Ulica Stanisława Moniuszki w Łodzi

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Stanisława Moniuszki (Pasaż Meyera)
Centrum
Obiekt zabytkowy nr rej. A/49 z 20.01.1971[1]
Ilustracja
Ulica Stanisława Moniuszki (marzec 2024)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Długość

0,3 km

Przebieg
0 m ul. Piotrkowska
100 m ul. Hotelowa
300 m ul. Henryka Sienkiewicza
Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Stanisława Moniuszki (Pasaż Meyera)”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Stanisława Moniuszki (Pasaż Meyera)”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Stanisława Moniuszki (Pasaż Meyera)”
Ziemia51°46′05,5″N 19°27′32,0″E/51,768194 19,458889
Multimedia w Wikimedia Commons
Dawny pasaż Meyera
(fot. B. Wilkoszewski, 1896)
Willa Ludwika Meyera pod numerem 4
(fot. B. Wilkoszewski, około 1900)

Ulica Stanisława Moniuszki – ulica w Śródmieściu Łodzi w obszarze SIM Centrum, dawniej pasaż Meyera[a], o długości 0,3 km, biegnąca niemal równoleżnikowo od ul. Piotrkowskiej do ul. Henryka Sienkiewicza. Dawny prywatny pasaż Ludwika Meyera z neorenesansowymi willami zaprojektowanymi przez Hilarego Majewskiego[2].

W całości znajduje się w turystyczno-historycznej strefie miasta. Zespół urbanistyczny ulicy jest wpisany do rejestru zabytków.

Na całej długości ulicy obowiązuje ruch dwukierunkowy (stan na luty 2017). Do 11 września 2002 miała ona status drogi powiatowej, a w tym dniu obniżono go (uchwałą nr LXXXVI/1902/02 Rady Miejskiej w Łodzi) do drogi gminnej[3].

Ulica w całości znajduje się w obrębie rzymskokatolickiej parafii Podwyższenia Świętego Krzyża[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Mierzący 300 m długości[5] pasaż powstał jako prawdopodobnie druga prywatna ulica w Łodzi[b], częściowo zamknięta dla ruchu publicznego[c][9], łącząca ulice Piotrkowską i Dziką (późn. ulica Mikołajewska, ob. ul. Henryka Sienkiewicza)[2]. Impulsem do wybudowania pasażu była plotka o przeniesieniu stolicy guberni z Piotrkowa do Łodzi, która pojawiła się na początku lat 80. XIX wieku[10]. Meyer postanowił, że wybuduje domy, które staną się siedzibą carskich władz. Zgodę magistratu na wytyczenie ulicy uzyskał w maju 1885 roku. Do awansu miasta nie doszło, niemniej ulica powstała[11][12] i wkrótce doczekała się miana najpiękniejszej ulicy w Łodzi – tak określił ją w połowie 1895 roku autor notatki zamieszczonej w piotrkowskim „Tygodniu”[13].

Wznoszone domy wyposażone zostały w instalacje gazowe i wodno-kanalizacyjne. Jezdnię wyłożono drewnianą kostką brukową (na której koła powozów czyniły mniejszy hałas niż na bruku kamiennym), zaś chodniki – płytami piaskowca[12].

Pasaż zamieszkiwali członkowie łódzkiej elity, m.in. prezydent miasta Władysław Pieńkowski, adwokat Henryk Elzenberg i fabrykant Zygmunt Jarociński[14][15][2]; pod numerem 5 swój zakład fotograficzny miał Bronisław Wilkoszewski. Ludwik Meyer mieszkał do 1901 roku pod numerem 4 w willi otoczonej okazałym ogrodem, w którego miejscu wybudowano w latach 30. XX wieku, zachowany do dziś (2017), gmach Polskiej YMCA[12][16].

Na początku 1887 roku pasaż – jako pierwsza ulica w Łodzi – otrzymał oświetlenie elektryczne[17]. Każdy dom i ogród oświetlony był światłem elektrycznym. W suterenie domu pod numerem 3 zainstalowano prądnicę, zwaną wówczas maszyną dynamoelektryczną[12]. Od 1 lipca 1888 do zawieszenia wydawania pisma z końcem 1892 roku mieściły się w willi Ludwika Meyera pod numerem 9 (przed reformą adresową nr hip. 514c) redakcja i drukarnia najstarszej w mieście gazety wydawanej całkowicie w języku polskim – „Dziennika Łódzkiego”[18].

Wkrótce po przenosinach redakcji stały felietonista gazety napisał:

[…] Nad nami dyrekcya naukowa, na przeciwko towarzystwo ubezpieczeń, towarzystwo przemysłowe, telegraf i poczta, po lewej restauracya, a po prawej także coś tam być musi. Promienie słoneczne w dzień, snopy światła elektrycznego w nocy. Gdziekolwiek spojrzysz, – piękny kwiat lub kobieta, co na jedno wychodzi. To pasaż Meyera, – to nowa nasza siedziba od tygodnia! […]

Sarmaticus, Z tygodnia. (Felieton niedokończony.), [w:] „Dziennik Łódzki” nr 150 z 8 lipca 1888 r.[19]

W 1905[7][12][20] lub 1906 roku[21] pasaż Meyera przeszedł pod zarząd miasta (właściciel przekazał go nieodpłatnie) i stał się ulicą publiczną[7]. Do 1937 roku ulica została podłączona do miejskiej sieci kanalizacyjnej, w tym samym roku zmieniono nawierzchnię jezdni na asfaltową[22]. W czasie II wojny światowej Niemcy zmienili w 1940 roku nazwę na Dietrich-Eckart-Straße – ku czci niemieckiego dziennikarza, pisarza i polityka, jednego z głównych przywódców NSDAP[22]. W latach 1948–1975 na parterze kamienicy pod numerem 2 mieściła się prywatna kawiarnia „Honoratka” – miejsce spotkań łódzkiej bohemy (głównie filmowców i studentów Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, obecnie PWSFTviT im. Leona Schillera)[23][24].

W zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego w latach 2011–2013 ulica należała do całkowicie bezpiecznych – w tym okresie nie wydarzył się na niej żaden wypadek[25]. Czterokrotnie na kamienicach przy ulicy prezentowane były iluminacje w ramach Light Move Festival, organizowanego przez łódzką Fundację „Lux Pro Monumentis”: 19–21 października 2012 (2. edycja)[26], 10–12 października 2014 (4. edycja)[27], 9–11 października 2015 (5. edycja)[28] i 7–9 października 2016 (6. edycja)[29]. W 2014 roku władze miasta podjęły decyzję o rewitalizacji ulicy, przekształceniu jej w tzw. podwórzec miejski i zaadaptowaniu willi „Trianon” pod numerem 5 i sąsiadującej z nią kamienicy pod numerem 3 dla potrzeb „Mediateki” – centrum multimedialnego połączonego z biblioteką (multiteki). Rozważano też przynajmniej częściowe wyłożenie ulicy drewnianą kostką brukową, jak miało to miejsce w XIX w. Ukończenie prac, planowane pierwotnie na 2017 rok[30][31], przesunięto na rok 2018[32]. Ponadto planowano do 2018 roku utworzenie południkowego połączenia ul. Moniuszki z ul. Tuwima poprzez przebicie kwartału ulic między willą „Trianon” a willą pod numerem 7/9[32]. Jesienią 2020 roku – po wprowadzeniu zmian do projektów – podano kolejny termin ukończenia inwestycji: jesień 2021 roku[33].

W 2015 roku ulica została uznana pomnikiem historii[34].

Siedziby dawnych instytucji[edytuj | edytuj kod]

Willa pod numerem 8 (maj 2007)

W okresie przed II wojną światową przy ul. Stanisława Moniuszki miało swoje siedziby wiele instytucji[35]:

  • nr 1 – Stowarzyszenie „Lutnia”; Stowarzyszenie Uczestników Ruchu Niepodległościowego „Zarzewie”; Związek Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej,
  • nr 2 – Kasa Samopomocy Szeregowych Policji Państwowej i Państwowych Funkcjonariuszy Niższych,
  • nr 3 – Federacja Polskich Związków Obrońców Ojczyzny; redakcja miesięcznika „Głos Rezerwisty”, wydawanego przez Zarząd Okręgu Związku Rezerwistów; Związek Rezerwistów,
  • nr 4 – Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny Łódź 10,
  • nr 4a – łódzki oddział Związku Młodzieży Chrześcijańskiej Polska YMCA; Łódzki Okręgowy Związek Szachowy,
  • nr 5 – Stowarzyszenie Fabrykantów i Kupców miasta Łodzi, założone w 1913 roku[36]; Krajowy Związek Przemysłu Włókienniczego, założony w 1920 roku; Spółdzielczy Łódzki Bank Włókienniczy z ograniczoną odpowiedzialnością; Zrzeszenie Polskich Fabryk Materiałów Jedwabnych,
  • nr 8 – Bank Azowsko-Doński (miejsce pracy ojca Juliana Tuwima, a także jego stryja – Henryka Krukowskiego)[37]; Izba Rzemieślnicza w Łodzi; Komisariat VII Policji Państwowej,
  • nr 9 – Klub Obywatelski w Łodzi,
  • nr 10 – Spółdzielczy Bank Udziałowy w Łodzi z odpowiedzialnością ograniczoną, założony w 1904 roku; Handlowo-Przemysłowe Towarzystwo Wzajemnego Kredytu w Łodzi[38].

Sławni mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

Willa pod numerem 6, w której wraz z rodziną mieszkał Zygmunt Jarociński (maj 2007)
  • Henryk Elzenberg, adwokat, jeden z twórców „Dziennika Łódzkiego” – pasaż Meyera 514aa (po reformie adresowej nr 5), lata 80.– 90. XIX w.[14][15],
  • Zygmunt Jarociński (fabrykant) wraz z rodziną – pasaż Meyera 512b (po reformie adresowej nr 6), XIX/XX w. (za wynajem 9 pokoi płacił rocznie 15 000 zł)[12][14],
  • Stanisław Jarociński (fabrykant) – pasaż Meyera 6[39],
  • Władysław Pieńkowski, prezydent Łodzi w latach 1882–1914 – pasaż Meyera 514aa (po reformie adresowej nr 5), po roku 1882 (mieszkanie służbowe wynajmowane przez magistrat za 1600 rubli rocznie)[12][15],
  • Ludwik Meyer, fabrykant, twórca pasażu – pasaż Meyera 512a (po reformie adresowej nr 4), do 1901 roku[12][15],
  • Samuel Chinkes, dyrektor towarzystwa ubezpieczeniowego – ul. Stanisława Moniuszki 2, okres międzywojenny[40],
  • Józef, Salomon i Zygmunt Danzigerowie, przemysłowcy (Salomon był właścicielem założonej w 1919 roku przędzalni bawełny przy ul. Kątnej 6/8, ob. ul. Walerego Wróblewskiego)[41] – ul. Stanisława Moniuszki 10, okres międzywojenny[42],
  • Jan Główczewski, sędzia Sądu Okręgowego w Łodzi – ul. Stanisława Moniuszki 4a, okres międzywojenny[43],
  • Mieczysław Jazowski, dyrektor banku – ul. Stanisława Moniuszki 2, okres międzywojenny[44],
  • Dawid Rozenblat, fabrykant, właściciel założonej w 1920 roku przędzalni przy ul. Przejazd 58 (ob. ul. Juliana Tuwima 68)[45] – ul. Stanisława Moniuszki 11, okres międzywojenny[46],
  • Moszek Rozenblat, dyrektor banku – ul. Stanisława Moniuszki 11, okres międzywojenny[46],
  • Majer Zylberszac, przemysłowiec (wyrób i sprzedaż towarów bawełnianych)[47] – ul. Stanisława Moniuszki 2, okres międzywojenny[48].

Kalendarium zmian nazwy ulicy[edytuj | edytuj kod]

Ul. Stanisława Moniuszki podczas 5. edycji Light Move Festival (9 października 2015)
okres
obowiązywania[22] 		nazwa[22]
1883–1915 Pasaż Meyera (Majera) / Пассажъ Майера
1915–1918 Meyers Zeile
1918–1919 Pasaż Meyera (Majera)
1919–1940 ulica Stanisława Moniuszki
1940–1945 Dietrich Eckart Straße
od 1945 ulica Stanisława Moniuszki
 Zobacz też: Zmiany nazw ulic i placów w Łodzi.

Ulica Stanisława Moniuszki w kulturze[edytuj | edytuj kod]

W filmie[edytuj | edytuj kod]

Projekcja festiwalowa 2. edycji Light Move Festival na ul. Stanisława Moniuszki (19 października 2012)

Ulica Stanisława Moniuszki wielokrotnie służyła jako plener filmowy – realizowano na niej zdjęcia m.in. do filmów fabularnych i seriali telewizyjnych:

W muzyce[edytuj | edytuj kod]

  • Nazwa ulicy pojawiła się (wśród nazw wielu innych łódzkich ulic) jako pierwsza w tekście trzeciej zwrotki utworu pt. „Łódź” – szóstego na drugim albumie zespołu NOT, zatytułowanym NOT, wydanym w 2007 roku przez wytwórnię 2.47 Records[56][57].

Obiekty[edytuj | edytuj kod]

Willa Meyera „Trianon” pod numerem 5 (2023)
Tablica upamiętniająca istnienie Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi – pod numerem 10 (kwiecień 2011)

Numeracja i kody pocztowe[edytuj | edytuj kod]

  • Numery parzyste: 2–10
  • Numery nieparzyste: 1–11
  • Kody pocztowe: 90-101 (od nr 1 do końca nieparzyste); 90-111 (2 – d.k. parzyste)[63]; 90-110 (UP Łódź 17)[64].

Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]

Ulicą Stanisława Moniuszki nie przebiegają obecnie[65] (ani nie przebiegały w przeszłości[66][67]) żadne stałe linie MPK Łódź i innych przewoźników.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W XIX-wiecznej prasie łódzkiej używano także spolszczonej nazwy: Pasaż Majera (zachowano oryginalną pisownię wielką literą pierwszego członu nazwy).
  2. ↑ Pierwszą była prawdopodobnie ulica Saltzmańska vel Salcmanowska (obecnie ul. Solna), należąca do żydowskiego kupca Samuela Jechezkiela Saltzmana, który zgodę gubernatora na jej wybudowanie uzyskał w 1863 roku[6].
  3. ↑ Ruch pieszy nie był ograniczony, pasaż był natomiast zamknięty dla ruchu dorożek i wozów. Niektóre źródła podają, że przejazd był możliwy po uiszczeniu opłaty[7][8].
  4. ↑ Źródła przeczą sobie co do ścisłej lokalizacji mieszkania Pieńkowskiego – miało ono zajmować albo parter, albo piętro willi, a więc znajdować się pod albo nad mieszczącym się tam od 19 lutego 1888 zakładem fotograficznym Bronisława Wilkoszewskiego.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 41 [dostęp 2017-11-25].
  2. ↑ a b c Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”. Praca zbiorowa pod redakcją Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s. 23–25, ISBN 83-87080-43-8.
  3. ↑ UMŁ (autor korporatywny): Wykaz ulic na terenie miasta Łodzi zaliczonych do kategorii dróg gminnych. Stan na dzień 01.01.2017 r. Dzielnica Łódź Śródmieście. [w:] Strona Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi. zdit.uml.lodz.pl > utrzymanie dróg > Wykaz dróg publicznych > Drogi gminne – Dzielnica Łódź Śródmieście [on-line]. Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi, 2017-01-02. s. 1–2. [dostęp 2017-02-04].
  4. ↑ Spis ulic Łodzi A–O [wraz z przynależnością do parafii]. [w:] Strona archidiecezji łódzkiej. archidiecezja.lodz.pl > Parafie – Spis ulic Łodzi A–O [on-line]. Archidiecezja Łódzka, 2016-08-26. [dostęp 2017-02-20].
  5. ↑ Mapa Łodzi w Geoportalu Województwa Łódzkiego. Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. Departament Geodezji i Kartografii. [dostęp 2016-08-05].
  6. ↑ Szymon Pawlak, Małgorzata Płoszaj, Martyna Rusiniak-Karwat: Ulica Solna. [w:] Portal „Wirtualny Sztetl”. sztetl.org.pl > Miejsca > Ł > Łódź > Zabytki i miejsca pamięci – Zabytki kultury materialnej > Ulica Solna [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 2016-04-21. [dostęp 2020-11-01].
  7. ↑ a b c Rynkowska 1970 ↓, s. 110.
  8. ↑ Monika Pawlak: Pasaż Meyera na własność. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź > Wiadomości Łódź, Wydarzenia Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2007-04-26. [dostęp 2017-04-05].
  9. ↑ Kronika Łódzka. Pasaż p. Meyera…. „Dziennik Łódzki”. Rok IV (nr 224), s. 2, kol. 4, 1887-10-08. Antoni Chomętowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 2016-03-03]. 
  10. ↑ Wiadomości bieżące. Na wieść o przeniesieniu gubernii.... „Tydzień”. Rok IX (nr 45), s. 1, kol. 1–3, 1881-11-06. Mirosław Dobrzański (red.). Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański. [dostęp 2016-09-17]. 
  11. ↑ Wojalski 1996 ↓, s. 35–36.
  12. ↑ a b c d e f g h i Kowalczyński 2008 ↓, s. 104 (PDF – 20).
  13. ↑ Z miasta i Okolic. Najpiękniejsza ulica…. „Tydzień”. Rok XXIII (nr 29), s. 2, kol. 2, 1895-07-21. Mirosław Dobrzański (red.). Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański. [dostęp 2016-09-30]. 
  14. ↑ a b c Wiesław Pierzchała: Ludwik Meyer mieszkał w willi z ogrodem i... szlabanem. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Wiadomości [on-line]. Polska Press sp. z o.o., 2010-12-22. [dostęp 2017-04-05].
  15. ↑ a b c d Häuser Verzeichniss der Stadt Lodz. W: Führer durch Lodz. Путеводитель по Лодзи. Wyd. I. Łódź: C. Richter, 1898, s. XVI (PDF – 44), kol. 1–2, 5. [dostęp 2017-04-05]. (niem. • ros.).
  16. ↑ a b Paweł Bronisław Wilkoszewski – pionier fotografii łódzkiej. W: Jacek Strzałkowski: Historia fotografii w Łodzi do 1944 roku. Wyd. I. Łódź: Jacek Strzałkowski, 1996. ISBN 83-906647-2-0.
  17. ↑ Kronika Łódzka. Nowy pasaż…. „Dziennik Łódzki”. Rok IV (nr 9), s. 2, kol. 4, 1887-01-13. Antoni Chomętowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 2016-03-01]. 
  18. ↑ Ogłoszenia. Z dniem 1 lipca r.b. Redakcya…. „Dziennik Łódzki”. Rok V (nr 144), s. 4, 1888-07-01. Antoni Chomętowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 2016-06-19]. 
  19. ↑ Sarmaticus. Z tygodnia. (Felieton niedokończony.). „Dziennik Łódzki”. Rok V (nr 150), s. 1, kol. 1, 1888-07-08. Antoni Chomętowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 2017-08-18]. 
  20. ↑ Bieńkowska, Umińska-Tytoń 2012 ↓.
  21. ↑ Wojalski 1996 ↓, s. 36.
  22. ↑ a b c d Horodecki (red.) 2015 ↓.
  23. ↑ a b Jacek Szczerba: Honoratka, czyli jak się bawić bez alkoholu i toalety. [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Gazeta Wyborcza > Kultura > Kultura [on-line]. Agora S.A., 2011-07-08. [dostęp 2016-03-01].
  24. ↑ a b Łukasz Kaczyński, (Ad.): Tablica upamiętniająca kawiarnię Honoratka. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Wiadomości [on-line]. Polska Press sp. z o.o., 2012-05-23. [dostęp 2016-03-01].
  25. ↑ Kazimierz Jamroz i in.: Wykaz ulic i skrzyżowań wraz z liczbą wypadków i ich ofiar. W: Kazimierz Jamroz, Marcin Budzyński, Andrzej Zalewski, Joanna Żukowska, Izabela Oskarbska: Miejski Program Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Łodzi na lata 2014–2020. Gdańsk: maj 2014, s. 93–103 (PDF – 96–106). [dostęp 2017-07-01]. (Załącznik 1; w tytułach tabel błędnie podano lata 2010–2013 zamiast 2011–2013).
  26. ↑ Light Move Festival. Festiwal Kinetycznej Sztuki Światła. www.lightmovefistival.pl. 19–21/10/2012. Łódź. [w:] Strona Light Move Festival. lmf.com.pl [on-line]. 10 2012. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].
  27. ↑ Light. Move. Festival. Łódź 2014 10–12/10 18:45–24:00. [w:] Strona Light Move Festival. lightmovefestival.pl [on-line]. 2014-10-05. [dostęp 2017-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-09)].
  28. ↑ V edycja LMF 2015!. [w:] Strona Light Move Festival. lmf.com.pl [on-line]. 2015-01-01. [dostęp 2016-06-19].
  29. ↑ Light Move Festival. Festiwal Kinetycznej Sztuki Światła. Łódź 07–09/10/2016 godz. 18:45 – 24:00. [w:] Strona Light Move Festival. lmf.com.pl > Program > Pobierz program w pdf [on-line]. 2016-09-23. [dostęp 2016-10-10].
  30. ↑ PAP (autor korporatywny): Łódź. Za 30 mln zł rewitalizacja ul. Moniuszki i kolejny tzw. woonerf. [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Gazeta Wyborcza > Depesze [on-line]. Agora S.A., 2014-11-11. [dostęp 2016-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-28)].
  31. ↑ Agnieszka Magnuszewska: Rewitalizacja centrum Łodzi: w kamienicach przy Moniuszki powstanie Multiteka. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Aktualności [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2014-12-09. [dostęp 2016-03-01].
  32. ↑ a b (IZJ): Zbudują 400-metrową drogę w centrum miasta. [w:] Portal „Expressu Ilustrowanego”. expressilustrowany.pl > Łódź [on-line]. Polska Press sp. z o.o., 2016-02-29. [dostęp 2016-03-01].
  33. ↑ Wiesław Pierzchała: Najnowocześniejsza biblioteka w Łodzi powstaje przy Moniuszki. Mediateka w willi Ludwika Meyera. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Dom [on-line]. Polska Press sp. z o.o., 2020-11-13. [dostęp 2020-11-14].
  34. ↑ Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Łódź > Wiadomości Łódź > Wiadomości z Łodzi [on-line]. Agora S.A., 2015-02-17. [dostęp 2016-03-01].
  35. ↑ Żumański (red.) 1937–1939a ↓, s. 9, 20, 63, 66, 68, 72, 75, 81–82, 84, 87, 89 (PDF – 23, 34, 77, 80, 82, 86, 89, 95–96, 98, 101, 103).
  36. ↑ Stowarzyszenia i Związki Zawodowe. „Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919”. Rok pierwszy, s. 206–207 (wersja cyfrowa – 202–203), 1919. Komisja Redakcyjna: A. Gaerne, M. Hertz, J. Klocman, A. Milker, J. Pełka, J. Woyciechowski. Łódź: Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi. [dostęp 2017-04-17]. 
  37. ↑ Łódź Tuwima. [w:] Strona Urzędu Miasta Łodzi. uml.lodz.pl [on-line]. Urząd Miasta Łodzi. [dostęp 2018-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].
  38. ↑ Banki, T-wa Kredytowe i t. p.. „Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919”. Rok pierwszy, s. 246 (wersja cyfrowa – 242), 1919. Komisja Redakcyjna: A. Gaerne, M. Hertz, J. Klocman, A. Milker, J. Pełka, J. Woyciechowski. Łódź: Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi. [dostęp 2017-04-17]. 
  39. ↑ Redakcja, Dawna fabryka Jarocińskiego w Łodzi zabytkiem! [ZDJĘCIA] [online], Dziennik Łódzki, 3 maja 2013 [dostęp 2021-11-07] (pol.).
  40. ↑ Żumański (red.) 1937–1939b ↓, s. 65 (PDF – 67).
  41. ↑ S. Danziger i Ska [wpis w rejestrze, poz. 2114]. W: Podręczny Rejestr Handlowy 1926. Łódź: Nakładem Wydawnictwa Księgi Prawomocnych Podpisów Przemysłu, Handlu i Finansów, 1926, s. 241 (PDF – 28), poz. 2114, kol. 1. [dostęp 2017-04-05].
  42. ↑ Żumański (red.) 1937–1939b ↓, s. 83 (PDF – 85).
  43. ↑ Żumański (red.) 1937–1939b ↓, s. 136 (PDF – 138).
  44. ↑ Żumański (red.) 1937–1939b ↓, s. 188 (PDF – 190).
  45. ↑ Dawid Rozenblat [wpis w rejestrze, poz. 5229]. W: Podręczny Rejestr Handlowy 1926. Łódź: Nakładem Wydawnictwa Księgi Prawomocnych Podpisów Przemysłu, Handlu i Finansów, 1926, s. 54 (PDF – 82), poz. 5229, kol. 1. [dostęp 2017-04-05].
  46. ↑ a b Żumański (red.) 1937–1939c ↓, s. 364 (PDF – 112).
  47. ↑ Majer Zylberszac [wpis w rejestrze, poz. 9319]. W: Podręczny Rejestr Handlowy 1926. Łódź: Nakładem Wydawnictwa Księgi Prawomocnych Podpisów Przemysłu, Handlu i Finansów, 1926, s. 23 (PDF – 51), poz. 9319, kol. 2. [dostęp 2017-04-05].
  48. ↑ Żumański (red.) 1937–1939c ↓, s. 485 (PDF – 234).
  49. ↑ a b c d e f g h i Filmowe plenery, Muzeum Kinematografii ↓.
  50. ↑ Wrób / PAP: Film o najsłynniejszej filmowej kawiarni. [w:] Portal Stowarzyszenia Filmowców Polskich. sfp.org.pl [on-line]. Stowarzyszenie Filmowców Polskich, 2012-01-01. [dostęp 2016-03-01].
  51. ↑ Stawka większa niż życie. [w:] Strona „Szlak dziedzictwa filmowego Łodzi”. filmowalodz.pl [on-line]. Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju „Regio”. [dostęp 2019-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-20)].
  52. ↑ Ziemia obiecana. [w:] Strona „Szlak dziedzictwa filmowego Łodzi”. filmowalodz.pl [on-line]. Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju „Regio”. [dostęp 2019-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-14)].
  53. ↑ Anna Gronczewska: Kapitan Sowa i inni na miejskich tropach, czyli Łódź w polskim filmie. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Wiadomości [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2014-03-09. s. 2. [dostęp 2016-06-19].
  54. ↑ Kariera Nikodema Dyzmy. [w:] Strona „Szlak dziedzictwa filmowego Łodzi”. filmowalodz.pl [on-line]. Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju „Regio”. [dostęp 2019-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-21)].
  55. ↑ PAP (autor korporatywny): Łódź doprowadza Lyncha do szaleństwa. [w:] Portal „Wirtualna Polska”. wp.pl > Film > Wiadomości [on-line]. Grupa Wirtualna Polska, 2006-01-19. [dostęp 2016-03-01].
  56. ↑ NOT – wyd. 2.47 Records (2.47 E CD011, 2.47 E CD014) w bazie Discogs.com (ang.) [dostęp 2017-11-27].
  57. ↑ Utwór „Łódź” w wykonaniu zespołu NOT w serwisie YouTube, czas trwania: 3 min 41 s [dostęp 2017-11-27].
  58. ↑ Honoratka w kinie Kultura. [w:] Portal Stowarzyszenia Filmowców Polskich. sfp.org.pl > Aktualności [on-line]. Stowarzyszenie Filmowców Polskich, 2012-07-03. [dostęp 2016-06-19].
  59. ↑ O nas. [w:] Strona Pałacu Młodzieży im. Juliana Tuwima w Łodzi. palacmlodziezy.lodz.pl > O nas [on-line]. Pałac Młodzieży im. J. Tuwima. [dostęp 2016-06-19].
  60. ↑ (msm): Przeprowadzka popiersia Juliana Tuwima. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź > Wydarzenia [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2011-10-25. [dostęp 2016-06-19].
  61. ↑ Otworzyliśmy Mediatekę MEMO! [online], Biblioteka Miejska w Łodzi, 23 listopada 2022 [dostęp 2024-02-29] (pol.).
  62. ↑ Kronika Łódzka. Poczta. „Dziennik Łódzki”. Rok III (nr 133), s. 3, kol. 1, 1886-06-18. Zdzisław Kułakowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 2016-06-19]. 
  63. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2013, s. 719 [zarchiwizowane 2013-07-15].
  64. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1696 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  65. ↑ Nowy schemat komunikacji miejskiej. [w:] Strona Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego – Łódź. mpk.lodz.pl > Dla pasażera > Nowa Siatka Połączeń > Pobierz Schemat Nowej Siatki Połączeń [on-line]. MPK – Łódź Spółka z o.o., 2017-04-02. [dostęp 2017-04-05].
  66. ↑ Wojciech Dębski: Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. Wojciech Dębski, 2006–2017. [dostęp 2017-01-18].
  67. ↑ Włodzimierz Hyży, Waldemar Fortecki: BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje. [w:] Strona „BUSLODZ.PL4. Łódzkie autobusy i tramwaje”. buslodz.pl > Linie [on-line]. BUSLODZ.PL – Łódzkie autobusy i tramwaje, 2005–2017. [dostęp 2017-11-25].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Stanisława_Moniuszki_w_Łodzi&oldid=73043935”