Przejdź do zawartości

Rodezja Południowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rodezja Południowa
Southern Rhodesia
kolonia
1923–1965
1979–1980
Godło Flaga
Godło Flaga
Hymn: God Save the Queen
(Boże, chroń Królową)
Państwo

 Wielka Brytania

Siedziba

Salisbury

Data powstania

1 października 1923

Data likwidacji

11 listopada 1965

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Znaczek pocztowy z Rodezji Południowej z 1953 roku z portretem Królowej Elżbiety II

Rodezja Południowa (ang. Southern Rhodesia) – kolonia brytyjska w południowej Afryce, południowa część Rodezji, na obszarze obecnego Zimbabwe, istniejąca w latach 1923–1964. W końcowym okresie istnienia wchodziła w skład Federacji Rodezji i Niasy. Po jej rozpadzie, znajdująca się pod władzą białej mniejszości, jednostronnie ogłosiła niepodległość, przyjmując nazwę Rodezja.

Początkowo tereny te były określane jako Południowe Zambezi, w odniesieniu do nazwy rzeki Zambezi, nazwa Rodezja weszła w życie dopiero w 1895 r. dla uczczenia Cecila Rhodesa, jednego z budowniczych brytyjskiego imperium kolonialnego i kluczowej postaci dla podboju Południowej Afryki przez Brytyjczyków.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Rodezja Południowa od 1890 r. wchodziła w skład terytorium Rodezji zarządzanego przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską. W 1923 r. rząd brytyjski przejął południową część Rodezji. Wobec oporu osadników nie włączono jej w skład Związku Południowej Afryki i zdecydowano się utworzyć autonomiczną kolonię Rodezja Południowa[1].

W latach 1953–1963 kolonia wchodziła w skład brytyjskiej Federacji Rodezji i Niasy. W 1961 r. w Londynie przyjęto nową konstytucję dla Rodezji Południowej, przyznającą pewne formalne prawa Afrykanom, jednak władze nadal zwalczały działalność ugrupowań dążących do emancypacji czarnej ludności. W grudniu 1962 r. władzę w kolonii objął skrajnie prawicowy Front Rodezyjski (RF), który odsunął od władzy rządzące dotychczas ugrupowania centroprawicowe. RF dążył do likwidacji afrykańskiego ruchu narodowowyzwoleńczego[1].

Po rozwiązaniu Federacji Rodezji i Niasy w 1963 r. Rodezja Południowa stała się samodzielną kolonią o szerokiej autonomii, a w październiku 1964 r. zmieniła nazwę na Rodezja. Rząd kolonii zażądał jednocześnie przyznania niepodległości, jednak negocjacje z Wielką Brytanią zakończyły się porażką, wobec czego rząd Rodezji 11 listopada 1965 r. jednostronnie proklamował niepodległość, co nie zostało uznane przez żadne państwo, a przez ONZ i OJA zostało potępione[1].

W ramach procesu pokojowego w 1979 r. czasowo przywrócono Rodezji status kolonii brytyjskiej, przeprowadzono demokratyczne wybory i w kwietniu 1980 r. proklamowano niepodległość Zimbabwe, które zostało członkiem Wspólnoty Narodów[1].

Gubernatorzy Rodezji Południowej

[edytuj | edytuj kod]
  • John Robert Chancellor (1923-1928)
  • Murray Bisset (1928)
  • Cecil Hunter-Rodwell (1928-1934)
  • Alexander Fraser Russell (1934-1935)
  • Herbert James Stanley (1935-1942)
  • Alexander Fraser Russell (1942)
  • Evelyn Baring (1942-1944)
  • Robert James Hudson (1944-1945)
  • William Eric Campbell Tait (1945-1946)
  • Alexander Fraser Russell (1946)
  • Robert James Hudson (1946-1947)
  • John Noble Kennedy (1947-1953)
  • Robert Clarkson Tredgold (1953-1954)
  • Peveril Barton Reiby Wallop William-Powlett (1954-1959)
  • Humphrey Gibbs (1959-1969)
  • Christopher Soames, baron Soames (1979-1980)
Christopher Soames w latach 1979–1980 był ostatnim gubernatorem Rodezji Południowej

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Zimbabwe. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-01-06].