Powiat słupecki
powiat | |||||||||
| |||||||||
Państwo | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||
Siedziba | |||||||||
Starosta | |||||||||
Powierzchnia |
837,91 km² | ||||||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||||||
• gęstość |
71,0 os./km² | ||||||||
Urbanizacja |
28,65% | ||||||||
Tablice rejestracyjne |
PSL | ||||||||
Adres urzędu: ul. Poznańska 2062-400 Słupca | |||||||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa | |||||||||
Strona internetowa |
Powiat słupecki – powiat w Polsce, we wschodniej części województwa wielkopolskiego, z siedzibą w Słupcy; przywrócony w wyniku reformy administracyjnej przeprowadzonej w 1999.
Powiat słupecki powstał w 1867 w wyniku wydzielenia z zachodniej części powiatu konińskiego w guberni kaliskiej Królestwa Polskiego[2].
Przez powiat słupecki przebiega autostrada A2 i droga krajowa nr 92 oraz linia kolejowa nr 3.
Podział administracyjny
W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejskie: Słupca
- gminy miejsko-wiejskie: Zagórów
- gminy wiejskie: Lądek, Orchowo, Ostrowite, Powidz, Słupca, Strzałkowo
- miasta: Słupca, Zagórów
Położenie
Powiat słupecki znajduje się w środkowo-wschodniej części województwa wielkopolskiego; cechuje go wydłużony południkowy kształt. Sąsiaduje z 4 powiatami województwa wielkopolskiego: od północnego zachodu z powiatem gnieźnieńskim, od zachodniej strony z powiatem wrzesińskim, od południa z pleszewskim, od wschodu z konińskim. Od północy z powiatem mogileńskim, należącym do województwa kujawsko-pomorskiego. Gminy powiatu słupeckiego przed reformą administracyjną należały do województwa konińskiego. W granicach powiatu leży jezioro Powidzkie - największe jezioro w województwie wielkopolskim.
Historia
Dzisiejszy powiat słupecki jest czwartym w historii powiatem z siedzibą w Słupcy.
1867-1918
Pierwszy powiat słupecki istniał w latach 1867-1918 w ramach guberni kaliskiej, utworzonej przez władze carskie w Królestwie Polskim na mocy ukazu z 31 grudnia 1866 roku. Gubernia kaliska (utworzona 23 lutego 1837 na miejscu województwa kaliskiego) i dzieliła się na 8 powiatów (ujazdów): kaliski, kolski, koniński, łęczycki, sieradzki, słupecki, turecki, wieluński; oraz na 142 gminy.
1919-1932
Drugi powiat słupecki istniał w latach 1919-1932. Na podstawie tymczasowej ustawy o organizacji władz administracyjnych II Rzeczypospolitej utworzono m.in. województwo łódzkie, w skład którego wszedł powiat słupecki. W 1930 roku województwo łódzkie było podzielone na 13 powiatów ziemskich oraz 1 miejski. W skład województwa wchodziło 46 miast (1930) i 232 gminy.
1956-1972
Powiat słupecki został powołany po raz trzeci dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie poznańskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat słupecki złożyły się 2 miasta i 18 gromad, które wyłączono z dwóch ościennych powiatów w tymże województwie[3]:
- z powiatu konińskiego
- miasta Słupca i Zagórów
- gromady Cienin Kościelny, Cienin Zaborny, Drążna, Giewartów, Grabina, Kopojno, Kowalewo Sołectwo, Lądek, Łukom, Młodojewo, Trąbczyn i Zagórów
- z powiatu wrzesińskiego
- gromady Brudzewo, Ciążeń, Graboszewo, Kąty, Ostrowo Kościelne i Strzałkowo
1 stycznia 1957 roku do powiatu słupeckiego przyłączono gromady Ostrowite i Siernicze Wielkie z powiatu konińskiego[4].
1 stycznia 1960 roku zniesiono gromadę Graboszewo (włączono do gromady Strzałkowo), a w 1961 roku gromadę Kąty (włączono do gromady Słupca). W 1971 roku zlikwidowano gromady Brudzewo i Ostrowo Kościelne a ich terytorium włączono do gromady Strzałkowo[5].
1973-1975
1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla, a w ich miejsce reaktywowano gminy. Powiat słupecki podzielono na 1 miasto i 5 gmin[6]:
Powiat nie obejmował wówczas gminy Powidz, która należała do powiatu gnieźnieńskiego (woj. poznańskie) ani gminy Orchowo, którą powołano w powiecie mogileńskim w województwie bydgoskim[6].
1975-1998
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu słupeckiego włączono do nowo utworzonego województwa konińskiego[7].
15 stycznia 1976 roku w województwie konińskim zniesiono gminę Powidz i włączono ją do gminy Witkowo[8]. 1 kwietnia 1983 roku z gminy Słupca wyłączono sołectwo Lubiecz i przyłączono je do gminy Golina[9]. 1 lutego 1991 roku miasto i gminę Zagórów połączono we wspólną gminę miejsko-wiejską Zagórów[10]. 30 grudnia 1994 roku przywrócono gminę Powidz[11]. 27 listopada 1996 roku miasto Słupca określono jako gmina miejska[12].
1999 do dziś
Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie wielkopolskim powiat słupecki (po raz czwarty)[13]. W porównaniu z obszarem z 1975 roku powiat został zwiększony o gminy Powidz i Orchowo.
Powiat słupecki zajmuje powierzchnię 837,9 km², co stanowi 2,8% województwa wielkopolskiego i jest 14. pod względem powierzchni powiatem w województwie.
Poczet starostów
- Władysław Mech (1923-1926)
- Eugeniusz Grzeszczak
- Kazimierz Kazimierczak
- Michał Pyrzyk
- Mariusz Roga
Edukacja
Starosta jest organem prowadzącym następujących szkół:
- Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka J. Piłsudskiego w Słupcy
- Zespół Szkół Ekonomicznych im. Maksymiliana Jackowskiego w Słupcy
- Zespół Szkół Zawodowych im. Władysława Sikorskiego w Słupcy
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Braci Kostaneckich w Zagórowie
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. W. Witosa w Strzałkowie
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. M. Grzegorzewskiej w Słupcy
Dodatkowo funkcjonuje w strukturach powiatu Międzyszkolny Ośrodek Sportowy i Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna.
Komunikacja
1. W powiecie słupeckim można wyróżnić trzy obszary o różnym stopniu rozwoju sieci drogowej.
- centralna część powiatu (obejmująca gminy: Słupca, Lądek, Strzałkowo), w której sieć drogowa jest najlepiej rozwinięta, charakteryzuje się dogodnymi połączeniami drogowymi leżących tu miejscowości z miastem Słupca. Przez Gminę Lądek przebiega ponadto autostrada A2, co dodatkowo ułatwia szybkie przemieszczanie się na linii wschód – zachód;
ważniejsze drogi: krajowa nr 92, wojewódzkie nr 260, nr 262, nr 263, nr 466 i nr 467, autostrada A2.
- druga, południowa część sieci drogowej powiatu (obejmująca Gminę Zagórów), jest izolowana przez rzekę Wartę. Miejscowości tam położone mają dobre połączenie z Zagórowem. Z pozostałą częścią powiatu jest tylko jedno połączenie przez most nad Wartą w Lądzie. Brak jest w tej części dróg wojewódzkich.
- trzecia, północna część sieci drogowej (obejmująca gminy Orchowo, Powidz i Ostrowite) charakteryzuje się chaotycznym przebiegiem dróg, uwarunkowanym występowaniem jezior.
ważniejsza droga: droga wojewódzka nr 262.
2. Przez powiat słupecki przebiega także równoleżnikowo linia kolejowa Berlin – Moskwa. Na terenie powiatu usytuowanych jest pięć stacji kolejowych: w Wólce, Strzałkowie, Słupcy, Cienienie Zabornym i Cieninie Kościelnym.
Ze stacji znajdujących się w powiecie obsługiwanych przez pociągi PKP są bezpośrednie połączenia do: Poznania, Warszawy, Konina, Wrześni i innych mniejszych miast.
Demografia
Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2012):
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
osób | % | osób | % | osób | % | |
Ogółem | 59 754 | 100 | 30 055 | 50,30 | 29 699 | 49,70 |
Miasto | 17 117 | 28,65 | 8862 | 14,83 | 8255 | 13,81 |
Wieś | 42 637 | 71,35 | 21 193 | 35,47 | 21 444 | 35,89 |
Pod względem liczby ludności powiat słupecki plasuje się na 22 miejscu pośród powiatów Wielkopolski. Współczynnik urbanizacji dla powiatu słupeckiego wynosi zaledwie 28,7% (17 117 mieszkańców miast), co oznacza, że zdecydowana większość ludności powiatu zamieszkuje wsie – ponad 71%. Fakt ten wynika z istnienia w powiecie słupeckim tylko dwóch niewielkich ośrodków miejskich – Słupcy i Zagórowa.
- Piramida wieku mieszkańców powiatu słupeckiego w 2014 roku[1]:
Miejsca i obiekty godne obejrzenia
- Kościół pw. św. Leonarda w Słupcy
- Kościół św. Wawrzyńca w Słupcy
- Zajazd Pocztowy w Słupcy
- Synagoga w Słupcy
- Kopiec szwedzki – grodzisko kultury łużyckiej
- Nadwarciański Park Krajobrazowy
- Rzeka Warta
- Ciążeń – pałac biskupi, kościół św. Jana Chrzciciela
- Ląd – Opactwo cystersów
- Zespół dworski w Lądzie
- Lądek – kościół św. Mikołaja
- kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Orchowie
- kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP w Orchowie
- Giewartów – ośrodek wczasowy, zespół pałacowy
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Giewartowie
- Kaplica św. Rocha w Giewartowie
- Mieczownica – pałac, stadnina koni
- Kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Ostrowitem
- Dąb Sokół
- Powidzki Park Krajobrazowy
- Jezioro Powidzkie
- Kościół św. Mikołaja w Powidzu
- Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa
- Dwór w Młodziejewicach
- Ruiny pałacu w Unii
- Kościół św. Małgorzaty w Graboszewie
- Pałac w Radłowie
- Cmentarz jeńców wojennych i internowanych pod Strzałkowem
- Kościół św. Doroty w Strzałkowie
- Nadwarciański Park Krajobrazowy
- Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Zagórowie
- Kościół św. Stanisława w Trąbczynie
- Zagórów
- Zespół pałacowy w Kopojnie
- Park dworski w Łukomiu
- Kościół Ewangelicki
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/powiat_slupecki, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Leonard de Verdmon-Jacques, Stanisław Graeve: Przewodnik po Guberni Kaliskiej z kolorowaną szczegółową mapą miast, osad, wsi. Cz. 1: Dział informacyjno-statystyczny. Warszawa: Stanisław Graeve, 1912, s. 7.
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 284.
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 32.
- ↑ Wstęp zbiorowy do inwentarzy zespołów: Prezydia Gromadzkich Rad Narodowych powiatu wrzesińskiego.
- ↑ a b Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12.
- ↑ Dz.U. z 1983 r. nr 15, poz. 74.
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 3, poz. 12.
- ↑ Dz.U. z 1994 r. nr 132, poz. 671.
- ↑ Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612.
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652.
Fotogaleria
-
Plac Wolności – rynek w Słupcy
-
Fragment linii GKW nad Jeziorem Powidzkim
-
Młodziejewice – wiatrak typu koźlak
-
Kościół Orchowo
-
Pałac w Paruszewie z końca XIX w.