Chemnitz
Stary i Nowy Ratusz | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Kraj związkowy | |||||
Zarządzający |
Sven Schulze↗ | ||||
Powierzchnia |
220,85 km² | ||||
Wysokość |
267-523 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2013) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
0371, 037200, 037209, 03722, 03726 | ||||
Kod pocztowy |
09001-09247, 09224, 09228, 09247 | ||||
Tablice rejestracyjne |
C | ||||
Podział miasta |
39 dzielnic | ||||
Położenie na mapie Saksonii | |||||
Położenie na mapie Niemiec | |||||
50°50′N 12°55′E/50,833333 12,916667 | |||||
Strona internetowa |
Chemnitz (hist. 1953-1990 Karl-Marx-Stadt; górnołuż. Kamjenica; czes. Saská Kamenice; pol. hist. Kamienica Saska[1]) – miasto na prawach powiatu w południowo-wschodnich Niemczech, w Saksonii, nad rzeką Chemnitz; u podnóża Rudaw; po Lipsku i Dreźnie trzecie co do wielkości miasto Saksonii.
Nazwa
Nazwa miejscowości wywodzi się od słowiańskiej nazwy kamień – „kamien”. Pochodzi bezpośrednio od nazwy miejscowości „Kamienica” założonej w tym miejscu przez Słowian Połabskich – Łużyczan[2][3].
Dzielnice
Miasto Chemnitz dzieli się na 39 dzielnic (Stadtteil):
Historia
W 1136 roku cesarz Lotar III lokował na terenie obecnego miasta klasztor benedyktynów, który w roku 1143 otrzymał przywilej targowy. W pobliżu na rzece Chemnitz, Fryderyk I Barbarossa lokował osadę o charakterze miejskim. Ze względu na rosnącą stale liczbę ludności osadę już wkrótce przeniesiono na podmokłe tereny w głąb doliny, które w ciągu kolejnych dziesięcioleci stopniowo osuszano. W pierwszej połowie XIII wieku powstały mury miejskie z czterema bramami i furtą. Do 1308 Chemnitz było wolnym miastem, następnie przeszło pod panowanie Wettynów. Nadany przez nich monopol na wybielanie płócien z całego terytorium Marchii Miśnieńskiej zapewnił miastu rozkwit i dobrobyt przez kolejne stulecia. Ważną rolę w życiu gospodarczym grodu odgrywało ponadto hutnictwo.
W roku 1539 w mieście wprowadzono reformację. Pod rządami Georgiusa Agricoli, niemieckiego humanisty, lekarza i mineraloga, który w latach 1546-1555 sprawował urząd burmistrza, Chemnitz było ważnym ośrodkiem humanizmu. Bujny rozwój miasta wyhamowały liczne klęski w XVII wieku: zaraza w latach 1612 i 1613, wielki pożar w 1631 oraz wojna trzydziestoletnia. 14 kwietnia 1639 miała tu miejsce bitwa, w której Szwedzi odnieśli zwycięstwo nad Saksonią. W ich wyniku liczba ludności spadła z 5500 do 3000. Część zabudowy została zniszczona, a miasto popadło w długi.
W latach 1697-1763 znajdowało się w granicach unijnego państwa polsko-saskiego. W początkach XVIII wieku Chemnitz osiągnęło ponownie stan zaludnienia sprzed wieku, miasto ucierpiało jednak ponownie w wyniku III wojny północnej oraz wojny siedmioletniej, podczas których było wielokrotnie plądrowane przez obce wojska i obciążane kontrybucjami.
Po 1800 roku Chemnitz stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym, przede wszystkim włókienniczym. Za ojca włókiennictwa w tym regionie uważa się Johanna Esche, który rozpoczął produkcje rajstop i skarpet na szeroką skalę, stosując najnowsze techniki i francuskie maszyny. Region wokół Chemnitz zaczęto nazywać „Saksońskim Manchesterem”. W 1871 Chemnitz znalazło się w granicach Niemiec. W 1893 w mieście zaczęły kursować tramwaje elektryczne. W latach 1906-1909 wzniesiono gmach opery, a w 1907-1911 Nowy Ratusz.
W czasie II wojny światowej miasto zostało silnie zniszczone wskutek nalotów. W maju 1945 zostało zajęte przez Sowietów, po czym znalazło się w obrębie radzieckiej strefy okupacyjnej Niemiec, z której w 1949 utworzono NRD. Od 1952 stolica okręgu. W latach 1953–1990 miasto nosiło nazwę Karl-Marx-Stadt (Miasto Karola Marksa). Miasto było czwartym najludniejszym w NRD po Berlinie Wschodnim, Lipsku i Dreźnie.
Przed zjednoczeniem Niemiec z 1990 roku miasto liczyło 313,8 tys. mieszkańców (w roku 1987). Od 1990 Chemnitz stanowi część odtworzonego Wolnego Kraju Saksonia.
Zabytki
- Stary Ratusz z 1486 roku, renesansowy
- Nowy Ratusz z 1907 roku, secesyjny
- Wieża Czerwona (Roter Turm) z XIII w.
- Zamek Klaffenbach z lat 1543-1548, renesansowy. Zamek otoczony wodą
- Słupy pocztowe z 1723 r. z monogramem króla Polski Augusta II Mocnego (AR – Augustus Rex – Król August): milowy i ćwierćmilowy w Röhrsdorf oraz ćwierćmilowe w Schloßchemnitz i Klaffenbach
- [[{{{1}}}|{{{1}}}]] z XII w.
- Pałac Rabenstein z XVIII w., barokowy
- Kamienica Siegerta (Siegerthaus) z lat 1737–1741, barokowa
- [[{{{1}}}|Kościół św. Jakuba]] z lat 1350-1360, gotycki, halowy
- Willa Eschego z lat 1902-1903, secesyjna, architekt: Henry van de Velde
- Gmach opery z 1919 r.
- [[{{{1}}}|Hala targowa]] z 1891 r.
- Kościół św. Piotra z 1888 r., neogotycki, luterański
- Kościół św. Marka z 1895 r., neogotycki, luterański
- Kościół św. Jana Nepomucena z 1955 r., rzymskokatolicki
- [[{{{1}}}|Kościół św. Michała]] z ok. 1889 r., neogotycki, luterański
- Dom towarowy z lat 1929–1930
- Pałac Kultury z 1950 r., socrealistyczny
-
Wieża Czerwona
-
Zamek Klaffenbach
-
Pałac Rabenstein
-
Kamienica Siegierta
-
Willa Eschego, widok od strony ogrodu
Demografia
Zmiany populacji miasta od 1450 do 2014 roku:
Najwyższą populację miasto osiągnęło w 1930 roku – 361 200 mieszkańców. Po 1990 miasto się stopniowo wyludnia. Według oficjalnych danych niemieckich liczba mieszkańców w 2014 roku (243 521) jest porównywalna z liczbą z 1905 roku (244 927).
Według danych z 2012 roku najliczniejsze grupy obcokrajowców pochodzą z Ukrainy, Rosji, Wietnamu, Węgier, Chin i Czech (od 300 do 1100 osób).
Transport
- stacje kolejowe: Chemnitz Hauptbahnhof, Chemnitz-Schönau, Chemnitz-Siegmar, Chemnitz Mitte, Chemnitz Süd i in.
- porty lotnicze: Altenburg-Nobitz, Drezno, Lipsk/Halle
Sport
- Chemnitzer FC – klub piłkarski
Współpraca
Miejscowości partnerskie:
- Stany Zjednoczone: Akron
- Francja: Arras, Miluza
- Nadrenia Północna-Westfalia: Düsseldorf
- Słowenia: Lublana
- Polska: Łódź
- Anglia: Manchester
- Austria: Rabenstein an der Pielach (kontakty utrzymuje dzielnica Rabenstein)
- Badenia-Wirtembergia: Schwanau (kontakty utrzymuje dzielnica Euba)
- Chiny: Taiyuan
- Finlandia: Tampere
- Mali: Timbuktu
- Czechy: Uście nad Łabą
- Rosja: Wołgograd
Osoby
urodzone w Chemnitz
- Philipp Dulichius – kompozytor
- Peter Härtling – pisarz
- Max Littmann – architekt
- Aleksander Mackiewicz – ekonomista
- Anja Mittag – piłkarka
- Irmtraud Morgner - pisarka
- Frank Rost – piłkarz
- Kati Winkler – łyżwiarka
związane z miastem
- Erich Basarke – architekt
- Michael Ballack – były niemiecki piłkarz
- Ernest Wilimowski – polski piłkarz
- Katarina Witt – łyżwiarka figurowa
Przypisy
- ↑ Kamienica Saska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 745 .
- ↑ „Slawische Ortsnamen in Deutschland” strona niemieckiego magazynu językowego”: Onomastik”.
- ↑ Ernst Eichler, „Namenforschung: Ein Internationales Handbuch Zur Onomastik, Tom 1", Walter de Gruyter, 1995, ISBN 3-11-020342-1, s. 712.
Bibliografia
- Praca zbiorowa, Piękno saksońskich miast, TMGS, Drezno
Linki zewnętrzne
- Kamienica Saska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 745 .