Kopalnia Węgla Kamiennego „Wujek”
| ||
.jpg) Zabudowania kopalni Wujek, szyby Krakus i Lechia, fot. 2011 r. | ||
| Państwo |  Polska
| |
|---|---|---|
| Województwo |  śląskie
| |
| Adres | ul. Wincentego Pola 65, 40-596 Katowice | |
| Data założenia | 1899 | |
| Dyrektor | mgr inż. Michał Paprotny | |
Położenie na mapie Katowic  | ||
Położenie na mapie Polski  | ||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | ||
 50°14′39,38″N 18°59′20,23″E/50,244272 18,988953
| ||
Kopalnia Wujek (niem. Oheim[1]) − kopalnia węgla kamiennego (KWK) w Katowicach, leżąca na terenie dawnej osady Katowicka Hałda.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W lipcu 1804 powstał pierwszy plan sytuacyjny kopalni "Beata" w Brynowie, której w 20 lat później prawo do eksploatacji wystawił Królewski Urząd Górniczy w Brzegu. Akt nadania obszaru górniczego Oheim o powierzchni 1 km² został zatwierdzony w Berlinie w 1842. W 1899 r. do kopalni Oheim włączono pole nieczynnego już zakładu Beata[2]. Jednak dopiero w lutym 1904 zarząd kopalni zarejestrował kopalnię w Sądzie Powiatowym w Katowicach[3].
Drążenie pierwszego szybu rozpoczęło się w 1899, a pierwsze tony węgla wydobyto z głębokości 63 metrów 7 listopada 1900. W 1911 w kopalni pracowało 2103 robotników. W okresie I wojny światowej w kopalni pracowało wielu jeńców wojennych. Jeńców umieszczono w domach noclegowych u „Wulca”, przy stacji kolejowej Brynów.
II Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]
W 1922 dokonano nadania polskiej nazwy Wujek. W tym samym roku uruchomiono kopalnianą stację ratowniczą. W 1936 roku ciężkie warunki materialne górników, doprowadziły do wybuchu dzikiego strajku na kopalni. Okupacja kopalni rozpoczęła się 28 listopada. Pierwsza i druga zmiana nie wyjechała na powierzchnię a trzecia (której nie pozwolono zjechać pod ziemię) rozpoczęła okupację kopalni na powierzchni. Na czele komitetu strajkowego stanęli socjaliści, członkowie Związków Zawodowych, komuniści i bezpartyjni. Ponieważ dyrekcja kopalni nie spełniała postulatów górniczych rozpoczęto strajk głodowy. Nad szybem wywieszono czarną flagę z trupią czaszką i piszczelami. Żony górników protestujące przed kopalnią i przed urzędem wojewódzkim zostały rozpędzone przez funkcjonariuszy Policji Państwowej. Jednak 4 grudnia pomimo interwencji Policji brama została wyważona i tłum kobiet wtargnął na teren kopalni. To przesadziło o tym, że górnikom zmniejszono normy i przyznano podwyżki[4].
Po stagnacji wywołanej kryzysem lat 30. ożywienie nastąpiło w latach 1937-38 i wydobycie wyniosło 4800-4900 ton na dobę.
PRL[edytuj | edytuj kod]
W 1970 wydobycie węgla wynosiło 2 mln 89 tys. 40 ton, a w 1979 – 3 mln 882 tys. 850 ton rocznie. KWK „Wujek” jako pierwszy zakład wykonał w czerwcu założenia planu pięcioletniego. Strajk na Wujku rozpoczął się 1 września 1980 i trwał do podpisania porozumień jastrzębskich 3 września 1980. Od pierwszych dni września w kopalni zaczęła działać Solidarność, której przewodniczącym po wyborach w grudniu 1980 został Jan Ludwiczak.
16 grudnia 1981 doszło do masakry górników strajkujących (strajk okupacyjny) przeciw ogłoszeniu stanu wojennego. Podczas pacyfikacji siłami milicji oraz wojska i w wyniku strzałów oddziału ZOMO zginęło 9 górników, a 23[5] zostało rannych[6].
III Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]
1 stycznia 2005 doszło do połączenia dwóch samodzielnych dotąd kopalń KWK Śląsk z Rudy Śląskiej-Kochłowic, z KWK Wujek z Katowic-Brynowa. Decyzja Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego SA połączyła obie KWK w jeden zakład górniczy - Kopalnię Węgla Kamiennego „Wujek” jako kopalnię dwu ruchową składającą się z Ruchu „Wujek” i Ruchu „Śląsk”. 18 września 2009 roku w kopalni „Wujek” „Ruch Śląsk” doszło do wybuchu metanu, w wyniku czego dwudziestu górników poniosło śmierć, a trzydziestu pięciu zostało rannych. 18 kwietnia 2015 roku w kopalni ''Wujek'' ''Ruch Śląsk'' doszło do wstrząsu 4 stopni skali Richtera w wyniku czego zginęło dwóch górników. Akcja ratunkowa trwała blisko 2 miesiące. 1 kwietnia 2017 roku kopalnia została przejęta przez Polską Grupę Górniczą[7].
W grudniu 2017 kopalnia uhonorowana została medalem „Za Zasługi Dla Obronności Kraju”[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Pomnik poległych górników KWK „Wujek”
- Muzeum – Izba Pamięci Kopalni Wujek w Katowicach
- Śmierć jak kromka chleba
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 31. ISBN 978-83-7593-014-6.
- ↑ Marta Chmielewska: Kopalnie węgla kamiennego w Katowicach, w: „Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury”, 3, red. P. P. Zagożdżon i M. Madziarz, Wrocław 2010, s. 50-59)
- ↑ KWK „Wujek” – zarys historii kopalni. wujek.pl. [dostęp 2013-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)].
- ↑ Zalega 2021 ↓, s. 302-303.
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Pacyfikacja kopalni „Wujek” – największa zbrodnia stanu wojennego, „Instytut Pamięci Narodowej” [dostęp 2018-04-18] (pol.).
- ↑ 33. rocznica pacyfikacji kopalni „Wujek”. „Pamięć ludzka jest darem” (pol.). polskieradio.pl, 2014-12-16. [dostęp 2016-12-16].
- ↑ KWK Murcki-Staszic. Katowicki Holding Węglowy, 2017. [dostęp 2017-11-01].
- ↑ Komunikat : Szef MON przyznał odznaczenie kopalni Wujek. www.mon.gov.pl, pl. [dostęp 2017-12-17].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dariusz Zalega: Bez pana i plebana. 111 gawęd z ludowej historii Śląska. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2021. ISBN 978-83-8151-479-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona KWK Wujek
- https://web.archive.org/web/20170818091220/https://www.pgg.pl/o-firmie/oddzialy/sk7
| Działające kopalnie węgla kamiennego w Polsce | |
|---|---|
| Kopalnie w likwidacji, pod zarządem Spółki Restrukturyzacji Kopalń | |
| Kopalnie węgla kamiennego zamknięte lub zlikwidowane w Polsce po 1945 |
|
| Historyczne kopalnie węgla kamiennego w Polsce | |
| Kopalnie doświadczalne |
