Powiat wieluński

Powiat wieluński
	powiat
	; Rzeka Pyszna pomiędzy mostem drogowym (DK8) i kolejowym (LK181) w Dąbrowie k/Wielunia
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
TERC	1017
Siedziba	Wieluń
Starosta	Maciej Bryś
Powierzchnia	927,69 km²
Populacja (31.12.2020); • liczba ludności	; 75 736
• gęstość	82,2 os./km²
Urbanizacja	30,73%
Tablice rejestracyjne	EWI
	Adres urzędu:pl. Kazimierza Wielkiego 2; 98-300 Wieluń
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich	2
Liczba gmin wiejskich	8
	Położenie na mapie województwa;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Powiat wieluński – powiat w Polsce (województwo łódzkie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Wieluń.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 76 256 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 76 081 osób^[3].

Historia

Utworzony w XIV wieku powstał na obszarze historycznej ziemi rudzkiej (wieluńskiej), istniejącej już od XIV w. Terytorialne ukształtowanie się powiatów zależało wówczas od miejsca odbywania się sądów, te zaś odbywały się w miejscach bardziej zaludnionych. Na przestrzeni wieków granice powiatu ulegały zmianom. W czasie okupacji hitlerowskiej został wcielony do III Rzeszy. Po wojnie odbudowano administrację powiatową wedle stanu z 1939 r. Kolejne zmiany, a zarazem duży cios ukształtowanej przez stulecia wspólnocie kulturalnej, ekonomicznej i społecznej, jaką na przestrzeni blisko ośmiu wieków była ziemia wieluńska, zadała reforma podziału administracyjnego państwa z 1 czerwca 1975 r. Powiat wieluński przestał istnieć, a jego obszar znalazł się w granicach dwóch województw: sieradzkiego i częstochowskiego.

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

miasta: Osjaków, Wieluń
gminy miejsko-wiejskie: Osjaków, Wieluń
gminy wiejskie: Biała, Czarnożyły, Konopnica, Mokrsko, Ostrówek, Pątnów, Skomlin i Wierzchlas.

Powiat wieluński graniczy z pięcioma powiatami województwa łódzkiego: wieruszowskim, sieradzkim, łaskim, bełchatowskim i pajęczańskim, z jednym powiatem województwa śląskiego: kłobuckim oraz z jednym powiatem województwa opolskiego: oleskim.

Ludność i powierzchnia
lp.	Herb	Gmina	siedziba
1		Biała	Biała Druga
2		Czarnożyły	Czarnożyły
3		Konopnica	Konopnica
4		Mokrsko	Mokrsko
5		Osjaków	Osjaków
6		Ostrówek	Ostrówek
7		Pątnów	Pątnów
8		Skomlin	Skomlin
9		Wieluń	Wieluń
10		Wierzchlas	Wierzchlas
Razem	–	10	10

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	78 326	100	40 096	51,19	38 230	48,81
Miasto	24 432	31,19	12 912	16,48	11 520	14,71
Wieś	53 894	68,81	27 184	34,71	26 710	34,10

Piramida wieku mieszkańców powiatu wieluńskiego w 2014 roku^[4].

Gospodarka

Surowce

Na terenie powiatu wieluńskiego^[5] znajduje się część złoża węgla brunatnego o zasobności ok. 490 mln ton.^[5] Złoże nosi nazwę „Złoczew” i zlokalizowane jest 20 km na północ od Wielunia, na terenie gmin^[6]: Ostrówek, Złoczew i Burzenin (na pograniczu powiatów wieluńskiego i sieradzkiego). Eksploatację złoża wstępnie planuje się na lata 2025–2045^[7]. Wydobyty węgiel będzie transportowany do elektrowni Bełchatów. Transport do elektrowni będzie najprawdopodobniej odbywał się za pomocą przenośników taśmowych^[8].

Transport

DW 488 na wylocie z Wielunia (fragment ul. Warszawskiej)

Transport drogowy

Przez powiat przebiegają drogi krajowe i międzynarodowa:

droga krajowa nr 74 relacji: S8 – Wieluń (obwodnica) – Piotrków Trybunalski – Kielce – Zamość – granica państwa (UA)
droga krajowa nr 43: Wieluń – Częstochowa
droga krajowa nr 45: Racibórz – Opole – Kluczbork – Wieluń – Złoczew – (Poznań/Łódź)

oraz wojewódzkie:

nr 481: Wieluń – Łask – (Łódź)
nr 486: Wieluń – Działoszyn – (Radomsko)
nr 488: DK74 – Wieluń – DK74.

W 2017 roku została oddana do użytku obwodnica północna Wielunia w ciągu drogi krajowej nr 74. Przez obrzeża powiatu przebiega także odcinek drogi ekspresowej S8.

Komunikacja PKS

Komunikację z okolicą oraz z całym krajem zapewnia PKS Wieluń oraz wybudowany w 1976 dworzec autobusowy, obsługujący również komunikację międzynarodową.

Transport kolejowy

Przez powiat przebiega również wybudowana w 1926 roku linia kolejowa nr 181 (relacji Kępno – Wieluń – Herby Nowe). Obecnie na terenie powiatu zlokalizowane są cztery działające stacje i przystanki kolejowe: Wieluń Dąbrowa, Wieluń, Pątnów Wieluński oraz Dzietrzniki.

Do końca lat 80. XX wieku funkcjonowała Wieluńska Kolej Dojazdowa, która łączyła Wieluń z Praszką.

Współpraca międzynarodowa

Powiat w 1999 roku zawarł umowy partnerskie z chorwackimi miejscowościami: Karlobag, Senj, Novalija, a w 2010 z niemieckim miastem Ochtrup.

Przypisy

↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .
↑ Powiat wieluński w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b http://www.pgi.gov.pl/surowce_mineralne/PDF/wegle_brunatne.pdf.
↑ http://www.igo.wroc.pl/foresight/plansze/11.jpg.
↑ Bełchatów spogląda na węgiel w Złoczewie – Dziennik Łódzki.
↑ http://www.igo.wroc.pl/foresight/plansze/zesprac.pdf.

Linki zewnętrzne

Powiat wieluński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 368 .
Szlak Bursztynowy Ziemi Wieluńskiej

[1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .

[2] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[3] GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .

[populacja2016-4] Powiat wieluński w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa1-5] ttp://www.pgi.gov.pl/surowce_mineralne/PDF/wegle_brunatne.pdf.

[6] ttp://www.igo.wroc.pl/foresight/plansze/11.jpg.

[7] Bełchatów spogląda na węgiel w Złoczewie – Dziennik Łódzki.

[8] ttp://www.igo.wroc.pl/foresight/plansze/zesprac.pdf.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Miasta na prawach powiatu	Łódź (siedziba) Piotrków Trybunalski Skierniewice
Powiaty	bełchatowski brzeziński kutnowski łaski łęczycki łowicki łódzki wschodni opoczyński pabianicki pajęczański piotrkowski poddębicki radomszczański rawski sieradzki skierniewicki tomaszowski wieluński wieruszowski zduńskowolski zgierski
Inne zagadnienia	Podział administracyjny Herb Flaga

Miasta	Osjaków Wieluń
Gminy miejsko-wiejskie	Osjaków Wieluń
Gminy wiejskie	Biała Czarnożyły Konopnica Mokrsko Ostrówek Pątnów Skomlin Wierzchlas

Przynależność wojewódzka	gubernia kaliska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Bolesławiec (do 1870 i 1915–19) Działoszyn (do 1870) Lututów (1836–1870) Praszka (do 1870 i od 1919) Wieluń Wieruszów (do 1870 i 1915–54 →)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Biała (od 1953) Bolesławiec (1919–48) Bolesławiec (1949-54) Chotynin (1915–1948) Czajków (1953–54) Czarnożyły (od 1953) Czastary (do 1954) Działoszyn (do 1954) Dzietrzkowice (do 1953) Galewice (do 1954) Kamionka (do 1953) Kiełczygłów (do 1954) Konopnica (1867-1916 i od 1919) Kraszewice (1953–54) Kurów (do 1954) Kuźnica Grabowska (do 1953) Lututów Łubnice (1953–54) Mierzyce (do 1954) Mokrsko Naramice (do 1954) Nowa Wieś (1916-19) Olewin (1953–54) Osjaków (1915–17 od 1953) Ostrówek (od 1953) Pątnów (od 1953) Praszka (od 1870) Radoszewice (do 1915 i 1917–53) Rudniki Siemkowice (do 1954) Skomlin Skrzynki (do 1953) Skrzynno (do 1953) Sokolniki (do 1954) Starzenice (do 1953) Strojec (do 1870) Wieluń (od 1973) Wieruszów (1870–1919) Wierzchlas (od 1973) Wydrzyn (do 1953)
Gromady (1954–72)	Biała (1954–72) Bieniądzice (1954–58) Bolesławiec (1954 →) Bugaj (1954–56) Chorzew (1954–55 →) Chorzyna (1956–58) Chotów (1954–59) Cieciułów (1956–72) Czajków (1954 →) Czarnożyły (1954–72) Czastary (1954 →) Dalachów (1954–61) Dąbrowa (1954–59) Dębicze (1954 →) Dolina Czernicka (1954–58) Drobnice (1954–58) Dymki (1954–59) Działoszyn (1954–55 →) Dzietrzkowice (1954–72) Dzietrzniki (1954–72) Galewice (1954 →) Gaszyn (1954–59) Huta (1954–55 →) Jaworzno (1954–68) Kiełczygłów (1954–55 →) Komorniki (1954–61) Konopnica (1954–72) Kowale (1954–72) Kraszewice (1954 →) Krzeczów (1954–55 → i ←~~1958~~) Krzyworzeka (1954–61) Kuźnica Grabowska (1954 →) Kuźnica Strobińska (1954–56) Lipnik (1954–55 →) Lututów (1954–72) Łagiewniki (1954–57) Łubnice (1954 →) Małyszyn (1954–58) Masłowice (1959) Mielcuchy (1954 →) Mieleszyn (1954 →) Mierzyce (1954–72) Młynisko (1954–68) Mokrsko (1954–72) Naramice (1954–72) ~~Niemojew~~ (←~~1958~~) Ochędzyn (1954 →) Olewin (1954–72) Osiek (1954 →) Osjaków (1954–72) Ostrówek (1954–72) Ostrówek (1954 →) Ożarów (1954–72) Ożegów (1954–55 →) Parcice (1954 →) Pątnów (1954–72) Pichlice (1954 →) Pieczyska (1954 →) Popowice (1954–61) Przedmoście (1954–59) Przywóz (1954–58) Raciszyn (1954–55 →) Radoszewice (1954–61 →) Raducki Folwark (1954–58) Ruda (1954–72) Rudniki (1954–72) Siemkowice (1954–55 →) Skomlin (1954–72) Skrzynno (1954–58) Sokolniki (1954 →) Strojec (1954–59) Szczyty (1954–55 →) Szynkielów (1954–61) Świątkowice (1954–59) Trębaczew (1954–55 →) Turów (1954–72) Walichnowy (1954 →) Węglewice (1954 →) Wielgie (1954–68) Wierzbie (1954–61) Wierzchlas (1954–72) Wola Rudlicka (1954–57) Wójcin (1954 →) Wróblew (1954–59) Wygiełdów (1954–59) Załęcze Małe (1954–72) Żdżary (1954 →) Żytniów (1954–72)