Wzgórza Włodzickie

Wzgórza Włodzickie
	; Wzgórza Włodzickie, Gmina Nowa Ruda
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Sudety Środkowe
Mezoregion	Obniżenie Noworudzkie
Mikroregion(y)	Wzgórza Włodzickie
Zajmowane ; jednostki ; administracyjne	Nowa Ruda (gmina wiejska)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wzgórza Włodzickie (niem. Neuroder Berge) – małe pasmo górskie w Sudetach Środkowych, w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w gminie Nowa Ruda.

Opis

Wzgórza Włodzickie to niewielkie pasmo górskie złożone z kilkunastu widokowych wzniesień nieprzekraczających 800 m n.p.m. o powierzchni ponad 70 km², położone w dorzeczu Włodzicy i jej dopływów w północno-zachodniej części ziemi kłodzkiej. Wciśnięte są między Góry Suche a Wzgórza Wyrębińskie. Pasmo ciągnie się na długości 20 km, od miejscowości Świerki do okolic Gorzuchowa. Od południowego zachodu graniczy z Górami Suchymi i Obniżeniem Ścinawki, od południowego wschodu z Kotliną Kłodzką, a od północnego wschodu z pasmami Gór Sowich: Garbem Dzikowca oraz Wzgórzami Wyrębińskimi, od których wzgórza oddziela dolina Włodzicy. Część północno-zachodnia ma charakter wyraźnego grzbietu z kulminacją Włodzickiej Góry (757 m n.p.m.). W środkowej części znajduje się Obniżenie Noworudzkie. Na południowym wschodzie od Obniżenia Noworudzkiego aż do Obniżenia Bożkowa ciągnie się kolejny człon kopulastych wzgórz z kulminacjami Góry św. Anny (647 m n.p.m.), Góry Wszystkich Świętych (648 m n.p.m.) i Kościelca (586 m n.p.m.). Najbardziej na południowy wschód ciągnie się najniższa część z wzniesieniami: Wilkowiec (598 m n.p.m.), Tylna (556 m n.p.m.), Chmielnik (408 m n.p.m.) i Grodziszcze (396 m n.p.m.)^[1].

Budowa geologiczna

Wzgórza Włodzickie leżą w obrębie niecki śródsudeckiej i metamorfiku kłodzkiego. Zbudowane są z prekambryjskich gnejsów, amfibolów i diabazów, zieleńców, łupków łyszczykowych, fyllitów, wapieni. Podnóże wzgórza wypełniają warstwy: dewońskie, karbońskie i permskie – piaskowce, zlepieńce, mułowce, łupki kwarcowe, lidyty, na których leży kilkusetmetrowej grubości płyta piaskowców górnokredowych, osadzonych w czasie ostatniej transgresji morskiej, która w trzeciorzędzie została zdyslokowana^[2].

Surowce mineralne

W wielu miejscach znajdowały się niewielkie kamieniołomy, w których wydobywano czerwone piaskowce, tzw. „piaskowce budowlane”. Z tych piaskowców zbudowanych jest wiele wiaduktów kolejowych i innych budowli w okolicy. Na północnym zboczu Włodzickiej Góry znajduje się nieczynny kamieniołom melafiru.

Rzeźba

Wzgórza Włodzickie pod względem geologicznym przedstawiają strukturę monolitu, którego oś jest zgodna z kierunkiem zrębu uskoku sudeckiego (z północnego zachodu na południowy wschód), poprzecinanego w poprzek przełomami rzek Włodzicy i Dzika, które dzielą blok na trzy części, silnie kontrastujące krajobrazowo z górami, które rozdzielają (Kamiennymi na południowym zachodzie oraz Sowimi na północnym wschodzie). Najwyższe wzniesienia wzgórz nie przekraczają 800 m n.p.m.

Szczyty

Włodzicka Góra 757 m n.p.m.
Pisztyk 711 m n.p.m.
Pardelówka (Góra Wiatrów) 707 m n.p.m.,
Góra Wszystkich Świętych 648 m n.p.m.
Góra św. Anny 647 m n.p.m.
Krępiec 645 m n.p.m.,
Sokoli Garb 615 m n.p.m.
Kościelec 615 m n.p.m.
Wilkowiec 598 m n.p.m.
Grodziszcze 396 m n.p.m.^[3]

Krajobraz

Cały obszar jest górzysty i poprzecinany w poprzek przełomami rzek na trzy segmenty, średnio zaludniony i niezalesiony poza nielicznymi wzniesieniami. Większość obszaru zajmują łąki i użytki rolne pooddzielane miedzami. Krajobraz w większości jest przeobrażony, znajdujące się w północno-zachodniej części Włodzicka Góra porośnięta jest sztucznym lasem świerkowym, a pod samym szczytem znajdują się pozostałości kamieniołomu. W tej najmniej zaludnionej części zachowały się w krajobrazie pozostałości po PGR-rze, który z końcem XX wieku został zlikwidowany.

Wody

Wzgórza odwadniane są przez Włodzicę i Ścinawkę oraz ich dopływy (dorzecze Nysy Kłodzkiej) w kierunku południowego wschodu, a także przez Bystrzycę wraz z jej dopływami (dorzecze Odry) w kierunku północnym. Na wzgórzach znajdują się źródła Włodzicy i Bystrzycy.

Komunikacja

Linia kolejowa nr 286 z Kłodzka do Wałbrzycha, od strony Kłodzka prowadzi podnóżem południowego zbocza, a przez przełom Włodzicy w kierunku Wałbrzycha przechodzi na podnóże północnego zbocza.
drogi wojewódzkie: droga nr 381 przechodzi północno-wschodnim podnóżem wzgórza, przez przełom Włodzicy przechodzi droga nr 385. Po stronie południowo-zachodniej równolegle do wzgórz doliną Marcowskiego Potoku prowadzi widokowa droga lokalna Świerki – Włodowice.

Klimat

Umiarkowany środkowoeuropejski górski z wpływami oceanu. Zachmurzenie: średnie występuje w okresie jesienno-zimowym, najmniejsze w lecie. Opadom często towarzyszą gwałtowne burze z wyładowaniami. Wysokie opady, umiarkowane średnie temperatury roczne, specyficzne położenie oraz wysokość względna terenu tworzą dogodne warunki dla flory i fauny.

maksimum termiczne: lipiec-wrzesień, średnia temperatura ok. 19 °C
minimum termiczne: styczeń-luty, średnia temperatura powietrza ok. −7 °C
średnia temperatura roczna oscyluje w granicach 7 °C
czas trwania zimy: 15–18 tyg.
okres wegetacyjny: rozpoczyna się w drugiej dekadzie kwietnia i trwa ok. 185 dni.
lato termiczne: ok. 8 tyg.
opady roczne:
- w granicach 500–600 mm
- maksimum opadowe: lipiec
- minimum opadowe: luty
zaleganie śniegu: około 50 dni
dominujące wiatry: południowo-zachodnie

Ludność

Okolice wzgórz zamieszkuje ludność napływowa, po wojnie przybyli tu ludzie z centralnej Polski, przymusowi polscy wysiedleńcy z Kresów oraz ludzie powracający z emigracji (głównie polscy górnicy pracujący we Francji), pozostało tu również wielu niemieckich górników, którzy pracowali w okolicznych kopalniach węgla kamiennego. Większość ludności zamieszkuje w środowisku wiejskim.

Historia

Na wzgórzu w pobliżu wsi Świerki w 1807 r. podczas wojen napoleońskich miała miejsce potyczka oddziałów pruskich i Bawarczyków w służbie Napoleona. Prusacy zostali rozproszeni i wyparci w Góry Suche, w stronę Czech, gdzie prawie w całości dostali się do niewoli.

Atrakcje turystyczne

Włodzicka Góra (757 m n.p.m.) – punkt widokowy i wieża widokowa
Dolina Marcowskiego Potoku
Góra Wszystkich Świętych (648 m n.p.m.) – z wieżą widokową
Góra św. Anny (647 m n.p.m.) – z wieżą widokową
Przełom Włodzicy
Budynki stacji kolejowych w Świerkach, Ludwikowicach kłodzkich, Nowej Rudzie
Ruiny wieży widokowej na górze Grodziszcze (396 m n.p.m.)

Z większości bezleśnych, szczytów i stoków rozciąga się szeroka panorama Gór Sowich, Gór Suchych, Kotliny Kłodzkiej, a także Gór Stołowych, Kotliny Broumovskiej i dalej położonych pasm górskich. Z wież widokowych widać Karkonosze i Masyw Śnieżnika. Walory widokowe tych wzgórz doceniono już w ubiegłym stuleciu. Zachowane do dziś pozostałości przedwojennego zagospodarowania turystycznego (wieże widokowe, schroniska, drogowskazy) są już swoistą atrakcją. Godne uwagi są dwie kaplice odpustowe, szereg krzyży i kapliczek przydrożnych oraz zabytki Nowej Rudy, Bożkowa i okolic.

Zabytkowe obiekty

Budynki stacji kolejowych w: Świerkach, Ludwikowicach Kł., Nowej Rudzie
Domy tkaczy nad Włodzicą (ul. Nadrzeczna)
Figura Jana Chrzciciela w Rynku w Nowej Rudzie
Kościół Matki Boskiej Bolesnej w Nowej Rudzie
Kościół św. Mikołaja w Nowej Rudzie z murami oporowymi i schodami od ul. Fredry
Kościół św. Barbary w Nowej Rudzie w Drogosławiu
Kościół Bożego Ciała w Nowej Rudzie, ul. Kolejowa)
Kościół św. Michała Archanioła w Ludwikowicach Kłodzkich, barokowy
Kościół św. Mikołaja w Świerkach, barokowy
Kaplica loretańska w Nowej Rudzie, barokowa, ul. Cmentarna
Tunele pod Świerkową Kopą, 609 m n.p.m., kolejowy
Wiadukt kamienny nad ul. Podjazdową, jeden z najstarszych na Dolnym Śląsku
Wiadukty kolejowe w Nowej Rudzie, Ludwikowicach
Wieża widokowa na Górze Świętej Anny
Wieża widokowa na Górze Wszystkich Świętych
Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie

Miejscowości

Przypisy

↑ Po Wzgórzach Włodzickich. neurode.private.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-05)].
↑ Informacje ogólne. um.nowaruda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-25)].
↑ Szcz. [dostęp 2024-08-22].

Bibliografia

Tadeusz Bieda: Wśród malowniczych wzgórz nad Włodzicą: zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda. Nowa Ruda: Wydawnictwo „Maria”, 2007. ISBN 978-83-60478-20-2.
Mapa Sudety Środkowe. Skala 1:40 000. Praca zbiorowa. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2005. ISBN 83-60044-44-9.

[1] Po Wzgórzach Włodzickich. neurode.private.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-05)].

[2] Informacje ogólne. um.nowaruda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-25)].

[3] Szcz. [dostęp 2024-08-22].

[1]

[2]

[3]