Język średniobułgarski
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Kody języka | |||
| Linguist List | 003 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język średniobułgarski – określenie języka literackiego Drugiego państwa bułgarskiego, który był używany na ziemiach bułgarskich do XVII wieku, a także jako język urzędowy pod władzą osmańską oraz w księstwach Wołoszczyzny i Mołdawii.
Określenie to, choć może mylnie oznaczać wcześniejszy etap rozwoju języka bułgarskiego, oznacza raczej odmianę języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, poddaną wpływowi miejscowych gwar słowiańskich[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Rozwój bułgarskiego języka literackiego obejmuje w przybliżeniu cały okres istnienia Drugiego państwa bułgarskiego – od przywrócenia państwa bułgarskiego, aż do jego podboju osmańskiego (XII-XV wiek)[2].
W okresie od XVI do XIX wieku na bazie języka średniobułgarskiego stopniowo kształtował się język nowobułgarski.
Ważnymi zabytkami świeckimi okresu średniobułgarskiego i przejścia do nowobułgarskiego są liczne gramoty wołosko-bułgarskie od czasów ostatnich carów bułgarskich przed podbojem osmańskim, aż do początków bułgarskiego odrodzenia narodowego, sporządzone przez wojewodów wołoskich i mołdawskich od XIV do XVII wieku i zapisane cyrylicą.
Cechy języka[edytuj | edytuj kod]
Zmiany w morfologii, które miały miejsce w dobie średniobułgarskiej:
- przy niektórych przypadkach występuje zwiększone użycie przyimków – przy dopełniaczu, celowniku i narzędniku. Częste jest zastępowanie dopełniacza przyimkiem отъ, a także celownika rozmaitymi konstrukcjami przyimkowymi[3]. Pod koniec okresu średniobułgarskiego całkowicie redukuje się system przypadkowy – przejście z fleksji syntetycznej do analitycznej[4],
- rozwija się analityczne stopniowanie przymiotników i przysłówków[4],
- zanik kategorii liczby podwójnej[4],
- rozwój kategorii trybu nieświadka[4],
- pojawienie się odmiany czasowników typu гледамъ, powiązanie imperfektu z tematem czasu teraźniejszego[4].
Zmiany, które miały miejsce w okresie średniobułgarskim w fonetyce:
- ma miejsce średniobułgarskie zmieszanie nosówek, które doprowadziło do powstania jednego /ʌ̃/ zapisywanego ѫ lub ѭ[1],
- na większości obszaru samogłoski nosowe uległy denazalizacji do XIV wieku[4],
- w większości dialektów zlanie się /и/ z /ы/, choć zabytki pisane wciąż rozróżniają te dźwięki[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Тотоманова ↓.
- ↑ Мирчев 1955 ↓, s. 30.
- ↑ Мирчев 1955 ↓, s. 153-154.
- ↑ a b c d e f g Среднобългарски период XII-XIV век ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Кирил Мирчев: Историческа граматика на българския език. Учебник за учителските институти. Sofia: Народна просвета, 1955. (bułg.).
- СРЕДНОБЪЛГАРСКИ ПЕРИОД XII-XIV век (история на българския език). 2010-05-17. [dostęp 2022-07-16]. (bułg.).
- Анна-Мария Тотоманова: Среднобългарският вокализъм. [dostęp 2022-07-16]. (bułg.).