Portal:Astronautyka/Artykuł miesiąca/Archiwum
2010/11[edytuj | edytuj kod]
Orbiting Solar Observatory 2 (OSO 2) – drugi z serii ośmiu amerykańskich orbitalnych obserwatoriów Słońca w promieniach rentgenowskich, UV i gamma, w całym cyklu słonecznym. Celem drugorzędnym były badania pyłu kosmicznego. OSO-2 jako pierwszy w historii wyniósł koronograf w przestrzeń kosmiczną. Statek pracował normalnie aż do wyczerpania paliwa silniczków nachylenia, 6 listopada 1965. Do 3 marca 1966 nadajniki statku włączano nieregularnie. Potem raz na tydzień, aż do 1 czerwca 1966, gdy przestał działać.
2010/10[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Karta Przestrzeni Kosmicznej i Kataklizmów – międzynarodowa inicjatywa niekomercyjnego zbierania i dostarczania danych teledetekcyjnych dotyczących katastrof i klęsk żywiołowych organizacjom zaangażowanym w pomoc poszkodowanym i ograniczeniu ich skutków. Karta ma na celu zadaniowe, tj. zorganizowane pod konkretne zgłoszone zapotrzebowanie, zbieranie i dostarczanie danych telemetrycznych w postaci konkretnych użytecznych produktów (map, wykresów, analiz) wspomagających zarządzanie kryzysowe w przypadku katastrof i klęsk żywiołowych.
2010/09[edytuj | edytuj kod]
Copenhagen Suborbitals – duńska organizacja non-profit zajmująca się konstrukcją rakiet suborbitalnych. Założyli ją w 2008 r. Kristian von Bengtson and Peter Madsen, których wspomagają liczni wolontariusze. Fundusze pochodzą od sponsorów. Celem Copenhagen Suborbitals jest konstrukcja rakiety suborbitalnej zdolnej wynieść ładunek na wysokość ponad 100 km, oraz małego, jednoosobowego statku kosmicznego. Konstruowana rakieta nosi nazwę HEAT, a statek MSC nazwano Tycho Brahe (od nazwiska XVI-wiecznego duńskiego astronoma).
2010/07 i 08[edytuj | edytuj kod]
Mariner 4 – amerykańska sonda kosmiczna wystrzelona w ramach programu Mariner, która dokonała pierwszego przelotu w niewielkiej odległości (8700 km) od Marsa i przesłała pierwsze w historii zdjęcia innej planety wykonane z głębokiej przestrzeni kosmicznej. Łączność ze statkiem zakończono 21 grudnia 1967. Zebrane dane silnie wpłynęły na postrzeganie Marsa jako miejsca, gdzie potencjalnie mogło istnieć życie.
2010/06[edytuj | edytuj kod]
OGO-1 – amerykański satelita naukowy do badań geofizycznych; pierwszy z serii OGO.
Na pokładzie znajdowało się 21 instrumentów naukowych poświęconych: fizyce cząstek, polu magnetycznemu, pyłowi międzyplanetarnemu, bardzo krótkim falom elektromagnetycznym, obserwacjom wzbudzonego wodoru (Lyman-α), przeciwświeceniu (Gegenschein), badaniom atmosfery i radioastronomii.
2010/05[edytuj | edytuj kod]
Brak
2010/04[edytuj | edytuj kod]
OGO-1 – amerykański satelita naukowy do badań geofizycznych; pierwszy z serii OGO.
Na pokładzie znajdowało się 21 instrumentów naukowych poświęconych: fizyce cząstek, polu magnetycznemu, pyłowi międzyplanetarnemu, bardzo krótkim falom elektromagnetycznym, obserwacjom wzbudzonego wodoru (Lyman-α), przeciwświeceniu (Gegenschein), badaniom atmosfery i radioastronomii.
2010/02-03[edytuj | edytuj kod]
Brak
2010/01[edytuj | edytuj kod]
Interstellar Boundary Explorer (IBEX) – satelita naukowy amerykańskiej agencji kosmicznej NASA mający wykonać pierwszą mapę obszarów leżących na granicy Układu Słonecznego i przestrzeni międzygwiezdnej. Stanowi część programu Small Explorer. Na orbitę trafił 19 października 2008 roku.
2009/12[edytuj | edytuj kod]
Geosat - amerykański wojskowy satelita geofizyczny. Jeden z pierwszych satelitów do pomiaru wysokości powierzchni wód oceanicznych i pola grawitacyjnego Ziemi. Pierwszy prowadzący takie obserwacje w sposób długoterminowy. Dane naukowe zebrane podczas jego misji uważane są za kluczowe w rozwoju oceanografii i geodezji satelitarnej.
2009/11[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Pod pojęciem ciężkich rakiet nośnych rozumie się rakiety o udźwigu na niską orbitę okołoziemską (LEO) wynoszącym przynajmniej 20 000 kg. W dołączonej tabeli podano następujące informacje: Nazwa – Kraj – Producent – Udźwig na LEO (kg) – Udźwig na GTO (kg) – Koszt (mln USD) – Koszt (USD/kg) (LEO) – Koszt (USD/kg) (GTO) – Starty udane/wszystkie – Okres eksploatacji.
2009/10[edytuj | edytuj kod]
Apsyda - jeden z dwóch skrajnych punktów orbity eliptycznej. Apsydami są perycentrum i apocentrum. Apsydy ważnych ciał niebieskich, w szczególności Układu Słonecznego, mają własne nazwy. Pochodzą one od greckiej, względnie łacińskiej, nazwy ciała niebieskiego.
2009/07-09[edytuj | edytuj kod]
Brak
2009/06[edytuj | edytuj kod]
Mars Odyssey 2001 Orbiter - to sonda kosmiczna NASA wysłana 7 kwietnia 2001 w kierunku Marsa. Pojazd wszedł na orbitę wokół planety 24 października 2001 roku. Głównym celem misji Odyssey jest poszukiwanie śladów wody i lodu wodnego na i pod powierzchnią Marsa oraz badanie aktywności wulkanicznej. Obecnie, po wydłużeniu misji, statek kontynuuje badania naukowe oraz służy jako przekaźnik utrzymując łączność między Ziemią a pojazdami misji MER Spirit i Opportunity.
2009/05[edytuj | edytuj kod]
Asysta grawitacyjna – w astrodynamice pojęcie określające zmianę prędkości i kierunku lotu kosmicznego przy użyciu pola grawitacyjnego planety lub innego dużego ciała niebieskiego. Jest to obecnie powszechnie używana metoda uzyskiwania prędkości pozwalających osiągnąć zewnętrzne planety Układu Słonecznego. Została opracowana w 1959 roku w moskiewskim Instytucie Matematyki im. Stiekłowa.
2009/04[edytuj | edytuj kod]
.JPG)
Ary Sternfeld (ur. 14 maja 1905 w Sieradzu - zm. 5 lipca 1980 w Moskwie) - jeden z pionierów kosmonautyki polskiego pochodzenia. Prowadził obliczenia wykorzystane później przy wprowadzaniu na orbitę Sputnika 1. Popularyzator astronautyki.
2009/03[edytuj | edytuj kod]
Planck – misja satelity Europejskiej Agencji Kosmicznej, przeznaczonego do wykonania pomiarów anizotropii kosmicznego mikrofalowego promieniowania tła z wysoką zdolnością rozdzielczą. Satelita zostanie wyniesiony, wspólnie z obserwatorium Herschela, przez rakietę nośną Ariane 5 ECA na orbitę wokół punktu L2 układu Ziemia - Słońce, znajdującego się w odległości około 1,5 mln km od Ziemi.
2009/02[edytuj | edytuj kod]
Ranger 6 – amerykańska bezzałogowa sonda kosmiczna wysłana w ramach programu Ranger. Misja zakończyła się niepowodzeniem.
Ranger 6 miał wejść na trajektorię zderzeniową z Księżycem i przekazać zdjęcia wykonane podczas zbliżania się do Srebrnego Globu, aż do uderzenia w jego powierzchnię. Statek przenosił 6 kamer telewizyjnych typu Vidicon, dwie szeroko i 4 wąskokątne. Z powodu usterki, system nie przekazał żadnych obrazów.
2009/01[edytuj | edytuj kod]
Qian Xuesen (ur. 11 grudnia 1911 w Hangzhou) - chiński inżynier i naukowiec w dziedzinie aeronautyki i astronautyki, twórca chińskiego programu kosmicznego. Uczeń Theodora Karmana. Przesłuchiwał Wernhera von Brauna jako jeńca. Założyciel Jet Propulsion Laboratory. Twórca koncepcji wahadłowców kosmicznych.
2008/12[edytuj | edytuj kod]
Voyager 1 (pl. Podróżnik 1) - bezzałogowa sonda kosmiczna NASA, wystrzelona 5 września 1977 roku, obecnie jest najdalszym i ciągle działającym obiektem wysłanym w przestrzeń kosmiczną przez człowieka. Od Ziemi dzieli ją odległość już ponad 100 j.a. Sygnał wysłany przez sondę w kierunku anten Deep Space Network potrzebuje około 14 godzin na przebycie tej drogi. Pierwotnym celem misji Voyagera 1 było zbadanie Jowisza i Saturna. Aktualnie główny cel stanowi badanie heliopauzy oraz właściwości fizycznych przestrzeni międzygwiezdnej.
2008/11[edytuj | edytuj kod]
Voyager 1 (pl. Podróżnik 1) - bezzałogowa sonda kosmiczna NASA, wystrzelona 5 września 1977 roku, obecnie jest najdalszym i ciągle działającym obiektem wysłanym w przestrzeń kosmiczną przez człowieka. Od Ziemi dzieli ją odległość już ponad 100 j.a. Pierwotnym celem misji Voyagera 1 było zbadanie Jowisza i Saturna. Aktualnie główny cel stanowi badanie heliopauzy oraz właściwości fizycznych przestrzeni międzygwiezdnej.
2008/10[edytuj | edytuj kod]
MESSENGER – sonda kosmiczna amerykańskiej agencji kosmicznej NASA, wystrzelona 3 października 2004 roku, której celem jest badanie planety Merkury (pierwsza misja poświęcona tej planecie od czasu Marinera 10, tj. od 33 lat).
Sonda została zaprojektowana by badać charakterystykę i środowisko Merkurego z orbity wokółplanetarnej. Zadaniem sondy jest rozpoznanie chemicznych właściwości powierzchni planety, geologicznej historii, natury pola magnetycznego, wielkości i stanu jądra oraz natury egzosfery i magnetosfery.
2008/08-09[edytuj | edytuj kod]
Brak
2008/07[edytuj | edytuj kod]
Alouette 1 (fr. skowronek) – pierwszy kanadyjski sztuczny satelita; przeznaczony do badania jonosfery. Dzięki niemu Kanada stała się trzecim państwem, które udanie umieściło swojego satelitę na orbicie (5 lat po radzieckim satelicie Sputnik 1 i 4 lata po amerykańskim Explorer 1).
Statek pozostaje na orbicie, której żywotność szacuje się na 2 000 lat – niektórzy specjaliści nie wykluczają, że statek mógłby zadziałać, gdyby wysłano komendę włączającą.
2008/06[edytuj | edytuj kod]
Phoenix - bezzałogowy lądownik, będący częścią programu NASA Mars Scout Program. Wysłany z Ziemi 4 sierpnia 2007, dotarł na Marsa 26 maja 2008 (wylądował w okolicach okołobiegunowych, w rejonie Vastitas Borealis, na półkuli północnej). Jego celem są obszary, które podejrzewa się o istnienie dużych ilości lodu wodnego tuż pod powierzchnią gruntu.
2008/05[edytuj | edytuj kod]
National Aeronautics and Space Administration, NASA (ang. Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej) - agencja rządu Stanów Zjednoczonych, odpowiedzialna za narodowy program lotów kosmicznych, ustanowiona 29 lipca 1958 r.
Oprócz programu lotów kosmicznych, agencja jest również odpowiedzialna za długofalowy (zarówno cywilny, jak i wojskowy) program badań przestrzeni kosmicznej.
2008/04[edytuj | edytuj kod]
Program Orion to amerykański program budowy rakiet nośnych o napędzie nuklearnym, oparty o koncepcję jądrowego napędu pulsacyjnego, opracowanego w 1955 roku przez współtwórców bomby wodorowej, Stanisława Ulama i Corneliusa Everetta.
2008/03[edytuj | edytuj kod]
Program lotów wahadłowców amerykańskich, oficjalnie nazywany Space Transportation System (STS) - System Transportu Kosmicznego, to realizowany obecnie przez NASA program załogowych lotów kosmicznych odbywanych za pomocą wahadłowców kosmicznych.
Początki programu wahadłowca kosmicznego sięgają końca lat 60. i początku lat 70. XX wieku, a ostatecznie zakończony ma być w roku 2010 misją STS-132.
2008/02[edytuj | edytuj kod]
MESSENGER – sonda kosmiczna amerykańskiej agencji kosmicznej NASA, wystrzelona 3 października 2004 roku, której celem jest badanie planety Merkury (pierwsza misja poświęcona tej planecie od czasu Marinera 10, tj. od 33 lat).
Sonda została zaprojektowana by badać charakterystykę i środowisko Merkurego z orbity wokółplanetarnej. Zadaniem sondy jest rozpoznanie chemicznych właściwości powierzchni planety, geologicznej historii, natury pola magnetycznego, wielkości i stanu jądra oraz natury egzosfery i magnetosfery.
2008/01[edytuj | edytuj kod]
Turystyka kosmiczna - to ostatnio zaobserwowany fenomen indywidualnego podróżowania w przestrzeń kosmiczną dla przyjemności.
Od roku 2007 turystyka kosmiczna osiągalna jest w sferze finansowej wyłącznie dla bogatych osób oraz instytucji. Transport realizowany jest dzięki rosyjskiemu programowi podboju kosmosu. Popularność turystyki kosmicznej jest na tyle duża, że nawet biorąc pod uwagę ceny biletów na poziomie 20 milionów dolarów amerykańskich, rosyjska agencja kosmiczna ma wystarczającą ilość rezerwacji do roku 2009.
2007/12[edytuj | edytuj kod]
Nozomi (po jap. nadzieja) — japońska niedoszła sonda i sztuczny satelita Marsa. Jedyny japoński statek jaki dotarł do innej planety. Misja nie powiodła się z powodu spalenia przez sondę zbyt dużej ilości paliwa podczas manewrów korygujących lot, które zostały wymuszone awarią jednego z zaworów silnika sondy. Nozomi ucierpiała też na skutek silnego rozbłysku na Słońcu. Planowo miała działać na orbicie przynajmniej jeden marsjański rok.
2007/11[edytuj | edytuj kod]
Wallops Flight Facility - ośrodek badawczo-rozwojowy, kosmodrom i główny poligon rakietowy amerykańskiej agencji kosmicznej NASA, formalnie podlegający Goddard Space Flight Center. Zbudowany przez NACA, czyli przed powstaniem NASA, w celu przeprowadzania badań aeronautycznych za pomocą pojazdów z napędem rakietowym. Pierwszą rakietę wystrzelono z ośrodka 4 lipca 1945, w Dzień Niepodległości Stanów Zjednoczonych. Do roku 2000, wystrzelono ich ponad 14 000.
2007/10[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – pierwsza stacja kosmiczna wybudowana z założenia przy współudziale wielu krajów. Składa się obecnie z 6 głównych modułów (docelowo ma ich liczyć 16) i umożliwia jednoczesne przebywanie trzech członków stałej załogi (od roku 2008 na stacji stale ma przebywać 6 osób). Pierwsze moduły stacji zostały wyniesione na orbitę i połączone ze sobą w 1998 roku. Pierwsza stała załoga zamieszkała na niej w roku 2000.
2007/09[edytuj | edytuj kod]
Winda kosmiczna – proponowana konstrukcja, służąca do wynoszenia obiektów z powierzchni ciała niebieskiego w przestrzeń kosmiczną. Istnieje kilka koncepcji działania takiej windy. Najpopularniejsza zakłada opuszczenie z satelity na orbicie geostacjonarnej liny lub wstęgi, aż do powierzchni Ziemi. Odpowiednio zaprojektowane pojazdy mogłyby wspinać się po tej linie do poziomu orbity i wyżej. Koszt takiej wspinaczki byłby wielokrotnie niższy niż przy użyciu rakiet. Budowa wymagałaby jednak liny, która nie zerwałaby się pod własnym ciężarem na długości 36 tysięcy kilometrów.
2007/08[edytuj | edytuj kod]
Shenzhou - chiński pojazd kosmiczny, zbliżony konstrukcyjnie do statków Sojuz. Składa się z trzech części: kabiny, przedziału silnikowego i przedziału orbitalnego. Na pokład może wejść trzech taikonautów. Pojazd jest wynoszony na orbitę przy użyciu rakiet Chang Zheng 2F. 15 października 2003 Yang Liwei odbył, na pokładzie Shenzhou 5 pierwszy, chiński załogowy lot kosmiczny.
2007/07[edytuj | edytuj kod]
Elektrownia orbitalna – proponowany sztuczny satelita umieszczony na wysokiej orbicie, działający jak elektrownia słoneczna i przesyłający energię na Ziemię za pomocą mikrofal do specjalnej anteny odbiorczej. Zaletą w stosunku do tradycyjnych elektrowni słonecznych byłoby nieprzerwane wystawienie jego ogniw na światło Słońca, nie zmieniające się w zależności od pogody, pory dnia ani pory roku.
2007/06[edytuj | edytuj kod]
Mercury-Atlas 6 (MA-6) – pierwszy w historii amerykański orbitalny lot kosmiczny przeprowadzony 20 lutego 1962 w ramach Programu Mercury. Astronauta John Glenn okrążył trzykrotnie kulę ziemską w statku Mercury po czym bezpiecznie powrócił na Ziemię.
2007/05[edytuj | edytuj kod]
Scaled Composites Model 316 SpaceShipOne - to pierwszy prywatny załogowy statek kosmiczny. Został wyprodukowany przez korporację Scaled Composites. Jego budowa była sfinansowana całkowicie z prywatnych źródeł. Właściciel firmy Burt Rutan postanowił wykonać ten statek w odpowiedzi na konkurs ANSARI X PRIZE. SpaceShipOne odbył 29 września oraz 4 października dwa loty zgodnie z wymogami konkursu i w ten sposób zdobył Nagrodę X Prize.
2007/04[edytuj | edytuj kod]
Sojuz - nazwa serii radzieckich i rosyjskich wielomiejscowych pojazdów kosmicznych przeznaczonych do długotrwałych lotów po orbicie okołoziemskiej oraz do manewrowania i łączenia się z innymi obiektami w przestrzeni kosmicznej. Mogą one zabrać na swój pokład załogi liczące maksymalnie do trzech osób. Od 1967 Sojuzy są najbardziej pewnym środkiem transportu zapewniającym bezpieczny transport kosmonautów na orbitę.
2007/03[edytuj | edytuj kod]
Eksploracja kosmosu – fizyczna eksploracja przestrzeni kosmicznej, zarówno przez bezzałogowe próbniki, jak i załogowe pojazdy kosmiczne. Rozwój dużych silników rakietowych na paliwo płynne na początku XX wieku pozwolił na praktyczne spojrzenie na eksplorację kosmosu. Był to przełom, zwłaszcza w porównaniu do obserwacji kosmosu z powierzchni Ziemi, zwanej astronomią, która była dokonywana od tysiącleci.
2007/02[edytuj | edytuj kod]
Katastrofa promu Challenger — tragiczny start amerykańskiego promu kosmicznego Challenger, który miał miejsce 28 stycznia 1986. W katastrofie zginęło wszystkich siedmioro członków załogi. Przyczyną katastrofy było uszkodzenie pierścienia uszczelniającego w prawym silniku wspomagającym (ang. Solid Rocket Booster - SRB). Z materiałów śledztwa wynika, że powodem uszkodzenia pierścienia w silniku SRB mogła być niska temperatura panująca na wyrzutni w nocy i rano w dniu startu.
2007/01[edytuj | edytuj kod]
Brak
2006/12[edytuj | edytuj kod]
Wernher von Braun (Wernher Magnus Maximilian Freiherr von Braun; ur. 23 marca 1912, zm. 16 czerwca 1977) — niemiecki uczony, jeden z czołowych konstruktorów rakiet i pionierów podboju kosmosu. Podczas II wojny światowej nazista, współtwórca pocisków balistycznych V-2.
2006/11[edytuj | edytuj kod]
Program Mercury (ang. Project Mercury) - był pierwszym amerykańskim programem załogowych lotów kosmicznych, mającym na celu wyniesienie astronautów na orbitę okołoziemską. Program, realizowany początkowo przez NACA a następnie przez nowopowstałą NASA, trwał od 1959 do 1963 roku.
Nazwa programu pochodzi od imienia rzymskiego boga Merkurego.