lovastatin by a wild strain of Aspergillus terreus |czasopismo = Biotechnology Letters |data = 1998-04-01 |data dostępu = 2019-07-26 |issn = 1573-6776 |wolumin = 20 |numer = 4 |s = 411–415 |doi = 10.1023/A:1005391716830 |url = https://doi.org/10.1023/A:1005391716830 |język = en}}</ref>
*[[Gryzeofulwina]] (wytwarzana przez gatunki z rodzaju [[Penicillium]])<ref>{{Cytuj |autor = Yvonne A. Maldonado |rozdział = Pneumocystis and Other Less Common Fungal Infections |tytuł = Infectious Diseases of the Fetus and Newborn |data = 2011 |data dostępu = 2019-07-26 |doi = 10.1016/c2009-0-50442-4 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9781416064008000341}}</ref>
*Pneumokandynę B0, prekursor [[Kaspofungina|Kaspofunginy]] (wytwarzana przez ''Glarea lozoyensis)''
*Insulinę (produkowaną przez modyfikowane genetycznie drożdże)
*Prekursory artemizyny

Przemysłowo wykorzystuje się grzyby mikroskopowe do produkcji takich substancji jak:

* Lizyna (drożdże)
* Ryboflawina (Candida)
* Witaminę C (Candida)
* Tryptofan (Pichia)
* Witaminę B6 (Pichia)
* Fenyloalaninę (''Rhodotorula)''
* Erytrol (''Moniliella)''


== Metabolity wtórne w uprawie grzybów ==
== Metabolity wtórne w uprawie grzybów ==
Linia 114: Linia 135:


???
???


=== Lista gatunków ===
=== Lista gatunków ===


*[[Agrocybe aegerita]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = G. Zervakis, A. Philippoussis, S. Ioannidou, P. Diamantopoulou |tytuł = Mycelium growth kinetics and optimal temperature conditions for the cultivation of edible mushroom species on lignocellulosic substrates |czasopismo = Folia Microbiologica |data = 2001-06 |data dostępu = 2019-05-27 |issn = 0015-5632 |wolumin = 46 |numer = 3 |s = 231–234 |doi = 10.1007/bf02818539 |url = http://dx.doi.org/10.1007/bf02818539}}</ref>
*[[Agrocybe aegerita|Polówka wiązkowa (Agrocybe aegerita)]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = G. Zervakis, A. Philippoussis, S. Ioannidou, P. Diamantopoulou |tytuł = Mycelium growth kinetics and optimal temperature conditions for the cultivation of edible mushroom species on lignocellulosic substrates |czasopismo = Folia Microbiologica |data = 2001-06 |data dostępu = 2019-05-27 |issn = 0015-5632 |wolumin = 46 |numer = 3 |s = 231–234 |doi = 10.1007/bf02818539 |url = http://dx.doi.org/10.1007/bf02818539}}</ref>
* Grzyby z rodzaju [[boczniak]]
* Grzyby z rodzaju [[boczniak]]
**[[Boczniak cytrynowy]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Carvalho, C. S. M. de |tytuł = Mushrooms of the Pleurotus genus: a review of cultivation techniques. |czasopismo = Interciencia |data = 2010 |issn = 0378-1844 |wolumin = 35 |url = https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20103140965}}</ref> (''Pleurotus citrinopileatus'')
**[[Boczniak cytrynowy]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Carvalho, C. S. M. de |tytuł = Mushrooms of the Pleurotus genus: a review of cultivation techniques. |czasopismo = Interciencia |data = 2010 |issn = 0378-1844 |wolumin = 35 |url = https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20103140965}}</ref> (''Pleurotus citrinopileatus'')

Wersja z 19:43, 26 lip 2019

Przemysłowa uprawa pieczarki dwuzarodnikowej
Panaeolus cyanescens
Boczniak różowy owocnikujący na kostce (ang. patch)
Psilocybe cubensis (odmiana Golden Teacher)
Twardnik japoński owocnikujący na kostce (ang. patch)
Płomiennica (enokitake) owocnikująca na ziarnie. Nienaturalnie długie trzony uzyskuje się dzięki ograniczeniu dostępu powietrza.
Zbieranie wysypu zarodników z Psilocibe cubensis. Takie zarodniki mogą zostać wykorzystane do rozpoczęcia nowej uprawy.
Uprawa boczniaka mikołajkowego w butelkach
Uszak bzowy wyrastający z torby
Grzybnia boczniaka ostrygowatego na agarze

Uprawa grzybów to proces techniczny polegający na celowej uprawie grzybów, najczęściej saprotroficznych z typu podstawczaków. Uprawa grzybów z typu workowców, parazytoidalnych lub mykoryzowych ma znikome znaczenie ekonomiczne. Grzyby uprawia się głównie w celach kulinarnych, ale niektóre gatunki są uprawiane na potrzeby pseudomedycyny i produkcji substancji psychoaktywnych.

Historia

Pierwsze opisane uprawy grzybów z rodzaju uszak pochodzą z okresu dynastii Tang w Chinach[1]. W roku 1209 opisano duże uprawy shiitake w Chinach na terenie obecnej prefektury Lishui[2].

Pieczarka dwuzarodnikowa

W Europie pierwsze wzmianki o uprawie grzybów datuje się na rok 1707, gdy francuski botanik Joseph Pitton de Tournefort opisał metodę uprawy pieczarki dwuzarodnikowej[3]. Początkowo grzybnię mającą skolonizować substrat uzyskiwano z bieżni młyńskiej[4], jednak metoda ta charakteryzowała się niską skutecznością. W 1831 w Anglii po raz pierwszy zaproponowano całoroczną uprawę pieczarek w budynkach[5]. Następnym krokiem w rozwoju uprawy pieczarki dwuzarodnikowej było wynalezienie zaszczepiacza obornikowego w XIX wiek, który był uzyskiwany przez pozwolenie grzybni przerosnąć stertę obornika, który był następnie mieszany z substratem[4]. W latach 30. XX wieku opracowano metodę uprawy grzybni na wysterylizowanym oborniku w butelce[4]. Butelka była rozbijana by pozyskać z niej zaszczepiacz. Później zamiast obornika wykorzystywano liście tytoniu[4], a następnie ziarno[4], które pozostaje dziś najbardziej popularnym zaszczepiaczem.

Grzyby z rodzaju boczniak

Pierwszej uprawy boczniaka ostrygowatego dokonano w 1917 w Niemczech na pniach drzew[6]. W 1951 udało się wyhodować boczniaki na sianie[5]. Głównym substratem w USA dla hodowli boczniaków są słoma pszenicy i łuski bawełniane[7].

Grzyby psylocybowe

Poradniki domowej uprawy grzybów psylocybowych pojawiły się roku 1968[8]. Do roku 1981 sprzedano ponad sto tysięcy kopii poradnika uprawy Psilocybin: Magic Mushroom Grower's Guide[9]. Na początku lat 90. Robert McPherson, posługujący się pseudonimem Psylocybe Fanaticus, opracował metodę uprawy PF Tek[10], która umożliwiła uprawę grzybów w warunkach domowych bez specjalistycznego sprzętu (dotychczasowe metody domowej uprawy wymagały m. in. sterylizacji ziarna szybkowarem pozwalającym osiągnięcie temperatury 121°C i budowy komory laminarnej). Łatwości uprawy i rozpowszechnieniu informacji na jej temat w internecie przypisuje się wzrost spożycia grzybów psylocybowych[8].

Konspekt:


Znaczenie ekonomiczne

https://www.researchgate.net/publication/237042738_Economic_viability_of_mushrooms_cultivation_to_poverty_reduction_in_Bangladesh

https://www.researchgate.net/publication/269557144_Economics_of_Mushroom_Agaricus_bisporus_Production_in_a_Selected_Upazila_of_Bangladesh

https://www.omicsonline.org/open-access/low-cost-production-of-mushroom-using-agricultural-waste-in-a-controlled-environment-for-economic-advancement-2252-5211-1000329-99885.html



Prawo

W Polsce uprawa grzybów na powierzchniach powyżej 25 metrów kwadratowych jest działem specjalnym produkcji rolnej[11]. Większość krajów europejskich nie ma specyficznych regulacji w sprawie uprawy grzybów. Nie istnieją też regulacje unijne w sprawie samej uprawy grzybów, choć istnieją regulacje w sprawie jakości sprzedawanych grzybów[12].

Uprawa grzybów psylocybinowych jest w Polsce prawdopodobnie nielegalna jako wytwarzanie nielegalnej substancji[13][14]. Na świecie status prawny uprawy grzybów psylocybinowych waha się od zakazu posiadania nawet zarodników (Norwegiia, niektóre stany USA) do pełnej legalności (Jamajka, Wietnam). Por. en:Legal_status_of_psilocybin_mushrooms (jak to zacytować? albo jak zalinkować?).

Składniki odżywcze substratów

Węgiel

Związki węgla są praktycznie jedynym źródłem energii dla heterotroficznych organizmów żywych. Większość uprawianych grzybów energię czerpie z trawienia celulozy, ligniny, hemicelulozy lub skrobi.

Azot

Preferowanymi źródłami azotu dla grzybów są jon amonowy[15], glutamina[16] i azotany[17]. Stosunek dostępnego węgla do azotu reguluje pracę i ekspresję enzymów trawiących celulozę[18]. Opisano zwiększanie zawartości azotu podczas kolonizacji substratu przez grzyby z rodzaju boczniak (diazotrofia). Dotychczasowe badania nie pozwoliły ustalić, czy grzyb samodzielnie pobiera azot z powietrza, czy jest to efekt działalności bakterii[18]. Najpopularniejszym źródłem azotu w komercyjnej uprawie grzybów są otręby[18].

Fosfor


Siarka


Potas

Potas jest niezbędny dla wzrostu grzybów, jednak jego niedobór praktycznie się nie zdarza, ze względu na dużą zawartość potasu w odpadach rolniczych[18].

Magnez

Mikroelementy

Suplementacja podłoży


Rola światła w uprawie


Starzenie się kultur


Choroby w uprawie grzybów


Uprawa grzybów na potrzeby medyczne i medycyny alternatywnej

Historycznie wielu grzybom przypisywano właściwości medyczne. Badania naukowe nie potwierdzają zasadności stosowania większości z nich, w tym

Istnieją liczne badania potwierdzające pożądane właściwości związków izolowanych z grzybów in vitro, ale tylko nieliczne z nich weszły do badań klinicznych.

Uprawa grzybów mikroskopowych

Z grzybów mikroskopowych pozyskuje się leki i substancje aktywne, takie jak:

Przemysłowo wykorzystuje się grzyby mikroskopowe do produkcji takich substancji jak:

  • Lizyna (drożdże)
  • Ryboflawina (Candida)
  • Witaminę C (Candida)
  • Tryptofan (Pichia)
  • Witaminę B6 (Pichia)
  • Fenyloalaninę (Rhodotorula)
  • Erytrol (Moniliella)

Metabolity wtórne w uprawie grzybów


Grzyby uprawiane na substratach kompostowych

Część grzybów jest hodowana na substratach kompostowych. Kompost zawiera bakterie stymulujące produkcję owocników[21]. Często stosuje się obornik[22]. Większość grzybów z tej kategorii może owocować w obecności węgla aktywnego, jednak plony są niższe[23].

Grzyby uprawiane na substratach lignocelulozowych

Znacznie więcej gatunków nie wymaga kompostu do owocowania, a owocnikowanie następuje najczęściej pod wpływem wysychania powierzchni grzybni. Grzyby można uprawiać na trocinach (standardowy substrat dla shiitake), słomie (boczniak ostrygowaty), pniach drzew żywych (opieńka miodowa) lub martwych (boczniaki). Niemal każdy produkt zawierający celulozę może zostać użyty, nawet pieluchy[27].

Od lat 30. grzybnię[4] początkowo hoduje się w sterylnych warunkach na wysterylizowanym ziarnie (np. żyta), przygotowywując tzw. zaszczepiacz. Następnie zaszczepiacz jest mieszany z właściwym substratem i dopiero wtedy następuje owocnikowanie. Jest możliwe owocnikowanie z samego zaszczepiacza (por. zdjęcie po prawej).

Grzyby rosnące na pniach drzew martwych i żywych zaszczepia się z użyciem kołków drewnianych przerośniętych grzybnią.

Porównanie substratów

???

Lista gatunków

Uprawa grzybów mikoryzowych

Grzyby mikoryzowe wymagają obecności korzeni rośliny do rozwoju lub owocnikowania. Mikoryza może być fakultatywna lub obligatoryjna, może być niezbędna do wzrostu grzybni lub owocnikowania. Borowiki mogą rozpocząć owocnikowanie w sztucznych warunkach, ale owocniki obumierają przed osiągnięciem dojrzałości. Uprawa grzybów mikoryzowych ma dość małe znaczenie ekonomiczne.

W przypadku większośći grzybów z listy nigdy nie udało się uzyskać zbiorów pozwalających na opłacalną uprawę. Pewne znaczenie mają "domowe" uprawy, gdzie posiadacze ogrodów zaszczepiają grzybnie mikoryzowe wśród korzeni młodych drzew i zbierają (lub nie) do kilkunastu kilogramów grzybów rocznie.


Przypisy

  1. ↑ Shu-Ting Chang, The origin and early development of straw mushroom cultivation, „Economic Botany”, 31 (3), 1977, s. 374–376, DOI: 10.1007/BF02866890, ISSN 0013-0001 [dostęp 2019-06-23] (ang.).
  2. ↑ 香菇简介-豫王集团 [online], hnywzy.com [dostęp 2019-06-23].
  3. ↑ D.M. Spencer, mushroom, its history and importance, [w:] Biology and technology of the cultivated mushroom, 1985 (ang.).
  4. ↑ a b c d e f David Meigs Beyer, Seeding Substrate and Management of Growing Agaricus Bisporus, Vija L. Wilkinson, Penn State Extension [dostęp 2019-06-15] (ang.).
  5. ↑ a b Rathaiah i inni, Mushroom cultivation technology, Jodhpur, India: Scientific Publishers, 2006, s. 13, ISBN 81-7233-418-4, OCLC 234319581 [dostęp 2019-06-23].
  6. ↑ OYSTER MUSHROOM [online], nhb.gov.in [dostęp 2019-06-23].
  7. ↑ Cultivation of Oyster Mushrooms [online], Penn State Extension [dostęp 2019-06-23] (ang.).
  8. ↑ a b Nordiska. Ministerrådet, Occurrence and use of hallucinogenic mushrooms containing psilocybin alkaloids., Copenhagen: Nordiska ministerrådets förlag, 2009, ISBN 978-92-893-1836-5, OCLC 923312437 [dostęp 2019-06-23].
  9. ↑ O.N. Oeric, Psilocybin : magic mushroom grower's guide : a handbook for psilocybin enthusiasts, wyd. Rev. ed, [San Francisco, Calif.?]: Quick American Pub, [1991], ISBN 0-932551-06-8, OCLC 27721523 [dostęp 2019-06-23].
  10. ↑ Robert McPherson, Psylocybe Fanaticus [online], 1995.
  11. ↑ Załącznik nr 2 do ustawy o PIT oraz CIT
  12. ↑ Komisja Europejska, 543/2011/EU: Commission Implementing Regulation (EU) No 543/2011 of 7 June 2011 laying down detailed rules for the application of Council Regulation (EC) No 1234/2007 in respect of the fruit and vegetables and processed fruit and vegetables sectors, „n/a” (32011R0543), 15 czerwca 2011 [dostęp 2019-06-15] (ang.).
  13. ↑ Treść orzeczenia II Ka 84/14 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych [online], orzeczenia.ms.gov.pl [dostęp 2019-06-15].
  14. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych [online], prawo.sejm.gov.pl [dostęp 2019-06-15].
  15. ↑ a b c d e f g h i Kalbarczyk, Janusz., Uniwersytet Przyrodniczy (Lublin). Wydawnictwo., Mykologia przemysłowa, Lublin: WUP Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2012, ISBN 978-83-7259-211-8, OCLC 857958889 [dostęp 2019-07-15].
  16. ↑ Bettina Tudzynski, Nitrogen regulation of fungal secondary metabolism in fungi, „Frontiers in Microbiology”, 5, 2014, DOI: 10.3389/fmicb.2014.00656, ISSN 1664-302X, PMID: 25506342, PMCID: PMC4246892 [dostęp 2019-07-26].
  17. ↑ Rosa María Martínez-Espinosa i inni, Enzymology and ecology of the nitrogen cycle, „Biochemical Society Transactions”, 39 (1), 2011, s. 175–178, DOI: 10.1042/BST0390175, ISSN 1470-8752, PMID: 21265768 [dostęp 2019-07-26].
  18. ↑ a b c d e f g h Marcelo Barba Bellettini i inni, Factors affecting mushroom Pleurotus spp., „Saudi Journal of Biological Sciences”, 26 (4), 2019, s. 633–646, DOI: 10.1016/j.sjbs.2016.12.005, ISSN 1319-562X, PMID: 31048986, PMCID: PMC6486501 [dostęp 2019-07-26].
  19. ↑ György Szakács, György Morovján, Robert P. Tengerdy, Production of lovastatin by a wild strain of Aspergillus terreus, „Biotechnology Letters”, 20 (4), 1998, s. 411–415, DOI: 10.1023/A:1005391716830, ISSN 1573-6776 [dostęp 2019-07-26] (ang.).
  20. ↑ Pneumocystis and Other Less Common Fungal Infections, [w:] Yvonne A. Maldonado, Infectious Diseases of the Fetus and Newborn, 2011, DOI: 10.1016/c2009-0-50442-4 [dostęp 2019-07-26].
  21. ↑ F. Zarenejad, B. Yakhchali, I. Rasooli, Evaluation of indigenous potent mushroom growth promoting bacteria (MGPB) on Agaricus bisporus production, „World Journal of Microbiology and Biotechnology”, 28 (1), 2012, s. 99–104, DOI: 10.1007/s11274-011-0796-1, ISSN 0959-3993 [dostęp 2019-06-15] (ang.).
  22. ↑ S.S. Block, George Tsao, Lunghwa Han, Mushroom Cultivation, Production of Mushrooms from Sawdust, „Journal of Agricultural and Food Chemistry”, 6 (12), 1958, s. 923–927, DOI: 10.1021/jf60094a009, ISSN 0021-8561 [dostęp 2019-06-15].
  23. ↑ M.A. Bechara i inni, NON-COMPOSTED GRAIN-BASED SUBSTRATES FOR MUSHROOM PRODUCTION (AGARICUS BISPORUS), „Transactions of the ASABE”, 49 (3), 2006, s. 819–824, DOI: 10.13031/2013.20465, ISSN 2151-0040 [dostęp 2019-06-15] (ang.).
  24. ↑ Rg Bustillos, Optimization of culture conditions for mycelial growth and basidiocarp production of Philippine strains of Panaeolus antillarium and Panaeolus cyanescens, „Mycosphere”, 5 (3), 2014, s. 398–404, DOI: 10.5943/mycosphere/5/3/1 [dostęp 2019-06-11].
  25. ↑ A.J. Durrant, D.A. Wood, R.B. Cain, Lignocellulose biodegradation by Agaricus bisporus during solid substrate fermentation, „Journal of General Microbiology”, 137 (4), 1991, s. 751–755, DOI: 10.1099/00221287-137-4-751, ISSN 0022-1287 [dostęp 2019-06-11] (ang.).
  26. ↑ Arturo Pardo-Giménez i inni, Mycochemical Characterization of Agaricus subrufescens considering Their Morphological and Physiological Stage of Maturity on the Traceability Process, „{{{czasopismo}}}”, BioMed Research International, 2017, DOI: 10.1155/2017/2713742, PMID: 29082241, PMCID: PMC5610804 [dostęp 2019-06-11] (ang.).
  27. ↑ Rosa María Espinosa-Valdemar i inni, Disposable diapers biodegradation by the fungus Pleurotus ostreatus, „Waste Management”, 31 (8), 2011, s. 1683–1688, DOI: 10.1016/j.wasman.2011.03.007, ISSN 0956-053X [dostęp 2019-06-15].
  28. ↑ a b c G. Zervakis i inni, Mycelium growth kinetics and optimal temperature conditions for the cultivation of edible mushroom species on lignocellulosic substrates, „Folia Microbiologica”, 46 (3), 2001, s. 231–234, DOI: 10.1007/bf02818539, ISSN 0015-5632 [dostęp 2019-05-27].
  29. ↑ a b c d e f C.S.M. de Carvalho, Mushrooms of the Pleurotus genus: a review of cultivation techniques., „Interciencia”, 35, 2010, ISSN 0378-1844.
  30. ↑ Nuhu Alam i inni, Nutritional Analysis of Cultivated Mushrooms in Bangladesh - Pleurotus ostreatus , Pleurotus sajor-caju , Pleurotus florida and Calocybe indica, „Mycobiology”, 36 (4), 2008, s. 228, DOI: 10.4489/MYCO.2008.36.4.228, ISSN 1229-8093 [dostęp 2019-06-15] (ang.).
  31. ↑ R.K. Yadav, Development of Cultivation Technology of Blue Oyster Mushroom [Hypsizygus ulmarius (Bull.) Readhead], Udajpur: MPUAT, Udaipur, 2006 [dostęp 2019-06-15].
  32. ↑ E. Akavia i inni, Disposal of agro-industrial by-products by organic cultivation of the culinary and medicinal mushroom Hypsizygus marmoreus, „Waste Management”, 29 (5), 2009, s. 1622–1627, DOI: 10.1016/j.wasman.2008.10.024 [dostęp 2019-06-15] (ang.).
  33. ↑ S.S. Veena, Meera Pandey, Paddy Straw as a Substrate for the Cultivation of Lingzhi or Reishi Medicinal Mushroom, Ganoderma lucidum (W.Curt. :Fr.) P. Karst. in India, „International Journal of Medicinal Mushrooms”, 13 (4), 2011, s. 397–400, DOI: 10.1615/IntJMedMushr.v13.i4.100, ISSN 1521-9437 [dostęp 2019-05-27] (ang.).
  34. ↑ a b c P.G. Miles, S.T. Chang, A New Look at Cultivated Mushrooms, „BioScience”, 34 (6), 1984, s. 358–362, DOI: 10.2307/1309726, ISSN 0006-3568, JSTOR: 1309726 [dostęp 2019-05-27] (ang.).
  35. ↑ Li Wen Gao, The cultivation, bioactive components and pharmacological effects of Armillaria mellea, „AFRICAN JOURNAL OF BIOTECHNOLOGY”, styczeń 2010.
  36. ↑ Coşkun Gülser, Aysun Pekşen, Using tea waste as a new casing material in mushroom (Agaricus bisporus (L.) Sing.) cultivation, „Bioresource Technology”, 88 (2), 2003, s. 153–156, DOI: 10.1016/S0960-8524(02)00279-1, ISSN 0960-8524 [dostęp 2019-05-27].
  37. ↑ Grit Kabiersch i inni, Fate of bisphenol A during treatment with the litter-decomposing fungi Stropharia rugosoannulata and Stropharia coronilla, „Chemosphere”, 83 (3), 2011, s. 226–232, DOI: 10.1016/j.chemosphere.2010.12.094, ISSN 0045-6535 [dostęp 2019-05-27].
  38. ↑ Jeremy Bigwood, Michael W. Beug, Variation of psilocybin and psilocin levels with repeated flushes (harvests) of mature sporocarps of Psilocybe cubensis (earle) singer, „Journal of Ethnopharmacology”, 5 (3), 1982, s. 287–291, DOI: 10.1016/0378-8741(82)90014-9, ISSN 0378-8741 [dostęp 2019-05-27].
  39. ↑ Jochen Gartz, CULTIVATION AND ANALYSIS OF PSILOCYBE SPECIES AND AN INVESTIGATION OF GALERINA STEGLICHI, „Annali Museo Civico di Rovereto”, www.fungifun.org, 1995 [dostęp 2019-07-15].
  40. ↑ Jochen Gartz, John W. Allen, Mark D. Merlin, Ethnomycology, biochemistry, and cultivation of Psilocybe samuiensis Guzmán, Bandala and Allen, a new psychoactive fungus from Koh Samui, Thailand, „Journal of Ethnopharmacology”, 43 (2), 1994, s. 73–80, DOI: 10.1016/0378-8741(94)90006-X, ISSN 0378-8741 [dostęp 2019-07-15].
  41. ↑ Blaz Gerbec Andrej Gregori, Solid State Cultivation of Hericium erinaceus Biomass and Erinacine: A Production, „Journal of Bioprocessing & Biotechniques”, 05 (03), 2015, DOI: 10.4172/2155-9821.1000210, ISSN 2155-9821 [dostęp 2019-05-27].
  42. ↑ D. Schlosser, R. Grey, W. Fritsche, Patterns of ligninolytic enzymes in Trametes versicolor. Distribution of extra- and intracellular enzyme activities during cultivation on glucose, wheat straw and beech wood, „Applied Microbiology and Biotechnology”, 47 (4), 1997, s. 412–418, DOI: 10.1007/s002530050949, ISSN 1432-0614 [dostęp 2019-05-27] (ang.).
  43. ↑ a b c Katsuji Yamanaka, I. Production of cultivated edible mushrooms, „Food Reviews International”, 13 (3), 1997, s. 327–333, DOI: 10.1080/87559129709541113, ISSN 8755-9129 [dostęp 2019-06-03].
  44. ↑ Yaqi Wang i inni, Bioactive sesquiterpenoids from the solid culture of the edible mushroom Flammulina velutipes growing on cooked rice, „Food Chemistry”, 132 (3), 2012, s. 1346–1353, DOI: 10.1016/j.foodchem.2011.11.117, ISSN 0308-8146 [dostęp 2019-06-03].
  45. ↑ Pan Meng Wang i inni, Phylogeny and species delimitation of Flammulina: taxonomic status of winter mushroom in East Asia and a new European species identified using an integrated approach, „Mycological Progress”, 17 (9), 2018, s. 1013–1030, DOI: 10.1007/s11557-018-1409-2, ISSN 1617-416X [dostęp 2019-06-25] (ang.).
  46. ↑ Asanka R. Bandara i inni, Polyporus umbellatus , an Edible-Medicinal Cultivated Mushroom with Multiple Developed Health-Care Products as Food, Medicine and Cosmetics: A Review, „Cryptogamie, Mycologie”, 36 (1), 2015, s. 3–42, DOI: 10.7872/crym.v36.iss1.2015.3, ISSN 0181-1584 [dostęp 2019-06-12] (ang.).
  47. ↑ Qizheng Liu i inni, Artificial cultivation of true morels: current state, issues and perspectives, „Critical Reviews in Biotechnology”, 38 (2), 2018, s. 259–271, DOI: 10.1080/07388551.2017.1333082, ISSN 0738-8551 [dostęp 2019-06-12] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grzyby_uprawne&oldid=57145060”