Władysław Bandurski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Władysław Bandurski
Biskup tytularny Cydonia
Władysław Bandurski
Kraj działania Polska
Data i miejsce urodzenia 25 maja 1865
Sokal
Data i miejsce śmierci 6 marca 1932
Wilno
Biskup pomocniczy lwowski
Okres sprawowania 1906-1918
Wyznanie katolicyzm
Kościół rzymskokatolicki
Inkardynacja archidiecezja lwowska
Prezbiterat 1887
Nominacja biskupia 26 września 1906
Sakra biskupia 30 grudnia 1906
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Sukcesja apostolska
Data konsekracji 30 grudnia 1906
Konsekrator Jan Puzyna
Współkonsekratorzy Józef Sebastian Pelczar
Ilustracja
Biskup polowy Biskup polowy
Przebieg służby
Lata służby 1914-1922
Siły zbrojne Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Stanowiska naczelny kapelan Wojska Litwy Środkowej
Główne wojny i bitwy I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
konflikt polsko-litewski
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Władysław Bandurski (ur. 25 maja 1865 w Sokalu, zm. 6 marca 1932 w Wilnie) – polski ksiądz katolicki, doktor, biskup sufragan archidiecezji lwowskiej, honorowy kapelan Legionów Polskich, naczelny kapelan Wojska Litwy Środkowej i przewodniczący Zarządu Oddziału Wileńskiego Związku Harcerstwa Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj]

Początki służby kapłańskiej[edytuj]

Szkołę średnią ukończył we Lwowie, po czym podjął studia teologiczne na Uniwersytecie Lwowskim, uwieńczone doktoratem z teologii i filozofii. 25 maja 1887 wyświęcony we Lwowie na kapłana, studiował następnie na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Po powrocie do kraju pracował najpierw jako kapłan w Kamionce Strumiłowej, następnie jako katecheta we Lwowie, po czym przeniósł się do Krakowa na stanowisko kanclerza kurii biskupiej. 19 sierpnia 1901 poświęcił krzyż na Giewoncie w Zakopanem, podczas mszy, w której uczestniczyło ok. 300 osób[potrzebny przypis].

W 1903 został kanonikiem kapituły krakowskiej oraz papieskim prałatem domowym. Jako kanclerz posiadał zaufanie zbliżonego do krakowskich konserwatystów ks. kardynała Puzyny, choć sam nie podzielał jego politycznych poglądów. W 1903, kiedy biskup Puzyna ze względu na biskupa wrocławskiego Koppa nie pozwalał udzielić ślubu w Krakowie Wojciechowi Korfantemu, zwalczanemu przez księży niemieckich na Górnym Śląsku, na własną rękę ułatwił górnośląskiemu działaczowi potajemny ślub. Wkrótce zasłynął jako natchniony, złotousty kaznodzieja.

W 1906 konsekrowany na biskupa. Został sufraganem archidiecezji lwowskiej, wkrótce po czym otrzymał od arcybiskupa Józefa Bilczewskiego nominację na rektora seminarium duchownego.

We Lwowie był blisko związany z narodową demokracją. Patronował wówczas akcji obronnej katolickiej i narodowej w Chełmskiem. Konspiracyjna praca dla Chełmskiego zbliżyła go do Aleksandra Zawadzkiego (Prokopa), oraz do młodszych działaczy narodowych, którzy głosili bliskość i konieczność czynu zbrojnego. Kiedy z kół : Zarzewia i Drużyn Strzeleckich zaczęło się w końcu 1911 i w ciągu 1912 zbieranie daru chełmskiego na tle głośnej wówczas w całej Galicji akcji wiecowej i dwóch krwawych demonstracji ulicznych we Lwowie przeciw konsulatowi rosyjskiemu (pierwsza w grudniu 1911, druga w maju 1912), był w stałym i żywym kontakcie z inicjatorami akcji obronnej Chełmskiego, Feliksem Młynarskim (Janem Brzozą) i Janem Dąbskim, oraz prof. Eugeniuszem Romerem. Należał do tajnej organizacji obywatelskiej, patronując Drużynom Strzeleckim i Zarzewiu. W jego mieszkaniu na przełomie lat 1912/13 omawiany był wraz z nim projekt zamachu na sobór na Placu Saskim w Warszawie, aby nie dopuścić do przyjazdu cara i ugodowej demonstracji. Plan nie został wykonany z powodu odwołania przyjazdu cara do Warszawy na otwarcie soboru.

Wszedł w najbliższy kontakt z Józefem Piłsudskim i pełnił rolę duchowego piastuna Legionów. Związany ze Związkiem Walki Czynnej i Związkiem Strzeleckim, honorowy kapelan I Brygady Legionów.

I wojna światowa[edytuj]

Po wybuchu wojny nie chciał pozostać we Lwowie zajętym przez Rosjan i jesienią 1914 bez porozumienia z arcybiskupami Bilczewskim i Teodorowiczem, którzy zostali na miejscu, wyjechał do Krakowa, a stamtąd do Wiednia. Internowany w Wiedniu w latach 1916-1917. W Wiedniu roztoczył niezwykle czynną i ofiarną opiekę nad uchodźcami polskimi z terenu wojny i nad jeńcami Polakami na Węgrzech. Był blisko związany z Naczelnym Komitetem Narodowym i Legionami Józefa Piłsudskiego. Działał w ruchu harcerskim, patronował Polskiej Drużynie Skautowej im. Króla Jana Sobieskiego w Wiedniu. W latach 1924–1931 był przewodniczącym Zarządu Oddziału Wileńskiego Związku Harcerstwa Polskiego[1]. Filister h.c. korporacji akademickiej Cresovia Vilnensis[2]. Na tle reprezentowanej przez niego orientacji politycznej pogłębiły się różnice poglądów między nim a ogromną większością episkopatu polskiego, a tragedia legionów stała się również jego tragedią. Doszła do tego także nieudana współpraca z arcybiskupem lwowskim Józefem Bilczewskim, obfitująca w szereg konfliktów. W związku z powyższym, jak też kłopotliwą sytuacją finansową, w jakiej znalazł się wówczas (do czego przyczyniła się jego ofiarność), zrzekł się jeszcze w Wiedniu sufraganii i do Lwowa nigdy nie wrócił. W odrodzonej Polsce nie otrzymał ani diecezji, ani żadnego stanowiska (oprócz upragnionej godności biskupa polowego).

Ofiarowanej mu przez episkopat sufraganii lubelskiej z niewiadomych przyczyn nie przyjął.

Po wojnie[edytuj]

Władysław Bandurski i Józef Piłsudski (1916)
Grób biskupa Władysława Bandurskiego w Kościele Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej w Warszawie

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. W 1919 uczestnik wyprawy na Wilno. Latem 1919 dokonał uroczystego poświęcenia terenu przeznaczonego na Cmentarz Obrońców Lwowa.

W 1920 po zajęciu Wilna przez gen. Żeligowskiego na życzenie marszałka Polski Józefa Piłsudskiego został naczelnym kapelanem Wojska Litwy Środkowej. W Wilnie mieszkał w Pałacu Reprezentacyjnym Rzeczypospolitej. W 1931 z okazji 25-lecia sakry biskupiej, powołano komitet z gen. Stanisławem Skwarczyńskim na czele. Nad uroczystościami jubileuszowymi patronat objęli: prezydent RP prof. Ignacy Mościcki i marszałek Polski J. Piłsudski. Brał żywy udział w życiu wojska. Zyskał dużą popularność w środowisku legionowym. Ta popularność była powodem zadrażnień z Józefem Piłsudskim i ustąpienia ze stanowiska. Był płomiennym kaznodzieją. Autor publikacji o tematyce kultowej oraz poezji religijnej. Redaktor albumu na 100 lecie powstania listopadowego.

Zmarł 6 marca 1932 w Wilnie[3].

Po jego śmierci trzy miasta, z którymi był związany: Lwów, Kraków i Wilno pretendowały do miejsca wiecznego spoczynku biskupa. Został pochowany w katedrze w Wilnie w krypcie pod kaplicą św. Piotra i Pawła. 3 sierpnia 1996 staraniem biskupa polowego WP Głódzia, wbrew protestom litewskich Polaków, przeniesiono szczątki biskupa do Warszawy. W katedrze wileńskiej pozostał jego pomnik, niestety zasłonięty, widoczny jedynie od strony zakrystii.

Czy Władysław Bandurski był biskupem polowym Wojska Polskiego?[edytuj]

Według Tadeusza Kryski-Karskiego i Stanisława Żurakowskiego, autorów pracy Generałowie Polski niepodległej, Władysław Bandurski został zweryfikowany, jako biskup polowy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[a]. Brak potwierdzenia tej informacji. Władysław Bandurski nie figuruje na żadnej z list starszeństwa generałów opublikowanych w "Rocznikach oficerskich" z 1923, 1924 i 1928. Nie został wymieniony w "Wykazach duchowieństwa wojskowego (...) wyznania katolickiego Rzeczypospolitej Polskiej" z 1928, 1929 i 1930, a także w Słowniku biograficznym generałów Wojska Polskiego 1918-1939 autorstwa Piotra Staweckiego. W większości publikacji wymieniany jest jako naczelny kapelan Wojska Litwy Środkowej, natomiast w Dzienniku Personalnym Nr 15 z 12 czerwca 1922 wymieniony został jako biskup polowy Wojska Litwy Środkowej.

 Osobny artykuł: Tytulatura duchowieństwa wojskowego II RP.

Ordery, tytuły, wyróżnienia, upamiętnienie[edytuj]

Ulice imienia biskupa Władysława Bandurskiego znajdują się m.in. w Iławie, Krakowie (na Osiedlu Oficerskim), Krzeszowicach, Legionowie, Łodzi, Markach koło Warszawy, Mikołowie, Nowym Sączu, Starym Sączu, Szczecinie i Warszawie.

Uwagi

  1. ↑ Starszeństwo z 1 czerwca 1919 nie jest datą awansu.

Przypisy

  1. ↑ Antoni Wasilewski Zarys dziejów Wileńskiej Choragwi Harcerzy. Warszawa: Niezależne Wydawnictwo Harcerskie, 1983, s. 87, 88.
  2. ↑ Korporacja Akademicka "Z.A.G. Wisła", Gdańsk 1913 - Sławni Korporanci
  3. ↑ Zgon wielkiego biskupa-patrioty. „Jednodniówka A. O. Z. S.”, s. 13, 19 marca 1932. Akademicki Oddział Związku Strzeleckiego. 
  4. ↑ M.P. z 1927 r. Nr 258, poz. 705
  5. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 27 z 29.11.1927
  6. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 16.
  7. ↑ „W uznaniu wybitnych zasług położonych na polach bitew dla dobra naszych żołnierzy”, Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2100 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 43, s. 1746)
  8. ↑ Dziennik Personalny Spraw Wojskowych nr 12 z 03.03.1926
  9. ↑ Wielkiemu patriocie w hołdzie. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 209 z 13 września 1927. 

Bibliografia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Bandurski&oldid=46722032”