Pomorska Kolej Metropolitalna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Pomorska Kolej Metropolitalna
Ilustracja
Siedziba spółki znajduje się bezpośrednio przy przystanku Gdańsk Matarnia
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Siedziba

Gdańsk

Adres

ul. Budowlanych 77
80-298 Gdańsk[1]

Data założenia

2010

Forma prawna

spółka akcyjna

Prezes

Grzegorz Mocarski[2][3]

Udziałowcy

Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego

Nr KRS

0000365210

Dane finansowe
Kapitał zakładowy

9.000.000,00 PLN

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Pomorska Kolej Metropolitalna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Pomorska Kolej Metropolitalna”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Pomorska Kolej Metropolitalna”
Ziemia54°23′10,4″N 18°38′05,9″E/54,386222 18,634972
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Przebieg linii SKM (w tym PKM) na planie linii kolejowych w Trójmieście.

Pomorska Kolej Metropolitalna – spółka akcyjna powołana przez samorząd województwa pomorskiego w celu budowy linii kolejowej nr 248 Gdańsk Wrzeszcz – Gdańsk Osowa oraz linii kolejowej nr 253 Gdańsk Osowa – Gdańsk Rębiechowo. Spółka jest zarządcą obu tych linii. Regularne kursy pociągów pasażerskich rozpoczęły się 1 września 2015[4].

Była to największa kolejowa inwestycja na Pomorzu i największa inwestycja w historii pomorskiego samorządu wojewódzkiego[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Historia Pomorskiej Kolei Metropolitalnej.

Pierwotne plany budowy linii kolejowej łączącej centra Gdańska i Gdyni z portami lotniczymi w tych miastach (z funkcjonującym w Gdańsku oraz z planowanym w Gdyni-Kosakowie) przewidywały ukończenie jej budowy przed Euro 2012. Cel ten nie został jednak zrealizowany, nawet w wersji okrojonej do odcinka Gdańsk Port Lotniczy – Gdańsk Osowa i dalej do Gdyni.

Linia liczy łącznie 55 km i 18 przystanków. Nowa linia połączyła także zachodnie dzielnice, do których nie dociera obecnie SKM, ze śródmieściami tych miast, a także zapewniła możliwość realizacji bezpośrednich połączeń kolejowych między Gdańskiem a Kościerzyną i Kartuzami[6].

Szacowany pierwotnie koszt budowy linii wynosił 769,9 mln zł netto (w tym 500,9 mln zł z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko). Pod budowę linii zajętych zostało 516 działek geodezyjnych, z czego wywłaszczonych zostało 251 nieruchomości (resztę stanowią grunty Skarbu Państwa lub Miasta Gdańska)[7].

W rejonie wsi Rębiechowo linia łączy się z istniejącą od okresu międzywojennego magistralą węglową Śląsk – Gdynia. Pociągi w kierunku Gdyni kierowane są z PKM na niezelektryfikowany odcinek torów między Gdańskiem Osową a Gdynią Główną. Przed oddaniem do ruchu linii PKM w ruchu pasażerskim kursowały tu wyłącznie autobusy szynowe do Kościerzyny (w sezonie letnim również do Kartuz). Przetarg na wpięcie budowanej linii z Wrzeszcza do linii Gdynia – Kościerzyna został rozstrzygnięty w czerwcu 2014. Zadanie to, o wartości około 106 mln zł, będzie realizowane przez konsorcjum z przedsiębiorstwem Rubau na czele[8].

Do budowy szlaku pomiędzy Gdańskiem-Wrzeszczem a lotniskiem w Gdańsku (17 km) wykorzystano odcinek istniejącej do 1945 tzw. Kolei Kaszubskiej. PKM usprawni też komunikację Gdańska z regionem Kaszub poprzez rewitalizację istniejącej sieci – przez Żukowo do Kartuz lub przez Kościerzynę do Bytowa.

Spółka pełniła w imieniu samorządu rolę tzw. inwestora zastępczego, zaś przewoźnik został wyłoniony w drodze przetargu.

Uroczysta inauguracja Pomorskiej Kolei Metropolitarnej miała miejsce 30 sierpnia 2015 na terenie terminalu T2 Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku, natomiast oddanie linii do użytku miało miejsce dwa dni później, 1 września[4].

Tabor[edytuj | edytuj kod]

Trójczłonowy SZT serii SA136 na przystanku Gdańsk Brętowo
Wnętrze spalinowej kolejki PKM

Z uwagi na rezygnację z planów elektryfikacji linii między Gdynią a Kościerzyną, w sierpniu 2012 ogłoszono, że pociągi kursujące na trasie PKM będą zestawione ze spalinowych zespołów trakcyjnych. Datę ogłoszenia przetargu kilkakrotnie przesuwano. W końcu nastąpiło to 20 lutego 2014[9]. Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego kupił siedem pojazdów trójczłonowych o pojemności po 350 miejsc dla pasażerów i trzy dwuczłonowe o pojemności po 250. Prędkość maksymalna wynosi 120 km/h. Pociągi te są przystosowane do pokonywania wzniesień dochodzących do 28 promili i są wyposażone w system sterowania ruchem ERTMS. Zabudżetowano 146 milionów złotych na zakup taboru. Do przetargu zgłosiły się tylko dwa przedsiębiorstwa: Newag, który zaproponował 120 milionów i Pesa, która zaproponowała 114 156 300 zł. 24 czerwca 2014 ogłoszono zwycięzcą Pesę[10][11].

Dwa pierwsze pojazdy miały dotrzeć na Pomorze w grudniu 2014, reszta – do 12 maja 2015[12]. Ostatecznie termin dostawy pierwszych jednostek opóźnił się na luty – marzec 2015[13].

Wygląd pojazdów zaprezentowano 2 września 2014, kiedy podpisano umowę. Pojazdy mają tylko po jednej parze drzwi na człon po każdej stronie wagonu, w kolorze czerwonym. Natomiast same pojazdy są koloru szarego[14].

12 czerwca 2015 na linii odbyła się uroczysta prezentacja jednego z zakupionych do jej obsługi pojazdów – SA136-013[15].

Pod koniec stycznia 2013 media doniosły o powrocie PKP PLK do planów elektryfikacji odcinka Gdynia – Kościerzyna. Realizacja tych zamierzeń stworzy warunki do elektryfikacji linii PKM, której skrajnia przewiduje możliwość zawieszenia w przyszłości sieci trakcyjnej. Niemniej jednak samorząd województwa pomorskiego nie przewidywał realizacji tego zadania przed 2020[16]. Jeśli w ogóle nastąpi zakup elektrycznych zespołów trakcyjnych, te spalinowe zostaną przeznaczone do obsługi połączeń w innych częściach województwa[14].

Elektryfikacja rozpoczęła się 15 czerwca 2021 od wbicia pierwszego fundamentu pod słup trakcyjny, których docelowo będzie około 1500[17]

W nocy z 8 na 9 listopada 2022 odbył się przejazd testowy bez pasażerów pociągu elektrycznego EN57ALd-2224 należącego do Polregio[18][19][20] po trasie PKM.

Przystanki[edytuj | edytuj kod]

W Trójmieście[edytuj | edytuj kod]

Budowa przystanku Gdańsk Strzyża w styczniu 2014[21]

Istniejące[edytuj | edytuj kod]

Pierwotne propozycje nazw w Gdańsku pochodziły od nazw ulic przebiegających w pobliżu planowanych przystanków.

Wyłączone z użytku[edytuj | edytuj kod]

Gdynia Wielki Kack przed likwidacją peronu
  • Gdynia Wielki Kack – blisko stuletni przystanek służył wpierw liniom regionalnym, a od 2015 r. PKM. W 2017 r. oddano do użytku nieodległy, lecz w wygodniejszy do przesiadek na autobusy i trolejbusy przystanek Gdynia Karwiny. Peron został zniwelowany.

Planowane[edytuj | edytuj kod]

Nazw i lokalizacji przystanków na nieistniejącej linii Gdynia Główna – lotnisko w gminie Kosakowo jak dotąd nie ustalono. W 2020 firma Multiconsult opracowała 4-wariantową koncepcję obsługi północnych dzielnic Gdyni przez kolej[31].

Do grudnia 2022 planowana jest również przebudowa tzw. bajpasu kartuskiego z Glincza do stacji Gdańsk Kokoszki (przez PLK) i budowa brakującego odcinka Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (przez PKM), na jej trasie miał powstać przystanek Gdańsk Karczemki, jednak jego budowa została odłożona na późniejszy czas[32][33].

W grudniu 2020 ogłoszono przetarg na opracowanie Studium Techniczno-Ekonomiczno-Środowiskowego dla projektowanej linii Gdańsk Śródmieście – Gdańsk Łostowice Świętokrzyska[34][35][36]. Umowę na realizację STEŚ podpisano w czerwcu 2021[37].

Budowa[38][edytuj | edytuj kod]

Wiadukt Weisera – jeden z najbardziej znanych zachowanych wiaduktów dawnej kolei, zburzony 5 czerwca 2013 w związku z budową PKM
Wiadukt powstający w miejscu Mostku Weisera

Projekt budowlany i projekt wykonawcy został opracowany przez przedsiębiorstwo Transprojekt Gdański Sp. z o.o., z Gdańska[39].

W pierwszym etapie realizacji inwestycji wyburzone zostały 22 budynki mieszkalne oraz 40 gospodarczych, położone na planowanej trasie Pomorskiej Kolei Metropolitalnej w Gdańsku Matarni, Firodze i w Rębiechowie. Wyciętych zostało także ok. 20 tys. drzew rosnących w pasie kolejowym PKM. Prace rozbiórkowe na trasie linii przeprowadzono w I połowie 2013[40][41].

Ze względu na niezadowalający stan techniczny zbudowanych przed I wojną światową i pozostałych do tej pory na linii obiektów inżynieryjnych, również i one zostały wyburzone[42], łącznie z tzw. Wiaduktem Weisera (zwanym także Mostem Weisera, od wydanej w 1987 książki Pawła Huelle pt. Weiser Dawidek). Prace rozbiórkowe na trasie budowy PKM zakończono w sierpniu 2013[43]. Jako ostatni został wyburzony wiadukt przy ul. Wołkowyskiej, co nastąpiło 17 sierpnia 2013[44]. Przed wyburzeniem każdy z reliktów dawnej linii kolejowej został zeskanowany skanerem 3D, w celu udokumentowania ich wyglądu dla kolejnych pokoleń.

Do przetargu na głównego wykonawcę prac budowlanych zakwalifikowało się 16 przedsiębiorstw. Oferty finansowe na budowę składano do 14 lutego 2013. Po zakończeniu oceny dziewięciu ofert, jakie wpłynęły w II etapie przetargu na budowę Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, 7 marca 2013 PKM SA oficjalnie ogłosiła, że zwycięzcą przetargu zostało polsko-hiszpańskie konsorcjum przedsiębiorstw Budimex S.A. (lider konsorcjum) i FERROVIAL AGROMAN S.A., które zaproponowało najniższą cenę realizacji inwestycji – 716.136.838,06 zł brutto. Przedsiębiorstwa te w latach 2007–2009 dokonały modernizacji stacji Gdynia Główna. 7 maja 2013 podpisano umowę między PKM a obydwiema ww. przedsiębiorstwami na realizację tej inwestycji.

Umowę na budowę linii podpisano 7 maja 2013, a plac budowy oddano wykonawcy następnego dnia. Oficjalne rozpoczęcie budowy i podpisanie aktu erekcyjnego nastąpiło 1 lipca 2013. „Szynę węgielną” wmurowano w fundament jednego z filarów podpierających estakadę i stację PKM Gdańsk Port Lotniczy[40].

W ramach kontraktu powstały:

  • 17-kilometrowy odcinek dwutorowej linii kolejowej z Gdańska Wrzeszcza do połączenia z linią kolejową nr 201 z Gdyni do Kościerzyny.
  • 1,4-kilometrowy odcinek łącznicy PKM z linią 201 w kierunku na Kościerzynę
  • 8 przystanków pasażerskich (zasadniczy kontrakt obejmuje budowę przystanków tylko na trasie PKM) w Gdańsku i Baninie oraz budowę 2 przystanków w Gdyni, a także przebudowę stacji Gdańsk Osowa, gdzie kosztem 6 mln zł powstały dwa perony, tunel oraz parking na 67 aut.
  • stacja techniczna
  • budynek Lokalnego Centrum Sterowania na Matarni, ukończony w stanie surowym 12 listopada 2013
  • 16 wiaduktów kolejowych i 8 wiaduktów drogowych
  • 5 przejść pod torami
  • kładki dla pieszych, przepusty, przejścia dla zwierząt
  • system sterowania ruchem ERTMS na całej linii.

Całkowita wartość projektu PKM – po uwzględnieniu 186,5 mln zł wartości gruntów przekazanych pod inwestycję – wynosiła 907 mln zł netto[45], a po dodaniu do projektu przebudowy stacji Gdańsk Osowa oraz budowy przystanków Gdynia Karwiny oraz Gdynia Stadion, które kosztować mają 23 mln zł, wartość projektu sięgnęła kwoty 949 mln zł[46].

Prezesi[edytuj | edytuj kod]

  1. Krzysztof Rudziński (2010–2016[47])
  2. Grzegorz Mocarski (od 2016[3])

PKM jako część systemu SKM[edytuj | edytuj kod]

Spółka PKM jest zarządcą infrastruktury kolejowej na 2 liniach kolejowych, natomiast PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście była przewoźnikiem na liniach zarządzanych przez PKM, wybrana w wyniku przetargu[48]. Spółka Pomorska Kolej Metropolitalna S.A. została powołana celem budowy i utrzymania linii kolejowych oraz funkcjonowania infrastruktury kolejowej i okołotorowej. Ciekawostką jest fakt, że linia PKM nie jest w żaden sposób połączona z linią SKM na stacji Gdańsk Wrzeszcz, mimo iż obie linie obsługiwał ten sam przewoźnik.

Od dnia 11 grudnia 2022 przewoźnik SKM Trójmiasto nie obsługuje już linii PKM[49], następnie w wyniku przetargu przewozy na linii PKM przejął Polregio S.A.[50].

Wyłączenia awaryjne[edytuj | edytuj kod]

W nocy z 14 na 15 lipca 2016 w Gdańsku miała miejsce wielka ulewa w wyniku której doszło do osunięć wierzchniej, ochronnej warstwy nasypów kolejowych, które dotknęły łącznie 21 procent całkowitej powierzchni skarp i nasypów linii PKM, przez co ruch został całkowicie wstrzymany i wprowadzono zastępczą komunikację autobusową. Oprócz spływów powierzchniowych warstwy osłonowej nasypu doszło również do odsłonięcia kabli, podmycia studzienek, zerwanie korytek odwodnieniowych, zamulenia koryt odwodnieniowych, zanieczyszczenie tłucznia itp. Łącznie doszło do 688 usterek, z których 56 wymaga naprawy przed przywróceniem ruchu pociągów[51][52]. 19 lipca przywrócono ruch pociągów na odcinku Gdańsk Osowa – Gdańsk Port Lotniczy[53]. 12 sierpnia rozpoczęły się właściwe prace naprawcze[54], a 31 sierpnia testy linii przed jej ponownym uruchomieniem[55], które nastąpiło 4 września[56], przy czym ruch na odcinku Gdańsk Brętowo – Gdańsk Strzyża odbywa się po jednym torze. Pociągi z Gdańska Wrzeszcza w kierunku Gdańska Osowy i Gdyni przywrócono w ograniczonym zakresie 7 września 2016. 28 października 2016 przywrócono ruch na torze nr 2 z Brętowa do Wrzeszcza, a ostateczne usunięcie szkód zaplanowano na 30 listopada 2016. W związku z tym od 31 października 2016 przywrócono kursowanie pociągów z Kartuz do Gdańska Głównego[57].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ PKM S.A. w nowej siedzibie. pkm-sa.pl, 2015-07-03. [dostęp 2015-07-03].
  2. ↑ Prezes PKM-ki złożył rezygnację. trojmiasto.pl, 2016-05-16. [dostęp 2016-05-16].
  3. ↑ a b Zarząd Pomorska Kolej Metropolitalna S.A.. krs.infoveriti.pl. [dostęp 2023-01-05].
  4. ↑ a b Ruszyła Pomorska Kolej Metropolitalna | Pomorska Kolej Metropolitalna S.A.. www.pkm-sa.pl. [dostęp 2015-09-05].
  5. ↑ Gdańsk: We wrześniu dni otwarte Pomorskiej Kolei Metropolitalnej. dziennikbaltycki.pl, 5 sierpnia 2014.
  6. ↑ Zimą będziemy zamawiać tabor dla PKM. Jaki? Niespotykany.
  7. ↑ Pod budowę PKM wywłaszczonych zostanie 251 nieruchomości. Trwają negocjacje – Dziennikbaltycki.pl, www.dziennikbaltycki.pl [dostęp 2017-11-19] (pol.).
  8. ↑ Michał Brancewicz PKM połączy się z linią do Gdyni i Kościerzyny [dostęp 2014-06-03].
  9. ↑ Pomorska Kolej Metropolitalna: Ogłoszono przetarg na zakup 10 pociągów dla PKM | Dziennik Bałtycki, www.dziennikbaltycki.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  10. ↑ Linią PKM pojadą pociągi Pesy, odrzucono ofertę Newagu.
  11. ↑ Zdjęcia proponowanych pojazdów.
  12. ↑ Michał Brancewicz „Co z pociągami dla Pomorskiej Kolei Metropolitalnej” [dostęp 2013-08-06].
  13. ↑ Michał Brancewicz Kiedy przyjadą pociągi dla PKM? Na pewno nie w grudniu.
  14. ↑ a b Umowa na dostawę 10 szynobusów dla PKM podpisana.
  15. ↑ Pierwszy szynobus dla PKM już w Trójmieście.
  16. ↑ Maciej Naskręt, Przybliża się elektryfikacja linii kolejowej do Kościerzyny, trojmiasto.pl, 27 stycznia 2013 [dostęp 2017-11-15] (pol.).
  17. ↑ Rozpoczęła się elektryfikacja Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, trojmiasto.pl, 15 czerwca 2021 [dostęp 2021-06-17] (pol.).
  18. ↑ Pierwszy pociąg elektryczny pojechał trasą PKM, trojmiasto.pl, 9 listopada 2022 [dostęp 2023-02-02] (pol.).
  19. ↑ Historyczny przejazd. EN57 po raz pierwszy na linii PKM, www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2023-02-02] (pol.).
  20. ↑ Pierwszy pociąg elektryczny na linii PKM. [dostęp 2023-02-02].
  21. ↑ PKM wskazała nowe nazwy stacji Kolei Metropolitalnej. trojmiasto.pl, 24 maja 2011.
  22. ↑ Gotowy pierwszy peron dalekobieżny na stacji we Wrzeszczu.
  23. ↑ PKM wskazała nowe nazwy stacji Kolei Metropolitalnej.
  24. ↑ Nowy przystanek PKM Gdańsk Firoga udostępniony już od 11 grudnia, Pomorska Kolej Metropolitalna, 9 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-09] (pol.).
  25. ↑ Michał Jamroż Będzie kolejny przystanek na linii PKM. Przy „Dolinie Krzemowej”.
  26. ↑ Elektryfikacja odmieni PKM.
  27. ↑ Był przystanek PKM Banino. Teraz to Gdańsk Rębiechowo.
  28. ↑ Czerwona wstęga połączyła Gdynię i Gdańsk. Otwarcie nowych przystanków Gdynia Stadion i Gdynia Karwiny. pomorskie.eu, 2017-12-08. [dostęp 2017-12-08].
  29. ↑ Z nowych przystanków PKM Gdynia Stadion i Gdynia Karwiny już korzystają pasażerowie. pkm-sa.pl, 2017-12-18. [dostęp 2017-12-19].
  30. ↑ Maciej Naskręt „Kolei Metropolitalna do Gdyni. Marszałek daje zielone światło” [dostęp 2013-10-22].
  31. ↑ Cztery warianty kolei do północnych dzielnic Gdyni.
  32. ↑ Kosztowny kolejowy objazd z Trójmiasta na Kaszuby, trojmiasto.pl, 17 grudnia 2019 [dostęp 2020-05-21] (pol.).
  33. ↑ Tak będzie wyglądać zelektryfikowana PKM i nowy przystanek, informacja o przesunięciu budowy stacji Gdańsk Karczemki, trojmiasto.pl, 18 maja 2020 [dostęp 2020-05-21] (pol.).
  34. ↑ Pierwszy przetarg na PKM Południe. Sprawdzą jak ma przebiegać.
  35. ↑ Ruszył przetarg na kolej do południowych dzielnic Gdańska. Pierwszy etap aż do Kowal?
  36. ↑ Rośnie szansa na trasę kolejową PKM Południe.
  37. ↑ Kolej na południe Gdańska coraz realniejsza. Przetarg na budowę nawet za niecałe 4 lata.
  38. ↑ Budowa Pomorskiej Kolei Metropolitalnej na finiszu. pkm-sa.pl, 2014-12-30. [dostęp 2023-02-28].
  39. ↑ pkm-sa.pl: Nowe wizualizacje oraz animacja komputer. pkm-sa.pl, 2013-04-18. [dostęp 2015-07-31]. (pol.).
  40. ↑ a b Maciej Naskręt: Dziś oficjalnie rusza budowa Kolei Metropolitalnej. trójmiasto.pl, 2013-07-01. [dostęp 2013-07-01].
  41. ↑ PAP: Rozpoczęły się wyburzenia pod budowę pomorskiej kolei. wnp.pl, 2013-01-03. [dostęp 04/01/2012]. (pol.).zły zapis daty dostępu
  42. ↑ Maciej Naskęt: Szlakiem wiaduktów Kolei Kokoszkowskiej. trojmiasto.pl, 2013-03-30. [dostęp 2013-03-30].
  43. ↑ Budowa PKM: stare wiadukty wyburzone. trojmiasto.pl, 2013-08-18. [dostęp 2013-08-19].
  44. ↑ Ewa Karendys: Budowa PKM. Wyburzono już wszystkie wiadukty i przyczółki. trójmiasto.gazeta.pl, 2013-08-17. [dostęp 2013-08-19].
  45. ↑ „Kontrakt podpisany, budowa ruszyła „TwojaGazeta.pl”, maj 2013.
  46. ↑ Michał Jamroż „PKM wychodzi do Gdyni. Będą kolejne przystanki” [dostęp 2013-10-23].
  47. ↑ Prezes PKM-ki złożył rezygnację. trojmiasto.pl, 2016-05-16. [dostęp 2016-07-11].
  48. ↑ PKP SKM obsłuży PKM. m.inforail.pl, 2015-05-25. [dostęp 2016-04-24].
  49. ↑ SKM nie będzie już wozić pasażerów po linii PKM, trojmiasto.pl, 15 listopada 2022 [dostęp 2022-12-09] (pol.).
  50. ↑ Polregio wygrało przetarg. Obsłuży Pomorską Kolej Metropolitalną. rynek-kolejowy.pl, 2022-11-15. [dostęp 2023-02-26].
  51. ↑ Znane są już szkody po ulewie – osunięcia skarp na 1/5 długości linii PKM. kurier-kolejowy.pl, 2016-07-29. [dostęp 2016-09-25].
  52. ↑ PKM po ulewach – kiedy pociągi zaczną normalnie funkcjonować?. koscierski.info, 2016-07-18. [dostęp 2016-09-25].
  53. ↑ Pociągi PKM dojeżdżają do Portu Lotniczego od strony Osowy. inforail.pl, 2016-07-19. [dostęp 2016-09-25].
  54. ↑ Dwa miesiące utrudnień na trasie PKM. Wszystkie naprawy zakończą się w listopadzie. kurier-kolejowy.pl, 2016-09-14. [dostęp 2016-09-25].
  55. ↑ Linia PKM przechodzi testy. Szynobusy wyjadą 4 września?. trojmiasto.pl, 2016-08-31. [dostęp 2016-09-25].
  56. ↑ Trójmiasto: Pociągi już na torach do portu i PKM [filmy]. rynek-kolejowy.pl, 2016-09-05. [dostęp 2016-09-25].
  57. ↑ PKM już na właściwych torach. Koniec utrudnień, a od poniedziałku znacznie więcej pociągów.. trojmiasto.gazeta.pl, 2016-10-29. [dostęp 2016-10-31].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Leszek Lewiński: W 15 minut do Kartuz, miesięcznik „30 dni”, lipiec 1999, [w:] [1]
  • Henryk Jursz, Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby, Gdańsk: Wydawnictwo Oskar, 2013, ISBN 978-83-63709-31-0, OCLC 857918687.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Transport zbiorowy w aglomeracji Trójmiasta
Gdańsk
Gdynia
Wejherowo
Trójmiasto
Przewoźnicy aktualni
Przewoźnicy historyczni
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomorska_Kolej_Metropolitalna&oldid=69740486”