17 Batalion Saperów Wielkopolskich

17 Batalion Saperów Wielkopolskich

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	31 grudnia 1998
Nazwa wyróżniająca	Wielkopolskich
Patron	gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba
Tradycje
Nadanie sztandaru	23 czerwca 1996
Dowódcy
Pierwszy	mjr Paweł Diczenko
Organizacja
Numer	JW 2548
Dyslokacja	Garnizon Szczecin
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska inżynieryjne
Podległość	12 Dywizja Piechoty 12 Dywizja Zmechanizowana
Skład	Etat Nr 04/556, 2/6, 2/55, 2/80, 2/88, 2/124, 2/194, 2/208

Tablica w kościele garnizonowym w Szczecinie

17 Batalion Saperów Wielkopolskich im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby (17 bsap) – samodzielny pododdział wojsk inżynieryjno-saperskich ludowego Wojska Polskiego i Sił Zbrojnych RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

17 Batalion Saperów został sformowany na podstawie rozkazu nr 58/Org. Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z 15 marca 1945 roku, w Biedrusku, jako organiczna jednostka saperów 12 Dywizji Piechoty. Batalion został zorganizowany według sowieckiego etatu Nr 04/556 samodzielnego batalionu saperów (ros. отдельный саперный батальон). Był to etat wojenny z 10 grudnia 1942 roku.

21 maja 1945 roku batalion wyruszył z Biedruska koło Poznania na zachód. Pierwszym miejscem stacjonowania był Stargard, następnie Szczecin–Podjuchy, a pod koniec roku po powrocie ze Śląska przeniósł się do Szczecina na ul. Ku Słońcu.

Na podstawie rozkazu organizacyjnego Nr 053/Org. Naczelnego Dowódcy WP z 30 marca 1946 roku batalion otrzymał numer jednostki wojskowej „2548”.

Na podstawie rozkazu Nr 0025/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 kwietnia 1957 roku batalion został przeformowany, w terminie do dnia 15 sierpnia 1957 roku, na etat Nr 2/208 o stanie 412 wojskowych i jednego pracownika cywilnego.

Batalion rozformowano w 1998 roku.

Działania batalionu

Po osiągnięciu gotowości bojowej i krótkim przeszkoleniu 10 czerwca 1945 batalion skierowano do akcji rozminowania i oczyszczania terenu. Przydzielony obszar obejmował teren na południe od wybrzeża Bałtyku po ujście Rurzycy do Odry (zach. Schwedt), rejon Radziszewa, Kamienia Pomorskiego i Dziwnowa (od zachodu granica państwowa, od południa miejscowości: Grabowo, Swobnica, Pyrzyce, od wschodu: Pyrzyce, Stargard, Nowogard, Gryfice, Trzebiatów). Następnie pasa przygranicznego wzdłuż Nysy Łużyckiej w okolicach Pieńska i Ruszowa (pow. Zgorzelec). Następnie batalion prowadził rozminowanie terenu powiatu i miasta Szczecina, Gryfic, Białogardu, Wolina, Gdyni–Oksywia, Braniewa. Najgęściej zaminowane były okolice Szczecina i tereny na północny zachód od Kamienia Pomorskiego. Akcja rozminowania trwała do połowy listopada. Sprawdzono i rozminowano 1252 km² terenu, 100 miejscowości, 512 km dróg, 33 km linii kolejowych i 11 mostów. Wykryto i zniszczono ok. 50 tys. różnych min oraz około 380 tys. pocisków, bomb i materiałów niebezpiecznych. W czasie wykonywania prac śmierć poniósł 1 oficer i 4 szeregowców, ranny został l oficer, 1 podoficer i 9 szeregowców.

W 1946 rozminowanie prowadzono w okresie wiosennym i jesiennym. Wiosną 17 bsap działał nad Zalewem Szczecińskim i jeziorem Dąbie. Kontrolował pod względem rozminowania linie kolejowe, mosty, obiekty mieszkalne. Do końca maja rozminowano: 1159 km dróg, 2 mosty, zniszczono 4984 min i 51 603 sztuk amunicji. W kwietniu część batalionu została skierowana w rejon Sanoka i tam wzięła udział w walkach z oddziałami UPA oraz uczestniczyła w rozminowaniu Przełęczy Dukielskiej.

W 1947 r. saperzy dywizji walczyli o utrzymanie mostów na Odrze i likwidowali zatory lodowe. Grubość pokrywy lodowej na Odrze dochodziła do 70 cm. Wiosną, wobec niebezpieczeństwa powodzi, ewakuowano zagrożone miejscowości. Kontynuowano także akcję rozminowania. W listopadzie 1947 r. przekazano rozminowane tereny władzom administracji państwowej.

4 stycznia 1948 r. batalion otrzymał zadanie usunięcia słupów granicznych na starej granicy polsko–niemieckiej z 1939 r. na odcinku Morze Bałtyckie–Pomieńsk. Ogółem usunięto 632 słupy.

17 bsap wniósł znaczny wkład w akcjach przeciwlodowych i przeciwpowodziowych na Odrze i na Świnie. Brał udział w pracach na rzecz gospodarki narodowej: zbudował kilka mostów, wyremontował kilkanaście kilometrów dróg oraz odbudował ponad 6,5 tys. mb wałów ochronnych na rzekach.

W latach 1945–1994 batalion stracił 11 żołnierzy.

Tradycje batalionu

1 czerwca 1995 roku Minister Obrony Narodowej nadał jednostce nazwę wyróżniającą „Wielkopolskich” i imię patrona - generała dywizji Tadeusza Kutrzeby oraz ustanowił dzień 25 maja świętem batalionu i nakazał przyjąć dziedzictwo tradycji 17 Batalionu Saperów Wielkopolskich 1920-1939.

Obsada personalna

Dowódcy batalionu

• mjr Paweł Dziczkowski (Diczenko?) (1945)
• kpt. Jan Kiełbowicz (1946)
• Mikołaj Łazarenko
• Andrzej Żmijewski
• Bolesław Zalewski
• Eugeniusz Gunia
• Jarosław Burtowski
• płk dypl. Franciszek Bandurek (1947-1949)
• płk Bolesław Zaleski (1951 - 1953)
• płk Jerzy Kominko (1958-1960)
• ppłk Stefan Kastuj (1960-1963)
• płk Zdzisław Polkowski (? -1966)
• ppłk Roman Kacała (1974-1976)
• płk Henryk Tacik (1976-1979)
• płk Jacek Witek (1990-1995)

Oficerowie

• płk Józef Dybał - szef sztabu (1959-1957)
• płk Sylwester Wujciak - z-ca d-cy ds. tech.(1965-1968)
• ppłk Tadeusz Rybaniec - z-ca d-cy ds. tech. (1974-1978)
• płk Lech Zajda - szef sztabu (1985-1986)
• ppor. (płk) Mieczysław Perlik

Bibliografia

• Dariusz Faszcza: Z dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005. ISBN 83-11-10131-0.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń ;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6. Brak numerów stron w książce
• Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• F. Kaczmarski, S. Soroka, Wojska inżynieryjne LWP 1947 - 1979, wyd. MON Warszawa 1982,
• "Pomorze przywrócone" Arkadiusz Ogrodowczyk, Warszawa 1974
• Zdzisław Barszczewski, Władysław Jasieński: Sylwetki saperów. Warszawa: Dom Wydawniczy "Bellona", 2001. ISBN 83-11-09287-7.
• Ryszard Żuchowski: Sylwetki saperów. Następne pokolenie. Koszalin: Stowarzyszenie Saperów Polskich, 2009. ISBN 978-83-929870-0-0.