Obwód kubański
| obwód | |||
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Siedziba | |||
| Powierzchnia |
94 360 km² | ||
| Populacja (1897) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
20,3 os./km² | ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| Liczba oddziałów |
7 | ||
Położenie na mapie
| |||
Obwód kubański (ros. Кубанская область) – jednostka administracyjno-terytorialna Imperium Rosyjskiego, terytorium Kozackiego Wojska Kubańskiego. Istniał w latach 1860–1918. Obwód był mieszany etnicznie, według spisu 1897 zamieszkiwało go 1 918 881 osób, w tym 908 818 (47,4%) Ukraińców i 816 734 (42,6%) Rosjan[2]. Od 1905 wchodził w skład Namiestnictwa Kaukaskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obwód kubański został utworzony 8 lutego 1860 roku w ramach reform administracyjnych przeprowadzanych przez cesarza Aleksandra II[3]. 19 listopada 1860 Rosyjskie Ministerstwo Wojny powołało do życia oddziały Kozaków kubańskich, które powstały z przekształcenia wojsk Kozaków Wojska Czarnomorskiego[3]. Ich stolicą uczyniono Jekaterynodar[3]. Od zachodu granice obwodu ustalało Morze Azowskie, Cieśnina Kerczeńska i skrawek wybrzeża Morza Czarnego[4]. Od południa obwód graniczył z gubernią czarnomorską i gubernią kutaiską, od wschodu z obwodem terskim, a od północy z Obwodem Wojska Dońskiego[4]. 30 grudnia 1869 roku wprowadzono nowy podział administracyjny obwodu[5]. Został podzielony na pięć oddziałów: batałpaszyński, jejski, jekaterynodarski, majkopski i temriucki[5]. W 1888 roku oddziałów było już osiem, oprócz wymienionych pięciu utworzono jeszcze kaukaski i łabiński, a w późniejszych latach nazwę temriuckiego zmieniono na tamański[5]. Pod koniec XIX wieku Kozacy byli właścicielami 73,6% areału ziemi w regionie[6]. Od 1861 do 1901 roku liczba ludności w obwodzie zwiększyła się o ponad milion[6]. Druga połowa XIX wieku to także dynamiczny rozwój ekonomiczny regionu, czemu sprzyjało utworzenie pierwszych linii kolejowych[6]. W 1900 roku oddano do użytku linię kolejową z Jekaterinodaru do Stawropola[6]. Zaczął się także rozwijać przemysł naftowy[6].
Obwód kubański załamał się w wyniku klęski rosyjskiej w czasie I wojny światowej, a następnie dwóch rewolucji i wojny domowej. W 1917 roku Kozacy utworzyli na tym obszarze Kubańską Republikę Ludową, a w 1918 roku powstała Kubańska Republika Radziecka[7]. Także w 1918 roku ziemie te weszły w skład Kubańsko-Czarnomorskiej Republiki Radzieckiej, a następnie Północnokaukaskiej Republiki Radzieckiej[7]. Po wojnie domowej w granicach RFSRR. Obecnie terytoria dawnego obwodu kubańskiego wchodzą w skład: większości Kraju Krasnodarskiego, Adygei, większości Karaczajo-Czerkiesji, południowo-zachodnich krańców Kraju Stawropolskiego i południowej części obwodu rostowskiego[4].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
W 1897 roku obwód kubański zamieszkiwało 1 918 881 mieszkańców[1], z czego 908 818 Ukraińców i 816 734 Rosjan[2].
Podział narodowościowy mieszkańców obwodu według spisu 1897 w oddziałach według zadeklarowanego języka ojczystego[8] :
| Oddział | Ukraińcy | Rosjanie | Czerkiesi | Karaczajowie | Niemcy | Grecy | Ormianie | Kabardyjczycy | Abchazowie | Nogajowie | Białorusini |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Batałpaszyński | 27,1% | 41,9% | 1,8% | 12,5% | 2,0% | ... | ... | 3,9% | 4,8% | 2,7% | ... |
| Jejski | 73,9% | 23,6% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... |
| Jekaterynodarski | 51,8% | 34,2% | 8,1% | ... | ... | 1,4% | 1,1% | ... | ... | ... | ... |
| Kaukaski | 45,8% | 51,1% | ... | ... | 1,6% | ... | ... | ... | ... | ... | ... |
| Łabiński | 18,9% | 75,2% | ... | ... | 1,9% | ... | 1,7% | ... | ... | ... | 1,3% |
| Majkopski | 31,3% | 56,9% | 4,9% | ... | ... | ... | ... | 2,1% | ... | ... | 1,3% |
| Temriucki | 75,2% | 17,1% | ... | ... | ... | 4,0% | ... | ... | ... | ... | ... |
| Cały obwód | 47,4% | 42,6% | 2,0% | 1,4% | 1,1% | 1,0% | ... | ... | ... | ... | ... |
Ludność w miastach obwodu, licząca 113 874 osób, składała się z następujących narodowości (według kryterium językowego):
- Rosjanie – 129 855, Ukraińcy – 72 560, Białorusini – 1311, Polacy – 1300, Niemcy – 1984, Żydzi – 1260, Grecy – 1905, Ormianie – 7578, Persowie – 120[9].
Liczba mężczyzn w miastach wyniosła 113 874, a liczba kobiet 107 334
Podział według wyznania wyglądał następująco:
- prawosławni – 1 747 319
- staroobrzędowcy i mniejsze odłamy prawosławne – 24 943
- Apostolski Kościół Ormiański – 14 650
- Kościół katolicki obrządku ormiańskiego – 143
- katolicy – 7534
- luteranie – 16 741
- ewangelicy – 834
- baptyści – 76
- mennonici – 1147
- Inne wyznania chrześcijańskie – 14
- Karaimi – 91
- Żydzi – 2105
- muzułmanie – 102 920
- buddyści – 355
- inni – 9
- Razem – 1 918 881[10].
Na początku XX wieku liczba mieszkańców wynosiła 2 731 100[11].
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Obwód kubański podzielony był początkowo na pięć oddziałów, których liczba w wyniku kolejnych reform administracyjnych i przekształceń wzrosła do siedmiu[5]. Na początku XX wieku podział administracyjny obwodu kubańskiego wyglądał następująco:
| Lp. | Oddział | Centrum | Powierzchnia (wiorst) | Ludność[1][3] |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Batałpaszyński | Batałpaszyńska stanica | 12 010,0 | 215 400 |
| 2. | Jejski | Humańska stanica | 14 568,6 | 277 300 |
| 3. | Jekaterinodarski | Jekaterinodar | 6 141,3 | 245 173 |
| 4. | Kaukaski | Kawkazskaja stanica | 11 298,9 | 249 182 |
| 5. | Łabiński | Armawir | 9 317,9 | 305 733 |
| 6. | Majkopski | Majkop | 14 613,6 | 283 117 |
| 7. | Tamański | Sławiańska stanica | 13 266,2 | 342 976 |
Władze obwodu kubańskiego[edytuj | edytuj kod]
Naczelnicy obwodu[edytuj | edytuj kod]
| Lata urzędowania | Imię i nazwisko | Ranga |
|---|---|---|
| 1860–1862 | Nikołaj Iwanow | Generał major |
| 1862–1863 | Nikołaj Jewdokimow | Hrabia, generał lejtnant |
| 1863–1869 | Feliks Sumurakow-Elston | Hrabia, generał lejtnant |
| 1869–1873 | Michaił Cakni | Generał lejtnant |
| 1873–1882 | Nikołaj Karmalin | Generał lejtnant |
| 1882–1884 | Siergiej Szeremietiew | Generał lejtnant |
| 29.03.1884 – 21.01.1892 | Gieorgij Leonow | Generał lejtnant |
Gubernatorzy obwodu[edytuj | edytuj kod]
| Lata urzędowania | Imię i nazwisko | Ranga |
|---|---|---|
| 21.02.1892 – 11.11.1904 | Jakow Małama | Generał lejtnant |
| 11.11.1904 – 03.02.1908 | Dmitrij Odincow | Generał lejtnant |
| 03.02.1908 – 1917 | Michaił Babycz | Generał lejtnant |
Terytorium obwodu w większości obejmuje utworzony 13 września 1937 Kraj Krasnodarski w składzie RFSRR, a współcześnie Rosji.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Demoscope.ru: Кубанская область. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b spis 1897-ludność obwodu -narodowości-łącznie
- ↑ a b c d Slava-kubani.ru: Образование Кубанского казачьего войска и Кубанской области. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b c Kartolog.ru: Кубанская область. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b c d Metalloiskateli-info.ru: Губернии и области Российской Империи: Кубанская область. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b c d e Apsheronsk.bozo.ru: История Кубани. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b Kubzsk.ru: История представительной власти Кубани. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ Spis 1897 Ludność w oddziałach (bez miast)
- ↑ Ludność według narodowości w miastach 1897
- ↑ Demoscope.ru: Распределение населения по вероисповеданиям и регионам: Кубанская область. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ Runivers.ru: Кубанская область. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
