Kościół Serca Jezusowego w Wilnie
| kościół klasztorny (przed 1945) | |||||||||||
 Kościół Serca Jezusowego | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie |
katolickie (do 1945) | ||||||||||
| Kościół |
rzymskokatolicki (do 1945) | ||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Wilna  | |||||||||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||||||||
 54°40′32,84″N 25°17′50,50″E/54,675790 25,297360
| |||||||||||
Kościół Serca Jezusowego w Wilnie, zwany zwyczajowo kościołem Wizytek – kościół położony przy ul. Rasų (pol. Rossa), w wileńskiej dzielnicy Rossa. Wybudowany w stylu późnobarokowym w latach 1717–1756 dla zakonu Wizytek.
Historia kościoła i zakonu Wizytek w Wilnie
[edytuj | edytuj kod]Siostry wizytki przybyły do Wilna w 1694 i niezwłocznie przystąpiły do budowy klasztoru. Budowę klasztoru rozpoczęły dzięki fundacji Anny Dezelsztowej w 1717, dzięki wsparciu króla Augusta II Mocnego i biskupa wileńskiego Konstantego Kazimierza Brzostowskiego w 1729 wmurowano kamień węgielny pod kościół, jego budowę zakończono w 1756[1]. Wileński kościół Wizytek był pierwszym w Rzeczypospolitej, któremu nadano wezwanie Serca Jezusowego.
Siostry wizytki, podobnie jak i w innych miastach Europy, prowadziły przy kościele szkołę dla panien szlachetnie urodzonych. Do zakonu wstępowały przedstawicielki najlepszych domów Litwy i Korony. W 1772 w klasztorze żyło 20 zakonnic.
W 1863 w ramach polityki rusyfikacji i niszczenia struktur Kościoła katolickiego po stłumionym powstaniu styczniowym władze rosyjskie skonfiskowały zespół kościelno-klasztorny i w 1864 urządziły w nim prawosławny monaster św. Marii Magdaleny. Wspólnotę monastyczną sformowały zakonnice z monasteru św. Aleksego w Moskwie. Kościół przebudowano na cerkiew św. Marii Magdaleny, zmieniając architekturę na styl rosyjsko-bizantyjski: odmienny kształt uzyskała kopuła kościelna, dobudowano drugą wieżę; pierwsza utraciła hełm z sercem z brązu na szczycie. Zmieniono też wystrój wnętrza świątyni, dostosowując je do wymogów liturgii prawosławnej.
W 1919, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, siostry wizytki powróciły od Wilna i do swego kościoła, który poddany został renowacji. Wznowiły również działalność szkoły dla panien szlachetnie urodzonych.
Po II wojnie światowej władze komunistyczne zamknęły kościół i urządziły w nim więzienie.
Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości kościół nadal służył jako więzienie (do 2007 roku).
W 2018 rząd litewski przekazał Kościołowi wszystkie budynki na terenie zespołu kościelno-klasztornego przy ul. Rasų w Wilnie[2].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Kościół jest dziełem późnego baroku dawnej Rzeczypospolitej. Zbudowany został jako budowla centralna o planie zbliżonym do koła wpisanego w obrys krzyża greckiego o krótkich ramionach. Bryłę kościoła pokrywa duża ośmioboczna kopuła, zwieńczona smukłą latarnią, dzieło Jana Krzysztofa Glaubitza; była to jedna z jego pierwszych prac wykonanych w Wilnie. Na gzymsie wspierającym bęben kopuły jest żelazna, pozłacana balustrada o fantazyjnie powyginanych liniach.
Świątynia została bogato ornamentowana w stylu rokoko; z eleganckimi, lekkimi fasadami na zakończeniach ramion krzyża. Fasady są zdobne w pilastry, gzymsy i wnęki; zwieńczone wolutowymi szczytami. Przed wejściem do kościoła została po 1865 dobudowana kruchta, przypominająca kształtem sam kościół w miniaturze. W ciągu zabudowy kościelno-klasztornej, na wschód od kościoła, była wzniesiona wysmukła wieża-dzwonnica. Przed przebudową na cerkiew jej szczyt zdobiło wielkie serce z pozłacanego brązu.
Wnętrze kościoła, zbliżone kształtem do rotundy, zostało bogato ozdobione delikatnymi, rokokowymi stiukami i freskami przedstawiającymi św. Józefa, św. Barbarę, św. Elżbietę i św. Małgorzatę. Potężna kopuła oświetla wnętrze, eksponując liczne zdobienia. Całości wystroju wnętrza dopełniały w przeszłości cenne obrazy Szymona Czechowicza, zniszczone w okresie władzy sowieckiej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Krzysztof Wałejko”, Suwałki 2003, s. 166–167. ISBN 83-918978-2-6.
- ↑ Kościół odzyskał wszystkie zabudowania zespołu kościelno-klasztornego wizytek [online], Wilnoteka [dostęp 2021-03-05] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bartłomiej Kaczorowski: Zabytki starego Wilna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 1991. ISBN 83-85083-08-1.
- Juliusz Kłos: Wilno, przewodnik krajoznawczy. Wilno: Wydawnictwo Oddziału Wileńskiego Polsk. Tow. Krajoznawczego z zapomogi Ministerstwa W. R. i O. P., 1923.
- Krzysztof Plebankiewicz: Wilno: przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1997. ISBN 83-213-3934-4.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opis kościoła na Radzima.org
- Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona
