Kościół Mariacki w Wismarze
53°53′28″N 11°27′46″E/53,891111 11,462778| kościół parafialny (przed (1945) | |||||||||||||||||||||
 Wieża Kościoła Mariackiego – widok od strony południowej | |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Wismar | ||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Parafia |
Evangelisch-Lutherische Kirchgemeinde St. Marien/St. Georgen | ||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||||||||||||||||||
| 53°53′28″N 11°27′46″E/53,891111 11,462778
| |||||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||||
Kościół Mariacki w Wismarze (niem Marienkirche lub Sankt Marienkirche (Wismar)) – jest jednym z trzech głównych kościołów parafialnych (niem. Hauptkirche) w Wismarze obok kościoła św. Mikołaja i kościoła św. Jerzego. Został wzniesiony jako kościół rady miejskiej Wismaru i należy do najstarszych budowli tego hanzeatyckiego miasta.
Obecnie istnieje tylko wieża kościelna. Korpus główny świątyni, ciężko uszkodzony w czasie drugiej wojny światowej, został w 1960 wyburzony poprzez wysadzenie go w powietrze. Zachowana ceglana wieża, mierząca 80 m[1] jest obecnie najwyższą z wież kościelnych byłych głównych kościołów miasta.
Wieża kościoła Mariackiego stanowi część Starego Miasta w Wismarze, które w 2002 zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Wierni należący niegdyś do parafii kościoła Mariackiego tworzą obecnie wspólną parafię z parafią kościoła św. Jerzego (niem. Ev.-Luth. Kirchgemeinde St. Marien/St. Georgen).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do 1945[edytuj | edytuj kod]
Kościół Mariacki w Wismarze został wzniesiony jako kościół halowy z wieżą zachodnią ok. 1260-1270. Łączna szerokość jego naw wynosiła 36 m a wysokość sklepień 16 m. Nic bliższego nie wiadomo nt. długości tego kościoła oraz kształtu jego prezbiterium. Z założenia zachowała się jedynie wieża zachodnia razem z bocznymi kaplicami.
Po rozbiórce prezbiterium kontynuowano budowę kościoła halowego; od wschodu wzniesiono prowizoryczną ścianę, zamykającą korpus. W latach 1320-1339 wzniesiono pod kierunkiem mistrza budowlanego Johanna Grote prezbiterium w typie bazyliki z obejściem i wieńcem kaplic.
Po 1339 kontynuowano prace wykończeniowe przy prezbiterium zakończone w 1353 konsekracją świątyni. W okresie późniejszym dawne założenie halowe zostało rozebrane a zachowany materiał budowlany posłużył do wybudowania nowej świątyni w typie bazyliki. Jako wzór architektoniczny posłużył tu kościół Mariacki w Lubece. W latach 1370-1375 ukończono budowę naw.
Przed 1388 pomiędzy przęsłami od strony północnej zbudowano kaplice boczne a przed 1390 zakrystię. Południowy przedsionek oraz przylegająca do niego od wschodu kaplica cechu rzeźników powstały przed 1414.
Ostatnim etapem budowy kościoła było podwyższenie o trzy kondygnacje wieży zachodniej, wskutek czego osiągnęła ona wysokość 80 m.
Kaplica w przyziemiu wieży była w okresie średniowiecza wyposażona, utrzymywana i używana przez hanzeatycką korporację kupiecką.
W XV lub na początku XVI w. uległ zniszczeniu gotycki hełm wieży zachodniej. W jego miejsce wzniesiono sygnaturkę, ale i ta została zniszczona w 1539 przez uderzenie pioruna. Odbudowana, została ponownie zniszczona podczas burzy w 1661. W okresie późniejszym wieża otrzymała prowizoryczne zadaszenie, zachowane do dnia dzisiejszego.
W XVIII w. częściowo zamurowano okna i portale kościoła. W latach 60. XIX w. nad nawą główną od strony wschodniej wybudowano sygnaturkę.
Istniejący pierwotnie przy kościele cmentarz został zlikwidowany w XIX w. wraz z kaplicami St. Marien zu den Weiden i Bantzkowschen Sühnekapelle.
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
W kwietniu 1945 korpus kościoła został ciężko uszkodzony w wyniku brytyjskich bombardowań. W 1951 na potrzeby wiernych wzniesiono tymczasowy kościół według projektu Otto Bartninga; za budulec posłużyły ciosy kamienne ze starego domu parafialnego. Kościół był w zamierzeniu budowany jako prowizoryczny dopóki nie zostanie odbudowany kościół Mariacki.
Pomimo iż nie istniało bezpośrednie ryzyko zawalenia się uszkodzonej budowli, odgrodzonej od otoczenia, dokonano 6 sierpnia 1960 wyburzenia jej poprzez wysadzenie naw i prezbiterium, co wzbudziło protesty licznych środowisk kulturalnych i historycznych miasta. Pozostały po wyburzeniu materiał postanowiono wykorzystać jako kruszywo budowlane.
W latach następnych ze środków miasta, landu, federacji i fundacji Deutscher Stiftung Denkmalschutz oraz ze składek zaangażowanych w sprawę obywateli miasta istniejąca nadal wieża została zabezpieczona, zamknięta a następnie wyposażona w instalację, żeby mogła być wykorzystana w przyszłości do potrzeb wystawowych.
Parafie St. Marien i St. Georgen w Wismarze zorganizowały pod koniec 2009 wspólną wystawę "Gebrannte Größe – Bauten der Macht", poświęconą gotykowi ceglanemu oraz historii kościoła Mariackiego.
Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Kościół Mariacki jako świątynia rady miejskiej został bogato wyposażony przez liczne darowizny. Na przestrzeni dziejów również uboższe warstwy wniosły swój wkład w jego wyposażenie; przykładem jest ambona z 1587, pochodząca z lubeckiego warsztatu snycerskiego Tönniesa Eversa Młodszego, od 1746 znajdująca się w kościele Mariackim w Neustadt-Glewe.
Pojedyncze elementy wyposażenia udało się uratować z zawieruchy wojennej. Przykładem jest krucyfiks triumfalny z 1420, który pod odrestaurowaniu w 1990 zdobi katedrę w Schwerinie. Inne elementy wyposażenia znalazły swe miejsce w kościele św. Mikołaja. Zniszczeniu podczas wojny uległ niestety zegar astronomiczny.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Josef Adamiak, Rudolf Pillep: Zabytki architektury i sztuki NRD. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1989, s. 26. ISBN 83-213-3410-5. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Friedrich Schlie: Die Kunst- und Geschichts-Denkmäler des Grossherzogthums Mecklenburg-Schwerin. II. Band: Die Amtsgerichtsbezirke Wismar, Grevesmühlen, Rehna, Gadebusch und Schwerin, oryg. wyd. Schwerin 1898, wznowienie: Schwerin, 1992, s. 27–68, ISBN 3-910179-06-1>
- Gottfried Kiesow: St. Marien in Wismar w: Bauten der Macht (Gebrannte Größe, Bd. 2), wyd. Deutsche Stiftung Denkmalschutz, Bonn, 2002, ISBN 978-3-936942-24-8.
- Pfotenhauer/Lixenfeld: Wismar und Stralsund – Welterbe. monumente edition, wyd. Deutsche Stiftung Denkmalschutz, Bonn, 2005, ISBN 978-3-936942-56-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona poświęcona kościołowi Mariackiemu (jęz. niem.)
- Strona parafii Mariackiej i parafii św. Jerzego. kirchenkreis-wismar.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-11)]. (jęz. niem.)
- Fragment filmu dokumentalnego, pokazujący wysadzenie korpusu kościoła Mariackiego w 1960