Ludvík Svoboda

Ludvík Svoboda
	generał armii
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1895 ; Hroznatín,; Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	20 września 1979 ; Praga, Czechosłowacja
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Czechosłowacka; ČSLA
Jednostki	Korpus Czechosłowacki
Stanowiska	d-ca: 1. Samodzielnego Batalionu Polowego,; 1. Samodzielnej Brygady,; I Korpusu Armijnego, minister obrony Czechosłowacji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa: bitwa pod Zborowem,; bitwa pod Bachmaczem,; wojna domowa w Rosji,; II wojna światowa: kampania wrześniowa,; bitwa o Kijów,; operacja dukielsko-preszowska;
Późniejsza praca	wicepremier,; prezydent Czechosłowacji
	Odznaczenia
	;

Ludvík Svoboda
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1895 ; Hroznatín
Data śmierci	20 września 1979
	Prezydent Czechosłowacji
Okres	od 30 marca 1968; do 28 maja 1975
Poprzednik	Antonín Novotný
Następca	Gustáv Husák
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 3 lut 2018, była oparta na tej wersji.

Plik:Legie - slavnostní nástup.jpg

Gen. Ludvík Svoboda przed frontem żołnierzy I Czechosłowackiego Korpusu Armijnego w Związku Radzieckim

Ludvík Svoboda (ur. 25 listopada 1895 w Hroznatinie, zm. 20 września 1979 w Pradze) – czeski dowódca wojskowy, generał armii, działacz komunistyczny i polityk, minister obrony (1945–1950), członek Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji, wicepremier (1950–1951) i prezydent Czechosłowacji (1968–1975), trzykrotny Bohater Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (1965, 1970, 1975), Narodowy Bohater Jugosławii (1946) i Bohater Związku Radzieckiego (1965).

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 25 listopada 1895 we wsi Groznatin ówcześnie na terenie Austro-Węgier (ob. w Czechach) w rodzinie chłopskiej. W 1915 ukończył studia w Wyższej Szkole Rolniczej. W czerwcu 1915 został powołany do służby wojskowej i skierowany na front wschodni.

I wojna światowa

Podczas I wojny światowej walczył najpierw pod sztandarami C.K. Armii Austro-Węgier, we wrześniu 1915 przeszedł na stronę rosyjską i we wrześniu 1916 w Kijowie wstąpił do walczącego u boku Rosjan Legionu Czechosłowackiego. Był oficerem Korpusu Czechosłowackiego, dowodził kolejno plutonem, kompanią, batalionem. Brał udział w bitwie pod Zborowem (1917) i Bachmaczem (1918).

Podczas wojny domowej w Rosji uczestniczył w buncie Korpusu Czechosłowackiego przeciwko władzy radzieckiej, walczył z Armią Czerwoną w rejonie Czelabińska i Jekaterynburga.

Dwudziestolecie międzywojenne

W 1920 powrócił do kraju w randze kapitana. Po wojnie był oficerem zawodowym armii czechosłowackiej w stopniu podpułkownika. Po okupacji Czechosłowacji przez Niemców krótko należał do konspiracyjnej organizacji wojskowej Obrona Narodu i zagrożony aresztowaniem przez Gestapo w czerwcu 1939 zbiegł do Polski. Został zastępcą dowódcy Legionu Czesko-Słowackiego utworzonego 3 września z żołnierzy czeskich i słowackich, którzy uciekli z kraju.

II wojna światowa

Podczas II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej po stronie polskiej. Wzięty do niewoli przez żołnierzy radzieckich, został internowany.

Od 1942 dowodził jednostkami czechosłowackimi sformowanymi w ZSRR, walczącymi od marca 1943 przeciw Niemcom. Organizator i dowódca kolejno 1. Czechosłowackiego Samodzielnego Batalionu Polowego, 1. Czechosłowackiej Samodzielnej Brygady i I Czechosłowackiego Korpusu Armijnego. W grudniu 1943 został awansowany przez emigracyjnego prezydenta Edvarda Beneša do stopnia generała brygady.

Jesienią 1944 dowodził oddziałami na froncie wschodnim podczas ofensywy dukielskiej. Następnie walczył na Słowacji i na Morawach.

Okres powojenny

W maju 1945 otrzymał awans na generała dywizji, a w sierpniu generała armii. Od kwietnia był ministrem obrony Czechosłowacji.

Od października 1948 członek Komunistycznej Partii Czechosłowacji, w latach 1948–1949 i od 1968 członek Komitetu Centralnego KPCz. W latach 1950–1951 przewodniczący Państwowej Komisji Kultury Fizycznej i Sportu oraz wicepremier.

W 1952 został na krótko aresztowany. W 1954 wrócił do wojska i otrzymał stanowisko rektora Akademii Wojskowej im. Klementa Gottwalda w Hranicach, które sprawował w latach 1954–1959. Od 1959 przebywał na emeryturze. W 1960 wydał swoje wspomnienia Z Buzułuku do Pragi.

30 marca 1968 został prezydentem Czechosłowacji w miejsce skompromitowanego Antonína Novotnego. W 1975 został usunięty ze stanowiska dzięki noweli konstytucyjnej, pozwalającej obrać nowego prezydenta w przypadku niemożności wypełniania funkcji przez dotychczasowego. Zastąpił go wtedy Gustáv Husák.

Odznaczenia

Złota Gwiazda Bohatera Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej – trzykrotnie (24 listopada 1965, 30 kwietnia 1970, 30 maja 1975)
Order Sokoła z mieczami (Czechosłowacja)
Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo” (1945)
Order Klementa Gottwalda – trzykrotnie (1959, 1970, 1975)
Order Słowackiego Powstania Narodowego I klasy
Order 25 lutego I stopnia
Order Zwycięstwa Lutowego
Krzyż Wojenny Czechosłowacki (1914-1918)
Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 – trzykrotnie
Medal „Za odwagę w obliczu wroga”
Medal pamiątkowy drugiego powstania narodowego
Zborowski Medal Pamiątkowy
Bachmaczewski Medal Pamiątkowy
Sokołowski Medal Pamiątkowy
Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)
Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja)
Order Narodowego Bohatera Jugosławii (1946, Jugosławia)
Złota Gwiazda Orderu „Za zasługi dla Narodu” (Jugosławia)
Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari (1947, Polska)^[1]
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1969, Polska)
Orderu Krzyża Grunwaldu I klasy (1948, Polska)
Medal za Warszawę 1939–1945
Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Wielka Komandoria Legii Zasługi (1945, USA)
Krzyż Komandorski Orderu Łaźni (Wielka Brytania)
Order Zasługi I klasy (1950, Węgry)
Order Czerwonego Sztandaru (Węgry)
Krzyż Zasługi Wojskowego orderu Świętego Jerzego III klasy (1917, Imperium Rosyjskie)
Krzyż Zasługi Wojskowego orderu Świętego Jerzego IV klasy (1917, Imperium Rosyjskie)
Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego (24 listopada 1965)
Order Lenina – dwukrotnie (1943, 1965 ZSRR)
Order Rewolucji Październikowej (1970, ZSRR)
Order Suworowa I stopnia (1945)
Order Suworowa II stopnia (1943)
Medal za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (1945)
Medal za Wyzwolenie Pragi (1945)
Międzynarodowa Leninowska Nagroda Pokoju (1970)
I inne

Na początku lat 90. utracił tytuł honorowego obywatela Krakowa^[2]

Przypisy

↑ M.P. z 1947 r. nr 62, poz. 456
↑ Tamara Barriga: Niechciani honorowi obywatele. Miasta zmagają się z przeszłością. tvn24.pl, 6 kwietnia 2015. [dostęp 2016-03-23].

Bibliografia

Ludvík Svoboda – československý armádní generál, komunistický politik a prezident v letech 1968–1975 (cz.) [dostęp 2010-03-27]
Ministři národní obrany v letech 1918 až 1992 (cz.) [dostęp 2010-03-27]
Ludvík Svoboda – Życiorys w datach: (cz. • ros.) [dostęp 2010-03-27]
Свобода (Svoboda) Людвик – Герои страны (ros.)

Linki zewnętrzne

Wiadomość o śmierci Ludvíka Svobody na pierwszej stronie dziennika Rudé právo z 21.09.1979 (cz.)

[1] M.P. z 1947 r. nr 62, poz. 456

[2] Tamara Barriga: Niechciani honorowi obywatele. Miasta zmagają się z przeszłością. tvn24.pl, 6 kwietnia 2015. [dostęp 2016-03-23].

[a-3] W latach 1918–1920 Republika Czecho-Słowacka

[b-4] Na uchodźstwie

[c-5] W 1990 Czechosłowacka Republika Federacyjna

[1]

[2]

[A]

[B]

[C]

Republika Czechosłowacka^[A]	Tomáš Garrigue Masaryk (1918–1935) Milan Hodža (p.o., 1935) Edvard Beneš (1935–1938) Jan Syrový (p.o., 1938)
Republika Czecho-Słowacka	Emil Hácha (1938–1939)
Tymczasowy Rząd Czechosłowacji	Edvard Beneš (1940–1945)^[B]
Republika Czechosłowacka	Edvard Beneš (1945–1948) Klement Gottwald (p.o., 1948) Klement Gottwald (1948–1953) Antonín Zápotocký (p.o., 1953) Antonín Zápotocký (1953–1957) Viliam Široký (p.o., 1957) Antonín Novotný (1957–1960)
Czechosłowacka Republika Socjalistyczna	Antonín Novotný (1960–1968) Jozef Lenárt (p.o., 1968) Ludvík Svoboda (1968–1975) Gustáv Husák (1975–1989) Marián Čalfa (p.o., 1989) Václav Havel (1989–1990)
Czeska i Słowacka Republika Federacyjna^[C]	Václav Havel (1990–1992) Jan Stráský (p.o., 1992)