52°12′33″N 17°55′49″E/52,209167 17,930278Lądek (powiat słupecki)
| Artykuł |
52°12′33″N 17°55′49″E |
|---|---|
| - błąd |
38 m |
| WD |
52°12'34"N, 17°55'48"E, 52°11'N, 17°53'E |
| - błąd |
38 m |
| Odległość |
38 m |
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo |
Lądek |
| Liczba ludności (2022) |
856[1] |
| Strefa numeracyjna |
63 |
| Kod pocztowy |
62-406[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PSL |
| SIMC |
0289615 |
Położenie na mapie gminy Lądek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupeckiego  | |
| 52°12′33″N 17°55′49″E/52,209167 17,930278
| |
Lądek – wieś gminna w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie słupeckim, w gminie Lądek przy drodze wojewódzkiej 467. Wieś jest siedzibą sołectwa Lądek. Położona na wysokiej skarpie pradoliny Warty, na obrzeżach Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Siedziba gminy Lądek. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1250 roku, jednak nie została ona zrealizowana, ponowna lokacja w 1269 roku, zdegradowany w 1870 roku[3]. Pod koniec XVI wieku jako prywatne miasto duchowne, własność opata cystersów w Lądzie, leżało w powiecie konińskim województwa kaliskiego[4].
W miejscowości znajduje się między innymi ośrodek zdrowia i apteka, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, przedszkole, Szkoła Podstawowa im. Wojska Polskiego, Gimnazjum im. Polskiej Organizacji Wojskowej, urząd pocztowy, Gminny Ośrodek Kultury, oddział Banku spółdzielczego w Słupcy, stadion sportowy. Na terenie Lądku działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, która została założona w 1908 roku. Jednostka ta działa w ramach Krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- 1173 – w podrobionym dokumencie Mieszka III Starego wzmianka o miejscowości Consale, Cossale, Cossal, znajdującej się w miejscu obecnego Lądku; była ona ośrodkiem lokalnego handlu solą, wydobywaną w okolicach Wrąbczyna
- 1213 – w dyplomie Henryka arcybiskupa gnieźnieńskiego, wystawionego dla cystersów w Lądzie, Lądek występuje jako Cossol
- 1238 – książę śląski Henryk Brodaty umierając przekazał kasztelanię lądzką z Lądkiem swojemu synowi Henrykowi Pobożnemu
- 1250 – należąca do cystersów z Lądu miejscowość otrzymuje prawa miejskie nadane przez księcia kujawskiego Kazimierza, przy czym cystersi zastrzegają prawo osiedlania się w mieście jedynie dla przybyszów z Zachodu (przede wszystkim niemieckojęzycznych)[5]; miasto otrzymuje nową, niemiecką nazwę Landeck[6]; ze względu na trudności ze sprowadzeniem osadników lokacja miejska kończy się jednak niepowodzeniem
- 1269 – ponowna lokacja miasta, tym razem z dopuszczeniem osadników polskich
- 1418 – miejscowość uzyskuje potwierdzenie praw miejskich, przy czym król Władysław Jagiełło zezwala klasztorowi cystersów na przeniesienie miasta z prawa polskiego na niemieckie
- 1458 – miasto miało obowiązek wysłać na wyprawę malborską dwóch zbrojnych piechurów
- 1638 – pierwszy zachowany zapis spolszczonej formy Lądek (metryki zaślubionych parafii zagórowskiej z lat 1592–1662, pisane w języku łacińskim)
- 1713 – w przywileju wydanym przez opata Antoniego Łukomskiego dla Lądku występuje zapis Miasteczko Lądkowskie
- 1798 – rząd pruski rozwiązuje opactwo cysterskie w Lądzie i dokonuje sekularyzacji miasta
- 1808 – według spisu ludności Księstwa Warszawskiego Lądek miał 368 mieszkańców, dwa lata później – 426 mieszkańców i 72 domy
- 1860 – miasto miało 76 domów (w tym 24 murowane) i 727 mieszkańców (w tym 19 Żydów)[6]
- 1870 – wskutek reformy administracyjnej w Królestwie Polskim Lądek traci prawa miejskie
- 1908 – druh Bronisław Gutowski zakłada jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej
- 1918 – wśród wydm śródlądowych (dawniejsza nazwa Białe Góry, dzisiaj ze względu na zalesienie Borek Lądkowski) miała miejsce przysięga członków słupeckiego obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej
- 1938 – dzieci ze szkoły w Lądku, bawiące się na wydmie piaszczystej, zwanej Duży Borek, znalazły znaczną liczbę monet i fragmenty granulowanych ozdób, co może być świadectwem przebiegu przez Lądek szlaku rusko-pomorskiego
- 1939–1945 – miejscowość znajdowała się pod okupacją Niemiec hitlerowskich; miejscowość początkowo otrzymuje nazwę Landorf, a od 1943 Landeck; wobec ludności polskiej wprowadzony został terror, zaś ludność żydowska ulega wymordowaniu; posterunek SS wraz z urzędem gminy umieszczony został w budynku przy ul. Pyzderskiej, mieszczącym obecnie ośrodek zdrowia, pocztę i przedszkole; w 1944 r. rozpoczęto budowę baraków robotniczych (obecnie zaadaptowane na potrzeby biur GS-u), w których miała mieszkać garstka ocalałych mieszkańców Lądku przeznaczonych do pracy – pozostali mieszkańcy mieli zostać zgładzeni w miejscowości Golina (Niemcy nie zdążyli dokończyć budowy krematorium w Golinie, po wojnie budynek został zaadaptowany na zakłady utylizacji)[potrzebny przypis]
- W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lądek.
- 1975–1998 – miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja powstały w latach 1760-1777 (przebudowywany w latach 1791-1809 i 1900-1903)
- cmentarz rzymskokatolicki z początku XIX w.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Lądek (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 108.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 650 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44-45.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
- ↑ Zbyszko Górczak, Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 100.
- ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V, Warszawa 1884, s. 108.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Widok na Lądek z południa, widoczne wieże kościoła św. Mikołaja.
Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowej.
Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowo-zachodniej.
| Sołectwa | |
|---|---|
| Pozostałe miejscowości |
