Przejdź do zawartości

Ludwik Bociański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ludwik Bociański
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

24 sierpnia 1892
Pleszew, Królestwo Prus, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

7 lutego 1970
Londyn, Wielka Brytania

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Niemieckiego
Wojsko Polskie

Formacja

Armia Wielkopolska

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
powstanie wielkopolskie
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Krzyż Żelazny (1813) II Klasy Order Lwa Białego III klasy (Czechosłowacja) Komandor Orderu Korony Rumunii Order Trzech Gwiazd III klasy (Łotwa) Krzyż Komandorski Orderu Białej Róży Finlandii Oficer Orderu Orła Białego (Serbia) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Ludwik Bociański (ur. 24 sierpnia 1892 w Pleszewie, zm. 7 lutego 1970 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, wojewoda wileński i poznański II RP.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Działalność niepodległościowa i służba w WP

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie chłopskiej jako syn Wojciecha i Wiktorii ze Stefaniaków[1]. Jego brat Jan[2] był dyplomatą, a siostra Maria Bociańska-Radomska – uczestniczką powstania wielkopolskiego i działaczką społeczną.

Uczył się w Królewskim Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim oraz w gimnazjum w Kępnie, gdzie w 1913 zdał maturę[3]. Był twórcą drużyny skautowskiej[4].

W 1914 powołany do wojska niemieckiego, służył jako podporucznik artylerii na froncie zachodnim, był ranny pod Verdun, został też odznaczony i kilkukrotnie awansowany[4]. W sierpniu 1917 z powodu choroby trafił do szpitala i nie powrócił już na front, pełnił służbę w Wielkopolsce[4]. Był członkiem POW zaboru pruskiego. Był jednym z głównych organizatorów konspiracji powstańczej w Wielkopolsce[4].

Od początku wziął czynny udział w powstaniu, najpierw w Poznaniu, a następnie na południu Poznańskiego, walcząc na czele zorganizowanego przez siebie batalionu strzelców pleszewskich, z którym m.in. wyzwolił Ostrów Wielkopolski[4]. Zorganizował 8 wielkopolski pułk piechoty (przemianowany w 1920 na 62 pułk piechoty wielkopolskiej). Początkowo dowodził w nim I batalionem, następnie całym pułkiem[5].

W 1919 przystąpił do organizacji Grudziądzkiego pułku strzelców. Pułkiem, w międzyczasie przemianowanym na 64 Grudziądzki pułk piechoty, dowodził do 28 października 1921. Walczył z bolszewikami nad Bugiem[5]. W składzie 16 Dywizji Piechoty brał udział w bitwie warszawskiej[5].

W październiku 1921 został powołany na roczny kurs doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. W 1922 po ukończeniu kursu otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i przydzielony został do Biura Ścisłej Rady Wojennej na stanowisko referenta w Oddziale IIIa[5]. W okresie tym miał również mniej znany epizod jego życia – występy w drużynie piłkarskiej Polonii Bydgoszcz (na pozycji lewoskrzydłowego)[6].

płk Ludwik Bociański - 1939 r.

Od lutego 1924 roku zajmował stanowisko szefa Wydziału Wywiadowczego Oddziału II-go Sztabu Generalnego[5][7]. W przewrocie majowym 1926 roku opowiedział się zdecydowanie po stronie Piłsudskiego[8], który docenił jego lojalność i pozostawił go na dotychczasowym stanowisku. W marcu 1927 roku mianowany został dowódcą 86 pułku piechoty w Mołodecznie[9]. Tamże z jego inicjatywy wybudowany został imponujący pomnik poległych żołnierzy w kształcie łuku z kaplicą Matki Boskiej na szczycie, zwany później Ostrą Bramą Mińską[8]. Poświęcenia dokonał biskup Władysław Bandurski w obecności prezydenta Mościckiego. Od 1 lipca 1930 do 7 listopada 1934 był komendantem Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie. Właśnie tam Bociański wprowadził do ceremoniału mianowania na pierwszy stopień oficerski pasowanie szablą, który to zwyczaj utrzymał się aż do czasów współczesnych[3]. Podchorążowie z jego szkoły, ubrani w historyczne mundury zaciągali wartę honorową przed Belwederem w rocznicę Nocy Listopadowej. Następnie wyznaczony został na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach[10].

We wniosku orderowym generał Kazimierz Fabrycy napisał o nim:

Płk Bociański na każdem zajmowanem stanowisku wyróżniał się wybitną inicjatywą i jako wybitnie ideowy oficer pracą swą przyniósł dla wojska b. wielkie korzyści[11].

W służbie cywilnej

[edytuj | edytuj kod]

W wyborach w listopadzie 1930 został wybrany posłem na Sejm III kadencji z okręgu wyborczego nr 37 (Ostrów Wielkopolski), jednak już w styczniu 1931 zrezygnował z mandatu poselskiego[2]. Od końca 1935 był wojewodą wileńskim. Był krytykowany przez mniejszości narodowe i opozycję, a także część powojennej emigracji[12]. Między innymi, 11 lutego 1936 wydał memoriał zakładający ograniczenie praw mniejszości litewskiej i białoruskiej (dokument ten w 1939 roku opublikowała drukarnia w Kownie)[13][14]. Ingerował w stosunki wyznaniowe, próbował wyrugować białoruskich oo. marianów z Drui poprzez zainicjowanie erygowania nowej parafii rzymskokatolickiej; w końcu wysiedlił ich nie czekając na decyzję hierarchii duchownej[15][16].

Z powodu jego interwencji, za emisję audycji z piosenkami białoruskimi zwolniono z pracy Czesława Miłosza[17]. Z tego też powodu Bociański został przez poetę wspomniany (w negatywnym świetle) w utworze Toast[18]. Od 25 maja 1939 pełnił urząd wojewody poznańskiego[19].

Przez Leona Chajna wymieniany pośród masonerii[20].

Kampania wrześniowa

[edytuj | edytuj kod]

Podczas kampanii wrześniowej opuścił Poznań. 6 września 1939 został powołany na stanowisko naczelnego kwatermistrza rządu[21]. 17 września 1939 na moście granicznym na Czeremoszu w Kutach zastąpił drogę Naczelnemu Wodzowi Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi, zamierzającemu opuścić kraj. Wobec fiaska perswazji w proteście targnął się na swoje życie. Próba okazała się nieudana, ciężko ranny Bociański został przewieziony do Rumunii[22], gdzie został internowany. Po okresie internowania, przedostał się do zachodniej Europy. Pomimo prób, nie uzyskał przydziału do Polskich Sił Zbrojnych[23].

Dalsze losy

[edytuj | edytuj kod]

W 1947 osiadł w Wielkiej Brytanii[23]. Podczas życia na emigracji nie angażował się w życie polityczne kręgów emigracyjnych, ale utrzymywał kontakty z organizacjami kombatanckimi i pisał artykuły okolicznościowe[23]. Przekazał bibliotece Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie kilkadziesiąt tomów wydawnictw naukowych z zakresu filologii polskiej, antropologii, archeologii i historii wojskowości[24].

Zmarł 7 lutego 1970 w Londynie i został pochowany na cmentarzu Gunnersbury[23]. W 2009 z inicjatywy starosty pleszewskiego Michała Karalusa prochy płk. Ludwika Bociańskiego – zgodnie z jego ostatnią wolą – zostały sprowadzone do rodzinnego Pleszewa i z honorami wojskowymi złożone w kwaterze powstańców wielkopolskich na cmentarzu przy ul. Kaliskiej[25].

Cmentarz w Pleszewie, tablica pamięci umieszczona po repatriacji prochów Bociańskiego

Nie założył rodziny[2].

Awanse

[edytuj | edytuj kod]
  • kapral – 1915[4]
  • wicewachmistrz – 1916[4]
  • chorąży – 1916[4]
  • podporucznik – 1917[4]
  • major - 1921[26]
  • podpułkownik – 1923[27]
  • pułkownik – 1929[28]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Oryginalne ordery i odznaczenia Ludwika Bociańskiego są na stałe przytwierdzone do cokołu rzeźby Matki Boskiej Kozielskiej w kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie, gdzie były złożone jako wota dziękczynne[25].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • Imię Ludwika Bociańskiego noszą szkoły: Zespół Szkół Publicznych w Komorowie oraz Technikum i Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Marszewie, a także osiedle w Pleszewie i ulica w Komorowie;
  • Tablice pamiątkowe na cześć Ludwika Bociańskiego zawieszono: na gmachu Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w galerii „Wielkich Polaków”, na ścianie frontowej Starostwa Powiatowego w Pleszewie[39] oraz w budynku Szkoły Podstawowej w Komorowie.
  • W 2012 roku ukazała się wydana w Pleszewie książka Tomasza Wojtali BOCIUN. Płk dypl. Ludwik Bociański (1892–1970).

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • O posunięciach władz administracji ogólnej w stosunku do mniejszości litewskiej w Polsce oraz o zamierzeniach w tym względzie na przyszłość – ściśle tajny materiał przeznaczony dla Ministra Spraw Wewnętrznych, ukazał się drukiem w Kownie w 1939 roku[14]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Antoni Gąsiorowski, Wiesława Albrecht-Szymanowska, Wielkopolski słownik biograficzny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 62.
  2. ↑ a b c „Parlamentarzyści RP – pełny opis rekordu. 000000116”. bs.sejm.gov.pl. [dostęp 2011-07-16].
  3. ↑ a b Andrzej Krzak: PUŁKOWNIK DYPLOMOWANY LUDWIK BOCIAŃSKI – OFICER I WOJEWODA. [w:] Rocznik archiwalno-historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego Nr 3/32 z 2010 r. [on-line]. caw.wp.mil.pl. s. 311. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  4. ↑ a b c d e f g h i j Andrzej Krzak: PUŁKOWNIK DYPLOMOWANY LUDWIK BOCIAŃSKI – OFICER I WOJEWODA. [w:] Rocznik archiwalno-historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego Nr 3/32 z 2010 r. [on-line]. caw.wp.mil.pl. s. 312. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  5. ↑ a b c d e Andrzej Krzak: PUŁKOWNIK DYPLOMOWANY LUDWIK BOCIAŃSKI – OFICER I WOJEWODA. [w:] Rocznik archiwalno-historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego Nr 3/32 z 2010 r. [on-line]. caw.wp.mil.pl. s. 313. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  6. ↑ Sławomir Wojciechowski: Zapomniane Pokolenie. Polonia Bydgoszcz 1920–1949. Bydgoszcz: 2011, s. 13, 43.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 7 lutego 1924 roku, s. 49.
  8. ↑ a b Andrzej Krzak: PUŁKOWNIK DYPLOMOWANY LUDWIK BOCIAŃSKI – OFICER I WOJEWODA. [w:] Rocznik archiwalno-historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego Nr 3/32 z 2010 r. [on-line]. caw.wp.mil.pl. s. 315. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  9. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 11 z 31.03.1927 r.
  10. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 22.12.1934 r., s. 254.
  11. ↑ Andrzej Krzak: PUŁKOWNIK DYPLOMOWANY LUDWIK BOCIAŃSKI – OFICER I WOJEWODA. [w:] Rocznik archiwalno-historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego Nr 3/32 z 2010 r. [on-line]. caw.wp.mil.pl. s. 316. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  12. ↑ Michał K. Pawlikowski: Wojna i sezon. [w:] Nasz Czas 3/2007 (697) [on-line]. pogon.lt. [dostęp 2016-04-24].
  13. ↑ Konflikty polsko-litewskie w latach 1918–45, Koło Naukowe Studentów Socjologii UKSW. [dostęp 2008-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-22)].
  14. ↑ a b Tekst dokumentu
  15. ↑ „Biełaruskaja Krynica” w latach 1929–1937, s. 252–253
  16. ↑ Zenowiusz Ponarski, Władysław Tołoczko – ostatni obywatel Wielkiego Księstwa Litewskiego, Białoruskie Zeszyty Historyczne nr 8, Kamunikat. [dostęp 2012-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)].
  17. ↑ Alwida A. Bajor, W 80. rocznicę powstania Rozgłośni Wileńskiej Polskiego Radia, Magwil. [dostęp 2008-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-18)].
  18. ↑ Adam Michnik: Umysł wyzwolony – Adam Michnik o Czesławie Miłoszu. wyborcza.pl, 17 sierpnia 2004. [dostęp 2011-05-03].
  19. ↑ Woj. poznański p. Bociański objął urzędowanie. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 118 z 27 maja 1939. 
  20. ↑ Leon Chajn, Polskie wolnomularstwo: 1920–1938, „Czytelnik”, 1984, ISBN 83-07-00952-9, s. 163.
  21. ↑ A. K. Kunert, Z. Walkowski, Kronika kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Edipresse Polska, Warszawa 2005, ISBN 83-60160-99-6, s. 28.
  22. ↑ Dariusz Baliszewski: Most honoru. [w:] Wprost Nr 38/2004 (1138) [on-line]. wprost.pl. [dostęp 2011-05-03].
  23. ↑ a b c d Andrzej Krzak: PUŁKOWNIK DYPLOMOWANY LUDWIK BOCIAŃSKI – OFICER I WOJEWODA. [w:] Rocznik archiwalno-historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego Nr 3/32 z 2010 r. [on-line]. caw.wp.mil.pl. s. 318. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  24. ↑ Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, 1982, s. 96.
  25. ↑ a b Informacje na stronie starostwa pleszewskiego
  26. ↑ Dziennik Personalny R.3, nr 1 (26 stycznia 1922), s. 47.
  27. ↑ Rocznik Oficerski 1924, Warszawa 1924, s. 343.
  28. ↑ Rocznik Oficerski 1932, Warszawa 1932, s. 17.
  29. ↑ Dekret Naczelnika Państwa z 19 lutego 1922 r. L. 11429/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 321)
  30. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie państwowej”.
  31. ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  32. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  33. ↑ Rocznik Oficerski 1923, Warszawa 1923, s. 69.
  34. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi około organizacji armji”.
  35. ↑ Zidentyfikowano na podstawie zdjęcia.Zdjęcie 013. Płk Ludwik Bociański, komendant Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie w latach 1930–1934. Oddział IPN w Rzeszowie. [dostęp 2021-11-21].
  36. ↑ Order „Białego Lwa” na piersiach polskich oficerów. „Polska zbrojna. Pismo codzienne”. s. 4. 
  37. ↑ a b c d e Rocznik Oficerski 1928, Warszawa 1928, s. 100.
  38. ↑ Odznaczenie orderem finlandzkiem, Kurier Wileński, Rok 4, Nr 10, 14 stycznia 1927 r., s. 1
  39. ↑ Powrót płk. Ludwika Bociańskiego. 27grudnia.pl. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 marca 2009)].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Wojewodowie wileńscy (II Rzeczpospolita)

Wilno

Wojewodowie poznańscy (II Rzeczpospolita)

Poznań

Wojewodowie poznańscy i wielkopolscy (od 1919)
Wojewodowie poznańscy (1919–1939)
Wojewodowie poznańscy (1945–1950)
Wojewodowie poznańscy (1973–1999)
Wojewodowie wielkopolscy po 1999
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ludwik_Bociański&oldid=74931063”