Obwód Wojska Dońskiego

Obwód Wojska Dońskiego
Область Войска Донского
	obwód
	1860–1920
	Herb
Państwo	Imperium Rosyjskie
Siedziba	Nowoczerkask
Powierzchnia	152 700 km²
Populacja ; • liczba ludności	; 2 500 000
• gęstość	16,3 os./km²
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba okręgów	9
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Obwód Wojska Dońskiego, określany także jako Kraj Wojska Dońskiego (ros. Область Войска Донского, Obłast’ Wojska Donskogo) – wydzielona administracyjnie dla Kozaków dońskich część dawnego Imperium Rosyjskiego. Kraj znajdował się na południu Rosji, dziś większość jego terenów należy do obwodu rostowskiego. Głównym miastem kraju był najpierw Czerkask, a następnie od 1806 Nowoczerkask.

Historia

Prowincja obejmowała ziemie zamieszkiwane przez podległych caratowi Kozaków dońskich, świetnych żołnierzy, wielokrotnie wsławiających się męstwem i walecznością w licznych wojnach prowadzonych przez carską Rosję. Kozacy dońscy byli potomkami zbiegłych chłopów i (rzadziej) szlachciców, którzy na początku XVI wieku zaczęli zasiedlać pustkowia między Rosją, Persją a Imperium Osmańskim. Początkowo byli w zasadzie niezależni, utrzymywali się z myślistwa, rybołówstwa i grabieżczych najazdów (głównie na muzułmanów). Z czasem władze carskie zaczęły ograniczać ich niezależność wcielając formacje kozackie do regularnych wojsk. Od 1786 terytorium przez nich zamieszkiwane nazywano Ziemią Wojska Dońskiego (Zemla Wojska Donskogo), a w 1870 nazwę zmieniono na Obwód Wojska Dońskiego. W 1887 do Obwodu przyłączono z guberni katerynosławskiej Rostów nad Donem i Taganrog z powiatami.

Z czasem Kozacy stali się jedną z podpór caratu, w zamian za wierną służbę otrzymywali stosunkowo duże nadania ziemskie nad Donem. W latach 20. XX wieku posiadali 13 z 17 milionów hektarów ziemi ornej^[1] w tym regionie, przy czym średnie gospodarstwo liczyło sobie 12 hektarów, czyli dwa razy więcej niż w centralnej Rosji^[1]. Kraj zamieszkiwany był wówczas przez około 3 800 000 ludzi, z czego Kozacy stanowili 55%^[1]. Pozostałą część ludności stanowili głównie napływowi chłopi z których większość nie posiadała ziemi i zmuszona była pracować w gospodarstwach kozackich. Zwano ich inogorodni.

W czasie rosyjskiej wojny domowej Kozacy dońscy działali w sojuszu z białymi – z Armią Ochotniczą dowodzoną przez Ławra Korniłowa i Michaiła Aleksiejewa, bojąc się, iż bolszewicy odbiorą im ziemię. Po zwycięstwie bolszewików i podjętym przez nich procesie eliminacji Kozaków dońskich zwanym rozkozaczaniem Kraj Wojska Dońskiego został zlikwidowany. Miało to miejsce w 1920. Większość jego terenów weszła w skład nowo utworzonego okręgu dońskiego, stanowiącego część Kraju Północnokaukaskiego.

Demografia

W 1897 obwód obejmował powierzchnię 152 700 km² i liczył 2,5 mln mieszkańców, z tego 1 712 898 Rosjan i 719 655 Ukraińców^[2]. 320 000 ludzi mieszkało w miastach (z czego 260 272 – Rosjanie, 20 958 – Ukraińcy). Obwód od północy graniczył z guberniami woroneską i saratowską, od wschodu z saratowską i astrachańską, od południa z gubernią stawropolską, obwodem kubańskim i Morzem Azowskim, od zachodu z guberniami: katerynosławską, charkowską i woroneską.

Narodowości Obwodu w okręgach według deklarowanego języka ojczystego 1897^[2]

Okręg	Rosjanie	Ukraińcy	Niemcy	Kałmucy	Ormianie	Żydzi	Białorusini	Polacy
Cały obwód	66,8%	28,1%	1,4%	1,3%	1,1%	0,6%	0,4%	0,1%
Doniecki	60,0%	38,9%	0,5%	…	…	…	0,3%	…
Doński 1	86,6%	11,6%	0,9%	0,4%	…	…	0,2%	…
Doński 2	89,6%	8,7%	0,2%	0,9%	…	…	0,5%	…
Rostowski	53,3%	33,6%	1,0%	…	6,9%	3,3%	0,4%	0,5%
Salski	32,1%	29,3%	1,0%	36,8%	…	…	0,4%	…
Taganroski	31,7%	61,7%	4,6%	…	…	0,7%	0,3%	0,2%
Ust-Medwiedicki	87,0%	10,6%	2,0%	…	…	…	0,1%	…
Chopiorski	92,8%	6,8%	0,3%	…	…	…	…	…
Czerkaski	78,9%	18,9%	0,2%	0,1%	0,3%	…	1,0%	0,1%

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Richard Pipes, „Rosja Bolszewików”, Wydawnictw Magnum, Warszawa 2010, s. 19.
↑ ^a ^b Ludność Obwodu Wojska Dońskiego według narodowości 1897.

Linki zewnętrzne

[autonazwa1-1] Richard Pipes, „Rosja Bolszewików”, Wydawnictw Magnum, Warszawa 2010, s. 19.

[demoscope.ru-2] Ludność Obwodu Wojska Dońskiego według narodowości 1897.

[1]

[2]