Kościół św. Wawrzyńca w Söderköping

Kościół św. Wawrzyńca
w Söderköping
*Sankt Laurentii kyrka, Söderköping*
	kościół parafialny
	; Widok z boku
Państwo	Szwecja
Miejscowość	Söderköping
Wyznanie	protestanckie
Kościół	luterański
Parafia	Söderköping S:t Anna Församling
Imię	św. Wawrzyniec
Wspomnienie liturgiczne	10 sierpnia
Historia
Data rozpoczęcia budowy	XIII w.
Data zakończenia budowy	XV w.
Data zamknięcia	1296 (przypuszczalna); 1497 (ponowna)
Aktualne przeznaczenie	czynny kościół parafialny Kościoła Szwecji
Poprzednie wyznanie	katolickie (do lat 20. XVI w.)
Dane świątyni
Styl	gotyk ceglany
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Liczba naw	4
	Położenie na mapie Szwecji Kościół św. Wawrzyńca; w Söderköping
	Położenie na mapie Östergötlandu Kościół św. Wawrzyńca; w Söderköping
	58°28′48,73″N 16°19′09,71″E/58,480203 16,319364
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Kościół św. Wawrzyńca w Söderköping (szw. Sankt Laurentii kyrka, Söderköping lub S:t Lars kyrka) – kościół w Söderköping położony jest w centrum miasta przy ulicy Prästgatan. Należy do Kościoła Szwecji. Kościół był w przeszłości miejscem ważnych historycznych wydarzeń – koronacji królów i królowych oraz miejscem spotkań możnowładców.

Kościół św. Wawrzyńca ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ został wzniesiony do końca 1939 (3 §)^[1].

Historia i architektura

Söderköping był w średniowieczu trzecim pod względem wielkości miastem Szwecji, po Sztokholmie i Kalmarze, i handlowym centrum regionu Östergötland, zamieszkanym przez szwedzkich i niemieckich kupców. Patron kościoła, św. Wawrzyniec należał w średniowiecznej Szwecji do najpopularniejszych świętych, po św. Olafie.

W 1253 kościół został po raz pierwszy wymieniony w źródłach pisanych^[2]. Późnośredniowieczny kościół był trzynawową bazyliką, inspirowaną przypuszczalnie francuskim gotykiem.

W 1281 król Magnus I Ladulås koronował w kościele swoją małżonkę Helvig av Holstein na królową Szwecji.
W 1302 Birger I Magnusson był koronowany na króla Szwecji.
W XV w. Engelbrekt Engelbrektsson i król Karol VIII Knutsson Bonde zwoływali w kościele spotkania z możnowładcami.

Ten pierwszy kościół spłonął w 1494. Zachowała się część jego murów zewnętrznych. Niezwłocznie przystąpiono do jego odbudowy. Nowy kościół, zachowany w znacznej części do dziś, powstał jako trzynawowy kościół halowy w stylu północnoniemieckiego gotyku ceglanego ze szczytami schodkowymi. Jego budowniczowie inspirowali się też zapewne architekturą kościoła klasztornego w Vadstenie. W 1497 biskup Linköping, Henrik Tidemansson konsekrował nieukończony jeszcze kościół. Prace przy jego ukończeniu ustały w latach 20. XVI w. po nadejściu reformacji. Z planowanej rozbudowy zrealizowano jedynie nawę północną (1583), w efekcie czego kościół pozostał budowlą asymetryczną, czteronawową.

Również w 1583 zbudowano wolno stojącą, 50-metrową dzwonnicę (dzieło Andersa „Stapelmakare”) na której zawieszono ważące 4 tony dzwony, odlane ponownie w 1897^[2].

W latach 1975–1976 w północno-zachodnim narożniku kościoła urządzono poczekalnię. Znajduje się w niej dobrze zachowane malowidło ścienne, pochodzące przypuszczalnie z XV w., przedstawiające drugie przyjście Chrystusa pod koniec dziejów i wskrzeszenie zmarłych^[3].

Wnętrze

Pomimo wielu przebudów we wnętrzu kościoła zachowało się wiele elementów wyposażenia pochodzących jeszcze z epoki przedreformacyjnej. Należą do nich:

obraz patrona kościoła św. Wawrzyńca na szczycie zakrystii, opatrzony datą 1296, która jest uważana za prawdopodobną datę konsekracji kościoła;
ołtarz główny, wykonany prawdopodobnie we Francji pod koniec XV w.^[2], którego pozłacana część centralna przedstawia Maryję ze zmarłym Chrystusem na kolanach w otoczeniu św. Nikodema, Józefa z Arymatei i kilku płaczących niewiast^[3];
chrzcielnica, której czasza pochodzi z XIV w., mosiężne naczynie na wodę z XVII w., zaś marmurowy cokół z 1975^[3];
krucyfiks procesyjny z XIII w.^[2];
krucyfiks triumfalny z początku XV w., przypuszczalnie wykonany w Vadstenie^[2];
W północnej nawie bocznej znajduje się XV-wieczna rzeźba św. Katarzyny Aleksandryjskiej dłuta Bernta Notke, którego najbardziej znanym na terenie Szwecji dziełem jest rzeźba Święty Jerzy ze smokiem, znajdująca się w sztokholmskiej katedrze;
z okresu średniowiecza pochodzą drewniane rzeźby świętych: sw. Krzysztofa i św. Elżbiety Węgierskiej^[2].

Sztukę epoki baroku i późniejszą reprezentują:

ambona z 1669, wykonana w Vadstenie przez Johana Belätesskärare i pomalowana w 1723 przez malarza z Söderköping, Andersa Wickströma^[2]^[3],;
epitafia mieszczan;
żyrandole z XVI i XVII w.^[2];
nastawa ołtarzowa pędzla Pehra Hörberga z 1802^[2].

Przypisy

↑ Sveriges riksdag: Svensk författningssamling (SFS) Lag (1988:950) om kulturminnen m.m.. [dostęp 2012-02-25]. (szw.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Söderköpings kommun: Sankt Laurentii kyrka. [dostęp 2012-02-25]. (szw.).
↑ ^a ^b ^c ^d praca zbiorowa: Våra kyrkor. s. 113.

Bibliografia

Ann Catherine Bonnier, Göran Hägg, Ingrid Sjöström: Svenska kyrkor: En historisk reseguide. Sztokholm: Medströms Bokförlag, 2008, s. 214-215. ISBN 978-91-7329-015-9. (szw.).
praca zbiorowa: Våra kyrkor. Västervik: Klarkullens Förlag AB, 1990. ISBN 91-971561-08. (szw.).

Linki zewnętrzne

Svenska kyrkan: strona oficjalna. www.svenskakyrkan.se. [dostęp 2012-02-25]. (szw.).

[1] Sveriges riksdag: Svensk författningssamling (SFS) Lag (1988:950) om kulturminnen m.m.. [dostęp 2012-02-25]. (szw.).

[Sankt_Laurentii_kyrka-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Söderköpings kommun: Sankt Laurentii kyrka. [dostęp 2012-02-25]. (szw.).

[Våra_kyrkor-3] raca zbiorowa: Våra kyrkor. s. 113.

[1]

[2]

[3]