Przejdź do zawartości

Płochacze

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Płochacze
Prunellidae[1]
Richmond, 1908
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – płochacz halny (P. collaris)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

płochacze

Typ nomenklatoryczny

Motacilla modularis Linnaeus, 1758

Synonimy

Rodzaju:

Rodzaje

Płochacze[6] (Prunellidae) – monotypowa rodzina małych ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Europie, Azji i północno-zachodniej Afryce[7][8].

W Polsce występuje pokrzywnica i płochacz halny; sporadycznie zalatuje płochacz syberyjski, a wyjątkowo płochacz czarnogardły[9].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Jest to jedyna rodzina ptaków endemiczna dla Palearktyki. Większość gatunków zamieszkuje obszary górskie; jedynie pokrzywnica, płochacz śniady oraz płochacz syberyjski żyją też na terenach nizinnych. Nie odbywają dalekich wędrówek, ale zimą przenoszą się w niższe partie gór i na tereny o łagodniejszym klimacie położone bardziej na południu.

Długość ciała 14–18 cm, masa ciała 17,5–45 g[10]. Z wyglądu przypominają wróble (ale nie są z nimi blisko spokrewnione). Mają rude, brązowe lub szare, kreskowane upierzenie, cienki i ostry dziób. Obie płci są ubarwione podobnie. Gniazdują na ziemi, wśród niskiej roślinności lub w szczelinie skalnej. Składają 3–6 jaj o barwie od zielonkawej do niebieskiej. Odżywiają się owadami, a zimą również nasionami i jagodami.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Prunella: niem. Braunelle – płochacz, od zdrobnienia braun – brązowy, w aluzji do rudo-brązowego ubarwienia górnych części ciała płochacza pokrzywnicy[11].
  • Accentor: nowołac. accentor – chórzysta, od łac. ad – w kierunku, dla; cantor, cantoris – śpiewak, od canere – śpiewać[12]. Gatunek typowy: Sturnus collaris Scopoli, 1769.
  • Aprunella: grecki negatywny przedrostek α- a-; rodzaj Prunella Vieillot, 1816[13]. Gatunek typowy: Accentor immaculatus Hodgson, 1845.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Taksonem siostrzanym wobec płochaczy są złotogłówki (Peucedramidae)[14][15][16]. Do rodziny należy jeden rodzaj Prunella z następującymi gatunkami[6]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Prunellidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. J.M. Bechstein: Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands für Liebhaber dieses Theils der Naturgeschichte. Leipzig: Carl Friedrich Enoch Richter, 1803, s. 191. (niem.).
  3. V.L. Bianchi. Обзоръ Формъ семейства завирушекъ, Асеепtоridае, огй. РаззегхГогтев. „Annuaire du Musée zoologique de l’Académie des sciences de St. Pétersbourg”. 9, s. 118, 1904. (ros.). 
  4. Prunella, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-01-22] (ang.).
  5. L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paryż: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 43. (fr.).
  6. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Prunellidae Richmond, 1908 (1840) – płochacze - Accentors (wersja: 2021-06-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-02-17].
  7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-23]. (ang.).
  8. Accentors (Prunellidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
  9. Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej PTZool. [dostęp 2023-02-17].
  10. B. Hatchwell: Family Prunellidae (Accentors). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 10: Cuckoo-shrikes to Thrushes. Barcelona: Lynx Edicions, 2005, s. 508–513. ISBN 84-87334-72-5. (ang.).
  11. Prunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
  12. Accentor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
  13. Aprunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
  14. J.G. Groth. Molecular phylogenetics of finches and sparrows: consequences of character state removal in cytochrome b sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 10 (3), s. 377–390, 1998. PMID: 10051390. (ang.). 
  15. P.G.P. Ericson & U.S. Johansson. Phylogeny of Passerida (Aves: Passeriformes) based on nuclear and mitochondrial sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 29 (1), s. 126–138, 2003. (ang.). 
  16. K.A. Jønsson & J. Fjeldså. A phylogenetic supertree of oscine passerine birds (Aves: Passeri). „Zoologica Scripta”. 35, s. 149–186, 2006. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2006.00221.x. ISSN 0300-3256.