Thot: Różnice pomiędzy wersjami

Thot
	bóg Księżyca, patron mądrości
	; Thot (Ramesseum, Luksor)
Występowanie	mitologia egipska
Przydomek	Pan Rachunków, Rachmistrz Lat
Wcielenie zwierzęce	ibis, pawian
Teren kultu	starożytny Egipt
Szczególne miejsce kultu	Hermopolis
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:20, 28 lut 2018

Thot pod postacią pawiana (Luwr, Paryż).

lub

Thot w hieroglifach

Thot (lub Thoth) – egipski bóg Księżyca, patron mądrości. Zaliczano go do bogów-stwórców i uważano za wynalazcę egipskiego pisma – hieroglifów, kalendarza, a także arytmetyki, geometrii, muzyki, liczby i rysunków. W związku z tym był przede wszystkim opiekunem i patronem pisarzy oraz ludzi nauki i sztuki.

Kult i rola

W okresie predynastycznym czczony na terenie Delty, dość wcześnie należał do bóstw bardzo ważnych w religii egipskiej. Jako Pan Księżyca zastępował na nocnym niebie nieobecne słońce i przy Atumie-Re pełnił istotną funkcję towarzyszącą, sprawując nadzór nad porządkiem cyklu astralnego. Stąd też często przypisywana mu rola sędziego. W funkcji bóstwa księżycowego zwany był "Panem Rachunków" i "Rachmistrzem Lat", gdyż na podstawie faz księżyca układano kalendarz. Znany także jako mag oraz lekarz bogów oraz ludzi (żywych i umarłych). Kojarzono z nim dwa różne zwierzęta i dlatego przedstawiany był w postaci zarówno ibisa, jak i pawiana (bądź też człowieka z ich głową).

Nazwa Thoth (czy Thot), wymawiana jako "tot", jest greckim imieniem nadanym egipskiemu bóstwu, którego prawidłową nazwą jest Djehuty (a występującego też pod nazwami Tahuti, Tehuti, Zehuti, Techu, Tetu). Niekiedy zwano go również Semsu, tj. "Stary". W epoce Starego Państwa centrum jego kultu znajdowało się w Hermopolis – stolicy XV nomu Górnego Egiptu, którego znakiem był pawian. O doniosłości kultu bóstwa w tej epoce świadczy wymownie fakt, iż królowe (małżonki faraonów) nosiły tytuł jego kapłanek. Jeszcze w okresie ptolemejsko-rzymskim często noszono amulety z wyobrażeniem Thota-ibisa masowo wyrabiane z barwnego fajansu.

W mitologii

Przy wykorzystaniu magicznych zaklęć Thot miał być nawet stwórcą bogów i ludzi, uczestniczył w przywróceniu do życia Ozyrysa, nauczył też Izydę wpływania na niekorzystne wydarzenia. W mitycznym konflikcie dobra i zła początkowo stronnik Seta, potem – Ozyrysa i Horusa. Leczył Seta i Horusa z ran, które sobie wzajemnie zadali, a następnie pośredniczył jako rozjemca w ich sporze. Do jego późniejszych zadań należało pilnowanie lewego oka Horusa, przy którym trzymał straż w postaci psa lub ibisa.

Legenda przypisuje mu autorstwo Księgi umarłych. W zaświatach skazywał tych, którzy krzywdzili zwierzęta, był także pomocnikiem ("sekretarzem") Ozyrysa podczas ceremonii sądzenia zmarłych (ważenia serc). Według niektórych pism był bratem-małżonkiem bogini prawdy i sprawiedliwości Maat, ale np. w kosmogonii ozyriackiej towarzyszył na niebie Izydzie jako jej brat.

W mitologii greckiej identyfikowany z Hermesem i w tym wcieleniu w okresie hellenistyczno-rzymskim nazywany Trismegistos ("trzykroć największy"). Pod tym imieniem krążył w starożytności zbiór rozpraw greckich (tzw. pisma hermetyczne), zawierający systematyczny wykład ówczesnej teologii. Zobacz też: Hermes Trismegistos.

Współcześnie

Do bóstwa tego nawiązuje jedna z najpopularniejszych talii tarota (Tarot Thota, ang. Thoth Tarot) wraz z omawiającą go książką (Księga Thotha). Zostały one stworzone przez Aleistera Crowleya, rysunki są autorstwa Lady Friedy Harris. "Księga Thotha" to filozoficzna praca omawiająca wykorzystanie kart tarota (zwłaszcza opracowanych przez Crowleya), której nazwę utworzono od nieistniejącej księgi z egipskiej mitologii. Księga ta miała zawierać całą starożytną wiedzę, jakiej ludziom udzieliło to bóstwo.

Bibliografia

Jaroslav Černý, Religia starożytnych Egipcjan, PIW, Warszawa 1974
Jadwiga Lipińska, Marek Marciniak, Mitologia starożytnego Egiptu, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986
Siegfried Morenz, Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie, PIW, Warszawa 1972
François Daumas, Od Narmera do Kleopatry. Cywilizacja starożytnego Egiptu, PWN, Warszawa 1973
Ada Russo Pavan, Tajemna wiedza Egiptu, Wydawnictwo "Ravi", Łódź 2002, s. 30, 69-70, ISBN 83-7229-038-5

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-{{Inne znaczenia|egipskiego boga|[[Tot (miesiąc)|Tot – miesiąc w kalendarzu egipskim]]}}
+{{Inne znaczenia|egipskiego boga|[[Tot (miesiąc)|Thot - miesiąc w kalendarzu egipskim]]}}
 {{dopracować|więcej przypisów}}
 {{Postać religijna infobox
- |imię                     = Tot
+ |imię                     = Thot
  |imię oryginalne          =
  |grafika                  = Thoth.jpg
- |opis grafiki             = Tot ([[Ramesseum]], [[Luksor]])
+ |opis grafiki             = Thot ([[Ramesseum]], [[Luksor]])
  |tytuł                    = bóg [[Księżyc]]a, patron mądrości
  |inne imiona              =
@@ Linia 26: / Linia 26: @@
  |wikisłownik              =
 }}
-[[Plik:Louvre-egyptologie-babouin-thot.jpg|thumb|150px|Tot pod postacią pawiana ([[Luwr]], [[Paryż]]).]]
+[[Plik:Louvre-egyptologie-babouin-thot.jpg|thumb|150px|Thot pod postacią pawiana ([[Luwr]], [[Paryż]]).]]
 [[Plik:Thoth.svg|right|150px]]
-{{hieroglify|<hiero>G26-t:Z4</hiero> <br />'''lub'''<br /><hiero>d-H-w-t:Z4-R8</hiero><br /> '''lub''' <br /><hiero>G26:t*Z4</hiero>|Tot}}
+{{hieroglify|<hiero>G26-t:Z4</hiero> <br />'''lub'''<br /><hiero>d-H-w-t:Z4-R8</hiero><br /> '''lub''' <br /><hiero>G26:t*Z4</hiero>|Thot}}
-'''Tot''' (polskie), '''Thot''' lub '''Thoth''' (angielskie) – egipski bóg [[Księżyc]]a, patron mądrości. Zaliczano go do bogów-stwórców i uważano za wynalazcę egipskiego [[pismo|pisma]] – [[hieroglify|hieroglifów]], [[kalendarz egipski|kalendarza]], a także [[arytmetyka|arytmetyki]], [[geometria|geometrii]], [[muzyka|muzyki]], [[liczba|liczby]] i rysunków. W związku z tym był przede wszystkim opiekunem i patronem pisarzy oraz ludzi nauki i sztuki.
+'''Thot''' (lub '''Thoth''') – egipski bóg [[Księżyc]]a, patron mądrości. Zaliczano go do bogów-stwórców i uważano za wynalazcę egipskiego [[pismo|pisma]] – [[hieroglify|hieroglifów]], [[kalendarz egipski|kalendarza]], a także [[arytmetyka|arytmetyki]], [[geometria|geometrii]], [[muzyka|muzyki]], [[liczba|liczby]] i rysunków. W związku z tym był przede wszystkim opiekunem i patronem pisarzy oraz ludzi nauki i sztuki.
 == Kult i rola ==
-W okresie predynastycznym czczony na terenie Delty, dość wcześnie należał do bóstw bardzo ważnych w religii egipskiej. Jako Pan Księżyca zastępował na nocnym niebie nieobecne słońce i przy [[Atum]]ie-[[Ra (bóg)|Re]] pełnił istotną funkcję towarzyszącą, sprawując nadzór nad porządkiem cyklu astralnego. Stąd też często przypisywana mu rola sędziego. W funkcji bóstwa księżycowego zwany był "Panem Rachunków" i "Rachmistrzem Lat", gdyż na podstawie [[Faza Księżyca|faz księżyca]] układano kalendarz. Znany także jako [[Czarodziej|mag]] oraz [[lekarz]] bogów oraz ludzi (żywych i umarłych). Kojarzono z nim dwa różne zwierzęta i dlatego przedstawiany był w postaci zarówno [[ibis czczony|ibisa]], jak i [[pawian]]a (bądź też człowieka z ich głową).
+W okresie predynastycznym czczony na terenie Delty, dość wcześnie należał do bóstw bardzo ważnych w religii egipskiej. Jako Pan Księżyca zastępował na nocnym niebie nieobecne słońce i przy [[Atum]]ie-[[Ra (bóg)|Re]] pełnił istotną funkcję towarzyszącą, sprawując nadzór nad porządkiem cyklu astralnego. Stąd też często przypisywana mu rola sędziego. W funkcji bóstwa księżycowego zwany był "Panem Rachunków" i "Rachmistrzem Lat", gdyż na podstawie [[Faza Księżyca|faz księżyca]] układano kalendarz. Znany także jako [[Czarnoksiężnik|mag]] oraz [[lekarz]] bogów oraz ludzi (żywych i umarłych). Kojarzono z nim dwa różne zwierzęta i dlatego przedstawiany był w postaci zarówno [[ibis czczony|ibisa]], jak i [[pawian]]a (bądź też człowieka z ich głową).
-Nazwa '''Tot''' ('''Thoth''', czy '''Thot''' – wymawiana jako "tot"), jest [[język grecki|greckim]] imieniem nadanym egipskiemu bóstwu, którego prawidłową nazwą jest '''Dżehuty''' (a występującego też pod nazwami '''Tahuti''', '''Tehuti''', '''Zehuti''', '''Techu''', '''Tetu'''). Niekiedy zwano go również '''Semsu''', tj. "Stary". W epoce Starego Państwa centrum jego kultu znajdowało się w [[Hermopolis]] – stolicy XV [[Nomy#Nomy Dolnego Egiptu|nomu]] [[Górny Egipt|Górnego Egiptu]], którego znakiem był [[pawian]]. O doniosłości kultu bóstwa w tej epoce świadczy wymownie fakt, iż królowe (małżonki [[faraon]]ów) nosiły tytuł jego kapłanek. Jeszcze w okresie ptolemejsko-rzymskim często noszono [[amulet]]y z wyobrażeniem Thota-ibisa masowo wyrabiane z barwnego [[fajans]]u.
+Nazwa '''Thoth''' (czy '''Thot'''), wymawiana jako "tot", jest [[język grecki|greckim]] imieniem nadanym egipskiemu bóstwu, którego prawidłową nazwą jest '''Djehuty''' (a występującego też pod nazwami '''Tahuti''', '''Tehuti''', '''Zehuti''', '''Techu''', '''Tetu'''). Niekiedy zwano go również '''Semsu''', tj. "Stary". W epoce Starego Państwa centrum jego kultu znajdowało się w [[Hermopolis]] – stolicy XV [[Nomy#Nomy Dolnego Egiptu|nomu]] [[Górny Egipt|Górnego Egiptu]], którego znakiem był [[pawian]]. O doniosłości kultu bóstwa w tej epoce świadczy wymownie fakt, iż królowe (małżonki [[faraon]]ów) nosiły tytuł jego kapłanek. Jeszcze w okresie ptolemejsko-rzymskim często noszono [[amulet]]y z wyobrażeniem Thota-ibisa masowo wyrabiane z barwnego [[fajans]]u.
 == W mitologii ==
 Przy wykorzystaniu magicznych zaklęć Thot miał być nawet stwórcą bogów i ludzi, uczestniczył w przywróceniu do życia [[Ozyrys]]a, nauczył też [[Izyda|Izydę]] wpływania na niekorzystne wydarzenia. W mitycznym konflikcie dobra i zła początkowo stronnik [[Set (bóg)|Seta]], potem – Ozyrysa i [[Horus]]a. Leczył Seta i Horusa z ran, które sobie wzajemnie zadali, a następnie pośredniczył jako rozjemca w ich sporze. Do jego późniejszych zadań należało pilnowanie lewego oka Horusa, przy którym trzymał straż w postaci psa lub ibisa.
-[[Plik:Edwin Longsden Long - Alethe Attendant of the Sacred Ibis in the Temple of Isis at.jpg|left|thumb|180px|Edwin Long – ''Opiekunka świętych ibisów'' (1888)]]
+[[Plik:Edwin Longsden Long - Alethe Attendant of the Sacred Ibis in the Temple of Isis at.jpg|left|thumb|180px|Edwin Long - ''Opiekunka świętych ibisów'' (1888)]]
 Legenda przypisuje mu autorstwo [[Księga umarłych|''Księgi umarłych'']]. W [[zaświaty|zaświatach]] skazywał tych, którzy krzywdzili zwierzęta, był także pomocnikiem ("sekretarzem") Ozyrysa podczas ceremonii sądzenia zmarłych (ważenia serc). Według niektórych pism był bratem-małżonkiem bogini prawdy i sprawiedliwości [[Maat]], ale  np. w [[kosmogonia|kosmogonii]] ozyriackiej towarzyszył na niebie Izydzie jako jej brat.
@@ Linia 46: / Linia 46: @@
 == Współcześnie ==
-Do bóstwa tego nawiązuje jedna z najpopularniejszych talii [[tarot]]a ([[Tarot Tota]], ang. ''Thoth Tarot'') wraz z omawiającą go książką (''[[Księga Tota]]''). Zostały one stworzone przez [[Aleister Crowley|Aleistera Crowleya]], rysunki są autorstwa [[Frieda Harris|Lady Friedy Harris]]. "[[Księga Tota]]" to filozoficzna praca omawiająca wykorzystanie kart tarota (zwłaszcza opracowanych przez Crowleya), której nazwę utworzono od nieistniejącej księgi z [[mitologia egipska|egipskiej mitologii]]. Księga ta miała zawierać całą starożytną wiedzę, jakiej ludziom udzieliło to bóstwo.
+Do bóstwa tego nawiązuje jedna z najpopularniejszych talii [[tarot]]a ([[Tarot Thota]], ang. ''Thoth Tarot'') wraz z omawiającą go książką (''[[Księga Thotha]]''). Zostały one stworzone przez [[Aleister Crowley|Aleistera Crowleya]], rysunki są autorstwa [[Frieda Harris|Lady Friedy Harris]]. "[[Księga Thotha]]" to filozoficzna praca omawiająca wykorzystanie kart tarota (zwłaszcza opracowanych przez Crowleya), której nazwę utworzono od nieistniejącej księgi z [[mitologia egipska|egipskiej mitologii]]. Księga ta miała zawierać całą starożytną wiedzę, jakiej ludziom udzieliło to bóstwo.
 == Bibliografia ==
@@ Linia 56: / Linia 56: @@
 {{Bogowie starożytnego Egiptu}}
-{{ka}}
 [[Kategoria:Bóstwa egipskie]]

W systemie heliopolitańskim	Atum-Ra Szu Tefnut Geb Nut Ozyrys Set (Seth) Neftyda Izyda
W systemie hermopolitańskim	Nun i Naunet Huh i Hauhet Kuk i Kauket Nat i Niau lub Amon i Amaunet Tenemu i Tenemuit
W systemie memfickim	Ptah Sechmet Nefertum
Pozostałe bóstwa	Aker Anedżdti Anti Anhur Anubis Anuket Asz Aton Bata Bastet Benebdżed Bentiu Benu Bes Chent Chenti-Imentiu Chepri Chnum Chonsu Duamutef Hapi (bóstwo nilowe) Hapi (syn Horusa) Harpokrates Harsafes Hathor Hatmehit Heka Heket Hermanubis Horachte Horus Isdes Imset Imituret Kebehsenuf Maat (Mayet) Maches Mafdet Mandulis Menhit Meretseger Meschenet Min Montu Mut Nebtuu Nechbet Neit Nepri Nezeret Onuris Pachet Rem Renenutet Reszef Satet Sechmet Selkit Sepa Seszat Sobek Sokar Somtus Sopdu Tait Tatenen Tawaret (Toeris) Thot (Tot) Uadżet Uaset Unut Wepwawet Zenenet