Pełczyce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Położenie: poprawny zapis |
→Zabytki: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 118: | Linia 118: | ||
* [[Synagoga w Pełczycach|synagoga]] |
* [[Synagoga w Pełczycach|synagoga]] |
||
* [[Cmentarz żydowski w Pełczycach|cmentarz żydowski]]. |
* [[Cmentarz żydowski w Pełczycach|cmentarz żydowski]]. |
||
== Zamek w Pełczycach == |
|||
Zamek w Pełczycach wzniósł pomorski ród von der Osten po roku 1315, wybierając pod budowę cypel położony na południe od miasta, osłaniany przez jezioro Pełcz i moczary. Wcześniej istniejące po północnej stronie zabudowy miejskiej grodzisko od 1290 roku zajmowały cysterki, których klasztor przetrwał częściowo do dzisiaj. Sam zamek miał formę regularnego prostokąta i początkowo skromną zabudowę w postaci domu zamkowego przy kurtynie wschodniej, być może w formie wieży mieszkalnej (wyższa część skrzydła widoczna na rycinie [[Matthäus Merian|Meriana]]). Z czasem warownię rozbudowano, czego świadectwem jest siedemnastowieczne przedstawienie zamku, na którym widzimy dom bramny, rozbudowaną zabudowę mieszkalną od wschodu i północy i narożną wieżę, flankującą prowadzące przez most na palach podejście. Wieża na planie cylindrycznym, o wysokości ledwo dorównującej murom obwodowym, wskazuje na niedokończoną budowę, bądź na późniejszą metrykę niż pierwotne ściany zamku (możliwe jedno i drugie). |
|||
Zamek w czasie swojego istnienia kilkukrotnie był areną walk. W [[1451]] roku oblegany był bez skutku przez krzyżackie wojsko [[Nowa Marchia|Nowej Marchii]], a w 1478 roku zdobyły go wojska [[Marchia Brandenburska|Marchii Brandenburskiej]]. Warownia od 1485 roku znajdowała się w rękach rodu von Waldow. Oni też dokonali renesansowej przebudowy zamku ok. 1600 r. Po zniszczeniach wojny północnej nie podniósł się ze zniszczeń i w 1728 roku został sprzedany, a w kolejnych latach doszczętnie rozebrany. Jedynym reliktem zamku pozostaje wzgórze na planie elipsy<ref>Z. Radacki Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego</ref><ref>www.historia-pelczyce.pl/zamek.pdf</ref>. |
|||
== Kultura i sport == |
== Kultura i sport == |
||
Wersja z 14:13, 11 kwi 2017
Szablon:POL miasto infobox Pełczyce (niem. Bernstein) – miasto w woj. zachodniopomorskim, w powiecie choszczeńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pełczyce.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 2681 mieszkańców[1].
Ośrodek usługowy dla rolnictwa i turystyki; letnisko. Prawa miejskie od 1290 roku, obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[2].
Położenie
Miasto położone jest na specyficznym obszarze – pasie polodowcowej moreny czołowej, ok. 20 km na południowy zachód od Choszczna, pomiędzy połączonymi jeziorami: Panieńskim, Krzywym, Stawno, Pełcz. Różnica poziomów w obrębie miasta wynosi ponad 50 m (65 – 119 m n.p.m.), a najwyższe wyniesienie znajduje się na południowy wschód od centrum miasta.
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 13,07 km²[3]. Stanowi 1% powierzchni powiatu.
Od 1816 Pełczyce należą do pow. myśliborskiego (Kreis Soldin), do 1975 roku – w woj. szczecińskim, następnie gorzowskim, obecnie w powiecie choszczeńskim w woj. zachodniopomorskim.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.
Demografia
Ludność miasta na przestrzeni lat:
- Piramida wieku mieszkańców Pełczyc w 2014 roku [4].
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[5][6]:
- zespół klasztorny cystersek, w skład którego wchodzą:
- kościół pw. Narodzenia NMP z drugiej połowy XIII wieku, XV i XVIII wieku; kościół parafialny, rzymskokatolicki należący do dekanatu Barlinek, archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej
- klasztor:
- folwark klasztorny, w skład którego wchodzą:
- spichrz z drugiej połowy XVIII wieku
- stajnia z XIX/XX wieku
- stodoła z 1928 r.
- dawne ogrody klasztorne
- ratusz, Rynek Nowego Miasta, z lat 20. XX wieku
- szkoła z około 1850 r., ul. Kościelna 7
- poczta z końca XIX w., Rynek Bursztynowy 4
- dom z z drugiej połowy XIX w., ul. Armii Polskiej 18
inne zabytki:
- plebania z XIX wieku budynek, na miejscu dawnego zamku; powstał we wschodniej części starego miasta. Pełnił też funkcje lokalnego ośrodka administracyjnego, a do końca lat 70. XX wieku szpitala miejskiego
- synagoga
- cmentarz żydowski.
Zamek w Pełczycach
Zamek w Pełczycach wzniósł pomorski ród von der Osten po roku 1315, wybierając pod budowę cypel położony na południe od miasta, osłaniany przez jezioro Pełcz i moczary. Wcześniej istniejące po północnej stronie zabudowy miejskiej grodzisko od 1290 roku zajmowały cysterki, których klasztor przetrwał częściowo do dzisiaj. Sam zamek miał formę regularnego prostokąta i początkowo skromną zabudowę w postaci domu zamkowego przy kurtynie wschodniej, być może w formie wieży mieszkalnej (wyższa część skrzydła widoczna na rycinie Meriana). Z czasem warownię rozbudowano, czego świadectwem jest siedemnastowieczne przedstawienie zamku, na którym widzimy dom bramny, rozbudowaną zabudowę mieszkalną od wschodu i północy i narożną wieżę, flankującą prowadzące przez most na palach podejście. Wieża na planie cylindrycznym, o wysokości ledwo dorównującej murom obwodowym, wskazuje na niedokończoną budowę, bądź na późniejszą metrykę niż pierwotne ściany zamku (możliwe jedno i drugie).
Zamek w czasie swojego istnienia kilkukrotnie był areną walk. W 1451 roku oblegany był bez skutku przez krzyżackie wojsko Nowej Marchii, a w 1478 roku zdobyły go wojska Marchii Brandenburskiej. Warownia od 1485 roku znajdowała się w rękach rodu von Waldow. Oni też dokonali renesansowej przebudowy zamku ok. 1600 r. Po zniszczeniach wojny północnej nie podniósł się ze zniszczeń i w 1728 roku został sprzedany, a w kolejnych latach doszczętnie rozebrany. Jedynym reliktem zamku pozostaje wzgórze na planie elipsy[7][8].
Kultura i sport
W Pełczycach znajduje się Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika oraz gimnazjum. Przez dwa lata funkcjonowało również liceum. Miasto jest siedzibą piłkarskiego Klubu Sportowego „Kłos” Pełczyce, który został założony w 1947 roku i występuje obecnie w lidze okręgowej.
Lokalne imprezy
- Święto miasta Dni Pełczyc odbywa się 23 i 24 czerwca[9]
- Bieg Bursztynowy – maj – impreza sportowa dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych i gimnazjów z terenu powiatu choszczeńskiego oraz dla dorosłych biegaczy. Jest to bieg uliczny.
- Pełczycki Maraton Pływacki – 15 sierpnia – odbywa się na jeziorze Duży Pełcz. Celem imprezy jest upowszechnianie zdrowotnych walorów pływania jako prostej formy aktywności ruchowej oraz aktywizacja sportowa młodzieży i dorosłych. Zawody te rozgrywane są w trzech dystansach.
- Święto Tataraku – sierpień – impreza nawiązująca do tradycji święta mieszkańców Pełczyc z lat 30. poprzedniego stulecia, z udziałem gości z Niemiec. W programie: zawody wędkarskie, przedstawienie teatralne, w którym udział biorą aktorzy zawodowi i amatorzy z gminy, barwny korowód oraz zabawa pod "rozgwieżdżonym niebem".
- Festiwal Pieśni Religijnej – listopad – festiwal kierowany jest do miłośników muzyki religijnej. Podczas festiwalu swój dorobek muzyczny prezentują przybyłe zespoły, soliści i zaproszeni goście.
Administracja
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Pełczyc wybierają do swojej rady miejskiej 5 radnych (5 z 15)[10]. Pozostałych 10 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Pełczyce. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy Rynku Bursztynowym.
Burmistrzowie Pełczyc:
- Mirosław Józef Kluk (od 1990)
Mieszkańcy Pełczyc wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiepopulacja2016BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. zachodniopomorskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 9. [dostęp 25.4.13].
- ↑ „Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków”. Szczecin.
- ↑ Z. Radacki Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego
- ↑ www.historia-pelczyce.pl/zamek.pdf
- ↑ „Uchwała nr XV/78/03”, 27 listopada 2003. UMiG w Pełczycach.
- ↑ Rada Miejska w Pełczycach - Okręg wyborczy nr 1. Państwowa Komisja Wyborcza, 2006. [dostęp 2009-09-30]. (pol.).
Linki zewnętrzne
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
