Westland Whirlwind (samolot)

Westland Whirlwind
	Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Producent	Westland Aircraft
Typ	myśliwiec
Konstrukcja	dwusilnikowy dolnopłat konstrukcji skorupowej
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	11 października 1938
Lata produkcji	1938–1941
Wycofanie ze służby	1943
Liczba egz.	116
	Dane techniczne
Napęd	2 silniki rzędowe Rolls-Royce Peregrine
Moc	885 KM (660 kW) każdy
	Wymiary
Rozpiętość	13,72 m
Długość	9,83 m
Wysokość	3,52 m
Powierzchnia nośna	23 m²
	Masa
Własna	3770 kg
Startowa	4697 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	560 km/h
Prędkość wznoszenia	6,6 m/s
Pułap	9240 m
Zasięg	480 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	4 × działka Hispano HS Mk I kal. 20 mm, 2 bomby lotnicze po 115 kg lub jedna 230 kg
	Użytkownicy
	Wielka Brytania
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Westland Whirlwind – brytyjski samolot myśliwski zbudowany w 1938 roku przez wytwórnię Westland Aircraft, pierwszy dwusilnikowy samolot myśliwski w lotnictwie brytyjskim.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Samolot powstał w odpowiedzi na specyfikację Ministerstwa Lotnictwa F.37/35 z 1935 roku na szybki jednomiejscowy myśliwiec dzienny i nocny, uzbrojony w działka kalibru 20 mm, w celu przeciwstawienia się nowym niemieckim konstrukcjom^[1]. Zakładano pierwotnie układ jednosilnikowy, lecz zaakceptowano także konstrukcje dwusilnikowe jako lepiej spełniające wymagania^[1]. Swoje projekty dwusilnikowych myśliwców przedstawiły firmy Westland, Supermarine i Bristol, po czym po ich ocenie Ministerstwo Lotnictwa zamówiło 11 lutego 1937 roku tylko dwa prototypy samolotu Westland o oznaczeniu fabrycznym P.9^[2]. Przedstawiał on dwusilnikowy samolot ze smukłym kadłubem z czterema działkami kalibru 20 mm w nosie, skrzydłami o zaawansowanej mechanizacji i chłodnicami silników umieszczonymi w krawędzi natarcia skrzydła^[3]. Projekt ten był najbardziej zaawansowany technicznie i awangardowy, stąd w odróżnieniu od wielu innych brytyjskich projektów, dalsze zamówienie zostało uzależnione od pozytywnych wyników prób prototypu^[2]. W toku prac projektowych zamieniono pierwotnie przewidziany podwójny statecznik pionowy przez pojedynczy, z charakterystycznie wysoko umieszczonym statecznikiem poziomym^[4]. W czerwcu 1937 roku zaakceptowano makietę samolotu^[4].

Pierwszy lot prototypu odbył się 11 października 1938 roku. Projekt ogólnie dysponował niezłymi charakterystykami, miał dobry zasięg i dobre uzbrojenie, jednak nie najlepsze silniki Rolls-Royce Peregrine zaważyły na losie samolotu. Samolot nie był duży, niewiele większy niż Hawker Hurricane, o wiele jednak szybszy i lepiej uzbrojony, a przy tym wykazywał doskonałe własności na niższych pułapach i był łatwy w pilotażu. Na wyższym pułapie pojawiały się jednak problemy z niezbyt dużą mocą silników, pewnym problemem była także duża szybkość lądowania, sprawiająca trudności pilotom, przyzwyczajonym do wolniejszych maszyn. Wadą był także niewielki zasięg.^{[potrzebny przypis]}

Zamówiono 200 samolotów, jednak ze względu na kłopoty z silnikami po wyprodukowaniu 116 samolotów (według innych źródeł^[jakich?] 112 lub 114) zamówienie zostało anulowane. Rozwiązaniem kłopotów mogło być zastosowanie doskonalszych silników Rolls-Royce Merlin, pociągało to jednak za sobą konieczność dość dużych zmian w konstrukcji samolotu. Istniały plany stworzenia wersji Mk II z nowymi silnikami RR Merlin, jednak po rozpoczęciu wojny zmieniły się priorytety, okazało się także, iż działka kalibru 20 milimetrów można zamontować na samolotach Supermarine Spitfire, wobec czego z produkcji samolotu zrezygnowano.

Pierwsze Whirlwindy weszły do służby w czerwcu 1940 roku. Służyły jedynie w dwóch dywizjonach RAF-u: 137. i 263. Niski poziom produkcji nie pozwolił na ich szerokie zastosowanie bojowe. W lipcu 1942 roku samoloty obu dywizjonów zostały przystosowane do zadań myśliwsko-bombowych, otrzymały przy tym popularne przezwisko Whirlibomber^[5]. Pierwsze ich użycie w tym charakterze miało miejsce 9 sierpnia 1942, kiedy zatopiły dwa z grupy czterech uzbrojonych trawlerów na kanale La Manche^[5]. Używane były następnie do zwalczania żeglugi na kanale oraz atakowania celów naziemnych w północnej Francji i Belgii, głównie pociągów, także podczas nocnych operacji intruder^[6]. W czerwcu 1943 roku na skutek strat 137. Dywizjon przezbrojono na Hawker Hurricane Mk IV^[7]. Samoloty pozostawały w służbie w drugim z dywizjonów do grudnia 1943 roku, kiedy to ostatnie egzemplarze zostały zastąpione przez myśliwce Hawker Typhoon^[6]. Wkrótce po wycofaniu samoloty te zostały skasowane jako zbędne. Ostatni egzemplarz Whirlwinda używany był przez zakłady Westland aż do 1947 roku, z rejestracją cywilną G-AGOI^[6]. Do dziś nie zachował się żaden oryginalny Whirlwind.

Whirlwindy ze względu na silne uzbrojenie i dużą prędkość wyrządzały dużo szkód załogom niemieckich okrętów wojennych operujących w kanale La Manche.

Wersją rozwojową Whirlwinda był samolot Westland Welkin, przeznaczony do lotów na wysokich pułapach.

Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

Samolot Westland Whirlwind był dwusilnikowym, jednomiejscowym samolotem myśliwskim, dolnopłatem o konstrukcji skorupowej. Podwozie klasyczne – chowane w locie. Napęd stanowiły 2 silniki rzędowe.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Podobne lub porównywalne samoloty:

Lockheed P-38 Lightning

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Hall ↓, s. 1-2.
↑ ^a ^b Hall ↓, s. 5-6.
↑ Hall ↓, s. 4.
↑ ^a ^b Hall ↓, s. 8.
↑ ^a ^b Hall ↓, s. 24.
↑ ^a ^b ^c Hall ↓, s. IV okładki.
↑ Hall ↓, s. 26.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Bingham, Victor. Whirlwind, The Westland Whirlwind Fighter. Shrewsbury, UK: Airlife Publishing Ltd., 1987. ISBN 1-85310-004-8.
Green, William. Warplanes of the Second World War, Fighters, Vol. 2. London: Macdonald, 1961.
Green, William and Swanborough, Gordon. WW2 Aircraft Fact Files – RAF Fighters, Part 3. London: Jane’s, 1981. ISBN 0-7106-0119-0.
Alan W. Hall: Westland Whirlwind F.Mk.I. Luton: Hall Park Books, seria: Warpaint Series. No.54. (ang.).
James, Derek N. Westland: A History. Gloucestershire, UK: Tempus Publishing Ltd., 2002. ISBN 0-7524-2772-5.
Derek N. James. Westland (Images of England). Gloucestershire, UK: Tempus Publishing Ltd., 1997. ISBN 0-7524-0799-6.
Mason, Francis K. Royal Air Force Fighters of World War Two, Volume One. Windsor, Berkshire, UK: Hylton Lacy Publishers Ltd., 1969.
Mondey, David. Westland (Planemakers 2). London: Jane’s Publishing Company, 1982. ISBN 0-7106-0134-4.
Ovcacik, Michal and Susa, Karel. Westland Whirlwind: Mk.I Fighter, Mk.I fighter-bomber. Prague, Czech Republic: Mark 1 Ltd., 2002. ISBN 80-902559-6-5.
Robertson, Bruce. Westland Whirlwind Described. Dandenong, Victoria, Australia: Kookaburra Technical Publications, 1970. ISBN 0-85880-004-7.
Taylor, John W.R. „Westland Whirlwind” Combat Aircraft of the World from 1909 to the present. New York: G.P. Putnam’s Sons, 1969. ISBN 0-425-03633-2.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[CITEREFHall1-2-1] Hall ↓, s. 1-2.

[CITEREFHall5-6-2] Hall ↓, s. 5-6.

[CITEREFHall4-3] Hall ↓, s. 4.

[CITEREFHall8-4] Hall ↓, s. 8.

[CITEREFHall24-5] Hall ↓, s. 24.

[CITEREFHallIV_okładki-6] Hall ↓, s. IV okładki.

[CITEREFHall26-7] Hall ↓, s. 26.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Samoloty myśliwskie	Fury Firebrand Roc Defiant Beaufighter Blenheim Mosquito Firefly Fulmar Meteor Gladiator Gauntlet Hurricane Tempest Typhoon Spitfire Spiteful Whirlwind Boomerang
Samoloty bombowe i torpedowe	Hind Albacore Battle Barracuda Beaufort Blenheim Halifax Hampden Henley Lancaster Manchester Skua Stirling Swordfish Warwick Wellington Whitley Maryland
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe	Singapore Sunderland London Lerwick Stranraer Walrus Sea Otter Anson Botha Warwick Lysander Auster Vincent Proctor
Samoloty i szybowce transportowe	Bombay Warwick Albemarle York Hotspur Hamilcar Horsa
Samoloty szkolno-treningowe	Tutor Magister Puss Moth Tiger Moth Oxford Battle Wirraway
Samoloty doświadczalne i prototypy	Avro 684 E.28/39 AS.39 F.5/34 M.20 M.30 MB-2 MB-3 MB-5 P.1056/1061 Rotachute Rotabuggy Rotatank Tankbuster Vampire Windsor