Serial telewizyjny
Serial telewizyjny – wieloodcinkowe programy telewizyjne, obejmujące m.in. seriale filmowe, opery mydlane i telenowele[1].
Największymi stacjami telewizyjnymi, które produkują seriale, są obecnie CBS, NBC i Televisa (meksykańska telewizja) czy, najmłodsza z nich wszystkich, stacja telewizyjna Fox. Każda z tych stacji ma swoim portfolio więcej niż jeden ogólnoświatowy przebój.
W XXI w. następował stały wzrost popularności i oglądalności seriali, za którym podąż wzrost podaży – z roku na rok rosła liczba nowych produkcji, od 253 (2010 r.) po 419 (2015 r.)[2], 455 (2016 r.) i 487 (2017 r.)[3].
Bardzo częstym zjawiskiem jest promowanie przez seriale aktorów, którzy po początkowym sukcesie serialu zaczynają swoje prywatne kariery aktorskie, z dala od seriali, zazwyczaj w filmach pełnometrażowych, rzadziej na deskach teatralnych. Takimi aktorami są m.in.: Richard Chamberlain, Roger Moore, Sylvester Stallone, Robin Williams, Denzel Washington, George Clooney, Courteney Cox, Christina Applegate, Demi Moore, Bruce Willis, Tom Selleck, Johnny Depp, Brad Pitt, Richard Grieco, Ashton Kutcher, Bradley Cooper, Daniel Craig, Colin Firth, Jessica Alba, Leonardo DiCaprio, Eva Longoria, Wentworth Miller, Corbin Bleu, Jennifer Aniston, Sarah Jessica Parker, Sandra Bullock, Matthew Perry, Benedict Cumberbatch, Drew Barrymore czy Jessica Biel.
Seriale i ich widownia w Polsce
W Polsce seriale produkują przede wszystkim stacje TVP, Polsat, TVN, jednak inne stacje takie jak HBO, Canal+ czy nieistniejąca Wizja Jeden także mają na swoim koncie po kilka swoich tytułów. Pierwszy polski serial telewizyjny to Barbara i Jan, zrealizowany w roku 1964, premiera w 1965.
Jak wynika z badań, seriale emitowane w polskich stacjach telewizyjnych oglądają głównie kobiety. „Spośród przeszło 30 produkcji, jakie brano pod uwagę przy tworzeniu ankiety tylko trzy są chętniej oglądane przez panów”. W Polsce najchętniej oglądanymi serialami są: M jak miłość, Barwy szczęścia, Ranczo, Na dobre i na złe i Ojciec Mateusz.
Seriale bardzo chętnie oglądane są na wsi. Najwierniejszymi widzami seriali są mieszkańcy województw mazowieckiego i śląskiego[4]. Najchętniej oglądanym polskim serialem od lat jest serial M jak miłość, który w 2005 roku osiągnął widownię 12,5 mln widzów. Obecnie serial ogląda 7 mln widzów.
Typy seriali
Można wyróżnić następujące typy seriali telewizyjnych:
- Seriale fabularne:
- Serial właściwy – produkcja przedstawiająca dzieje wybranej grupy bohaterów w ramach rozwijającej się chronologicznie, z odcinka na odcinek akcji, np. Chłopi Rybkowskiego, Dom Łomnickiego, Polskie drogi Morgensterna, Zmiennicy Barei, Przyłbice i kaptury Piestraka czy Miasteczko Twin Peaks Lyncha, lub telenowele: Dynastia, Niewolnica Isaura. Odpowiednikiem literackim jest powieść publikowana w odcinkach.
- Seria – produkcja z tymi samymi bohaterami, ale z indywidualną fabułą każdego odcinka, np. Stawka większa niż życie, seriale kryminalne jak Kojak, Columbo, Napisała: Morderstwo czy polskie 07 zgłoś się, seriale komediowe Świat według Kiepskich, Kasia i Tomek lub telenowele: Rodzina zastępcza. Odpowiednikiem literackim jest zbiór opowiadań z jednym bohaterem.
- Antologia – produkcja zawierająca ideę lub pomysł przewodni, lecz różnych bohaterów i różne fabuły, np. Dekalog Kieślowskiego, Alfred Hitchcock przedstawia. Odpowiednikiem literackim jest zbiór opowiadań w tym samym gatunku lub stylu.
- Seriale dokumentalne, np. polskie telenowele dokumentalne: S.O.S. Dzieciom!, Kochaj mnie, Pierwszy krzyk, Przedszkolandia, Prawdziwe psy.
- Seriale animowane, przede wszystkim dla dzieci, np. Miś Uszatek, Miś Colargol, Zaczarowany ołówek, Przygody kota Filemona z Se-ma-fora, Bolek i Lolek, Reksio, Krecik, seriale Disneya z Myszką Miki, Kaczorem Donaldem oraz wiele innych, a także dla dorosłych i młodzieży: South Park, Simpsonowie, bądź spora część powstałych anime.
Gatunki seriali
Seriale telewizyjne, podobnie jak film fabularny, można podzielić na wiele gatunków. Najpopularniejsze to:
- seriale kryminalne, np. Gliniarz i prokurator, Święty, Columbo, Kojak, Sherlock;
- serial akcji/sensacyjny, np. Kobra – oddział specjalny, Arrow, Skazany na śmierć;
- seriale science fiction, np. cała seria Star Trek, SeaQuest, Babilon 5, Z Archiwum X;
- seriale fantasy, np. Buffy postrach wampirów, The Lair, Więzy krwi, Wiedźmin, Gra o tron, Kroniki Shannary;
- seriale horrory, np. Żywe trupy, American Horror Story, Nie z tego świata;
- seriale wojenne, np. Czterej pancerni i pies, Kolumbowie, Czas honoru, Wojenne dziewczyny;
- seriale szpiegowskie, np. Pogranicze w ogniu, Życie na gorąco, Stawka większa niż życie;
- seriale obyczajowe, np. Jan Serce, Daleko od szosy, Czterdziestolatek, Wojna domowa, Cudowne lata, Kobieta za ladą, Przystanek Alaska, Seks w wielkim mieście;
- telenowele, np. Niewolnica Isaura, W kamiennym kręgu, Zbuntowany anioł, Barwy grzechu;
- opery mydlane, np. Dallas, Dynastia, Moda na sukces, Żar młodości, Dni naszego życia, Gute Zeiten, schlechte Zeiten, Un posto al sole, a także Klan, Na Wspólnej, M jak miłość, chociaż oficjalnie określa się je w Polsce jako seriale obyczajowe lub telenowele;
- westerny, np. Bonanza, Dr Quinn, Domek na prerii;
- seriale kostiumowe, np. kolejne seriale o Robin Hoodzie, Duma i uprzedzenie, Korzenie, Lalka;
- seriale medyczne, np. Doktor Kildare, Szpital na peryferiach, Ostry dyżur, Szpital Dobrej Nadziei, Chirurdzy, Dr House;
- seriale prawnicze, np. Ally McBeal, Prawnicy z Miasta Aniołów, Potyczki Amy, Kancelaria adwokacka, Magda M.;
- seriale młodzieżowe, np. Beverly Hills, 90210, Ich pięcioro, Felicity, Buffy: Postrach wampirów, Jezioro marzeń;
- Na przestrzeni ostatnich sześćdziesięciu lat najpopularniejszymi serialami były jednak komedie, w tym produkcje z gatunku sitcom, których przedstawicielami są takie komedie jak: Alf, Świat według Bundych, Zdrówko, ’Allo ’Allo!, Co ludzie powiedzą?. Główną zasadą sitcomów jest fakt, że większość sytuacji, gier słownych, gagów sytuacyjnych, odbywa się podczas przebywania bohaterów danego serialu w konkretnym miejscu, zazwyczaj siedzących np. na kanapie (jak ma to miejsce w Świecie według Bundych czy Przyjaciołach);
- seriale netmobilowe – Mobizody.
Serialowe rekordy
Lista nadal produkowanych seriali z największą liczbą odcinków (powyżej 5000)
| Tytuł serialu | Rok premiery |
Stacja TV | Kraj | Liczba odcinków (stan na 25.05.2018) |
|---|---|---|---|---|
| Szpital miejski | 1963 | ABC | USA | 14065 |
| Dni naszego życia | 1965 | NBC | USA | 13350 |
| Żar młodości | 1973 | CBS | USA | 11436 |
| Coronation Street | 1960 | ITV | Wielka Brytania | 9466 |
| Barátok közt | 1998 | RTL Klub | Węgry | 8910 |
| Emmerdale | 1972 | ITV | Wielka Brytania | 8158 |
| Sąsiedzi | 1985 | Network Ten | Australia | 7850 |
| Moda na sukces | 1987 | CBS | USA | 7836 |
| Nie ma jak w domu / Zatoka serc | 1988 | Seven Network | Australia | 6886 |
| Gute Zeiten, schlechte Zeiten | 1992 | RTL | Niemcy | 6513 |
| Shortland Street | 1992 | TVNZ | Nowa Zelandia | 6493 |
| Familie | 1991 | Vtm | Belgia | 6183 |
| Unter Uns | 1994 | RTL | Niemcy | 5864 |
| Malhação | 1995 | Rede Globo | Brazylia | 5832 |
| Goede tijden, slechte tijden | 1990 | RTL 4 | Holandia | 5815 |
| EastEnders | 1985 | BBC One | Wielka Brytania | 5713 |
| Un posto al sole | 1996 | Rai Tre | Włochy | 5010 |
Lista zakończonych seriali z największą liczbą odcinków (powyżej 5000)
| Tytuł serialu | Lata emisji | Stacja TV | Kraj | Liczba odcinków |
|---|---|---|---|---|
| Guiding Light | 57 lat (1952–2009) | CBS | USA | 15762[a] |
| As the World Turns | 54 lata (1956–2010) | CBS | USA | 13858 |
| Tylko jedno życie | 45 lat (1968–2013) | ABC | USA | 11145 |
| Wszystkie moje dzieci | 42 lata (1970–2011, 2013) | ABC | USA | 10755 |
| Search for Tomorrow | 35 lat (1951–1986) | CBS/NBC | USA | 9130 |
| Inny świat | 35 lat (1964–1999) | NBC | USA | 8891 |
| The Edge of Night | 29 lat (1956–1984) | CBS/ABC | USA | 7420 |
| Love of Life | 29 lat (1951–1980) | CBS | USA | 7316 |
| The Doctors | 20 lat (1963–1982) | NBC | USA | 5280 |
| The Secret Storm | 20 lat (1954–1974) | CBS | USA | 5195 |
Lista nadal produkowanych polskich seriali z największą liczbą odcinków (powyżej 200)
| Tytuł serialu | Rok premiery |
Stacja TV | Liczba odcinków (stan na 25.05.2018) |
|---|---|---|---|
| Klan | 1997 | TVP1 | 3318 |
| Pierwsza miłość | 2004 | Polsat | 2701 |
| Na Wspólnej | 2003 | TVN | 2685 |
| Barwy szczęścia | 2007 | TVP2 | 1874 |
| M jak miłość | 2000 | TVP2 | 1375 |
| Ukryta prawda | 2012 | TVN | 924 |
| Dlaczego ja? | 2010 | Polsat | 845 |
| Szpital | 2013 | TVN | 811 |
| Trudne sprawy | 2011 | Polsat | 798 |
| Na dobre i na złe | 1999 | TVP2 | 709 |
| Szkoła | 2014 | TVN | 574 |
| Świat według Kiepskich | 1999 | Polsat | 528 |
| Policjantki i policjanci | 2014 | TV4 | 424 |
| 19+ | 2016 | TVN | 275 |
| Ojciec Mateusz | 2008 | TVP1 | 250 |
| Na ratunek 112 | 2016 | Polsat | 242 |
| Rodzinka.pl | 2011 | TVP2 | 237 |
| Gliniarze | 2016 | Polsat | 232 |
| Sprawiedliwi – Wydział Kryminalny | 2016 | TV4 | 205 |
Lista zakończonych polskich seriali z największą liczbą odcinków (powyżej 200)
| Tytuł serialu | Lata emisji | Stacja TV | Liczba odcinków |
|---|---|---|---|
| Plebania | 12 lat (2000–2012) | TVP1 | 1829 |
| Samo Życie | 8 lat (2002–2010) | Polsat | 1554 |
| W11 – Wydział Śledczy | 10 lat (2004–2014) | TVN | 1377 |
| Złotopolscy | 13 lat (1997–2010) | TVP2 | 1121 |
| Detektywi | 7 lat (2005–2012) | TVN | 1040 |
| Malanowski i Partnerzy | 7 lat (2009–2016) | Polsat | 807 |
| Sędzia Anna Maria Wesołowska | 6 lat (2006–2011) | TVN | 634 |
| Rodzina zastępcza | 10 lat (1999–2009) | Polsat | 329 |
| Święta wojna | 9 lat (2000–2009) | TVP2 | 322 |
| Pielęgniarki | 2 lata (2014–2016) | Polsat | 300 |
| Tata, a Marcin powiedział | 6 lat (1993–2000) | TVP1 | 287 |
| BrzydUla | 1 rok (2008–2009) | TVN | 235 |
| Lokatorzy | 5 lat (2000–2005) | TVP1 | 226 |
| Sąd rodzinny | 4 lata (2008–2011) | TVN | 214 |
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Podana liczba obejmuje również ok. 1500 odcinków radiowych z radia CBS z lat 1947–1952.
Przypisy
- ↑ Serial telewizyjny. Encyklopedia PWN.
- ↑ Rekordowo dużo nowych seriali, w 2015 roku zadebiutowało 419 [online] [dostęp 2016-09-16].
- ↑ 487 seriali wyprodukowanych w 2017 roku, w 2018 będzie 520 [online] [dostęp 2018-01-31] (pol.).
- ↑ Kto ogląda telewizyjne seriale?