Kościół Świętej Teresy w Wilnie

kościół Świętej Teresy
*Vilniaus Šv. Teresės bažnyčia*
	kościół parafialny
	; Fasada kościoła św. Teresy
Państwo	Litwa
Miejscowość	Wilno
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Teresa z Ávili
Historia
Data zakończenia budowy	1652
Aktualne przeznaczenie	czynny kościół parafialny
Dane świątyni
Styl	barok wileński
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Kopuła; • liczba kopuł	; 1
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Wilna kościół Świętej Teresy
	Położenie na mapie Litwy kościół Świętej Teresy
	54°40′30″N 25°17′22″E/54,675000 25,289444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Kościół Świętej Teresy^[1] (lit. Vilniaus Šv. Teresės bažnyčia) – barokowy, katolicki, kościół wileński przy ulicy Aušros Vartų, zbudowany w latach 1635–1650 z fundacji Stefana Paca. Kościół jest połączony z Ostrą Bramą, stąd zwany jest też Ostrobramskim.

Historia

Kościół ten jest związany z zakonem karmelitów bosych, którzy przybyli do Wielkiego Księstwa w 1626. Wcześniej, ok. 1620 rozpoczęli starania o uzyskanie pozwolenia na budowę domu zakonnego w Wilnie. Po wzniesieniu pierwszych zabudowań klasztornych wybudowali dzięki wsparciu finansowemu rajcy Ignacego Dubowicza w styczniu 1627 małą drewnianą świątynię, Dubowicz podarował karmelitom plac położony przy Ostrej Bramie oraz fundusze na budowę świątyni. W 1632 dzięki fundacji Stefana Paca zaczęła powstawać istniejąca do dziś świątynia. W dniu 15 października 1654 miała miejsce konsekracja kościoła przez biskupa Jerzego Tyszkiewicza.

Projektanci kościoła są nieznani; projekt fasady przypisuje się Konstantemu Tencalli. Architektura kościoła reprezentuje styl dojrzałego baroku opartego na wzorach rzymskich. Budowla bazylikowa, trójnawowa z kopułą schowaną w dachu. Koło prezbiterium znajduje się wieża, a z boku dobudowano kaplicę Pociejów (1783) oraz kaplicę Matki Bożej Dobrej Rady. Nawy boczne podzielone poprzecznymi ścianami składają się z osobnych kaplic. Fasada została wzniesiona z marmuru sprowadzonego do jego budowy ze Szwecji.

Wystrój wnętrza, projektu Jana Krzysztofa Glaubitza, pochodzi z XVIII w., gdyż pierwotne wyposażenie uległo zniszczeniu w wyniku pożaru w 1760. Wystrój jest jednolity, rokokowy. Na sklepieniu freski przedstawiające żywot św. Teresy w oprawie stiukowej. Bogato zdobiony ołtarz główny przedstawia ekstazę św. Teresy. W ośmiu ołtarzach bocznych znajduje się wiele cennych malowideł autorstwa m.in. Szymona Czechowicza i Kanuta Rusieckiego.

W 1812 świątynia została mocno zniszczona przez wojska napoleońskie. Za udział w powstaniu listopadowym władze nakazały zamknąć klasztor, ale ostatecznie wycofały się z tej decyzji. W 1844 została przekazana decyzją władz carskich monasterowi Świętego Ducha, nie została jednak zamieniona na cerkiew. Jednak doszło wówczas do zamknięcia klasztoru i przekazania go wyznawcom prawosławia. Po I wojnie światowej początkowo mieścił żeński internat, ponownie przejęty przez katolików w 1930. W latach 1927–1929 kościół był remontowany, w 1935 odzyskało go zgromadzenie karmelitów bosych. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego przechowywano tu urnę z jego sercem, zamurowaną w ścianie we wnętrzu świątyni^[2]. W pierwszą rocznicę śmierci złożono ją na cmentarzu na Rossie. W marcu 1942 hitlerowcy aresztowali zakonników i wywieźli ich do obozów pracy. Po wkroczeniu Armii Czerwonej w uszkodzonym klasztorze mieściły się instytucje, zakonnicy mieszkali w prywatnym domach, ale w 1946 zmuszono ich do opuszczenia ZSRR. W 1948 kościół przejął kler litewski^[3].

Przypisy

↑ Polski egzonim uchwalony na 116. posiedzeniu KSNG.
↑ Wieniec sybiracki u trumny Wielkiego Sybiraka. „Sybirak”. Nr 2 (6), s. 18, czerwiec 1935.
↑ Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko", Suwałki 2003, s. 158-160. ISBN 83-918978-2-6.

Bibliografia

Jagoda Rogoża, Jarosław Swajdo, Marzena Daszewska: Wilno: barok z kamienia i obłoków: przewodnik. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2008, s. 132. ISBN 978-83-7560-009-4.
Krzysztof Plebankiewicz: Wilno: przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1997, s. 124-127. ISBN 83-213-3934-4.
Adam Dylewski: Wilno po polsku. Warszawa: Bertelsmann Media, 2007, s. 253-256. ISBN 978-83-247-0566-5.

Linki zewnętrzne

Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona

[1] Polski egzonim uchwalony na 116. posiedzeniu KSNG.

[2] Wieniec sybiracki u trumny Wielkiego Sybiraka. „Sybirak”. Nr 2 (6), s. 18, czerwiec 1935.

[walejko-3] Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko", Suwałki 2003, s. 158-160. ISBN 83-918978-2-6.

[1]

[2]

[3]