Kryzys migracyjny na granicy Białorusi z Unią Europejską: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 12:59, 19 lis 2021

Kryzys migracyjny na granicy Białorusi z Unią Europejską – wydarzenia będące elementem kryzysu migracyjnego w Europie spowodowane zorganizowanym przerzutem imigrantów i uchodźców^[1]^[2] (w większości młodych mężczyzn^[3]^[4]) do Unii Europejskiej m.in. z Iraku, Afganistanu i z innych krajów Bliskiego Wschodu oraz Afryki przez granicę białorusko-litewską oraz białorusko-polską i białorusko-łotewską.

Na początku lata 2021 roku prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka zagroził niepowstrzymywaniem przybywających do Unii Europejskiej handlarzy narkotykami, handlarzy ludźmi^[5], a także uzbrojonych imigrantów^[6]^[7]. Kryzys rozpoczął się, gdy władze białoruskie uruchomiły kanały przerzutu migrantów z kraju przez granicę z UE na terytorium Litwy, Polski i w Łotwie. Prezydent Alaksandr Łukaszenka przyznał, że wspieranie transgranicznego przerzutu nielegalnych imigrantów jest odpowiedzią na unijne sankcje wobec Białorusi. W związku z kryzysem rządy Polski i Łotwy podjęły decyzje o wprowadzeniu stanów wyjątkowych na terenach przygranicznych z Białorusią, rząd Litwy wprowadził natomiast stan wyjątkowy na terytorium całego kraju.

Tło wydarzeń

Zobacz też: Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku, Protesty na Białorusi (od 2020) i Lot Ryanair 4978.

Alaksandr Łukaszenka pełni funkcję prezydenta Białorusi od 1994 roku i de facto jest dyktatorem tego państwa^[8]. Białoruski reżim był oskarżony o masowe fałszerstwa wyborcze podczas wyborów prezydenckich w 2020 roku przez społeczność międzynarodową i białoruską opozycję^[9]^[10]. Pomimo zwycięstwa w sfałszowanych wyborach, Stany Zjednoczone, Unia Europejska, Wielka Brytania i ich sojusznicy, nie uznały Łukaszenki za prezydenta^[11]. Ogłoszone wyniki wyborów wywołały także masowe protesty na Białorusi^[10]. Po wyborach prezydenckich, ich de facto zwyciężczyni^[12] i liderka opozycji, Swiatłana Cichanouska, uciekła na Litwę^[13].

23 maja 2021 samolot linii lotniczych Ryanair lecący do Wilna został zmuszony do lądowania w Mińsku z powodu fałszywej informacji o znajdującej się na jego pokładzie bombie^[14]. W rzeczywistości samolot był zmuszony do lądowania, ponieważ na jego pokładzie znajdował się Raman Pratasiewicz, aktywista opozycyjny^[15]. Po wylądowaniu Pratasiewicz został wraz z partnerką aresztowany^[15]. W związku z tymi wydarzeniami Unia Europejska nałożyła na Białoruś sankcje gospodarcze^[16], z powodu których, jak przyznał Alaksandr Łukaszenka, białoruskie władze rozpoczęły przerzucanie nielegalnych imigrantów na terytorium Unii Europejskiej^[17].

Litwa

Czerwiec

Na Litwie kryzys migracyjny spowodowany działaniami białoruskiego reżimu rozpoczął się w czerwcu 2021 roku, wcześniej niż w Polsce, czy na Łotwie^[18]. W czerwcu wśród migrantów przeważały osoby pochodzące Bliskiego Wschodu – Iraku, Syrii, Iranu, Afganistanu^[19]. 23 czerwca imigranci^[20], przebywający w Centrum Rejestracji Cudzoziemców w Podbrodziu zachowywali się w sposób agresywny, a także próbowali opuścić ośrodek, wobec czego Funkcjonariusze VSAT użyli gazu łzawiącego. Według kierownika ośrodka sytuacja dość szybko wróciła do normy a mieszkańcy ośrodka do namiotów^[21]^[22]. W czerwcu 2021 roku litewscy strażnicy graniczni zatrzymali 474 osoby, które przekroczyły granicę białorusko-litewską^[23].

Lipiec

2 lipca rząd Litwy wprowadził stan nadzwyczajny w całym kraju w związku z nasileniem się nielegalnej migracji^[24]. W drugim tygodniu lipca rozpoczęto wznoszenie zasieków na granicy litewsko-białoruskiej i podjęto decyzję o budowie ogrodzenia granicznego^[25]. W trzecim tygodniu lipca w Dziewieniszkach zaczął powstawać obóz dla migrantów, którzy nielegalnie przekroczyli granicę^[25].

13 lipca Seimas uchwalił ustawę zezwalającą na odsyłanie osób nielegalnie przekraczających granicę białorusko-litewską z powrotem na terytorium Białorusi^[19]^[26]. Litewski rząd uzasadniał wprowadzenie takiej ustawy przeciwdziałaniem wojnie hybrydowej prowadzonej przez białoruskie władze^[26]. Zdaniem litewskich władz Łukaszenko wykorzystuje migrantów jako „broń hybrydową”^[27]. Organizacje chroniące prawa człowieka skrytykowały nowe prawo, ponieważ ich zdaniem narusza ono prawa człowieka^[28]^[29] i może sprawić, że osoby z zasadnymi wnioskami o azyl spotkają się z odmowami^[27]. Organizacje te stwierdziły, że nowe prawo pozwala przetrzymywać migrantów przez nieokreślony czas bez orzeczenia sądu, a także ogranicza dostęp organizacji pozarządowych do ośrodków w których są oni przetrzymywani^[28]. Według danych Litweskiego Czerwonego Krzyża spośród osób przybyłych wtedy na Litwę z Białorusi 400 to dzieci a 40% to osoby wymagające szczególnej ochrony: ofiary przemocy, kobiety, chorzy i niepełnosprawni^[19]^[30]^[29].

30 lipca na Litwę przybyło 60 funkcjonariuszy Frontexu w celu wsparcia służb granicznych^[31].

Od sierpnia do listopada

Na początku sierpnia litewskie MSW zapowiedziało, że każdy, kto przekroczył nielegalnie granice, a będzie chciał powrócić do kraju, z którego pochodzi, otrzyma bilet lotniczy i 300 euro^[32]. 17 sierpnia doszło do incydentu, podczas którego 12 żołnierzy białoruskich przekroczyło litewską granicę wypychając migrantów ze swojej strony granicy^[33]. Przekraczających zawrócili strażnicy litewscy^[33]. 15 września 2021 minister spraw zagranicznych, Gabrielius Landsbergis, zapowiedział, że nielegalni imigranci nie będą mogli złożyć wniosku o udzielenie ochrony prawnej^[34]. 11 października w Kibartach powstał obóz dla imigrantów^[35]. 5 listopada na Litwie zaczęto budować stalową zaporę na granicy z Białorusią^[36].

Od 10 listopada Litwa wprowadziła na granicy z Białorusią zaostrzony stan wyjątkowy. Jest to wynikiem faktu, iż białoruskie służby zwiększyły liczbę transportów z migrantami na granicę białorusko-litewską^[37]. 11 listopada Seimas przyjął uchwałę, wyrażającą poparcie dla Polski w obronie jej granic i uznającą działania Białorusi za prowokacyjne i eskalujące sytuację w regionie^[38]. W listopadzie większość nielegalnych imigrantów stanowili młodzi mężczyźni^[39].

Łotwa

W sierpniu władze Łotwy zaprezentowały nagrania, na których widać jak umundurowani funkcjonariusze służb białoruskich przeprowadzają migrantów przez granicę łotewsko-białoruską^[40].

Łotewskie MSZ nazwało kryzys wojną hybrydową, która w połączeniu z rosyjsko-białoruskimi ćwiczeniami „Zapad-2021” może doprowadzić do zwiększenia ilości incydentów lub prowokacji. Ponadto łotewski rząd zapowiedział odwołanie się do art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego, który wzywa do konsultacji wewnątrz sojuszu, jeżeli któryś z członków uzna, że jego integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo są zagrożone^[41]. 18 października władze Łotwy zapowiedziały nałożenie sankcji na białoruskie linie lotnicze Belavia^[42].

12 listopada łotewski parlament zatwierdził budowę muru na granicy z Białorusią^[43].

Polska

Sierpień

W okresie 7–8 sierpnia Straż Graniczna zatrzymała 349 imigrantów, pochodzących z Iraku i Afganistanu, którzy nielegalnie przekroczyli granicę polsko-białoruską^[44]. 17 sierpnia Centrum Informacyjne Rządu podało, że od początku miesiąca 1935 osób próbowało przekroczyć granicę polsko-białoruską, z czego 1175 zostało zawróconych, a 760 skierowanych do ośrodków dla cudzoziemców. Wiceminister MSWiA Maciej Wąsik poinformował tego dnia, że od tygodnia działania Straży Granicznej wspiera 1000 żołnierzy^[45].

8 sierpnia po białoruskiej stronie granicy niedaleko wsi Usnarz Górny pojawiła się grupa ok. 60 osób uchodźców m.in. z Iraku i Afganistanu, z czego część z nich – głównie kobiety po kilku dniach wycofała się na terytorium Białorusi, pozostawiając na miejscu grupę 32 osób, której powrót uniemożliwiają funkcjonariusze białoruskiej straży granicznej^[46], a której wejście na terytorium Polski uniemożliwiają znajdujący się na miejscu funkcjonariusze polskiej Straży Granicznej^[47]. Przeciągająca się patowa sytuacja stała się przedmiotem ożywionej debaty politycznej^[48]^[49]^[50].

19 sierpnia polska Straż Graniczna zapowiedziała, że nie wpuści na teren Polski migrantów z Białorusi^[51]. 22 sierpnia Straż Graniczna poinformowała, że kolejne osoby powróciły w głąb Białorusi, a na miejscu pozostały 24 osoby, które odmawiają opuszczenia obozowiska^[52]. Tego samego dnia polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych zaoferowało białoruskiemu chargé d’affaires chęć udzielenia pomocy humanitarnej Białorusi i migrantom przebywającym na jej terytorium^[53]. 23 sierpnia minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak zapowiedział wzmocnienie ochrony granicy polsko-białoruskiej poprzez rozpoczęcie budowy płotu o wysokości 2,5 m^[54]. 24 sierpnia wysłany na Białoruś konwój z pomocą humanitarną został zatrzymany na przejściu granicznym w Bobrownikach; władze białoruskie nie wydały zgody na jego wjazd^[55]. Tego samego dnia premier Mateusz Morawiecki potwierdził plany uszczelnienia granicy polsko-białoruskiej, zapowiadając, że polski rząd nie dopuści do tego, „aby na terytorium Polski przedostawały się fale osób, które są do tego nieuprawnione”, a także oskarżając wprost władze białoruskie o eskalację konfliktu i prowadzenie działań o charakterze hybrydowym^[56]. 27 sierpnia Ministerstwo Spraw Zagranicznych ponowiło propozycję udzielenia migrantom pomocy rzeczowej, zwracając się do władz białoruskich o zgodę na wjazd konwoju humanitarnego oczekującego na granicy^[57].

26 sierpnia polscy funkcjonariusze policji zabezpieczyli miasteczko namiotowe migrantów za przejściem granicznym z Białorusią^[58]. Następnego dnia polska Straż Graniczna udostępniła film, na którym widać, jak funkcjonariusze białoruscy rozdają żywność migrantom, informując, że codziennie otrzymują oni posiłki i inną pomoc od białoruskich służb^[59]. Jednocześnie premier Mateusz Morawiecki potwierdził, że pomoc ze strony Polski dla migrantów jest gotowa, jednak Białoruś odmawia wpuszczenia konwoju z żywnością i innymi zasobami na terytorium swojego państwa^[60].

29 sierpnia funkcjonariusze polskiej policji i straży granicznej zatrzymali niedaleko Usnarza Górnego grupę osób (12 Polaków i 1 obywatela Holandii), która próbowała zniszczyć pod wsią Szymaki^[61] przygraniczne zasieki i umocnienia; jednym z zatrzymanych był Bartosz Kramek z Fundacji Otwarty Dialog. W opublikowanym manifeście pt. „Brońmy granicy przed Łukaszenką i Putinem, nie ich ofiarami”, podpisani z nazwiska uczestnicy akcji określili ją jako „pokojowy protest w duchu obywatelskiego nieposłuszeństwa” mający na celu zwrócenie uwagi na „legitymizowanie ksenofobii i rasizmu pod płaszczykiem dbałości o bezpieczeństwo narodowe”^[62]. Minister spraw wewnętrznych i administracji, Mariusz Kamiński, zapowiedział, że aresztowane osoby „poniosą wszelkie konsekwencje swoich działań”^[63]. Następnego dnia wszyscy sprawcy usłyszeli zarzuty zniszczenia mienia^[64]. 31 sierpnia cała grupa została wypuszczona na wolność po tym jak Sąd Rejonowy w Sokółce nie znalazł podstaw, by przystać na wniosek prokuratury o areszt tymczasowy dla aktywistów^[65]; tego samego dnia Rada Ministrów podjęła uchwałę o wprowadzeniu stanu wyjątkowego na wąskim pasie leżącym bezpośrednio przy granicy z Białorusią, obejmującym 115 miejscowości w woj. podlaskim i 68 miejscowości w woj. lubelskim^[66]. Dziennik Die Welt, poinformował że w sierpniu 2021 niemiecka policja odnotowała 500 nielegalnych wjazdów migrantów przybyłych z Białorusi przez granicę polsko-niemiecką^[67].

Pod koniec sierpnia 2021 roku, po przeprowadzeniu wizytacji granicy polsko-białoruskiej przez przedstawiciela Rzecznika Praw Obywatelskich stwierdził on w wystąpieniu, że polska Straż Graniczna naruszyła Konwencję genewską o statusie uchodźców, nie przyjmując ustnych oświadczeń od osób chcących ubiegać się o ochronę międzynarodową w Polsce^[68], a prawo do ubiegania się w Polsce o status uchodźcy jest prawem konstytucyjnym, gwarantowanym w art. 56 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej^[47]^[69] „i – jako takie – nie może być w swej istocie ograniczane, ani przepisami ustaw, ani tym bardziej działaniem lub zaniechaniem ze strony organów państwa”^[70]. Według RPO uchodźcy znaleźli się pod jurysdykcją polskiej Straży Granicznej, gdy pogranicznicy zaczęli wykonywać wobec nich czynności, niezależnie od tego czy uchodźcy znaleźli się na terytorium Polski^[70].

Wrzesień

Osobny artykuł: Operacja Silne Wsparcie.

2 września prezydent Andrzej Duda wydał decyzję o wprowadzeniu stanu wyjątkowego w przygranicznym pasie z Białorusią^[71]. 3 września rozpoczęła się operacja „Silne Wsparcie”, w ramach której żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej mają wspomagać władze samorządowe, lokalne społeczności i funkcjonariuszy Straży Granicznej^[72]. Następnego dnia odnotowano 84 próby nielegalnego przekroczenia przez migrantów granicy Polski z Białorusią^[73]. 6 września Sejm zdecydował o utrzymaniu stanu wyjątkowego^[74].

Osobny artykuł: Stan wyjątkowy w Polsce (2021).

8 września stan wyjątkowy w Polsce został zniesiony dla pielgrzymów^[75]. 19 września polska Straż Graniczna w pobliżu granicy z Białorusią znalazła ciała trzech migrantów^[76]^[77]. Tego samego dnia na Podlasiu, nieopodal granicy polsko-litewskiej (teren nie objęty stanem wyjątkowym) odnaleziono kolejną zmarłą z wychłodzenia osobę^[78]. 24 września pomimo przeprowadzonej reanimacji zmarł mężczyzna, który wraz z grupą innych imigrantów został zatrzymany przez straż graniczną przy białoruskiej granicy^[79]. W nocy, z 26 na 27 września, w pobliżu granicy polsko-białoruskiej zmarł szesnastoletni Irakijczyk^[80]. 30 września Sejm zdecydował o przedłużeniu stanu wyjątkowego w Polsce^[81]. Dziennik Die Welt poinformował, że we wrześniu 2021 niemiecka policja odnotowała 1900 nielegalnych wjazdów migrantów przybyłych z Białorusi przez granicę polsko-niemiecką^[67].

Październik

6 października władze Polski wystosowały do władz Białorusi notę w związku z kryzysem migracyjnym^[82].

12 października szef MON, Mariusz Błaszczak, zapowiedział zwiększenie liczby wojska na granicy z Białorusią^[83]^[84]. 14 października policjanci patrolujący ze śmigłowca obszar przygraniczny zauważyli zwłoki 24-letniego Syryjczyka, które leżały na polu blisko miejscowości Klimówka^[85]. 2 listopada Andrzej Duda podpisał ustawę o budowie zabezpieczenia granicy^[86]. 19 października niemiecka policja poinformowała, że od 1 października, 3104 osoby nielegalnie przekroczyły granicę polsko-niemiecką. Heiko Teggatz szef niemieckiego związku zawodowego policji federalnej poinformował, że od kilku miesięcy liczba zatrzymań szybko wzrasta^[87]. Dziennik Die Welt, powołując się na niemiecką policję, poinformował o 5285 nielegalnych wjazdach migrantów przybyłych z Białorusi przez granicę polsko-niemiecką w październiku 2021^[67]. 22 października pomoc migrantom zaoferował Caritas Polska^[88].

Listopad

4 listopada Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało, że dzień wcześniej białoruscy żołnierze zagrozili otwarciem ognia po tym, jak żołnierze polscy wykryli pilnowaną przez nich grupę migrantów przy ogrodzeniu biegnącym wzdłuż granicy^[89].

8 listopada służby białoruskie skierowały na granicę polsko-białoruską, koło przejścia w Kuźnicy, największą, jak do tej pory, grupę migrantów. Została ona skierowana do lasu, gdzie migranci założyli obozowisko. W związku z zaistniałą sytuacją rząd zwołał sztab kryzysowy^[90]. Od godziny 15:00 w stan gotowości zostali postawieni żołnierze dwóch batalionów lekkiej piechoty z 1 Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej z Białegostoku i Hajnówki^[91]. Tego samego dnia miała miejsce próba siłowego, nielegalnego przekroczenia granicy przez migrantów. Doszło do zniszczenia zabezpieczeń wzniesionych na granicy i ataków na funkcjonariuszy Straży Granicznej, Policji oraz żołnierzy. Wobec osób forsujących zasieki został użyty gaz łzawiący^[92]. Migranci byli wyposażeni w narzędzia mające ułatwić im zniszczenie zasieków na granicy polsko-białoruskiej^[93]. W trakcie zajść na granicy, w rejonie Kuźnicy było 12 000 żołnierzy, 8000 funkcjonariuszy Straży Granicznej, 1000 policjantów. Na granicę skierowano także antyterrorystów^[93]. Rzecznik ministra-koordynatora służb specjalnych Stanisław Żaryn podał, iż szacowana liczba migrantów sprowadzonych w rejon granicy wynosi około 4000 osób^[94].

W nocy z 9 na 10 listopada dwie duże grupy migrantów próbowały przekroczyć granicę polsko-białoruską^[95].

W nocy z 10 na 11 listopada miała miejsce kolejna próba siłowego przekroczenia granicy przez migrantów w liczbie 150 osób. Po dotarciu na miejsce dodatkowych oddziałów funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej Białorusini wycofali grupę do lasu^[96]. Wieczorem 11 listopada białoruskie służby próbowały siłą zmusić grupę 35 osób, głównie kobiet i dzieci, do przekroczenia granicy. Interwencja Straży Granicznej, Policji i wojska udaremniła działania Białorusinów^[97].

12 listopada doniesiono o pierwszym pobiciu trzech migrantów na terytorium RP. Do zdarzenia miało dojść 11 listopada w lesie w okolicy Hajnówki^[98]. Straż Graniczna doniosła, że w nocy 12 listopada białoruskie służby użyły lasera w celu oślepienia polskich funkcjonariuszy i żołnierzy. Podobne działania podejmowali rosyjscy separatyści w walkach z siłami ukraińskimi w Donbasie^[99].

W nocy z 12 na 13 listopada grupa białoruskich żołnierzy podjęła próbę zniszczenia tymczasowej zapory na granicy w okolicach Wólki Terechowskiej koło Czeremchy. Wobec funkcjonariuszy Straży Granicznej używano kolejny raz wiązki laserowej oraz świateł stroboskopowych. Dodatkowo grupa około 100 migrantów próbowała przekroczyć nielegalnie granicę. Jak podała Straż Graniczna, zostali oni wyposażeni przez Białorusinów w gaz łzawiący, którego używali przeciwko Polakom. Podlaska Policja podała, że około godziny 01:00, koło Wólki Terechowskiej, znaleziono ciało młodego Syryjczyka. To już dziewiąta martwa osoba znaleziona przez polskie służby^[100].

13 listopada doszło do siłowego przekroczenia granicy przez migrantów w okolicach Kolonii Klukowiczach. Polscy policjanci zostali zaatakowani kamieniami. Jeden został ranny. Do innej próby forsowania granicy doszło koło Starzyny, gdzie grupa 50 migrantów przeszła granicę. Grupie funkcjonariuszy Policji udało się złapać 22 migrantów^[101].

Według doniesień Al-Jazeery z obozu migrantów, białoruskie służby zmuszają ich do siłowego przekraczania granicy pod groźbą pobicia lub siłowego spychania na płot^[102].

14 listopada niezależne białoruskie portale Radio Swaboda i Zerkalo.io poinformowały, że kolejna kolumna migrantów przemieszczała się w stronę granicy z Polską. Migranci szli szosą w kierunku przejścia granicznego Bruzgi-Kuźnica Białostocka^[103]. Stanisław Żaryn poinformował, że białoruskie służby informują migrantów o tym, iż 15 listopada, po polskiej stronie granicy, mają zjawić się autobusy, które zabiorą migrantów do Niemiec. Żaryn poinformował jednocześnie o zwiększającej się liczbie funkcjonariuszy białoruskich służb na granicy, pojawieniu się osób przeprowadzających instruktaże oraz transportach kłód drewna^[104]. Tego samego dnia premier Mateusz Morawiecki oświadczył, że wraz z premierami Litwy i Łotwy rozważają skorzystanie z Art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego w związku z eskalacją napięcia na odcinkach granicy Białorusi z Litwą, Polską i Łotwą^[105].

W poniedziałek, 15 listopada, służby białoruskie przekierowały obozowisko migrantów na zamknięte przejście graniczne Bruzgi-Kuźnica Białostocka. Na przejściu pojawiły się białoruskie media. Według doniesień towarzyszący białoruscy funkcjonariusze nie reagowali na poczynania migrantów na przejściu granicznym. Wieczorem polskie służby wzmocniły zabezpieczenia i zapory po polskiej stronie^[106]^[107]^[108]. W nocy 15 listopada doszło do kolejnego incydentu na granicy. Białoruscy funkcjonariusze wpychali grupę migrantów na prowizoryczne ogrodzenie z drutu kolczastego. Użyto gazu łzawiącego i doszło do słownych utarczek^[109]. Tej samej nocy w okolicach Starzyny kilkusetosobowa grupa migrantów próbowała siłowo przekroczyć granicę. Przeciwko interweniującym policjantom, żołnierzom i funkcjonariuszom Straży Granicznej użyto kamieni. Grupa była wyposażona w prowizoryczne drabiny do forsowania zasieków^[110]. Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało film, w którym widać jak białoruscy żołnierze niszczyli ogrodzenie na granicy, aby ułatwić przejście migrantów w tym miejscu^[111]^[112].

16 listopada migranci próbowali dostać się na terytorium Polski^[113]. Polskie służby graniczne przekazały informację, że zostały zaatakowane kamieniami przez migrantów w pobliżu przejścia granicznego w Kuźnicy na co odpowiedziały przy pomocy armatek wodnych i gazu łzawiącego^[113]^[114]. Polski minister obrony narodowej powiedział, że migranci i białoruscy funkcjonariusze próbowali zniszczyć ogrodzenie na granicy^[113]^[114]. Według doniesień polskiej policji białoruskie służby nie interweniowały podczas tych wydarzeń, polska policja oskarżyła także białoruskich funkcjonariuszy o dostarczanie migrantom granatów hukowych^[112]^[113]. Strona polska wysunęła podejrzenia, iż w trakcie zamieszek, między migrantami, znajdowali się przebrani w cywilne ubrania białoruscy funkcjonariusze^[115]. Doniesienia o udziale białoruskich funkcjonariuszy w zamieszkach miał potwierdzić także rzecznik Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku. Podał, że według obserwacji funkcjonariuszy z granicy, migranci nie noszą kominiarek, anie nie maskują twarzy w inny sposób. Według rzecznika działania atakujących wyglądały na wcześniej przygotowane i koordynowane^[116]. W wyniku starć na granicy zostało rannych 7 policjantów, jedna funkcjonariuszka Straży Granicznej oraz jeden żołnierz^[115]^[117]. Po południu polskie służby poinformowały o kolejnych czterech rannych funkcjonariuszach^[116]. Stanisław Żaryn podał, iż według doniesień polskich służb z przejścia, przed atakiem na miejscu pojawiły się białoruskie media państwowe^[118]. Według relacji rzeczniczki prasowej Straży Granicznej, 16 listopada w godzinach wieczornych miały miejsce jeszcze dwie próby nielegalnego, siłowego przekroczenia granicy. Jedna odbyła się ok. 18:00 w okolicach Czeremszy. Białorusini mieli w jej trakcie oślepiać Polaków laserami i używali oślepiających świateł, a migranci (grupa ok. 50 osób) rzucali kamieniami. Druga próba miała miejsce w rejonie Dubicz Cerkiewnych (grupa ok. 100 osób) ok. 23:00, gdzie migranci również rzucali kamieniami w polskich funkcjonariuszy^[119].

Rankiem 17 listopada wiceminister MSWiA Maciej Wąsik poinformował, że Białorusini przysłali w okolice przejścia w Bruzgach autobusy, a migranci zaczęli przemieszczać się w niewiadomym kierunku^[120]. Tego samego dnia poinformowano, że od 16 listopada Białoruś ograniczyła dostawy ropy do Polski na trzy dni. Według informacji podanych przez rosyjski Transnieft wynika to z nieplanowanych prac konserwacyjnych^[121].

Reakcje międzynarodowe

Unia Europejska:

Rada Europejska: Przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel oskarżył władze białoruskie o wykorzystywanie nielegalnej migracji do wywierania wpływu na Unię Europejską oraz Litwę^[24]. 22 października 2021 Rada Europejska przyjęła konkluzje dotyczące sytuacji na granicy Unii Europejskiej z Białorusią^[122]

Komisja Europejska: Rzecznik Komisji Europejskiej Christian Wigand oświadczył, że KE nie może zaakceptować „jakichkolwiek prób podżegania lub przyzwolenia na nielegalną migrację do Unii Europejskiej przez państwa trzecie”^[123]. Według Ylvy Johansson, komisarz UE ds. wewnętrznych i migracji sytuacja na granicy Unii Europejskiej z Białorusią to „część agresji Łukaszenki wobec Polski, Litwy i Łotwy, której celem jest destabilizacja UE”^[124]. 3 września szef dyplomacji UE Josep Borrell wyraził solidarność z Litwą, Łotwą i Polską w związku z kryzysem^[125]. 11 listopada rzeczniczka Komisji Europejskiej potwierdziła, że na wniosek polskich władz specjaliści z Europejskiego Centrum ds. Przemytu Migrantów wesprą Polskę na granicy^[126]. 15 listopada zaakceptowano propozycję KE, aby w budżecie na przyszły rok przeznaczyć 25 milionów euro na ochronię granicy z Białorusią. Zaznaczono, że fundusze te nie mogą być przeznaczone na budowę ogrodzeń. Mogą one posłużyć na zakup sprzętu i systemów optoelektronicznych, kamer czy BSP^[127].

Parlament Europejski: 7 października 2021 Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której wyraził solidarność z Litwą, Polską i Łotwą w związku z sytuacją na granicy Unii Europejskiej z Białorusią^[128]^[129]. 21 października w Parlamencie Europejskim odbyła się debata na temat zawracania migrantów na granicy z Białorusią^[130]. 10 listopada po raz kolejny odbyła się debata w PE na temat sytuacji na granicy UE z Białorusią^[131].

Frontex: W drugim tygodniu lipca rozpoczęto wznoszenie zasieków na granicy litewsko-białoruskiej i podjęto decyzję o budowie ogrodzenia granicznego, przysłano też na ten odcinek granicy dodatkowych funkcjonariuszy Fronteksu^[132]^[133]. 2 września minister spraw wewnętrznych i administracji Mariusz Kamiński uznał skorzystanie z pomocy Fronteksu za bezcelowe^[134]. 22 września Komisja Europejska pod wpływem ujawnionych informacji o przypadkach zgonów wśród migrantów^[135] wezwała Polskę do skorzystania z pomocy Fronteksu^[136].

Rada Europy: Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał 25 sierpnia 2021 środki tymczasowe i nakazał Polsce oraz Łotwie zapewnić osobom koczującym na granicy z Białorusią wodę, żywność, opiekę medyczną i, jeśli to możliwe, tymczasowe schronienie^[137]. Trybunał zaznaczył jednak, że nie oznacza to nakazu wpuszczenia tych osób na terytoria Polski i Łotwy^[137]. 1 października 2021 Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy poprzez rezolucję zaapelowało do Białorusi o „zaprzestanie instrumentalnego traktowania migrantów” i wezwało Europę do pomocy Litwie, Łotwie i Polsce^[138]. Komisarz Rady Europy ds. praw człowieka Dunja Mijatović wydała oświadczenie, w którym stanowczo potępiła skłanianie ludzi do przekraczania granicy przez Białoruś. Odnosząc się do sytuacji na granicy polsko-białoruskiej zaznaczyła jednak, że „Polska nie może pozwolić, by ofiarą padli niewinni i bezbronni ludzie”^[139]^[140].

NATO: 8 listopada 2021 NATO w wydanym oświadczeniu uznało, że „wykorzystywanie migrantów przez reżim Łukaszenki jako taktyki hybrydowej jest niedopuszczalne” i wezwało Białoruś do poszanowania prawa międzynarodowego^[141]. 10 listopada NATO wyraziło solidarność z państwami graniczącymi z Białorusią^[142].

Organizacja Narodów Zjednoczonych:

UNHCR: przedstawicielka biura wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców w Polsce Christine Goyer wystosowała apel do polskich władz o zakończenie impasu na granicy polsko-białoruskiej, a także o „zapewnienie ludziom, którzy utknęli na polsko-białoruskiej granicy w pobliżu Usnarza Górnego, dostępu do terytorium Polski, natychmiastowej opieki medycznej, pomocy prawnej oraz wsparcia psychologicznego i socjalnego”, zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz prawa krajowego i międzynarodowego^[143].

- 20 września 2021 odbyło się Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych poświęcone m.in. kryzysowi migracyjnemu na granicy Unii Europejskiej z Białorusią^[144]. 8 października odbyło się spotkanie Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie kryzysu migracyjnego na granicy Białorusi^[145]. 25 października na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych przedstawiciele 45 państw potępiło działania Mińska^[146].
- 11 listopada Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję potępiającą działania reżimu Łukaszenki i wyrażającą solidarność z Polską i Litwą. Jedynym państwem oponującym rezolucję była Rosja^[147].
Białoruś: Prezydent Białorusi poinformował o braku chęci współpracy z krajami Unii Europejskiej w zakresie powstrzymywania nielegalnej migracji^[24]. Podczas spotkania państw należących do WNP prezydent Alaksandr Łukaszenka oskarżył polskie władze o wywołanie kryzysu przez wyłapywanie migrantów na terytorium Polski i przymusowe odsyłanie ich na terytorium Białorusi^[148]. 30 sierpnia 2021 władze Białorusi oskarżyły Litwę, Łotwę i Polskę działania mające na celu pozbycie się migrantów trafiających na Białoruś^[149]. 6 października Białoruś odmówiła przyjęcia pomocy humanitarnej zaproponowanej przez Polskę^[150]. 14 października Alaksandr Łukaszenka podpisał ustawę zawieszającą umowę o readmisji z Unią Europejską^[151]. 12 listopada przedstawiciele linii lotniczych Belavia poinformowali, że lecący z Turcji obywatele Iraku, Syrii i Jemenu nie będą wpuszczani na pokłady samolotów Belavii^[152].
Irak: 9 października irakijskie władze wstrzymały loty między Białorusią a Irakiem, a następnie nakazały zamknięcie konsulatów Białorusi w Iraku^[153]^[154]. 11 listopada Ambasada Iraku w Moskwie oświadczyła, że będzie organizować ewakuacje swoich obywateli, którzy chcą powrócić do Iraku z Białorusi^[155]. 15 listopada port lotniczy w Irbilu zawiesił wszystkie loty do Mińska^[156].
Niemcy: kanclerz Niemiec Angela Merkel skrytykowała działania białoruskiego rządu, uznając, że „prezydent Łukaszenka wykorzystuje uchodźców, na przykład z Iraku, w sposób hybrydowy do podważania bezpieczeństwa”^[157]. Minister spraw wewnętrznych Horst Seehofer do Unii Europejskiej o „podjęcie działań” w celu zatrzymania napływu migrantów z terytorium Białorusi na granicę z Unią Europejską^[158].
Rosja: 8 listopada Siergiej Ławrow wezwał UE do uregulowania kwestii migrantów i wzięcia za nich odpowiedzialności. Od 10 listopada Rosja zaczęła wysyłać nad Białoruś swoje Tu-22M3 i Tu-160^[159]. 12 listopada rozpoczęły się rosyjsko-białoruskie manewry wojsk powietrznodesantowych niedaleko granicy z Polską i Litwą. Celem ćwiczeń jest m.in. namierzanie obcych zwiadowców i formacji zbrojnych. Rosjanie twierdzili, że manewry były odpowiedzią na koncentrację polskich żołnierzy na granicy z Białorusią^[160]. 16 listopada MSZ Federacji Rosyjskiej skrytykowało polskie służby podczas ataku migrantów na przejście graniczne w Kuźnicy. Ministerstwo uznało, że działanie to było naruszeniem międzynarodowego prawa humanitarnego^[161].
Stany Zjednoczone: 8 listopada rzecznik Departamentu Stanu Stanów Zjednoczonych Ned Price wyraził zaniepokojenie eskalacją sytuacji przez Białoruś. Wezwał prezydenta Łukaszenkę do wstrzymania napływu migrantów do Europy przez terytorium Białorusi. Stwierdził tym samym, że białoruski reżim swoimi działaniami podważa pokój i bezpieczeństwo w Europie^[162]. Komisja Spraw Zagranicznych Senatu USA, odnosząc się do traktowania imigrantów przez białoruski reżim na swoim profilu na Twitterze napisała, że „zbrodnie i nieludzkie zachowanie reżimu Łukaszenki nie znają granic”^[163].
Syria 13 listopada syryjskie linie lotnicze Cham Wings Airlines wstrzymały loty do Białorusi^[164].
Turcja: 4 października 2021 ministrowie spraw zagranicznych Polski, Zbigniew Rau i Turcji, Mevlüt Çavuşoğlu, zapowiedzieli, że władze Polski i Turcji będą ze sobą współpracować w sprawie kryzysu migracyjnego przy granicy z Białorusią^[165]. Następnie tureckie władze zmieniły swoje postępowanie w sprawie kryzysu migracyjnego^[166], a imigranci z Bliskiego Wschodu transportowani byli na lotnisko w Mińsku przez narodowe tureckie linie lotnicze Turkish Airlines^[167]. 11 listopada 2021 linie lotnicze Turkish Airlines poinformowały, iż od 12 listopada 2021 nie będą przyjmować na pokłady samolotów obywateli Iraku, Syrii i Jemenu^[168].
Ukraina: 8 listopada prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski rozmawiał z Andrzejem Dudą na temat sytuacji na granicy polsko-białoruskiej i zapewnił go o ukraińskim wsparciu i solidarności^[169]. 10 listopada przed ambasadą Białorusi w Kijowie odbyła się manifestacja przeciwników działań reżimu Alaksandra Łukaszenki na granicy polsko-białoruskiej^[170]. Na początku listopada doradca ministra obrony narodowej Dmytro Jarosz zaproponował Polsce wsparcie w konflikcie na granicy^[158].
Finlandia: minister spraw zagranicznych Pekka Haavisto uznał, że „Białoruś bezczelnie wykorzystuje sytuację” na granicy z Unią Europejską^[171], a także, że zmuszanie pochodzących z krajów arabskich imigrantów przez białoruski reżim do nielegalnego przekraczania granicy z UE jest działaniem „całkowicie pozbawionym skrupułów”^[171].
Holandia: minister spraw zagranicznych Ben Knapen podkreślił, że Polska strzeże granicy zewnętrznej Unii Europejskiej, a „traktowanie ludzi jako broni w walce z Unią Europejską” przez Białoruś uznał za „niegodziwe”^[158].
Francja, Estonia, Irlandia, Norwegia, Wielka Brytania, Albania: w swoim oświadczeniu część członków Rady Bezpieczeństwa ONZ wezwała władze białoruskie do „zakończenia nieludzkich działań i nie narażania ludzi na niebezpieczeństwo”^[172].

Przypisy

↑ Belarus-Poland crisis: Human rights of trapped migrants ‘paramount’ [online], UN News, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-15], Cytat: „Amid growing concerns about the plight of migrants, refugees and asylum seekers at the Poland-Belarus border [...]” (ang.).
↑ MarinaM. Strauss MarinaM., Granica: gra Łukaszenki i ból uciekinierów | DW | 14.11.2021 [online], Deutsche Welle [dostęp 2021-11-15] (pol.).
↑ GintautasG. Mažeikis GintautasG., Gintautas Mažeikis. Aklavietė. Tinstantis migrantų pūlinys. Kada sprogs? [online], lrt.lt, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (lit.).
↑ MartaM. Urzędowska MartaM., Polska granica w światowych mediach: Bezpieczeństwo wygrywa z prawami człowieka [online], wyborcza.pl, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17], Cytat: "BBC: Wypychanie migrantów sprzeczne z regułami Brytyjski nadawca przypomina, że choć większość migrantów przy polskiej granicy to młodzi mężczyźni, jest wśród nich także wiele kobiet i dzieci." .
↑ ReisR. Thebault ReisR., RobynR. Dixon RobynR., Why is Lithuania seeing so many migrants? Blame Belarus, officials say. – The Washington Post [online], washingtonpost.com, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-23], Cytat: In June, Lukashenko threatened to allow human traffickers and drug smugglers to stream into Europe. .
↑ DawidD. Warszawski DawidD., Od Kaddafiego do Łukaszenki. Dyktatorzy odkręcają kurek z ludźmi [online], wyborcza.pl, 18 lipca 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ Reform.by: кто стоит за потоком мигрантов из Беларуси в Литву? [online], delfi.lt, 23 lipca 2021 [dostęp 2021-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-28] (ros.).
↑ RafałR. Zychal RafałR., Białoruski samiec alfa i niedoszły car. Jak Łukaszenko zdobył i nie oddał władzy [online], wiadomosci.onet.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ Resolution on the situation in Belarus after one year of protests and their violent repression [online], europarl.europa.eu, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).
↑ ^a ^b Cichanouska: Cena za kontynuowanie demonstracji na Białorusi obecnie byłaby zbyt wysoka [online], forsal.pl, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ SamS. Clench SamS., Man arrested in Ryanair ‘hijacking’ speaks [online], news.com.au, 24 maja 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).
↑ The democratic opposition in Belarus – 2020, Belarus [online], europarl.europa.eu [dostęp 2021-11-09] (ang.).
↑ MagdalenaM. Partyła MagdalenaM., Dlaczego Swiatłana Cichanouska wyjechała na Litwę? „Sama podjęłam decyzję” [online], rmf24.pl, 11 sierpnia 2020 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ Samolot zmuszony do lądowania w Mińsku. Komentarze ekspertów [online], tvn24.pl, 23 maja 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ ^a ^b DavidD. Cohen DavidD., U.S. condemns Belarus for forcing down passenger plane to arrest foe [online], politico.com, 23 maja 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).
↑ Dziennik Urzędowy L 224I/2021 [online], eur-lex.europa.eu, 24 czerwca 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).
↑ Lukashenko pledges ‘not to restrain migrants’ [online], kyivpost.com, 3 lipca 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).
↑ Kryzys na Litwie. Wprowadzili kontrowersyjne prawo, umacniają granicę [online], wideo.wp.pl, 14 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
↑ ^a ^b ^c JoannaJ. Hyndle-Hussein JoannaJ., Kryzys migracyjny na Litwie [online], osw.waw.pl, 23 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
↑ RamūnasR. Jakubauskas RamūnasR., Palapinėse Pabradėje gyvena 94 migrantai, nustatyta 7 COVID-19 atvejai [online], lrt.lt, 28 czerwca 2021 [dostęp 2021-11-16] (lit.).
↑ Pabradėje aidėjo šūviai: maištaujantys pabėgėliai bandė pasprukti iš palapinių miestelio [online], www.lrytas.lt [dostęp 2021-11-17], Cytat: "Pasak jo, pakankamai greitai užsieniečiai grįžo į palapines, situacija normalizavosi. .
↑ Zamieszki w obozie migrantów w Podbrodziu. Użyto gazu łzawiącego [online], wilno.tvp.pl, 24 czerwca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
↑ Neteisėtos migracijos stebėsena (nuo 2021-01-01) [online], vrm.lrv.lt [dostęp 2021-11-15] (lit.).
↑ ^a ^b ^c Unia Europejska potępia Białoruś za kryzys migracyjny na Litwie [online], euractiv.pl, 6 lipca 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ^a ^b Frontex wyśle większe siły na granicę z Białorusią [online], infosecurity24.pl, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ^a ^b Lietuvos Respublikos Seimas rytinio posėdžio nr. 83 stenograma [online], e-seimas.lrs.lt, 13 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (lit.).
↑ ^a ^b ValerieV. Hopkins ValerieV., In Lithuania, Migrants Find Themselves Caught in a Geopolitical Battle, „The New York Times”, 19 lipca 2021, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-11-18], Cytat: "Lithuanian officials accuse Mr. Lukashenko of encouraging the migrants to cross the border, using them as “hybrid weapons.” In response, Lithuania is building a border fence as quickly as it can and just passed a law to fast-track asylum claims." "[...] human rights groups have raised concerns that Lithuania’s new asylum law could result in people with legitimate claims being denied." (ang.).
↑ ^a ^b Lithuania passes law to limit migrant arrivals from Belarus [online], euronews.com, 13 lipca 2021 [dostęp 2021-08-31], Cytat: "In a joint statement, non-governmental organisations have expressed concern that the new amendments would violate human rights." (ang.).
↑ ^a ^b RebeccaR. Collard RebeccaR., Desperate Iraqis the latest pawn in Belarus standoff with EU [online], CBC News, 27 lipca 2021, Cytat: "Critics say Lithuania is violating migrants' rights and international conventions and Lithuania's Red Cross says 40 per cent of those entering the country belong to vulnerable groups, including women, children and those who have experienced violence". .
↑ No right to appeal and mass detentions: Lithuania's new migrant laws draw criticism [online], lrt.lt, 14 lipca 2021 [dostęp 2021-11-18] (ang.).
↑ Na Litwę przybyło 60 funkcjonariuszy Frontexu [online], zw.lt, 30 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
↑ Kryzys na granicy z Białorusią. Szef prezydenckiego Biura Polityki Międzynarodowej jedzie na Litwę [online], polsatnews.pl, 19 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ^a ^b Incydent na granicy z Litwą. Białoruscy żołnierze wypchnęli imigrantów [online], dziennik.pl, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Litwa tylko dla legalnych imigrantów, msn.pl., 15-09-2021.
↑ #WizaDonikąd. „Oni nie wychodzili. Policja była tu z dwóch stron. Teren ogrodzono płotem, siatką” [online], wiadomosci.gazeta.pl, 11 października 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
↑ Litwa buduje pierwsze odcinki stalowej zapory na granicy z Białorusią [online], tvn24.pl, 5 listopada 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
↑ Litwa. Szef służby granicznej o sytuacji na granicy: cisza przed burzą, „Polsat News”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .
↑ Litewski Sejm poparł Polskę, broniącą swych granic, „polsatnews.pl”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .
↑ RobertaR. Tracevičiūtė RobertaR., Nelegalios migracijos krizė: į Lietuvą brenda per pelkes, upes, bet čia likti nenori [online], 15min.lt, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (lit.).
↑ Video footage taken by Latvian border guards show participation of Belarusian militarized units in trafficking of migrants to the border with Latvia [online], baltictimes.com, 14 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).
↑ „Wysoki potencjał do incydentów”. Szef MSZ Łotwy o kryzysie migracyjnym i manewrach Zapad-2021 [online], dziennik.pl, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Kryzys migracyjny. Łotwa chce sankcji UE na białoruskie linie lotnicze Belavia, Polskie Radio, 18.10.2021.
↑ Łotwa zbuduje mur na granicy z Białorusią. Parlament zgodny [online], Rzeczpospolita [dostęp 2021-11-13] (pol.).
↑ AlanA. Charlish AlanA. i inni, Poland reports record number of migrants at Belarusian border [online], reuters.com, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).
↑ MSWiA: granica z Białorusią jest uszczelniona; Straż Graniczną wspierają żołnierze Wojska Polskiego [online], polsatnews.pl, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ JacekJ. Buraczewski JacekJ., Na granicy polsko-białoruskiej w Usnarzu koczuje 32 obywateli Afganistanu [online], pap.pl, 19 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ^a ^b RPO, Nieprzyjmowanie wniosków o ochronę międzynarodową od cudzoziemców przebywających w strefie przygranicznej w okolicach Usnarza stanowi naruszenie prawa. Wystąpienie RPO do Prezesa Rady Ministrów [online], brpo.gov.pl, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ MaciejM. Chołodowski MaciejM., Podlaskie. Donald Tusk w sprawie polsko-białoruskiej granicy oczekuje reakcji prezydenta Dudy i prezesa Kaczyńskiego [online], wyborcza.pl, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Gorąco na wschodniej granicy Polski. Jachira: jak można coś takiego robić?! [online], wideo.wp.pl, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Posłanka PO o migrantach. „Wpuście ich, później się ustali, kim są” [online], wprost.pl, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Migracyjny impas na granicy. Straż Graniczna nie będzie wpuszczać imigrantów z terenu Białorusi, Dziennik Gazeta Prawna, 19 sierpnia 2021.
↑ Straż Graniczna: w pobliżu Usnarza zostały 24 osoby. „Reszta wróciła na białoruską stronę” [online], polsatnews.pl, 22 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ArturA. Bartkiewicz ArturA., Dyplomata z Białorusi w polskim MSZ. Na stole oferta pomocy [online], rp.pl, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Mariusz Błaszczak: nie pozwolimy na stworzenie szlaku przerzutu migrantów przez Polskę [online], polsatnews.pl, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Białoruś odmawia wjazdu polskiego konwoju humanitarnego [online], gazetaprawna.pl, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Płot na granicy polsko-białoruskiej. Premier Mateusz Morawiecki: prace rozpoczną się w najbliższych dniach [online], tvn24.pl, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Komunikat dot. działań MSZ w związku z sytuacją grupy osób przebywających na terenie Białorusi w pobliżu miejscowości Usnar Dolnyj [online], gov.pl, 27 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Sytuacja imigrantów bez zmian, rosną miasteczka namiotowe, Polskie Radio Pik, 2021-08-26.
↑ PrzemysławP. Malinowski PrzemysławP., Straż Graniczna publikuje film. „Białoruś dostarcza posiłki” [online], rp.pl, 27 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ SaraS. Bounaoui SaraS., Straż Graniczna: Koczujący na granicy z Polską otrzymali jedzenie. Nie widać osób chorych [online], rmf24.pl, 26 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ a, 13 osób, które niszczyły zasieki na granicy wyszło na wolność. Sąd nie zastosował aresztu tymczasowego [WIDEO], https://isokolka.eu/sokolka/40234-13-osob-ktore-niszczyly-zasieki-na-granicy-wyszlo-na-wolnosc-sad-nie-zastosowal-aresztu-tymczasowego-wideo .
↑ AlicjaA. Cembrowska AlicjaA., Grupa aktywistów przecinała zasieki na granicy polsko-białoruskiej. Zostali zatrzymani [online], natemat.pl, 29 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ MarekM. Zając MarekM., Szef MSWiA: Sprawcy, którzy przerwali ogrodzenie na granicy poniosą wszelkie konsekwencje swoich działań [online], rmf24.pl, 29 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Zarzuty dla 13 osób za próbę zniszczenia płotu na granicy z Białorusią [online], tvp.info, 30 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ JoannaJ. Klimowicz JoannaJ., 13 gniewnych ludzi wychodzi na wolność. Sąd odrzucił wniosek o areszt aktywistów, którzy zniszczyli część „płotu Błaszczaka” [online], wyborcza.pl, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ AgnieszkaA. Ziemska AgnieszkaA., Rząd zwraca się wnioskiem do prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego [online], isokolka.eu, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ^a ^b ^c „Die Welt”: Jak zatrzymać migrantów przybywających z terenu Polski? 02.11.2021 [online], dw.com, 2 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ AnnaA. Koper AnnaA., JoannaJ. Plucińska JoannaJ., UN refugee agency presses Poland to help migrants on Belarus border [online], reuters.com, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).
↑ Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. Dz.U. z 1991 r. nr 119, poz. 515.
↑ ^a ^b MariaM. Pankowska MariaM., Nowy RPO wzywa Morawieckiego: Uchodźców na granicy z Białorusią trzeba wpuścić do Polski [online], oko.press, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego. Dz.U. z 2021 r. poz. 1612.
↑ RafałR. Muczyński RafałR., WOT: Miesiąc operacji Silne Wsparcie, „MilMag”, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-10] .
↑ Dziesiątki prób nielegalnego przekroczenia granicy. Straż Graniczna przedstawia dane [online], tvp.info, 3 września 2021 [dostęp 2021-09-04] (pol.).
↑ Sejm zdecydował w sprawie stanu wyjątkowego, onet.pl., 6 września 2021.
↑ Stan wyjątkowy nie dla pielgrzymów? Zaskakujące doniesienia, wp.pl., 08-09-2021.
↑ Więcej ofiar kryzysu migracyjnego niż sądzono. Potwierdzono śmierć trzech osób. Premier reaguje, Na Temat, 19 września 2021.
↑ Zwłoki trzech imigrantów przy granicy z Białorusią. Kolejne ofiary wychłodzenia?, rmf24.pl, 19 września 2021.
↑ Imigranci z Iraku błąkali się po lesie. Jedna osoba zmarła z wychłodzenia, rmf24.pl, 19 września 2021.
↑ Kolejny migrant zmarł przy granicy z Białorusią, rmf24.pl, 24 września 2021.
↑ 16-letni Irakijczyk zmarł przy polsko-białoruskiej granicy. Chłopiec wcześniej pluł krwią, rmf24.pl, 24 września 2021.
↑ Sejm przyjął wniosek o przedłużenie stanu wyjątkowego, onet.pl., 30 września 2021.
↑ Kryzys na granicy polsko-białoruskiej. Mateusz Morawiecki: Wystosowaliśmy do władz w Mińsku notę [online], Wprost, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Kryzys migracyjny. Błaszczak: Więcej wojska na granicy z Białorusią i budowa muru, Polska Times, 12 października 2021.
↑ Szef MON Mariusz Błaszczak: będzie więcej żołnierzy na granicy polsko-białoruskiej, polsatnews.pl., 12.10.2021.
↑ 24-letni migrant zmarł w okolicach granicy z Białorusią, rmf24.pl, 14 października 2021.
↑ Andrzej Duda podpisał ustawę o budowie zabezpieczenia granicy, onet.pl., 2 listopada 2021.
↑ Niemcy. Tysiące przypadków nielegalnego przekroczenia granicy od strony Polski – Polsat News [online], polsatnews.pl, 19 października 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ Caritas włącza się w pomoc dla migrantów. „Ci, którzy proszą o pomoc, nie będą jej pozbawieni”, onet.pl., 22 października 2021.
↑ Ministerstwo Obrony Narodowej: białoruscy żołnierze zagrozili otwarciem ognia w kierunku naszych żołnierzy, onet.pl., 4 listopada 2021.
↑ Granica polsko-białoruska. Migranci idą w stronę przejścia w Kuźnicy, „Polsat News”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .
↑ Kryzys na granicy. Wojska Obrony Terytorialnej ogłosiły alert gotowości, „Polsat News”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .
↑ „Mamy do czynienia ze zorganizowanym niszczeniem umocnień”. Müller o sytuacji na granicy, „Polsat News”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .
↑ ^a ^b IzabelaI. Kacprzak IzabelaI., GrażynaG. Zawadka GrażynaG., Tłum imigrantów ruszył do Polski. Trudno oszacować ich liczbę, „rp.pl”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .
↑ Stanisław Żaryn o granicy w Kuźnicy: sprowadzono ok. 4 tys. migrantów. Napór będzie trwał wiele dni, „Polsat News”, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .
↑ Białoruskie służby pomagają przedostać się migrantom przez polską granicę, „Polsat News”, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .
↑ „Próba siłowego przekroczenia granicy”. Wiceszef MSWiA Bartosz Grodecki w „Graffiti”, „Polsat News”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .
↑ Granica z Białorusią. Policja powstrzymała próbę przekroczenia granicy w Kuźnicy, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .
↑ Sytuacja na granicy. Migranci zostali pobici łomem, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .
↑ Kryzys na granicy. Białorusini użyli lasera, by oślepić polskich funkcjonariuszy straży granicznej, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .
↑ Kryzys na granicy. Straż Graniczna: w nocy białoruscy żołnierze zaczęli niszczyć tymczasową zaporę, „Polsat News”, 13 listopada 2021 [dostęp 2021-11-13] .
↑ Atak białoruskich służb na polskich żołnierzy. Kolejna prowokacja, „TVP Info”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ KatyK. Fallon KatyK., At Poland-Belarus border, people decry ‘weaponisation’ depiction, „Al-Jazeera”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .
↑ Białoruś. Media niezależne: nowa kolumna migrantów zmierza ku granicy z Polską, „Polsat News”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .
↑ Sytuacja na granicy. „Będą próby eskalowania punktowego. Spodziewamy się długotrwałego kryzysu”, „TVN 24”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .
↑ Morawiecki o sytuacji na granicy z Białorusią: rozważamy uruchomienie artykułu 4. NATO, „TVN 24”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .
↑ Co się dzieje na granicy? Tłumy migrantów na przejściu. Trwa próba masowego wejścia, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ Najnowsze nagrania zalewają sieć. Fala imigrantów nie ma końca [WIDEO], „TVP Info”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ Błaszczak: umacniane są posterunki na przejściu granicznym w Kuźnicy, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ Granica polsko-białoruska. Nowe nagranie i krzyki migrantów, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ Granica polsko-białoruska. Kolejna próba sforsowania zasieków, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ „Pod osłoną nocy niszczą ogrodzenie”. MON pokazuje nagranie z białoruskim funkcjonariuszem, „TVN 24”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ ^a ^b Kuźnica. Masowy atak migrantów na polskich żołnierzy. Nowe nagrania [WIDEO], „TVP Info”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ ^a ^b ^c ^d Poland border crisis: Migrants tear-gassed trying to cross from Belarus, „BBC News”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
↑ ^a ^b Polish forces use water cannon on migrants who threw stones [online], AP NEWS, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
↑ ^a ^b Granica z Białorusią. Szturm w Kuźnicy. Służby publikują nowe nagrania, „Polsat News”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ ^a ^b SylwesterS. Ruszkiewicz SylwesterS., Zamieszki na granicy z Białorusią. Policja ujawnia kulisy, „Wirtualna Polska”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .
↑ Obrona w Kuźnicy. 7 policjantów rannych; dwoje doznało obrażeń głowy, „TVP Info”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ Siedmioro policjantów, żołnierz i strażniczka graniczna. Ranni od kamieni rzucanych przez migrantów, „TVN 24”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ Kryzys migracyjny. Straż Graniczna: próba sforsowania granicy polsko-białoruskiej przez ok. 50 osób, „Polsat News”, 17 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .
↑ Wiceszef MSWiA: Łukaszenka postawił pierwsze autobusy, do których wsiadają migranci i odjeżdżają, „Polsat News”, 17 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .
↑ Białoruś ogranicza dostawy ropy do Polski, „Money.pl”, 17 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .
↑ Konkluzje Rady Europejskiej o COVID-19, energii, handlu i stosunkach zewnętrznych (21 października 2021) [online], consilium.europa.eu, 21 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Komisja Europejska reaguje na sytuację na granicy polsko-białoruskiej [online], onet.pl, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ŁukaszŁ. Osiński ŁukaszŁ., Komisja Europejska:Unia uważa, że sytuacja na polsko- białoruskiej granicy nie jest kwestią migracji, a agresji na Polskę [online], pap.pl, 27 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Kryzys migracyjny. Szef dyplomacji UE wyraził poparcie dla Polski, Litwy i Łotwy [online], www.tvp.info, 3 września 2021 [dostęp 2021-09-04] (pol.).
↑ Kryzys na granicy z Białorusią. Europol wesprze Polskę, „Polsat News”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .
↑ Kryzys migracyjny. Unia przekaże miliony na ochronę granicy z Białorusią, „TVP Info”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ KatarzynaK. Szymańska-Borginon KatarzynaK., Mocna rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie Białorusi bez poparcia PiS? [online], rmf24.pl, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Sytuacja na Białorusi po roku protestów i ich brutalnego tłumienia [online], europarl.europa.eu, 7 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Debata w Parlamencie Europejskim nad zawracaniem migrantów na granicach [online], wiadomosci.onet.pl, 21 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ ArkadiuszA. Grochot ArkadiuszA., Debata PE nad sytuacją na granicy. „To model biznesowy Łukaszenki” [online], rmf24.pl, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Pasienyje su Baltarusija patruliavimą pradės FRONTEX pareigūnai [online], vrm.lrv.lt [dostęp 2021-11-10] (lit.).
↑ 500 km zasieków za prawie 5 mln euro. Litwa wzmacnia granicę z Białorusią [online], forsal.pl, 9 lipca 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Kamiński o stanie wyjątkowym: Funkcjonariusze na granicy potrzebują swobody działania [online], gazetaprawna.pl, 2 września 2021 [dostęp 2021-09-24] (pol.).
↑ KatarzynaK. Szymańska-Borginon KatarzynaK., Nieoficjalnie: UE chce wysłać Frontex na granicę Polski z Białorusią [online], rmf24.pl, 20 września 2021 [dostęp 2021-09-24] (pol.).
↑ TomaszT. Bielecki TomaszT., Bruksela do Polski: Zaproście Frontex na granicę! [online], dw.com, 22 września 2021 [dostęp 2021-09-24] (pol.).
↑ ^a ^b Court indicates interim measures in respect of Iraqi and Afghan nationals at Belarusian border with Latvia and Poland [online], hudoc.echr.coe.int, 25 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).
↑ Zgromadzenie Parlamentarne RE wzywa do pomocy Polsce, Litwie i Łotwie w kryzysie migracyjnym [online], bankier.pl, 1 października 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ Poland should take immediate action to protect the human rights of people stranded at its border with Belarus [online], coe.int, 25 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).
↑ MichałM. Wilgocki MichałM., Komisarz praw człowieka Rady Europy: Polska musi bronić praw osób na granicy [online], wyborcza.pl, 25 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ AdamA. Zygiel AdamA., Ruch graniczny na przejściu w Kuźnicy zostanie zawieszony [online], rmf24.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).
↑ KE i NATO reagują na sytuację na polsko-białoruskiej granicy [online], businessinsider.com.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ UNHCR apeluje o zakończenie impasu na granicy polsko-białoruskiej [online], unhcr.org, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Szef MSZ spotkał się z sekretarz generalną Rady Europy [online], tvn24.pl, 20 września 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ MSZ: Rada Bezpieczeństwa ONZ na nieformalnym spotkaniu omówiła sytuację na Białorusi, Dziennik Gazeta Prawna, 8 października 2021.
↑ Pierwszy taki kryzys migracyjny w nowoczesnej Europie. 45 państw potępiło działania Mińska [online], tvp.info, 25 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Kryzys na granicy. USA i zachodnie kraje Rady Bezpieczeństwa potępiają Białoruś, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .
↑ AgnieszkaA. Kazimierczuk AgnieszkaA., Łukaszenko oskarża Polskę o wywołanie konfliktu na granicy [online], rp.pl, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ ŁukaszŁ. Razowski ŁukaszŁ., Kryzys migracyjny. Mińsk wydał oświadczenie [online], wp.pl, 30 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).
↑ Polska chciała wysłać pomoc humanitarną na Białoruś. Jest odpowiedź Mińska, TVP Info, 06.10.2021.
↑ Prezydent Łukaszenko zawiesza umowę o readmisji z Unią Europejską [online], wiadomosci.onet.pl, 14 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Białoruś. Belavia nie weźmie na pokład swoich samolotów obywateli Iraku, Syrii i Jemenu, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .
↑ Wstrzymano loty z Iraku na Białoruś [online], forsal.pl, 9 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Kryzys migracyjny. Stanowcza reakcja władz Iraku. Białoruś zamyka konsulaty [online], next.gazeta.pl, 7 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Irak organizuje ewakuację swoich obywateli z Białorusi, „TVP Info”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .
↑ Erbil Airport suspends flights to Belarus [online], Iraqi News Agency [dostęp 2021-11-15] .
↑ Angela Merkel potępia traktowanie migrantów przez Białoruś [online], tvn24.pl, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-24] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Niemcy, Finlandia, Holandia, Ukraina… Kolejne kraje potępiają działania Mińska [online], belsat.eu, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).
↑ PetarP. Petrović PetarP., Sankcje muszą uderzyć nie tylko w Łukaszenkę, ale też w Putina, „TVP Info”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .
↑ Kryzys na granicy. Białoruś: zginęło dwóch rosyjskich żołnierzy, „Polsat News”, 13 listopada 2021 [dostęp 2021-11-13] .
↑ Kryzys na granicy. Szef MSZ Rosji: użycie gazu łzawiącego przeciwko imigrantom jest nieakceptowalne, „Polsat News”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .
↑ USA wzywają Białoruś do zatrzymania organizowania nielegalnej migracji [online], rp.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .
↑ Amerykańska komisja senacka o „zbrodniach i nieludzkim zachowaniu reżimu Łukaszenki”, KE monitoruje loty na Białoruś [online], tvn24.pl, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).
↑ Syryjskie linie lotnicze Cham Wings Airlines zawieszają loty do Mińska [online], www.gazetaprawna.pl, 13 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] (pol.).
↑ Polski i turecki wywiad będą współpracować w związku z kryzysem na granicy z Białorusią [online], wiadomosci.onet.pl, 4 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ Sprawozdanie Stenograficzne z 41. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 9 listopada 2021 r. [online], sejm.gov.pl, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ EdytaE. Bryła EdytaE., KE uderzy w linie lotnicze za przemyt migrantów? „Byłoby to dużym utrudnieniem dla Mińska, ale nie rozwiązaniem problemu” [online], wyborcza.biz, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).
↑ JerzyJ. Haszczyński JerzyJ., Loty z Turcji na Białoruś są, ale nie dla wszystkich [online], rp.pl, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] (pol.).
↑ Rozmowa Andrzeja Dudy z Wołodymyrem Zełenskim [online], prezydent.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).
↑ Возле посольства Беларуси в Киеве прошла акция протеста [online], charter97.org, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (ros.).
↑ ^a ^b JoannaJ. Szwalikowska JoannaJ. (oprac.), Sytuacja na granicy. Szef fińskiego MSZ obawia się eskalacji sytuacji i poważnego konfliktu [online], wiadomosci.gazeta.pl, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).
↑ Kryzys na granicy polsko-białoruskiej. „Mocne oświadczenie” Rady Bezpieczeństwa ONZ” [online], wiadomosci.gazeta.pl, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] (pol.).

[1] Belarus-Poland crisis: Human rights of trapped migrants ‘paramount’ [online], UN News, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-15], Cytat: „Amid growing concerns about the plight of migrants, refugees and asylum seekers at the Poland-Belarus border [...]” (ang.).

[2] MarinaM. Strauss MarinaM., Granica: gra Łukaszenki i ból uciekinierów | DW | 14.11.2021 [online], Deutsche Welle [dostęp 2021-11-15] (pol.).

[3] GintautasG. Mažeikis GintautasG., Gintautas Mažeikis. Aklavietė. Tinstantis migrantų pūlinys. Kada sprogs? [online], lrt.lt, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (lit.).

[4] MartaM. Urzędowska MartaM., Polska granica w światowych mediach: Bezpieczeństwo wygrywa z prawami człowieka [online], wyborcza.pl, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17], Cytat: "BBC: Wypychanie migrantów sprzeczne z regułami Brytyjski nadawca przypomina, że choć większość migrantów przy polskiej granicy to młodzi mężczyźni, jest wśród nich także wiele kobiet i dzieci." .

[5] ReisR. Thebault ReisR., RobynR. Dixon RobynR., Why is Lithuania seeing so many migrants? Blame Belarus, officials say. – The Washington Post [online], washingtonpost.com, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-23], Cytat: In June, Lukashenko threatened to allow human traffickers and drug smugglers to stream into Europe. .

[6] DawidD. Warszawski DawidD., Od Kaddafiego do Łukaszenki. Dyktatorzy odkręcają kurek z ludźmi [online], wyborcza.pl, 18 lipca 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[7] Reform.by: кто стоит за потоком мигрантов из Беларуси в Литву? [online], delfi.lt, 23 lipca 2021 [dostęp 2021-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-28] (ros.).

[8] RafałR. Zychal RafałR., Białoruski samiec alfa i niedoszły car. Jak Łukaszenko zdobył i nie oddał władzy [online], wiadomosci.onet.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[9] Resolution on the situation in Belarus after one year of protests and their violent repression [online], europarl.europa.eu, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).

[:0-10] Cichanouska: Cena za kontynuowanie demonstracji na Białorusi obecnie byłaby zbyt wysoka [online], forsal.pl, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[11] SamS. Clench SamS., Man arrested in Ryanair ‘hijacking’ speaks [online], news.com.au, 24 maja 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).

[12] The democratic opposition in Belarus – 2020, Belarus [online], europarl.europa.eu [dostęp 2021-11-09] (ang.).

[13] MagdalenaM. Partyła MagdalenaM., Dlaczego Swiatłana Cichanouska wyjechała na Litwę? „Sama podjęłam decyzję” [online], rmf24.pl, 11 sierpnia 2020 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[14] Samolot zmuszony do lądowania w Mińsku. Komentarze ekspertów [online], tvn24.pl, 23 maja 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[:42-15] DavidD. Cohen DavidD., U.S. condemns Belarus for forcing down passenger plane to arrest foe [online], politico.com, 23 maja 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).

[16] Dziennik Urzędowy L 224I/2021 [online], eur-lex.europa.eu, 24 czerwca 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).

[17] Lukashenko pledges ‘not to restrain migrants’ [online], kyivpost.com, 3 lipca 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).

[18] Kryzys na Litwie. Wprowadzili kontrowersyjne prawo, umacniają granicę [online], wideo.wp.pl, 14 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).

[:8-19] JoannaJ. Hyndle-Hussein JoannaJ., Kryzys migracyjny na Litwie [online], osw.waw.pl, 23 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).

[20] RamūnasR. Jakubauskas RamūnasR., Palapinėse Pabradėje gyvena 94 migrantai, nustatyta 7 COVID-19 atvejai [online], lrt.lt, 28 czerwca 2021 [dostęp 2021-11-16] (lit.).

[21] Pabradėje aidėjo šūviai: maištaujantys pabėgėliai bandė pasprukti iš palapinių miestelio [online], www.lrytas.lt [dostęp 2021-11-17], Cytat: "Pasak jo, pakankamai greitai užsieniečiai grįžo į palapines, situacija normalizavosi. .

[:4-22] Zamieszki w obozie migrantów w Podbrodziu. Użyto gazu łzawiącego [online], wilno.tvp.pl, 24 czerwca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).

[23] Neteisėtos migracijos stebėsena (nuo 2021-01-01) [online], vrm.lrv.lt [dostęp 2021-11-15] (lit.).

[EU14-24] Unia Europejska potępia Białoruś za kryzys migracyjny na Litwie [online], euractiv.pl, 6 lipca 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[IS2413-25] Frontex wyśle większe siły na granicę z Białorusią [online], infosecurity24.pl, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[:9-26] Lietuvos Respublikos Seimas rytinio posėdžio nr. 83 stenograma [online], e-seimas.lrs.lt, 13 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (lit.).

[:17-27] ValerieV. Hopkins ValerieV., In Lithuania, Migrants Find Themselves Caught in a Geopolitical Battle, „The New York Times”, 19 lipca 2021, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-11-18], Cytat: "Lithuanian officials accuse Mr. Lukashenko of encouraging the migrants to cross the border, using them as “hybrid weapons.” In response, Lithuania is building a border fence as quickly as it can and just passed a law to fast-track asylum claims." "[...] human rights groups have raised concerns that Lithuania’s new asylum law could result in people with legitimate claims being denied." (ang.).

[:15-28] Lithuania passes law to limit migrant arrivals from Belarus [online], euronews.com, 13 lipca 2021 [dostęp 2021-08-31], Cytat: "In a joint statement, non-governmental organisations have expressed concern that the new amendments would violate human rights." (ang.).

[:16-29] RebeccaR. Collard RebeccaR., Desperate Iraqis the latest pawn in Belarus standoff with EU [online], CBC News, 27 lipca 2021, Cytat: "Critics say Lithuania is violating migrants' rights and international conventions and Lithuania's Red Cross says 40 per cent of those entering the country belong to vulnerable groups, including women, children and those who have experienced violence". .

[30] No right to appeal and mass detentions: Lithuania's new migrant laws draw criticism [online], lrt.lt, 14 lipca 2021 [dostęp 2021-11-18] (ang.).

[31] Na Litwę przybyło 60 funkcjonariuszy Frontexu [online], zw.lt, 30 lipca 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).

[32] Kryzys na granicy z Białorusią. Szef prezydenckiego Biura Polityki Międzynarodowej jedzie na Litwę [online], polsatnews.pl, 19 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[:13-33] Incydent na granicy z Litwą. Białoruscy żołnierze wypchnęli imigrantów [online], dziennik.pl, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[34] Litwa tylko dla legalnych imigrantów, msn.pl., 15-09-2021.

[35] #WizaDonikąd. „Oni nie wychodzili. Policja była tu z dwóch stron. Teren ogrodzono płotem, siatką” [online], wiadomosci.gazeta.pl, 11 października 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).

[36] Litwa buduje pierwsze odcinki stalowej zapory na granicy z Białorusią [online], tvn24.pl, 5 listopada 2021 [dostęp 2021-11-15] (pol.).

[37] Litwa. Szef służby granicznej o sytuacji na granicy: cisza przed burzą, „Polsat News”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .

[38] Litewski Sejm poparł Polskę, broniącą swych granic, „polsatnews.pl”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .

[39] RobertaR. Tracevičiūtė RobertaR., Nelegalios migracijos krizė: į Lietuvą brenda per pelkes, upes, bet čia likti nenori [online], 15min.lt, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (lit.).

[BT1-40] Video footage taken by Latvian border guards show participation of Belarusian militarized units in trafficking of migrants to the border with Latvia [online], baltictimes.com, 14 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).

[41] „Wysoki potencjał do incydentów”. Szef MSZ Łotwy o kryzysie migracyjnym i manewrach Zapad-2021 [online], dziennik.pl, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[42] Kryzys migracyjny. Łotwa chce sankcji UE na białoruskie linie lotnicze Belavia, Polskie Radio, 18.10.2021.

[43] Łotwa zbuduje mur na granicy z Białorusią. Parlament zgodny [online], Rzeczpospolita [dostęp 2021-11-13] (pol.).

[44] AlanA. Charlish AlanA. i inni, Poland reports record number of migrants at Belarusian border [online], reuters.com, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).

[45] MSWiA: granica z Białorusią jest uszczelniona; Straż Graniczną wspierają żołnierze Wojska Polskiego [online], polsatnews.pl, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[46] JacekJ. Buraczewski JacekJ., Na granicy polsko-białoruskiej w Usnarzu koczuje 32 obywateli Afganistanu [online], pap.pl, 19 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[:1-47] RPO, Nieprzyjmowanie wniosków o ochronę międzynarodową od cudzoziemców przebywających w strefie przygranicznej w okolicach Usnarza stanowi naruszenie prawa. Wystąpienie RPO do Prezesa Rady Ministrów [online], brpo.gov.pl, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[48] MaciejM. Chołodowski MaciejM., Podlaskie. Donald Tusk w sprawie polsko-białoruskiej granicy oczekuje reakcji prezydenta Dudy i prezesa Kaczyńskiego [online], wyborcza.pl, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[49] Gorąco na wschodniej granicy Polski. Jachira: jak można coś takiego robić?! [online], wideo.wp.pl, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[50] Posłanka PO o migrantach. „Wpuście ich, później się ustali, kim są” [online], wprost.pl, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[impas-51] Migracyjny impas na granicy. Straż Graniczna nie będzie wpuszczać imigrantów z terenu Białorusi, Dziennik Gazeta Prawna, 19 sierpnia 2021.

[52] Straż Graniczna: w pobliżu Usnarza zostały 24 osoby. „Reszta wróciła na białoruską stronę” [online], polsatnews.pl, 22 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[53] ArturA. Bartkiewicz ArturA., Dyplomata z Białorusi w polskim MSZ. Na stole oferta pomocy [online], rp.pl, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[54] Mariusz Błaszczak: nie pozwolimy na stworzenie szlaku przerzutu migrantów przez Polskę [online], polsatnews.pl, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[55] Białoruś odmawia wjazdu polskiego konwoju humanitarnego [online], gazetaprawna.pl, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[56] Płot na granicy polsko-białoruskiej. Premier Mateusz Morawiecki: prace rozpoczną się w najbliższych dniach [online], tvn24.pl, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[57] Komunikat dot. działań MSZ w związku z sytuacją grupy osób przebywających na terenie Białorusi w pobliżu miejscowości Usnar Dolnyj [online], gov.pl, 27 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[58] Sytuacja imigrantów bez zmian, rosną miasteczka namiotowe, Polskie Radio Pik, 2021-08-26.

[59] PrzemysławP. Malinowski PrzemysławP., Straż Graniczna publikuje film. „Białoruś dostarcza posiłki” [online], rp.pl, 27 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[60] SaraS. Bounaoui SaraS., Straż Graniczna: Koczujący na granicy z Polską otrzymali jedzenie. Nie widać osób chorych [online], rmf24.pl, 26 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[61] , 13 osób, które niszczyły zasieki na granicy wyszło na wolność. Sąd nie zastosował aresztu tymczasowego [WIDEO], https://isokolka.eu/sokolka/40234-13-osob-ktore-niszczyly-zasieki-na-granicy-wyszlo-na-wolnosc-sad-nie-zastosowal-aresztu-tymczasowego-wideo .

[62] AlicjaA. Cembrowska AlicjaA., Grupa aktywistów przecinała zasieki na granicy polsko-białoruskiej. Zostali zatrzymani [online], natemat.pl, 29 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[63] MarekM. Zając MarekM., Szef MSWiA: Sprawcy, którzy przerwali ogrodzenie na granicy poniosą wszelkie konsekwencje swoich działań [online], rmf24.pl, 29 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[64] Zarzuty dla 13 osób za próbę zniszczenia płotu na granicy z Białorusią [online], tvp.info, 30 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[65] JoannaJ. Klimowicz JoannaJ., 13 gniewnych ludzi wychodzi na wolność. Sąd odrzucił wniosek o areszt aktywistów, którzy zniszczyli część „płotu Błaszczaka” [online], wyborcza.pl, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[66] AgnieszkaA. Ziemska AgnieszkaA., Rząd zwraca się wnioskiem do prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego [online], isokolka.eu, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[Die_Welt_nielegalne_wjazdy-67] „Die Welt”: Jak zatrzymać migrantów przybywających z terenu Polski? 02.11.2021 [online], dw.com, 2 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[68] AnnaA. Koper AnnaA., JoannaJ. Plucińska JoannaJ., UN refugee agency presses Poland to help migrants on Belarus border [online], reuters.com, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).

[69] Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. Dz.U. z 1991 r. nr 119, poz. 515.

[rpooko-70] MariaM. Pankowska MariaM., Nowy RPO wzywa Morawieckiego: Uchodźców na granicy z Białorusią trzeba wpuścić do Polski [online], oko.press, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[71] Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego. Dz.U. z 2021 r. poz. 1612.

[72] RafałR. Muczyński RafałR., WOT: Miesiąc operacji Silne Wsparcie, „MilMag”, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-10] .

[73] Dziesiątki prób nielegalnego przekroczenia granicy. Straż Graniczna przedstawia dane [online], tvp.info, 3 września 2021 [dostęp 2021-09-04] (pol.).

[74] Sejm zdecydował w sprawie stanu wyjątkowego, onet.pl., 6 września 2021.

[75] Stan wyjątkowy nie dla pielgrzymów? Zaskakujące doniesienia, wp.pl., 08-09-2021.

[76] Więcej ofiar kryzysu migracyjnego niż sądzono. Potwierdzono śmierć trzech osób. Premier reaguje, Na Temat, 19 września 2021.

[77] Zwłoki trzech imigrantów przy granicy z Białorusią. Kolejne ofiary wychłodzenia?, rmf24.pl, 19 września 2021.

[78] Imigranci z Iraku błąkali się po lesie. Jedna osoba zmarła z wychłodzenia, rmf24.pl, 19 września 2021.

[79] Kolejny migrant zmarł przy granicy z Białorusią, rmf24.pl, 24 września 2021.

[80] 16-letni Irakijczyk zmarł przy polsko-białoruskiej granicy. Chłopiec wcześniej pluł krwią, rmf24.pl, 24 września 2021.

[81] Sejm przyjął wniosek o przedłużenie stanu wyjątkowego, onet.pl., 30 września 2021.

[82] Kryzys na granicy polsko-białoruskiej. Mateusz Morawiecki: Wystosowaliśmy do władz w Mińsku notę [online], Wprost, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[83] Kryzys migracyjny. Błaszczak: Więcej wojska na granicy z Białorusią i budowa muru, Polska Times, 12 października 2021.

[84] Szef MON Mariusz Błaszczak: będzie więcej żołnierzy na granicy polsko-białoruskiej, polsatnews.pl., 12.10.2021.

[85] 24-letni migrant zmarł w okolicach granicy z Białorusią, rmf24.pl, 14 października 2021.

[86] Andrzej Duda podpisał ustawę o budowie zabezpieczenia granicy, onet.pl., 2 listopada 2021.

[87] Niemcy. Tysiące przypadków nielegalnego przekroczenia granicy od strony Polski – Polsat News [online], polsatnews.pl, 19 października 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[88] Caritas włącza się w pomoc dla migrantów. „Ci, którzy proszą o pomoc, nie będą jej pozbawieni”, onet.pl., 22 października 2021.

[89] Ministerstwo Obrony Narodowej: białoruscy żołnierze zagrozili otwarciem ognia w kierunku naszych żołnierzy, onet.pl., 4 listopada 2021.

[90] Granica polsko-białoruska. Migranci idą w stronę przejścia w Kuźnicy, „Polsat News”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .

[91] Kryzys na granicy. Wojska Obrony Terytorialnej ogłosiły alert gotowości, „Polsat News”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .

[92] „Mamy do czynienia ze zorganizowanym niszczeniem umocnień”. Müller o sytuacji na granicy, „Polsat News”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .

[:3-93] IzabelaI. Kacprzak IzabelaI., GrażynaG. Zawadka GrażynaG., Tłum imigrantów ruszył do Polski. Trudno oszacować ich liczbę, „rp.pl”, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .

[94] Stanisław Żaryn o granicy w Kuźnicy: sprowadzono ok. 4 tys. migrantów. Napór będzie trwał wiele dni, „Polsat News”, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .

[95] Białoruskie służby pomagają przedostać się migrantom przez polską granicę, „Polsat News”, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .

[96] „Próba siłowego przekroczenia granicy”. Wiceszef MSWiA Bartosz Grodecki w „Graffiti”, „Polsat News”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .

[97] Granica z Białorusią. Policja powstrzymała próbę przekroczenia granicy w Kuźnicy, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .

[98] Sytuacja na granicy. Migranci zostali pobici łomem, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .

[99] Kryzys na granicy. Białorusini użyli lasera, by oślepić polskich funkcjonariuszy straży granicznej, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .

[100] Kryzys na granicy. Straż Graniczna: w nocy białoruscy żołnierze zaczęli niszczyć tymczasową zaporę, „Polsat News”, 13 listopada 2021 [dostęp 2021-11-13] .

[101] Atak białoruskich służb na polskich żołnierzy. Kolejna prowokacja, „TVP Info”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[102] KatyK. Fallon KatyK., At Poland-Belarus border, people decry ‘weaponisation’ depiction, „Al-Jazeera”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .

[103] Białoruś. Media niezależne: nowa kolumna migrantów zmierza ku granicy z Polską, „Polsat News”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .

[104] Sytuacja na granicy. „Będą próby eskalowania punktowego. Spodziewamy się długotrwałego kryzysu”, „TVN 24”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .

[105] Morawiecki o sytuacji na granicy z Białorusią: rozważamy uruchomienie artykułu 4. NATO, „TVN 24”, 14 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] .

[106] Co się dzieje na granicy? Tłumy migrantów na przejściu. Trwa próba masowego wejścia, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[107] Najnowsze nagrania zalewają sieć. Fala imigrantów nie ma końca [WIDEO], „TVP Info”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[108] Błaszczak: umacniane są posterunki na przejściu granicznym w Kuźnicy, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[109] Granica polsko-białoruska. Nowe nagranie i krzyki migrantów, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[110] Granica polsko-białoruska. Kolejna próba sforsowania zasieków, „Polsat News”, 15 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[111] „Pod osłoną nocy niszczą ogrodzenie”. MON pokazuje nagranie z białoruskim funkcjonariuszem, „TVN 24”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[:7-112] Kuźnica. Masowy atak migrantów na polskich żołnierzy. Nowe nagrania [WIDEO], „TVP Info”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[:10-113] Poland border crisis: Migrants tear-gassed trying to cross from Belarus, „BBC News”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[:11-114] Polish forces use water cannon on migrants who threw stones [online], AP NEWS, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[:12-115] Granica z Białorusią. Szturm w Kuźnicy. Służby publikują nowe nagrania, „Polsat News”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[:14-116] SylwesterS. Ruszkiewicz SylwesterS., Zamieszki na granicy z Białorusią. Policja ujawnia kulisy, „Wirtualna Polska”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .

[117] Obrona w Kuźnicy. 7 policjantów rannych; dwoje doznało obrażeń głowy, „TVP Info”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[118] Siedmioro policjantów, żołnierz i strażniczka graniczna. Ranni od kamieni rzucanych przez migrantów, „TVN 24”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[119] Kryzys migracyjny. Straż Graniczna: próba sforsowania granicy polsko-białoruskiej przez ok. 50 osób, „Polsat News”, 17 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .

[120] Wiceszef MSWiA: Łukaszenka postawił pierwsze autobusy, do których wsiadają migranci i odjeżdżają, „Polsat News”, 17 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .

[121] Białoruś ogranicza dostawy ropy do Polski, „Money.pl”, 17 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] .

[122] Konkluzje Rady Europejskiej o COVID-19, energii, handlu i stosunkach zewnętrznych (21 października 2021) [online], consilium.europa.eu, 21 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[123] Komisja Europejska reaguje na sytuację na granicy polsko-białoruskiej [online], onet.pl, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[124] ŁukaszŁ. Osiński ŁukaszŁ., Komisja Europejska:Unia uważa, że sytuacja na polsko- białoruskiej granicy nie jest kwestią migracji, a agresji na Polskę [online], pap.pl, 27 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[125] Kryzys migracyjny. Szef dyplomacji UE wyraził poparcie dla Polski, Litwy i Łotwy [online], www.tvp.info, 3 września 2021 [dostęp 2021-09-04] (pol.).

[126] Kryzys na granicy z Białorusią. Europol wesprze Polskę, „Polsat News”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .

[127] Kryzys migracyjny. Unia przekaże miliony na ochronę granicy z Białorusią, „TVP Info”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[128] KatarzynaK. Szymańska-Borginon KatarzynaK., Mocna rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie Białorusi bez poparcia PiS? [online], rmf24.pl, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[129] Sytuacja na Białorusi po roku protestów i ich brutalnego tłumienia [online], europarl.europa.eu, 7 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[130] Debata w Parlamencie Europejskim nad zawracaniem migrantów na granicach [online], wiadomosci.onet.pl, 21 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[131] ArkadiuszA. Grochot ArkadiuszA., Debata PE nad sytuacją na granicy. „To model biznesowy Łukaszenki” [online], rmf24.pl, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[132] Pasienyje su Baltarusija patruliavimą pradės FRONTEX pareigūnai [online], vrm.lrv.lt [dostęp 2021-11-10] (lit.).

[133] 500 km zasieków za prawie 5 mln euro. Litwa wzmacnia granicę z Białorusią [online], forsal.pl, 9 lipca 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[134] Kamiński o stanie wyjątkowym: Funkcjonariusze na granicy potrzebują swobody działania [online], gazetaprawna.pl, 2 września 2021 [dostęp 2021-09-24] (pol.).

[135] KatarzynaK. Szymańska-Borginon KatarzynaK., Nieoficjalnie: UE chce wysłać Frontex na granicę Polski z Białorusią [online], rmf24.pl, 20 września 2021 [dostęp 2021-09-24] (pol.).

[136] TomaszT. Bielecki TomaszT., Bruksela do Polski: Zaproście Frontex na granicę! [online], dw.com, 22 września 2021 [dostęp 2021-09-24] (pol.).

[:02-137] Court indicates interim measures in respect of Iraqi and Afghan nationals at Belarusian border with Latvia and Poland [online], hudoc.echr.coe.int, 25 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-09] (ang.).

[138] Zgromadzenie Parlamentarne RE wzywa do pomocy Polsce, Litwie i Łotwie w kryzysie migracyjnym [online], bankier.pl, 1 października 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[139] Poland should take immediate action to protect the human rights of people stranded at its border with Belarus [online], coe.int, 25 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (ang.).

[:22-140] MichałM. Wilgocki MichałM., Komisarz praw człowieka Rady Europy: Polska musi bronić praw osób na granicy [online], wyborcza.pl, 25 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[141] AdamA. Zygiel AdamA., Ruch graniczny na przejściu w Kuźnicy zostanie zawieszony [online], rmf24.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] (pol.).

[142] KE i NATO reagują na sytuację na polsko-białoruskiej granicy [online], businessinsider.com.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[143] UNHCR apeluje o zakończenie impasu na granicy polsko-białoruskiej [online], unhcr.org, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[144] Szef MSZ spotkał się z sekretarz generalną Rady Europy [online], tvn24.pl, 20 września 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[145] MSZ: Rada Bezpieczeństwa ONZ na nieformalnym spotkaniu omówiła sytuację na Białorusi, Dziennik Gazeta Prawna, 8 października 2021.

[146] Pierwszy taki kryzys migracyjny w nowoczesnej Europie. 45 państw potępiło działania Mińska [online], tvp.info, 25 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[147] Kryzys na granicy. USA i zachodnie kraje Rady Bezpieczeństwa potępiają Białoruś, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .

[148] AgnieszkaA. Kazimierczuk AgnieszkaA., Łukaszenko oskarża Polskę o wywołanie konfliktu na granicy [online], rp.pl, 23 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[149] ŁukaszŁ. Razowski ŁukaszŁ., Kryzys migracyjny. Mińsk wydał oświadczenie [online], wp.pl, 30 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] (pol.).

[150] Polska chciała wysłać pomoc humanitarną na Białoruś. Jest odpowiedź Mińska, TVP Info, 06.10.2021.

[151] Prezydent Łukaszenko zawiesza umowę o readmisji z Unią Europejską [online], wiadomosci.onet.pl, 14 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[152] Białoruś. Belavia nie weźmie na pokład swoich samolotów obywateli Iraku, Syrii i Jemenu, „Polsat News”, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] .

[153] Wstrzymano loty z Iraku na Białoruś [online], forsal.pl, 9 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[154] Kryzys migracyjny. Stanowcza reakcja władz Iraku. Białoruś zamyka konsulaty [online], next.gazeta.pl, 7 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[155] Irak organizuje ewakuację swoich obywateli z Białorusi, „TVP Info”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .

[156] Erbil Airport suspends flights to Belarus [online], Iraqi News Agency [dostęp 2021-11-15] .

[157] Angela Merkel potępia traktowanie migrantów przez Białoruś [online], tvn24.pl, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-24] (pol.).

[:2-158] Niemcy, Finlandia, Holandia, Ukraina… Kolejne kraje potępiają działania Mińska [online], belsat.eu, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).

[159] PetarP. Petrović PetarP., Sankcje muszą uderzyć nie tylko w Łukaszenkę, ale też w Putina, „TVP Info”, 11 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] .

[:6-160] Kryzys na granicy. Białoruś: zginęło dwóch rosyjskich żołnierzy, „Polsat News”, 13 listopada 2021 [dostęp 2021-11-13] .

[161] Kryzys na granicy. Szef MSZ Rosji: użycie gazu łzawiącego przeciwko imigrantom jest nieakceptowalne, „Polsat News”, 16 listopada 2021 [dostęp 2021-11-16] .

[162] USA wzywają Białoruś do zatrzymania organizowania nielegalnej migracji [online], rp.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-09] .

[163] Amerykańska komisja senacka o „zbrodniach i nieludzkim zachowaniu reżimu Łukaszenki”, KE monitoruje loty na Białoruś [online], tvn24.pl, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).

[164] Syryjskie linie lotnicze Cham Wings Airlines zawieszają loty do Mińska [online], www.gazetaprawna.pl, 13 listopada 2021 [dostęp 2021-11-14] (pol.).

[165] Polski i turecki wywiad będą współpracować w związku z kryzysem na granicy z Białorusią [online], wiadomosci.onet.pl, 4 października 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[166] Sprawozdanie Stenograficzne z 41. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 9 listopada 2021 r. [online], sejm.gov.pl, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[167] EdytaE. Bryła EdytaE., KE uderzy w linie lotnicze za przemyt migrantów? „Byłoby to dużym utrudnieniem dla Mińska, ale nie rozwiązaniem problemu” [online], wyborcza.biz, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[168] JerzyJ. Haszczyński JerzyJ., Loty z Turcji na Białoruś są, ale nie dla wszystkich [online], rp.pl, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] (pol.).

[169] Rozmowa Andrzeja Dudy z Wołodymyrem Zełenskim [online], prezydent.pl, 8 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).

[170] Возле посольства Беларуси в Киеве прошла акция протеста [online], charter97.org, 10 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (ros.).

[:5-171] JoannaJ. Szwalikowska JoannaJ. (oprac.), Sytuacja na granicy. Szef fińskiego MSZ obawia się eskalacji sytuacji i poważnego konfliktu [online], wiadomosci.gazeta.pl, 9 listopada 2021 [dostęp 2021-11-11] (pol.).

[172] Kryzys na granicy polsko-białoruskiej. „Mocne oświadczenie” Rady Bezpieczeństwa ONZ” [online], wiadomosci.gazeta.pl, 12 listopada 2021 [dostęp 2021-11-12] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

@@ Linia 7: / Linia 7: @@
 == Tło wydarzeń ==
-{{Zobacz też|Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku|Protesty na Białorusi (od 2020)|Lot Ryanair 4978}}[[Alaksandr Łukaszenka]] pełni funkcję [[prezydent Białorusi|prezydenta Białorusi]] od 1994 roku i ''de facto'' jest dyktatorem tego państwa<ref>{{Cytuj |autor = Rafał Zychal |tytuł = Białoruski samiec alfa i niedoszły car. Jak Łukaszenko zdobył i nie oddał władzy |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/bialoruski-samiec-alfa-i-niedoszly-car-jak-lukaszenko-zdobyl-i-nie-oddal-wladzy/y645tzv |język = pl}}</ref>. [[Białoruś|Białoruski]] [[reżim]] był oskarżony o masowe fałszerstwa wyborcze podczas [[Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku|wyborów prezydenckich w 2020 roku]] przez [[Społeczność międzynarodowa|społeczność międzynarodową]] i [[Białoruś|białoruską]] [[Opozycja (polityka)|opozycję]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Resolution on the situation in Belarus after one year of protests and their violent repression |data = 2021-10-06 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = europarl.europa.eu |url = https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/RC-9-2021-0482_EN.html |język = en}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Cichanouska: Cena za kontynuowanie demonstracji na Białorusi obecnie byłaby zbyt wysoka |data = 2021-08-09 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = forsal.pl |url = https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8223132,cichanouska-cena-za-kontynuowanie-demonstracji-na-bialorusi-obecnie-bylaby-zbyt-wysoka.html |język = pl}}</ref>. Pomimo zwycięstwa w sfałszowanych wyborach, [[Stany Zjednoczone]], [[Unia Europejska]], [[Wielka Brytania]] i ich sojusznicy, nie uznały [[Alaksandr Łukaszenka|Łukaszenki]] za [[prezydent Białorusi|prezydenta]]<ref>{{Cytuj |autor = Sam Clench |tytuł = Man arrested in Ryanair ‘hijacking’ speaks |data = 2021-05-24 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = news.com.au |url = https://www.news.com.au/travel/travel-updates/incidents/ryanair-hijacking-belarus-releases-video-of-roman-protasevich-eu-promises-more-sanctions/news-story/44794e507dbea65be7dc734ff974b5b1 |język = en}}</ref>. Ogłoszone wyniki wyborów wywołały także masowe [[Protesty na Białorusi (od 2020)|protesty na Białorusi]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Cichanouska: Cena za kontynuowanie demonstracji na Białorusi obecnie byłaby zbyt wysoka |data = 2021-08-09 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = forsal.pl |url = https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8223132,cichanouska-cena-za-kontynuowanie-demonstracji-na-bialorusi-obecnie-bylaby-zbyt-wysoka.html |język = pl}}</ref>. Po [[Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku|wyborach prezydenckich]], ich ''de facto'' zwyciężczyni<ref>{{Cytuj |tytuł = The democratic opposition in Belarus – 2020, Belarus |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = europarl.europa.eu |url = https://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/the-democratic-opposition-in-belarus-202/products-details/20201021CAN58092 |język = en}}</ref> i liderka opozycji, [[Swiatłana Cichanouska]], uciekła na [[Litwa|Litwę]]<ref>{{Cytuj |autor = Magdalena Partyła |tytuł = Dlaczego Swiatłana Cichanouska wyjechała na Litwę? „Sama podjęłam decyzję” |data = 2020-08-11 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = rmf24.pl |url = https://www.rmf24.pl/fakty/news-dlaczego-swiatlana-cichanouska-wyjechala-na-litwe-sama-podje,nId,4663449 |język = pl}}</ref>.
+{{Zobacz też|Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku|Protesty na Białorusi (od 2020)|Lot Ryanair 4978}}[[Alaksandr Łukaszenka]] pełni funkcję [[prezydent Białorusi|prezydenta Białorusi]] od 1994 roku i ''de facto'' jest dyktatorem tego państwa<ref>{{Cytuj |autor = Rafał Zychal |tytuł = Białoruski samiec alfa i niedoszły car. Jak Łukaszenko zdobył i nie oddał władzy |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/bialoruski-samiec-alfa-i-niedoszly-car-jak-lukaszenko-zdobyl-i-nie-oddal-wladzy/y645tzv |język = pl}}</ref>. [[Białoruś|Białoruski]] [[reżim]] był oskarżony o masowe fałszerstwa wyborcze podczas [[Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku|wyborów prezydenckich w 2020 roku]] przez [[Społeczność międzynarodowa|społeczność międzynarodową]] i [[Białoruś|białoruską]] [[Opozycja (polityka)|opozycję]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Resolution on the situation in Belarus after one year of protests and their violent repression |data = 2021-10-06 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = europarl.europa.eu |url = https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/RC-9-2021-0482_EN.html |język = en}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Cichanouska: Cena za kontynuowanie demonstracji na Białorusi obecnie byłaby zbyt wysoka |data = 2021-08-09 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = forsal.pl |url = https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8223132,cichanouska-cena-za-kontynuowanie-demonstracji-na-bialorusi-obecnie-bylaby-zbyt-wysoka.html |język = pl}}</ref>. Pomimo zwycięstwa w sfałszowanych wyborach, [[Stany Zjednoczone]], [[Unia Europejska]], [[Wielka Brytania]] i ich sojusznicy, nie uznały [[Alaksandr Łukaszenka|Łukaszenki]] za [[prezydent Białorusi|prezydenta]]<ref>{{Cytuj |autor = Sam Clench |tytuł = Man arrested in Ryanair ‘hijacking’ speaks |data = 2021-05-24 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = news.com.au |url = https://www.news.com.au/travel/travel-updates/incidents/ryanair-hijacking-belarus-releases-video-of-roman-protasevich-eu-promises-more-sanctions/news-story/44794e507dbea65be7dc734ff974b5b1 |język = en}}</ref>. Ogłoszone wyniki wyborów wywołały także masowe [[Protesty na Białorusi (od 2020)|protesty na Białorusi]]<ref name=":0" />. Po [[Wybory prezydenckie na Białorusi w 2020 roku|wyborach prezydenckich]], ich ''de facto'' zwyciężczyni<ref>{{Cytuj |tytuł = The democratic opposition in Belarus – 2020, Belarus |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = europarl.europa.eu |url = https://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/the-democratic-opposition-in-belarus-202/products-details/20201021CAN58092 |język = en}}</ref> i liderka opozycji, [[Swiatłana Cichanouska]], uciekła na [[Litwa|Litwę]]<ref>{{Cytuj |autor = Magdalena Partyła |tytuł = Dlaczego Swiatłana Cichanouska wyjechała na Litwę? „Sama podjęłam decyzję” |data = 2020-08-11 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = rmf24.pl |url = https://www.rmf24.pl/fakty/news-dlaczego-swiatlana-cichanouska-wyjechala-na-litwe-sama-podje,nId,4663449 |język = pl}}</ref>.
-maja 2021 samolot linii lotniczych [[Ryanair]] lecący do [[Port lotniczy Wilno|Wilna]] został zmuszony do lądowania w [[Port lotniczy Mińsk|Mińsku]] z powodu fałszywej informacji o znajdującej się na jego pokładzie bombie<ref>{{Cytuj |tytuł = Samolot zmuszony do lądowania w Mińsku. Komentarze ekspertów |data = 2021-05-23 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = tvn24.pl |url = https://tvn24.pl/swiat/samolot-ryanair-zmuszony-do-ladowania-w-minsku-komentarze-ekspertow-5102151 |język = pl}}</ref>. W rzeczywistości samolot był zmuszony do lądowania, ponieważ na jego pokładzie znajdował się [[Raman Pratasiewicz]], aktywista opozycyjny<ref name=":42">{{Cytuj |autor = David Cohen |tytuł = U.S. condemns Belarus for forcing down passenger plane to arrest foe |data = 2021-05-23 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = politico.com |url = https://www.politico.com/news/2021/05/23/belarus-plane-arrest-opponent-490430 |język = en}}</ref>. Po wylądowaniu [[Raman Pratasiewicz|Pratasiewicz]] został wraz z partnerką aresztowany<ref name=":42">{{Cytuj |autor = David Cohen |tytuł = U.S. condemns Belarus for forcing down passenger plane to arrest foe |data = 2021-05-23 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = politico.com |url = https://www.politico.com/news/2021/05/23/belarus-plane-arrest-opponent-490430 |język = en}}</ref>. W związku z tymi wydarzeniami [[Unia Europejska]] nałożyła na [[Białoruś]] [[sankcje gospodarcze]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Dziennik Urzędowy L 224I/2021 |data = 2021-06-24 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = eur-lex.europa.eu |url = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L:2021:224I:FULL&from=EN |język = en}}</ref>, z powodu których, jak przyznał [[Alaksandr Łukaszenka]], białoruskie władze rozpoczęły przerzucanie nielegalnych [[Imigracja|imigrantów]] na terytorium [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Lukashenko pledges ‘not to restrain migrants’ |data = 2021-07-03 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = kyivpost.com |url = https://www.kyivpost.com/eastern-europe/lukashenko-pledges-not-to-restrain-migrants.html |język = en}}</ref>.
+maja 2021 samolot linii lotniczych [[Ryanair]] lecący do [[Port lotniczy Wilno|Wilna]] został zmuszony do lądowania w [[Port lotniczy Mińsk|Mińsku]] z powodu fałszywej informacji o znajdującej się na jego pokładzie bombie<ref>{{Cytuj |tytuł = Samolot zmuszony do lądowania w Mińsku. Komentarze ekspertów |data = 2021-05-23 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = tvn24.pl |url = https://tvn24.pl/swiat/samolot-ryanair-zmuszony-do-ladowania-w-minsku-komentarze-ekspertow-5102151 |język = pl}}</ref>. W rzeczywistości samolot był zmuszony do lądowania, ponieważ na jego pokładzie znajdował się [[Raman Pratasiewicz]], aktywista opozycyjny<ref name=":42">{{Cytuj |autor = David Cohen |tytuł = U.S. condemns Belarus for forcing down passenger plane to arrest foe |data = 2021-05-23 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = politico.com |url = https://www.politico.com/news/2021/05/23/belarus-plane-arrest-opponent-490430 |język = en}}</ref>. Po wylądowaniu [[Raman Pratasiewicz|Pratasiewicz]] został wraz z partnerką aresztowany<ref name=":42" />. W związku z tymi wydarzeniami [[Unia Europejska]] nałożyła na [[Białoruś]] [[sankcje gospodarcze]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Dziennik Urzędowy L 224I/2021 |data = 2021-06-24 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = eur-lex.europa.eu |url = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L:2021:224I:FULL&from=EN |język = en}}</ref>, z powodu których, jak przyznał [[Alaksandr Łukaszenka]], białoruskie władze rozpoczęły przerzucanie nielegalnych [[Imigracja|imigrantów]] na terytorium [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Lukashenko pledges ‘not to restrain migrants’ |data = 2021-07-03 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = kyivpost.com |url = https://www.kyivpost.com/eastern-europe/lukashenko-pledges-not-to-restrain-migrants.html |język = en}}</ref>.
 == Litwa ==
@@ Linia 18: / Linia 18: @@
 === Lipiec ===
 [[Plik:Lithuania - Migrant Influx EU Civil Protection Mechanism response (cropped).jpg|mały|Napływ migrantów na Litwę związany z kryzysem]]
-lipca rząd Litwy wprowadził stan nadzwyczajny w całym kraju w związku z nasileniem się nielegalnej migracji<ref name="EU14">{{Cytuj |tytuł = Unia Europejska potępia Białoruś za kryzys migracyjny na Litwie |data = 2021-07-06 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = euractiv.pl |url = https://www.euractiv.pl/section/migracje/news/unia-europejska-potepia-bialorus-za-kryzys-migracyjny-na-litwie/ |język = pl}}</ref>. W drugim tygodniu lipca rozpoczęto wznoszenie zasieków na granicy litewsko-białoruskiej i podjęto decyzję o budowie ogrodzenia granicznego<ref name="IS2413">{{Cytuj |tytuł = Frontex wyśle większe siły na granicę z Białorusią |data = 2021-08-12 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = infosecurity24.pl |url = https://www.infosecurity24.pl/frontex-wysle-wieksze-sily-na-granice-z-bialorusia |język = pl}}</ref>. W trzecim tygodniu lipca w [[Dziewieniszki|Dziewieniszkach]] zaczął powstawać obóz dla migrantów, którzy nielegalnie przekroczyli granicę<ref name="IS2413">{{Cytuj |tytuł = Frontex wyśle większe siły na granicę z Białorusią |data = 2021-08-12 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = infosecurity24.pl |url = https://www.infosecurity24.pl/frontex-wysle-wieksze-sily-na-granice-z-bialorusia |język = pl}}</ref>.
+lipca rząd Litwy wprowadził stan nadzwyczajny w całym kraju w związku z nasileniem się nielegalnej migracji<ref name="EU14">{{Cytuj |tytuł = Unia Europejska potępia Białoruś za kryzys migracyjny na Litwie |data = 2021-07-06 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = euractiv.pl |url = https://www.euractiv.pl/section/migracje/news/unia-europejska-potepia-bialorus-za-kryzys-migracyjny-na-litwie/ |język = pl}}</ref>. W drugim tygodniu lipca rozpoczęto wznoszenie zasieków na granicy litewsko-białoruskiej i podjęto decyzję o budowie ogrodzenia granicznego<ref name="IS2413">{{Cytuj |tytuł = Frontex wyśle większe siły na granicę z Białorusią |data = 2021-08-12 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = infosecurity24.pl |url = https://www.infosecurity24.pl/frontex-wysle-wieksze-sily-na-granice-z-bialorusia |język = pl}}</ref>. W trzecim tygodniu lipca w [[Dziewieniszki|Dziewieniszkach]] zaczął powstawać obóz dla migrantów, którzy nielegalnie przekroczyli granicę<ref name="IS2413" />.
-lipca [[Sejm Republiki Litewskiej|Seimas]] uchwalił ustawę zezwalającą na odsyłanie osób nielegalnie przekraczających [[Granica białorusko-litewska|granicę białorusko-litewską]] z powrotem na terytorium [[Białoruś|Białorusi]]<ref name=":8">{{Cytuj |autor = Joanna Hyndle-Hussein |tytuł = Kryzys migracyjny na Litwie |data = 2021-07-23 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = osw.waw.pl |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-07-23/kryzys-migracyjny-na-litwie |język = pl}}</ref><ref name=":9">{{Cytuj |tytuł = Lietuvos Respublikos Seimas rytinio posėdžio nr. 83 stenograma |data = 2021-07-13 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = e-seimas.lrs.lt |url = https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalActPrint/lt?jfwid=-11vir81ag0&documentId=6e0b0110e3db11eb866fe2e083228059&category=TAK |język = lt}}</ref>. Litewski rząd uzasadniał wprowadzenie takiej ustawy przeciwdziałaniem wojnie hybrydowej prowadzonej przez białoruskie władze<ref name=":9">{{Cytuj |tytuł = Lietuvos Respublikos Seimas rytinio posėdžio nr. 83 stenograma |data = 2021-07-13 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = e-seimas.lrs.lt |url = https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalActPrint/lt?jfwid=-11vir81ag0&documentId=6e0b0110e3db11eb866fe2e083228059&category=TAK |język = lt}}</ref>. Zdaniem litewskich władz Łukaszenko wykorzystuje migrantów jako „broń hybrydową”<ref name=":17">{{Cytuj |autor = Valerie Hopkins |tytuł = In Lithuania, Migrants Find Themselves Caught in a Geopolitical Battle |czasopismo = The New York Times |data = 2021-07-19 |data dostępu = 2021-11-18 |issn = 0362-4331 |url = https://www.nytimes.com/2021/07/19/world/europe/lithuania-belarus-migrants-european-union.html |cytat = "Lithuanian officials accuse Mr. Lukashenko of encouraging the migrants to cross the border, using them as “hybrid weapons.” In response, Lithuania is building a border fence as quickly as it can and just passed a law to fast-track asylum claims."
+lipca [[Sejm Republiki Litewskiej|Seimas]] uchwalił ustawę zezwalającą na odsyłanie osób nielegalnie przekraczających [[Granica białorusko-litewska|granicę białorusko-litewską]] z powrotem na terytorium [[Białoruś|Białorusi]]<ref name=":8" /><ref name=":9">{{Cytuj |tytuł = Lietuvos Respublikos Seimas rytinio posėdžio nr. 83 stenograma |data = 2021-07-13 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = e-seimas.lrs.lt |url = https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalActPrint/lt?jfwid=-11vir81ag0&documentId=6e0b0110e3db11eb866fe2e083228059&category=TAK |język = lt}}</ref>. Litewski rząd uzasadniał wprowadzenie takiej ustawy przeciwdziałaniem wojnie hybrydowej prowadzonej przez białoruskie władze<ref name=":9" />. Zdaniem litewskich władz Łukaszenko wykorzystuje migrantów jako „broń hybrydową”<ref name=":17">{{Cytuj |autor = Valerie Hopkins |tytuł = In Lithuania, Migrants Find Themselves Caught in a Geopolitical Battle |czasopismo = The New York Times |data = 2021-07-19 |data dostępu = 2021-11-18 |issn = 0362-4331 |url = https://www.nytimes.com/2021/07/19/world/europe/lithuania-belarus-migrants-european-union.html |cytat = "Lithuanian officials accuse Mr. Lukashenko of encouraging the migrants to cross the border, using them as “hybrid weapons.” In response, Lithuania is building a border fence as quickly as it can and just passed a law to fast-track asylum claims."
-"[...] human rights groups have raised concerns that Lithuania’s new asylum law could result in people with legitimate claims being denied." |język = en-US}}</ref>. Organizacje chroniące prawa człowieka skrytykowały nowe prawo, ponieważ ich zdaniem narusza ono prawa człowieka<ref name=":15">{{Cytuj |tytuł = Lithuania passes law to limit migrant arrivals from Belarus |data = 2021-07-13 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = euronews.com |url = https://www.euronews.com/2021/07/13/lithuania-passes-law-to-limit-migrant-arrivals-from-belarus |cytat = "In a joint statement, non-governmental organisations have expressed concern that the new amendments would violate human rights." |język = en}}</ref><ref name=":16">{{Cytuj |autor = Rebecca Collard |tytuł = Desperate Iraqis the latest pawn in Belarus standoff with EU |data = 2021-07-27 |opublikowany = [[CBC/Radio-Canada|CBC News]] |url = https://www.cbc.ca/news/world/iraqi-refugee-camp-belarus-european-union-1.6117625 |cytat = "Critics say Lithuania is violating migrants' rights and international conventions and Lithuania's Red Cross says 40 per cent of those entering the country belong to vulnerable groups, including women, children and those who have experienced violence".}}</ref> i może sprawić, że osoby z zasadnymi wnioskami o azyl spotkają się z odmowami<ref name=":17">{{Cytuj |autor = Valerie Hopkins |tytuł = In Lithuania, Migrants Find Themselves Caught in a Geopolitical Battle |czasopismo = The New York Times |data = 2021-07-19 |data dostępu = 2021-11-18 |issn = 0362-4331 |url = https://www.nytimes.com/2021/07/19/world/europe/lithuania-belarus-migrants-european-union.html |cytat = "Lithuanian officials accuse Mr. Lukashenko of encouraging the migrants to cross the border, using them as “hybrid weapons.” In response, Lithuania is building a border fence as quickly as it can and just passed a law to fast-track asylum claims."
+"[...] human rights groups have raised concerns that Lithuania’s new asylum law could result in people with legitimate claims being denied." |język = en-US}}</ref>. Organizacje chroniące prawa człowieka skrytykowały nowe prawo, ponieważ ich zdaniem narusza ono prawa człowieka<ref name=":15">{{Cytuj |tytuł = Lithuania passes law to limit migrant arrivals from Belarus |data = 2021-07-13 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = euronews.com |url = https://www.euronews.com/2021/07/13/lithuania-passes-law-to-limit-migrant-arrivals-from-belarus |cytat = "In a joint statement, non-governmental organisations have expressed concern that the new amendments would violate human rights." |język = en}}</ref><ref name=":16">{{Cytuj |autor = Rebecca Collard |tytuł = Desperate Iraqis the latest pawn in Belarus standoff with EU |data = 2021-07-27 |opublikowany = [[CBC/Radio-Canada|CBC News]] |url = https://www.cbc.ca/news/world/iraqi-refugee-camp-belarus-european-union-1.6117625 |cytat = "Critics say Lithuania is violating migrants' rights and international conventions and Lithuania's Red Cross says 40 per cent of those entering the country belong to vulnerable groups, including women, children and those who have experienced violence".}}</ref> i może sprawić, że osoby z zasadnymi wnioskami o azyl spotkają się z odmowami<ref name=":17" />. Organizacje te stwierdziły, że nowe prawo pozwala przetrzymywać migrantów przez nieokreślony czas bez orzeczenia sądu, a także ogranicza dostęp organizacji pozarządowych do ośrodków w których są oni przetrzymywani<ref name=":15" />. Według danych [[Litewski Czerwony Krzyż|Litweskiego Czerwonego Krzyża]] spośród osób przybyłych wtedy na Litwę z Białorusi 400 to dzieci a 40% to osoby wymagające szczególnej ochrony: ofiary przemocy, kobiety, chorzy i niepełnosprawni<ref name=":8" /><ref>{{Cytuj |tytuł = No right to appeal and mass detentions: Lithuania's new migrant laws draw criticism |data = 2021-07-14 |data dostępu = 2021-11-18 |opublikowany = lrt.lt |url = https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1450686/no-right-to-appeal-and-mass-detentions-lithuania-s-new-migrant-laws-draw-criticism |język = en}}</ref><ref name=":16" />.
-"[...] human rights groups have raised concerns that Lithuania’s new asylum law could result in people with legitimate claims being denied." |język = en-US}}</ref>. Organizacje te stwierdziły, że nowe prawo pozwala przetrzymywać migrantów przez nieokreślony czas bez orzeczenia sądu, a także ogranicza dostęp organizacji pozarządowych do ośrodków w których są oni przetrzymywani<ref name=":15">{{Cytuj |tytuł = Lithuania passes law to limit migrant arrivals from Belarus |data = 2021-07-13 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = euronews.com |url = https://www.euronews.com/2021/07/13/lithuania-passes-law-to-limit-migrant-arrivals-from-belarus |cytat = "In a joint statement, non-governmental organisations have expressed concern that the new amendments would violate human rights." |język = en}}</ref>. Według danych [[Litewski Czerwony Krzyż|Litweskiego Czerwonego Krzyża]] spośród osób przybyłych wtedy na Litwę z Białorusi 400 to dzieci a 40% to osoby wymagające szczególnej ochrony: ofiary przemocy, kobiety, chorzy i niepełnosprawni<ref name=":8">{{Cytuj |autor = Joanna Hyndle-Hussein |tytuł = Kryzys migracyjny na Litwie |data = 2021-07-23 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = osw.waw.pl |url = https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-07-23/kryzys-migracyjny-na-litwie |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = No right to appeal and mass detentions: Lithuania's new migrant laws draw criticism |data = 2021-07-14 |data dostępu = 2021-11-18 |opublikowany = lrt.lt |url = https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1450686/no-right-to-appeal-and-mass-detentions-lithuania-s-new-migrant-laws-draw-criticism |język = en}}</ref><ref name=":16">{{Cytuj |autor = Rebecca Collard |tytuł = Desperate Iraqis the latest pawn in Belarus standoff with EU |data = 2021-07-27 |opublikowany = [[CBC/Radio-Canada|CBC News]] |url = https://www.cbc.ca/news/world/iraqi-refugee-camp-belarus-european-union-1.6117625 |cytat = "Critics say Lithuania is violating migrants' rights and international conventions and Lithuania's Red Cross says 40 per cent of those entering the country belong to vulnerable groups, including women, children and those who have experienced violence".}}</ref>.
 lipca na [[Litwa|Litwę]] przybyło 60 funkcjonariuszy [[Frontex]]u w celu wsparcia służb granicznych<ref>{{Cytuj |tytuł = Na Litwę przybyło 60 funkcjonariuszy Frontexu |data = 2021-07-30 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = zw.lt |url = https://zw.lt/litwa/na-litwe-przybylo-60-funkcjonariuszy-frontexu/ |język = pl}}</ref>.
 === Od sierpnia do listopada ===
-Na początku sierpnia [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Litewskiej|litewskie MSW]] zapowiedziało, że każdy, kto przekroczył nielegalnie granice, a będzie chciał powrócić do kraju, z którego pochodzi, otrzyma bilet lotniczy i 300 [[euro]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys na granicy z Białorusią. Szef prezydenckiego Biura Polityki Międzynarodowej jedzie na Litwę |data = 2021-08-19 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = polsatnews.pl |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-08-19/kryzys-na-polskiej-granicy-minister-jedzie-na-litwe/ |język = pl}}</ref>. 17 sierpnia doszło do incydentu, podczas którego 12 żołnierzy białoruskich przekroczyło litewską granicę wypychając migrantów ze swojej strony granicy<ref name=":13">{{Cytuj |tytuł = Incydent na granicy z Litwą. Białoruscy żołnierze wypchnęli imigrantów |data = 2021-08-17 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = dziennik.pl |url = https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/8222119,ue-litwa-bialorus-kryzys-irak-migranci.html |język = pl}}</ref>. Przekraczających zawrócili strażnicy litewscy<ref name=":13">{{Cytuj |tytuł = Incydent na granicy z Litwą. Białoruscy żołnierze wypchnęli imigrantów |data = 2021-08-17 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = dziennik.pl |url = https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/8222119,ue-litwa-bialorus-kryzys-irak-migranci.html |język = pl}}</ref>. 15 września 2021 minister spraw zagranicznych, [[Gabrielius Landsbergis]], zapowiedział, że nielegalni imigranci nie będą mogli złożyć wniosku o udzielenie ochrony prawnej<ref>[https://www.msn.com/pl-pl/wiadomosci/other/litwa-tylko-dla-legalnych-imigrant-c3-b3w/ar-AAOrHYc?ocid=BingNewsSearch Litwa tylko dla legalnych imigrantów, msn.pl., 15-09-2021].</ref>. 11 października w [[Kibarty|Kibartach]] powstał obóz dla imigrantów<ref>{{Cytuj |tytuł = #WizaDonikąd. „Oni nie wychodzili. Policja była tu z dwóch stron. Teren ogrodzono płotem, siatką” |data = 2021-10-11 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,27676281,wizadonikad-syryjka-chciala-dostac-sie-do-europy-polscy-zolnierze.html |język = pl}}</ref>. 5 listopada na Litwie zaczęto budować [[stal]]ową zaporę na granicy z [[Białoruś|Białorusią]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Litwa buduje pierwsze odcinki stalowej zapory na granicy z Białorusią |data = 2021-11-05 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = tvn24.pl |url = https://tvn24.pl/polska/kryzys-migracyjny-litwa-buduje-pierwsze-odcinki-stalowej-zapory-na-granicy-z-bialorusia-5478533 |język = pl}}</ref>.
+Na początku sierpnia [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Litewskiej|litewskie MSW]] zapowiedziało, że każdy, kto przekroczył nielegalnie granice, a będzie chciał powrócić do kraju, z którego pochodzi, otrzyma bilet lotniczy i 300 [[euro]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys na granicy z Białorusią. Szef prezydenckiego Biura Polityki Międzynarodowej jedzie na Litwę |data = 2021-08-19 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = polsatnews.pl |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-08-19/kryzys-na-polskiej-granicy-minister-jedzie-na-litwe/ |język = pl}}</ref>. 17 sierpnia doszło do incydentu, podczas którego 12 żołnierzy białoruskich przekroczyło litewską granicę wypychając migrantów ze swojej strony granicy<ref name=":13">{{Cytuj |tytuł = Incydent na granicy z Litwą. Białoruscy żołnierze wypchnęli imigrantów |data = 2021-08-17 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = dziennik.pl |url = https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/8222119,ue-litwa-bialorus-kryzys-irak-migranci.html |język = pl}}</ref>. Przekraczających zawrócili strażnicy litewscy<ref name=":13" />. 15 września 2021 minister spraw zagranicznych, [[Gabrielius Landsbergis]], zapowiedział, że nielegalni imigranci nie będą mogli złożyć wniosku o udzielenie ochrony prawnej<ref>[https://www.msn.com/pl-pl/wiadomosci/other/litwa-tylko-dla-legalnych-imigrant-c3-b3w/ar-AAOrHYc?ocid=BingNewsSearch Litwa tylko dla legalnych imigrantów, msn.pl., 15-09-2021].</ref>. 11 października w [[Kibarty|Kibartach]] powstał obóz dla imigrantów<ref>{{Cytuj |tytuł = #WizaDonikąd. „Oni nie wychodzili. Policja była tu z dwóch stron. Teren ogrodzono płotem, siatką” |data = 2021-10-11 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,27676281,wizadonikad-syryjka-chciala-dostac-sie-do-europy-polscy-zolnierze.html |język = pl}}</ref>. 5 listopada na Litwie zaczęto budować [[stal]]ową zaporę na granicy z [[Białoruś|Białorusią]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Litwa buduje pierwsze odcinki stalowej zapory na granicy z Białorusią |data = 2021-11-05 |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = tvn24.pl |url = https://tvn24.pl/polska/kryzys-migracyjny-litwa-buduje-pierwsze-odcinki-stalowej-zapory-na-granicy-z-bialorusia-5478533 |język = pl}}</ref>.
 Od 10 listopada Litwa wprowadziła na granicy z Białorusią zaostrzony stan wyjątkowy. Jest to wynikiem faktu, iż białoruskie służby zwiększyły liczbę transportów z migrantami na granicę białorusko-litewską<ref>{{Cytuj |tytuł = Litwa. Szef służby granicznej o sytuacji na granicy: cisza przed burzą |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-11 |data dostępu = 2021-11-11 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-11/cisza-przed-burza/?ref=wyszukiwarka}}</ref>. 11 listopada [[Sejm Republiki Litewskiej|Seimas]] przyjął uchwałę, wyrażającą poparcie dla Polski w obronie jej granic i uznającą działania Białorusi za prowokacyjne i eskalujące sytuację w regionie<ref>{{Cytuj |tytuł = Litewski Sejm poparł Polskę, broniącą swych granic |czasopismo = polsatnews.pl |data = 2021-11-11 |data dostępu = 2021-11-11 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-11/litewski-sejm-poparl-polske-broniaca-swych-granic/?ref=1491573}}</ref>. W listopadzie większość nielegalnych imigrantów stanowili młodzi [[Mężczyzna|mężczyźni]]<ref>{{Cytuj |autor = Roberta Tracevičiūtė |tytuł = Nelegalios migracijos krizė: į Lietuvą brenda per pelkes, upes, bet čia likti nenori |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |opublikowany = 15min.lt |url = https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/lietuva/nelegalios-migracijos-krize-i-lietuva-brenda-per-pelkes-upes-bet-cia-likti-nenori-56-1598244 |język = lt}}</ref>.
@@ Linia 51: / Linia 50: @@
 sierpnia funkcjonariusze polskiej policji i straży granicznej zatrzymali niedaleko Usnarza Górnego grupę osób (12 Polaków i 1 obywatela Holandii), która próbowała zniszczyć pod wsią [[Szymaki (województwo podlaskie)|Szymaki]]<ref>{{Cytuj |autor = isokolka |tytuł = 13 osób, które niszczyły zasieki na granicy wyszło na wolność. Sąd nie zastosował aresztu tymczasowego [WIDEO], https://isokolka.eu/sokolka/40234-13-osob-ktore-niszczyly-zasieki-na-granicy-wyszlo-na-wolnosc-sad-nie-zastosowal-aresztu-tymczasowego-wideo}}</ref> przygraniczne zasieki i umocnienia; jednym z zatrzymanych był Bartosz Kramek z [[Fundacja Otwarty Dialog|Fundacji Otwarty Dialog]]. W opublikowanym manifeście pt. „Brońmy granicy przed Łukaszenką i Putinem, nie ich ofiarami”, podpisani z nazwiska uczestnicy akcji określili ją jako „pokojowy protest w duchu obywatelskiego nieposłuszeństwa” mający na celu zwrócenie uwagi na „legitymizowanie ksenofobii i rasizmu pod płaszczykiem dbałości o bezpieczeństwo narodowe”<ref>{{Cytuj |autor = Alicja Cembrowska |tytuł = Grupa aktywistów przecinała zasieki na granicy polsko-białoruskiej. Zostali zatrzymani |data = 2021-08-29 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = natemat.pl |url = https://natemat.pl/371142,aktywisci-przecinaja-zasieki-na-granicy-polsko-bialoruskiej |język = pl}}</ref>. [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji|Minister spraw wewnętrznych i administracji]], [[Mariusz Kamiński (minister)|Mariusz Kamiński]], zapowiedział, że aresztowane osoby „poniosą wszelkie konsekwencje swoich działań”<ref>{{Cytuj |autor = Marek Zając |tytuł = Szef MSWiA: Sprawcy, którzy przerwali ogrodzenie na granicy poniosą wszelkie konsekwencje swoich działań |data = 2021-08-29 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = rmf24.pl |url = https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-szef-mswia-sprawcy-ktorzy-przerwali-ogrodzenie-na-granicy-po,nId,5450053 |język = pl}}</ref>. Następnego dnia wszyscy sprawcy usłyszeli zarzuty zniszczenia mienia<ref>{{Cytuj |tytuł = Zarzuty dla 13 osób za próbę zniszczenia płotu na granicy z Białorusią |data = 2021-08-30 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = tvp.info |url = https://www.tvp.info/55608589/granica-z-bialorusia-13-osob-probowalo-zniszczyc-zasieki-uslyszeli-zarzuty |język = pl}}</ref>. 31 sierpnia cała grupa została wypuszczona na wolność po tym jak Sąd Rejonowy w Sokółce nie znalazł podstaw, by przystać na wniosek prokuratury o areszt tymczasowy dla aktywistów<ref>{{Cytuj |autor = Joanna Klimowicz |tytuł = 13 gniewnych ludzi wychodzi na wolność. Sąd odrzucił wniosek o areszt aktywistów, którzy zniszczyli część „płotu Błaszczaka” |data = 2021-08-31 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = wyborcza.pl |url = https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,27517317,13-gniewnych-ludzi-wychodzi-na-wolnosc-sad-odrzucil-prokuratorski.html?disableRedirects=true |język = pl}}</ref>; tego samego dnia Rada Ministrów podjęła uchwałę o wprowadzeniu [[stan wyjątkowy|stanu wyjątkowego]] na wąskim pasie leżącym bezpośrednio przy granicy z Białorusią, obejmującym 115 miejscowości w woj. podlaskim i 68 miejscowości w woj. lubelskim<ref>{{Cytuj |autor = Agnieszka Ziemska |tytuł = Rząd zwraca się wnioskiem do prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego |data = 2021-08-31 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = isokolka.eu |url = https://isokolka.eu/sokolka/40223-rzad-zwraca-sie-wnioskiem-do-prezydenta-rp-o-wprowadzenie-stanu-wyjatkowego-w-115-miejscowosciach-podlasia |język = pl}}</ref>. Dziennik [[Die Welt]], poinformował że w sierpniu 2021 [[Policja w Niemczech|niemiecka policja]] odnotowała 500 nielegalnych wjazdów migrantów przybyłych z Białorusi przez granicę polsko-niemiecką<ref name="Die_Welt_nielegalne_wjazdy" />.
-Pod koniec sierpnia 2021 roku, po przeprowadzeniu wizytacji granicy polsko-białoruskiej przez przedstawiciela [[Rzecznik Praw Obywatelskich|Rzecznika Praw Obywatelskich]] stwierdził on w wystąpieniu, że polska Straż Graniczna naruszyła [[Konwencja dotycząca statusu uchodźców|Konwencję genewską o statusie uchodźców]], nie przyjmując ustnych oświadczeń od osób chcących ubiegać się o ochronę międzynarodową w Polsce<ref>{{Cytuj |autor = Anna Koper, Joanna Plucińska |tytuł = UN refugee agency presses Poland to help migrants on Belarus border |data = 2021-08-24 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = reuters.com |url = https://www.reuters.com/world/europe/un-refugee-agency-pressures-poland-help-migrants-belarus-border-2021-08-24/ |język = en}}</ref>, a prawo do ubiegania się w Polsce o status uchodźcy jest prawem konstytucyjnym, gwarantowanym w art. 56 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej<ref name=":1">{{Cytuj |autor = [[Rzecznik Praw Obywatelskich|RPO]] |tytuł = Nieprzyjmowanie wniosków o ochronę międzynarodową od cudzoziemców przebywających w strefie przygranicznej w okolicach Usnarza stanowi naruszenie prawa. Wystąpienie RPO do Prezesa Rady Ministrów |data = 2021-08-20 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = brpo.gov.pl |url = https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/RPO-obywatele-afganistanu-deklaruje-zamiar-ubiegania-sie-o-ochron%C4%99-mi%C4%99dzynarodow%C4%85-na-terytorium-rp-premier |język = pl}}</ref><ref>Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. {{Dziennik Ustaw|3=515|1991|119}}.</ref> „i – jako takie – nie może być w swej istocie ograniczane, ani przepisami ustaw, ani tym bardziej działaniem lub zaniechaniem ze strony organów państwa”<ref name="rpooko">{{cytuj |autor = Maria Pankowska |tytuł = Nowy RPO wzywa Morawieckiego: Uchodźców na granicy z Białorusią trzeba wpuścić do Polski |data = 2021-08-20 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = oko.press |url = https://oko.press/nowy-rpo-wzywa-morawieckiego-uchodzcow-na-granicy-z-bialorusia-trzeba-wpuscic-do-polski/ |język = pl}}</ref>. Według RPO uchodźcy znaleźli się pod jurysdykcją polskiej Straży Granicznej, gdy pogranicznicy zaczęli wykonywać wobec nich czynności, niezależnie od tego czy uchodźcy znaleźli się na terytorium Polski<ref name="rpooko">{{cytuj |autor = Maria Pankowska |tytuł = Nowy RPO wzywa Morawieckiego: Uchodźców na granicy z Białorusią trzeba wpuścić do Polski |data = 2021-08-20 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = oko.press |url = https://oko.press/nowy-rpo-wzywa-morawieckiego-uchodzcow-na-granicy-z-bialorusia-trzeba-wpuscic-do-polski/ |język = pl}}</ref>. {{Wikinews|Rada Ministrów wystąpiła do Prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego}}
+Pod koniec sierpnia 2021 roku, po przeprowadzeniu wizytacji granicy polsko-białoruskiej przez przedstawiciela [[Rzecznik Praw Obywatelskich|Rzecznika Praw Obywatelskich]] stwierdził on w wystąpieniu, że polska Straż Graniczna naruszyła [[Konwencja dotycząca statusu uchodźców|Konwencję genewską o statusie uchodźców]], nie przyjmując ustnych oświadczeń od osób chcących ubiegać się o ochronę międzynarodową w Polsce<ref>{{Cytuj |autor = Anna Koper, Joanna Plucińska |tytuł = UN refugee agency presses Poland to help migrants on Belarus border |data = 2021-08-24 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = reuters.com |url = https://www.reuters.com/world/europe/un-refugee-agency-pressures-poland-help-migrants-belarus-border-2021-08-24/ |język = en}}</ref>, a prawo do ubiegania się w Polsce o status uchodźcy jest prawem konstytucyjnym, gwarantowanym w art. 56 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej<ref name=":1" /><ref>Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. {{Dziennik Ustaw|3=515|1991|119}}.</ref> „i – jako takie – nie może być w swej istocie ograniczane, ani przepisami ustaw, ani tym bardziej działaniem lub zaniechaniem ze strony organów państwa”<ref name="rpooko">{{cytuj |autor = Maria Pankowska |tytuł = Nowy RPO wzywa Morawieckiego: Uchodźców na granicy z Białorusią trzeba wpuścić do Polski |data = 2021-08-20 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = oko.press |url = https://oko.press/nowy-rpo-wzywa-morawieckiego-uchodzcow-na-granicy-z-bialorusia-trzeba-wpuscic-do-polski/ |język = pl}}</ref>. Według RPO uchodźcy znaleźli się pod jurysdykcją polskiej Straży Granicznej, gdy pogranicznicy zaczęli wykonywać wobec nich czynności, niezależnie od tego czy uchodźcy znaleźli się na terytorium Polski<ref name="rpooko" />. {{Wikinews|Rada Ministrów wystąpiła do Prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego}}
 === Wrzesień ===
@@ Linia 69: / Linia 68: @@
 listopada Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało, że dzień wcześniej białoruscy żołnierze zagrozili otwarciem ognia po tym, jak żołnierze polscy wykryli pilnowaną przez nich grupę migrantów przy ogrodzeniu biegnącym wzdłuż granicy<ref>[https://www.onet.pl/informacje/onetbialystok/mon-bialoruscy-zolnierze-zagrozili-otwarciem-ognia-w-kierunku-zolnierzy/cmmk72c,79cfc278 Ministerstwo Obrony Narodowej: białoruscy żołnierze zagrozili otwarciem ognia w kierunku naszych żołnierzy, onet.pl., 4 listopada 2021].</ref>.
-listopada służby białoruskie skierowały na granicę polsko-białoruską, koło przejścia w [[Kuźnica (województwo podlaskie)|Kuźnicy]], największą, jak do tej pory, grupę migrantów. Została ona skierowana do lasu, gdzie migranci założyli obozowisko. W związku z zaistniałą sytuacją rząd zwołał sztab kryzysowy<ref>{{Cytuj |tytuł = Granica polsko-białoruska. Migranci idą w stronę przejścia w Kuźnicy |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-08/granica-polsko-bialoruska-tlum-migrantow-idzie-w-strone-granicy/?ref=powiazane}}</ref>. Od godziny 15:00 w stan gotowości zostali postawieni żołnierze dwóch batalionów lekkiej piechoty z [[1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej|1 Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej]] z Białegostoku i Hajnówki<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys na granicy. Wojska Obrony Terytorialnej ogłosiły alert gotowości |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-08/tlum-migrantow-przy-granicy-wojska-obrony-terytorialnej-w-stanie-gotowosci/?ref=aside_najnowsze&ref=article}}</ref>. Tego samego dnia miała miejsce próba siłowego, nielegalnego przekroczenia granicy przez migrantów. Doszło do zniszczenia zabezpieczeń wzniesionych na granicy i ataków na funkcjonariuszy Straży Granicznej, Policji oraz żołnierzy. Wobec osób forsujących zasieki został użyty gaz łzawiący<ref>{{Cytuj |tytuł = „Mamy do czynienia ze zorganizowanym niszczeniem umocnień”. Müller o sytuacji na granicy |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-08/mamy-do-czynienia-ze-zorganizowanym-niszczeniem-umocnien-mller-o-sytuacji-na-granicy/?ref=wyszukiwarka}}</ref>. Migranci byli wyposażeni w narzędzia mające ułatwić im zniszczenie zasieków na granicy polsko-białoruskiej<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Izabela Kacprzak, Grażyna Zawadka |tytuł = Tłum imigrantów ruszył do Polski. Trudno oszacować ich liczbę |czasopismo = rp.pl |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art19087331-tlum-imigrantow-ruszyl-do-polski-trudno-oszacowac-ich-liczbe}}</ref>. W trakcie zajść na granicy, w rejonie Kuźnicy było 12 000 żołnierzy, 8000 funkcjonariuszy Straży Granicznej, 1000 policjantów. Na granicę skierowano także antyterrorystów<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Izabela Kacprzak, Grażyna Zawadka |tytuł = Tłum imigrantów ruszył do Polski. Trudno oszacować ich liczbę |czasopismo = rp.pl |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art19087331-tlum-imigrantow-ruszyl-do-polski-trudno-oszacowac-ich-liczbe}}</ref>. Rzecznik ministra-koordynatora służb specjalnych Stanisław Żaryn podał, iż szacowana liczba migrantów sprowadzonych w rejon granicy wynosi około 4000 osób<ref>{{Cytuj |tytuł = Stanisław Żaryn o granicy w Kuźnicy: sprowadzono ok. 4 tys. migrantów. Napór będzie trwał wiele dni |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-09/zaryn-o-sytuacji-na-granicy-pierwsze-sygnaly-wskazuja-ze-noc-minela-spokojnie/?ref=wyszukiwarka}}</ref>.
+listopada służby białoruskie skierowały na granicę polsko-białoruską, koło przejścia w [[Kuźnica (województwo podlaskie)|Kuźnicy]], największą, jak do tej pory, grupę migrantów. Została ona skierowana do lasu, gdzie migranci założyli obozowisko. W związku z zaistniałą sytuacją rząd zwołał sztab kryzysowy<ref>{{Cytuj |tytuł = Granica polsko-białoruska. Migranci idą w stronę przejścia w Kuźnicy |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-08/granica-polsko-bialoruska-tlum-migrantow-idzie-w-strone-granicy/?ref=powiazane}}</ref>. Od godziny 15:00 w stan gotowości zostali postawieni żołnierze dwóch batalionów lekkiej piechoty z [[1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej|1 Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej]] z Białegostoku i Hajnówki<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys na granicy. Wojska Obrony Terytorialnej ogłosiły alert gotowości |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-08/tlum-migrantow-przy-granicy-wojska-obrony-terytorialnej-w-stanie-gotowosci/?ref=aside_najnowsze&ref=article}}</ref>. Tego samego dnia miała miejsce próba siłowego, nielegalnego przekroczenia granicy przez migrantów. Doszło do zniszczenia zabezpieczeń wzniesionych na granicy i ataków na funkcjonariuszy Straży Granicznej, Policji oraz żołnierzy. Wobec osób forsujących zasieki został użyty gaz łzawiący<ref>{{Cytuj |tytuł = „Mamy do czynienia ze zorganizowanym niszczeniem umocnień”. Müller o sytuacji na granicy |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-08/mamy-do-czynienia-ze-zorganizowanym-niszczeniem-umocnien-mller-o-sytuacji-na-granicy/?ref=wyszukiwarka}}</ref>. Migranci byli wyposażeni w narzędzia mające ułatwić im zniszczenie zasieków na granicy polsko-białoruskiej<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Izabela Kacprzak, Grażyna Zawadka |tytuł = Tłum imigrantów ruszył do Polski. Trudno oszacować ich liczbę |czasopismo = rp.pl |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art19087331-tlum-imigrantow-ruszyl-do-polski-trudno-oszacowac-ich-liczbe}}</ref>. W trakcie zajść na granicy, w rejonie Kuźnicy było 12 000 żołnierzy, 8000 funkcjonariuszy Straży Granicznej, 1000 policjantów. Na granicę skierowano także antyterrorystów<ref name=":3" />. Rzecznik ministra-koordynatora służb specjalnych Stanisław Żaryn podał, iż szacowana liczba migrantów sprowadzonych w rejon granicy wynosi około 4000 osób<ref>{{Cytuj |tytuł = Stanisław Żaryn o granicy w Kuźnicy: sprowadzono ok. 4 tys. migrantów. Napór będzie trwał wiele dni |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-09 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-09/zaryn-o-sytuacji-na-granicy-pierwsze-sygnaly-wskazuja-ze-noc-minela-spokojnie/?ref=wyszukiwarka}}</ref>.
 W nocy z 9 na 10 listopada dwie duże grupy migrantów próbowały przekroczyć granicę polsko-białoruską<ref>{{Cytuj |tytuł = Białoruskie służby pomagają przedostać się migrantom przez polską granicę |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-10 |data dostępu = 2021-11-11 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-10/sg-sluzby-bialoruskie-pomagaja-migrantom-nielegalnie-przedostac-do-polski/?ref=wyszukiwarka}}</ref>.
@@ Linia 87: / Linia 86: @@
 W poniedziałek, 15 listopada, służby białoruskie przekierowały obozowisko migrantów na zamknięte przejście graniczne Bruzgi-Kuźnica Białostocka. Na przejściu pojawiły się białoruskie media. Według doniesień towarzyszący białoruscy funkcjonariusze nie reagowali na poczynania migrantów na przejściu granicznym. Wieczorem polskie służby wzmocniły zabezpieczenia i zapory po polskiej stronie<ref>{{Cytuj |tytuł = Co się dzieje na granicy? Tłumy migrantów na przejściu. Trwa próba masowego wejścia |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-15 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-15/bialorus-media-duza-grupa-migrantow-podeszla-do-przejscia-granicznego-w-bruzgach/?ref=kafle}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Najnowsze nagrania zalewają sieć. Fala imigrantów nie ma końca [WIDEO] |czasopismo = [[TVP Info]] |data = 2021-11-15 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.tvp.info/56930551/granica-imigranci-doprowadzeni-na-granice-z-polska-zobacz-wideo}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Błaszczak: umacniane są posterunki na przejściu granicznym w Kuźnicy |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-15 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-15/blaszczak-umacniane-sa-posterunki-na-przejsciu-granicznym-w-kuznicy/?ref=kafle}}</ref>. W nocy 15 listopada doszło do kolejnego incydentu na granicy. Białoruscy funkcjonariusze wpychali grupę migrantów na prowizoryczne ogrodzenie z drutu kolczastego. Użyto gazu łzawiącego i doszło do słownych utarczek<ref>{{Cytuj |tytuł = Granica polsko-białoruska. Nowe nagranie i krzyki migrantów |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-15 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-15/granica-polsko-bialoruska-nowe-nagranie-i-krzyki-migrantow/?ref=slider}}</ref>. Tej samej nocy w okolicach Starzyny kilkusetosobowa grupa migrantów próbowała siłowo przekroczyć granicę. Przeciwko interweniującym policjantom, żołnierzom i funkcjonariuszom Straży Granicznej użyto kamieni. Grupa była wyposażona w prowizoryczne drabiny do forsowania zasieków<ref>{{Cytuj |tytuł = Granica polsko-białoruska. Kolejna próba sforsowania zasieków |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-15 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-15/granica-polsko-bialoruska-kolejna-proba-sforsowania-zasiekow/?ref=slider}}</ref>. Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało film, w którym widać jak białoruscy żołnierze niszczyli ogrodzenie na granicy, aby ułatwić przejście migrantów w tym miejscu<ref>{{Cytuj |tytuł = „Pod osłoną nocy niszczą ogrodzenie”. MON pokazuje nagranie z białoruskim funkcjonariuszem |czasopismo = [[TVN 24]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://tvn24.pl/polska/kryzys-na-granicy-polski-i-bialorusi-bialoruski-funkcjonariusz-niszczy-ogrodzenie-nagranie-mon-5490794}}</ref><ref name=":7">{{Cytuj |tytuł = Kuźnica. Masowy atak migrantów na polskich żołnierzy. Nowe nagrania [WIDEO] |czasopismo = [[TVP Info]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.tvp.info/56947149/kuznica-masowy-atak-migrantow-na-polskich-zolnierzy-armatki-wodne-gaz-lzawiacy-nowe-nagrania-z-granicy}}</ref>.
-listopada migranci próbowali dostać się na terytorium Polski<ref name=":10">{{Cytuj |tytuł = Poland border crisis: Migrants tear-gassed trying to cross from Belarus |czasopismo = BBC News |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-59302919 |język = en-GB}}</ref>. Polskie służby graniczne przekazały informację, że zostały zaatakowane kamieniami przez migrantów w pobliżu przejścia granicznego w Kuźnicy na co odpowiedziały przy pomocy armatek wodnych i gazu łzawiącego<ref name=":10">{{Cytuj |tytuł = Poland border crisis: Migrants tear-gassed trying to cross from Belarus |czasopismo = BBC News |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-59302919 |język = en-GB}}</ref><ref name=":11">{{Cytuj |tytuł = Polish forces use water cannon on migrants who threw stones |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |opublikowany = AP NEWS |url = https://apnews.com/article/europe-poland-migration-belarus-ff1c2e213125788d9f46b31c788625c9 |język = en}}</ref>. Polski minister obrony narodowej powiedział, że migranci i białoruscy funkcjonariusze próbowali zniszczyć ogrodzenie na granicy<ref name=":10">{{Cytuj |tytuł = Poland border crisis: Migrants tear-gassed trying to cross from Belarus |czasopismo = BBC News |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-59302919 |język = en-GB}}</ref><ref name=":11">{{Cytuj |tytuł = Polish forces use water cannon on migrants who threw stones |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |opublikowany = AP NEWS |url = https://apnews.com/article/europe-poland-migration-belarus-ff1c2e213125788d9f46b31c788625c9 |język = en}}</ref>. Według doniesień polskiej policji białoruskie służby nie interweniowały podczas tych wydarzeń, polska policja oskarżyła także białoruskich funkcjonariuszy o dostarczanie migrantom granatów hukowych<ref name=":7">{{Cytuj |tytuł = Kuźnica. Masowy atak migrantów na polskich żołnierzy. Nowe nagrania [WIDEO] |czasopismo = [[TVP Info]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.tvp.info/56947149/kuznica-masowy-atak-migrantow-na-polskich-zolnierzy-armatki-wodne-gaz-lzawiacy-nowe-nagrania-z-granicy}}</ref><ref name=":10">{{Cytuj |tytuł = Poland border crisis: Migrants tear-gassed trying to cross from Belarus |czasopismo = BBC News |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-59302919 |język = en-GB}}</ref>. Strona polska wysunęła podejrzenia, iż w trakcie zamieszek, między migrantami, znajdowali się przebrani w cywilne ubrania białoruscy funkcjonariusze<ref name=":12">{{Cytuj |tytuł = Granica z Białorusią. Szturm w Kuźnicy. Służby publikują nowe nagrania |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-16/granica-z-bialorusia-szturm-w-kuznicy-mon-publikuje-nowe-nagrania/?ref=slider}}</ref>. Doniesienia o udziale białoruskich funkcjonariuszy w zamieszkach miał potwierdzić także rzecznik Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku. Podał, że według obserwacji funkcjonariuszy z granicy, migranci nie noszą kominiarek, anie nie maskują twarzy w inny sposób. Według rzecznika działania atakujących wyglądały na wcześniej przygotowane i koordynowane<ref name=":14">{{Cytuj |autor = Sylwester Ruszkiewicz |tytuł = Zamieszki na granicy z Białorusią. Policja ujawnia kulisy |czasopismo = [[Wirtualna Polska]] |data = 16.11.2021 |data dostępu = 17.11.2021 |url = https://wiadomosci.wp.pl/zamieszki-na-granicy-z-bialorusia-policja-ujawnia-kulisy-6705437120666560a}}</ref>. W wyniku starć na granicy zostało rannych 7 policjantów, jedna funkcjonariuszka Straży Granicznej oraz jeden żołnierz<ref name=":12">{{Cytuj |tytuł = Granica z Białorusią. Szturm w Kuźnicy. Służby publikują nowe nagrania |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-16/granica-z-bialorusia-szturm-w-kuznicy-mon-publikuje-nowe-nagrania/?ref=slider}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Obrona w Kuźnicy. 7 policjantów rannych; dwoje doznało obrażeń głowy |czasopismo = [[TVP Info]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.tvp.info/56952235/obrona-polskiej-granicy-7-policjantow-rannych-dwoje-z-obrazeniami-glowy}}</ref>. Po południu polskie służby poinformowały o kolejnych czterech rannych funkcjonariuszach<ref name=":14">{{Cytuj |autor = Sylwester Ruszkiewicz |tytuł = Zamieszki na granicy z Białorusią. Policja ujawnia kulisy |czasopismo = [[Wirtualna Polska]] |data = 16.11.2021 |data dostępu = 17.11.2021 |url = https://wiadomosci.wp.pl/zamieszki-na-granicy-z-bialorusia-policja-ujawnia-kulisy-6705437120666560a}}</ref>. Stanisław Żaryn podał, iż według doniesień polskich służb z przejścia, przed atakiem na miejscu pojawiły się białoruskie media państwowe<ref>{{Cytuj |tytuł = Siedmioro policjantów, żołnierz i strażniczka graniczna. Ranni od kamieni rzucanych przez migrantów |czasopismo = [[TVN 24]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://tvn24.pl/polska/kryzys-na-granicy-polsko-bialoruskiej-starcie-na-przejsciu-w-kuznicy-ranni-policjanci-zolnierz-i-strazniczka-graniczna-5491546}}</ref>. Według relacji rzeczniczki prasowej Straży Granicznej, 16 listopada w godzinach wieczornych miały miejsce jeszcze dwie próby nielegalnego, siłowego przekroczenia granicy. Jedna odbyła się ok. 18:00 w okolicach Czeremszy. Białorusini mieli w jej trakcie oślepiać Polaków laserami i używali oślepiających świateł, a migranci (grupa ok. 50 osób) rzucali kamieniami. Druga próba miała miejsce w rejonie Dubicz Cerkiewnych (grupa ok. 100 osób) ok. 23:00, gdzie migranci również rzucali kamieniami w polskich funkcjonariuszy<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys migracyjny. Straż Graniczna: próba sforsowania granicy polsko-białoruskiej przez ok. 50 osób |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 17.11.2021 |data dostępu = 17.11.2021 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-17/kryzys-migracyjny-straz-graniczna-proba-sforsowania-granicy-polsko-bialoruskiej-przez-ok-50-osob/?ref=aside_najnowsze}}</ref>.
+listopada migranci próbowali dostać się na terytorium Polski<ref name=":10">{{Cytuj |tytuł = Poland border crisis: Migrants tear-gassed trying to cross from Belarus |czasopismo = BBC News |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-59302919 |język = en-GB}}</ref>. Polskie służby graniczne przekazały informację, że zostały zaatakowane kamieniami przez migrantów w pobliżu przejścia granicznego w Kuźnicy na co odpowiedziały przy pomocy armatek wodnych i gazu łzawiącego<ref name=":10" /><ref name=":11">{{Cytuj |tytuł = Polish forces use water cannon on migrants who threw stones |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |opublikowany = AP NEWS |url = https://apnews.com/article/europe-poland-migration-belarus-ff1c2e213125788d9f46b31c788625c9 |język = en}}</ref>. Polski minister obrony narodowej powiedział, że migranci i białoruscy funkcjonariusze próbowali zniszczyć ogrodzenie na granicy<ref name=":10" /><ref name=":11" />. Według doniesień polskiej policji białoruskie służby nie interweniowały podczas tych wydarzeń, polska policja oskarżyła także białoruskich funkcjonariuszy o dostarczanie migrantom granatów hukowych<ref name=":7" /><ref name=":10" />. Strona polska wysunęła podejrzenia, iż w trakcie zamieszek, między migrantami, znajdowali się przebrani w cywilne ubrania białoruscy funkcjonariusze<ref name=":12">{{Cytuj |tytuł = Granica z Białorusią. Szturm w Kuźnicy. Służby publikują nowe nagrania |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-16/granica-z-bialorusia-szturm-w-kuznicy-mon-publikuje-nowe-nagrania/?ref=slider}}</ref>. Doniesienia o udziale białoruskich funkcjonariuszy w zamieszkach miał potwierdzić także rzecznik Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku. Podał, że według obserwacji funkcjonariuszy z granicy, migranci nie noszą kominiarek, anie nie maskują twarzy w inny sposób. Według rzecznika działania atakujących wyglądały na wcześniej przygotowane i koordynowane<ref name=":14">{{Cytuj |autor = Sylwester Ruszkiewicz |tytuł = Zamieszki na granicy z Białorusią. Policja ujawnia kulisy |czasopismo = [[Wirtualna Polska]] |data = 16.11.2021 |data dostępu = 17.11.2021 |url = https://wiadomosci.wp.pl/zamieszki-na-granicy-z-bialorusia-policja-ujawnia-kulisy-6705437120666560a}}</ref>. W wyniku starć na granicy zostało rannych 7 policjantów, jedna funkcjonariuszka Straży Granicznej oraz jeden żołnierz<ref name=":12" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Obrona w Kuźnicy. 7 policjantów rannych; dwoje doznało obrażeń głowy |czasopismo = [[TVP Info]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.tvp.info/56952235/obrona-polskiej-granicy-7-policjantow-rannych-dwoje-z-obrazeniami-glowy}}</ref>. Po południu polskie służby poinformowały o kolejnych czterech rannych funkcjonariuszach<ref name=":14" />. Stanisław Żaryn podał, iż według doniesień polskich służb z przejścia, przed atakiem na miejscu pojawiły się białoruskie media państwowe<ref>{{Cytuj |tytuł = Siedmioro policjantów, żołnierz i strażniczka graniczna. Ranni od kamieni rzucanych przez migrantów |czasopismo = [[TVN 24]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://tvn24.pl/polska/kryzys-na-granicy-polsko-bialoruskiej-starcie-na-przejsciu-w-kuznicy-ranni-policjanci-zolnierz-i-strazniczka-graniczna-5491546}}</ref>. Według relacji rzeczniczki prasowej Straży Granicznej, 16 listopada w godzinach wieczornych miały miejsce jeszcze dwie próby nielegalnego, siłowego przekroczenia granicy. Jedna odbyła się ok. 18:00 w okolicach Czeremszy. Białorusini mieli w jej trakcie oślepiać Polaków laserami i używali oślepiających świateł, a migranci (grupa ok. 50 osób) rzucali kamieniami. Druga próba miała miejsce w rejonie Dubicz Cerkiewnych (grupa ok. 100 osób) ok. 23:00, gdzie migranci również rzucali kamieniami w polskich funkcjonariuszy<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys migracyjny. Straż Graniczna: próba sforsowania granicy polsko-białoruskiej przez ok. 50 osób |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 17.11.2021 |data dostępu = 17.11.2021 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-17/kryzys-migracyjny-straz-graniczna-proba-sforsowania-granicy-polsko-bialoruskiej-przez-ok-50-osob/?ref=aside_najnowsze}}</ref>.
 Rankiem 17 listopada wiceminister MSWiA Maciej Wąsik poinformował, że Białorusini przysłali w okolice przejścia w Bruzgach autobusy, a migranci zaczęli przemieszczać się w niewiadomym kierunku<ref>{{Cytuj |tytuł = Wiceszef MSWiA: Łukaszenka postawił pierwsze autobusy, do których wsiadają migranci i odjeżdżają |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 17.11.2021 |data dostępu = 17.11.2021 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-17/wiceszef-mswia-lukaszenka-postawil-pierwsze-autobusy-do-ktorych-wsiadaja-migranci-i-odjezdzaja/?ref=slider_1491573}}</ref>. Tego samego dnia poinformowano, że od 16 listopada Białoruś ograniczyła dostawy ropy do Polski na trzy dni. Według informacji podanych przez rosyjski [[Transnieft]] wynika to z nieplanowanych prac konserwacyjnych<ref>{{Cytuj |tytuł = Białoruś ogranicza dostawy ropy do Polski |czasopismo = Money.pl |data = 17.11.2021 |data dostępu = 17.11.2021 |url = https://www.money.pl/gospodarka/bialorus-ogranicza-dostawy-ropy-do-polski-6705746824018912a.html}}</ref>.
@@ Linia 94: / Linia 93: @@
 * {{Państwo|UE}}:
 ** [[Plik:Council of the EU and European Council.svg|bezramki|22x22px]]
-[[Rada Europejska]]: [[Przewodniczący Rady Europejskiej]] [[Charles Michel]] oskarżył władze białoruskie o wykorzystywanie nielegalnej migracji do wywierania wpływu na [[Unia Europejska|Unię Europejską]] oraz [[Litwa|Litwę]]<ref name="EU12">{{Cytuj |tytuł = Unia Europejska potępia Białoruś za kryzys migracyjny na Litwie |data = 2021-07-06 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = euractiv.pl |url = https://www.euractiv.pl/section/migracje/news/unia-europejska-potepia-bialorus-za-kryzys-migracyjny-na-litwie/ |język = pl}}</ref>. 22 października 2021 Rada Europejska przyjęła konkluzje dotyczące sytuacji na granicy [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] z [[Białoruś|Białorusią]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Konkluzje Rady Europejskiej o COVID-19, energii, handlu i stosunkach zewnętrznych (21 października 2021) |data = 2021-10-21 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = consilium.europa.eu |url = https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2021/10/22/european-council-conclusions-on-covid-19-energy-trade-and-external-relations-21-october-2021/ |język = pl}}</ref>
+[[Rada Europejska]]: [[Przewodniczący Rady Europejskiej]] [[Charles Michel]] oskarżył władze białoruskie o wykorzystywanie nielegalnej migracji do wywierania wpływu na [[Unia Europejska|Unię Europejską]] oraz [[Litwa|Litwę]]<ref name="EU14" />. 22 października 2021 Rada Europejska przyjęła konkluzje dotyczące sytuacji na granicy [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] z [[Białoruś|Białorusią]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Konkluzje Rady Europejskiej o COVID-19, energii, handlu i stosunkach zewnętrznych (21 października 2021) |data = 2021-10-21 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = consilium.europa.eu |url = https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2021/10/22/european-council-conclusions-on-covid-19-energy-trade-and-external-relations-21-october-2021/ |język = pl}}</ref>
 ** [[Plik:European Commission.svg|bezramki|22x22px]]
 [[Komisja Europejska]]: Rzecznik [[Komisja Europejska|Komisji Europejskiej]] Christian Wigand oświadczył, że KE nie może zaakceptować „jakichkolwiek prób podżegania lub przyzwolenia na nielegalną migrację do Unii Europejskiej przez państwa trzecie”<ref>{{Cytuj |tytuł = Komisja Europejska reaguje na sytuację na granicy polsko-białoruskiej |data = 2021-08-24 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/komisja-europejska-reaguje-na-sytuacje-na-granicy-polsko-bialoruskiej/492223t |język = pl}}</ref>. Według [[Ylva Johansson|Ylvy Johansson]], komisarz UE ds. wewnętrznych i migracji sytuacja na granicy Unii Europejskiej z Białorusią to „część agresji Łukaszenki wobec [[Polska|Polski]], [[Litwa|Litwy]] i [[Łotwa|Łotwy]], której celem jest destabilizacja [[Unia Europejska|UE]]”<ref>{{Cytuj |autor = Łukasz Osiński |tytuł = Komisja Europejska:Unia uważa, że sytuacja na polsko- białoruskiej granicy nie jest kwestią migracji, a agresji na Polskę |data = 2021-08-27 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = pap.pl |url = https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C936621%2Ckomisja-europejska-unia-uwaza-ze-sytuacja-na-polsko-bialoruskiej-granicy |język = pl}}</ref>. 3 września [[Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa|szef dyplomacji UE]] [[Josep Borrell]] wyraził solidarność z Litwą, Łotwą i Polską w związku z kryzysem<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys migracyjny. Szef dyplomacji UE wyraził poparcie dla Polski, Litwy i Łotwy |data = 2021-09-03 |data dostępu = 2021-09-04 |opublikowany = www.tvp.info |url = https://www.tvp.info/55686078/dzialania-lukaszenki-na-granicy-szef-dyplomacji-ue-josep-borrell-popiera-dzialania-polski-litwy-i-lotwy |język = pl}}</ref>. 11 listopada rzeczniczka Komisji Europejskiej potwierdziła, że na wniosek polskich władz specjaliści z Europejskiego Centrum ds. Przemytu Migrantów wesprą Polskę na granicy<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys na granicy z Białorusią. Europol wesprze Polskę |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-11 |data dostępu = 2021-11-11 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-11/kryzys-na-granicy-z-bialorusia-europol-wesprze-polske/?ref=wyszukiwarka}}</ref>. 15 listopada zaakceptowano propozycję KE, aby w budżecie na przyszły rok przeznaczyć 25 milionów euro na ochronię granicy z Białorusią. Zaznaczono, że fundusze te nie mogą być przeznaczone na budowę ogrodzeń. Mogą one posłużyć na zakup sprzętu i systemów optoelektronicznych, kamer czy [[Bezzałogowy statek powietrzny|BSP]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys migracyjny. Unia przekaże miliony na ochronę granicy z Białorusią |czasopismo = [[TVP Info]] |data = 2021-11-16 |data dostępu = 2021-11-16 |url = https://www.tvp.info/56942224/kryzys-migracyjny-unia-europejska-przekaze-miliony-na-ochrone-granicy-z-bialorusia}}</ref>.
@@ Linia 103: / Linia 102: @@
 * [[Plik:Flag of the Council of Europe.svg|bezramki|22x22px]]
-[[Rada Europy]]: [[Europejski Trybunał Praw Człowieka]] wydał 25 sierpnia 2021 środki tymczasowe i nakazał [[Polska|Polsce]] oraz [[Łotwa|Łotwie]] zapewnić osobom koczującym na granicy z [[Białoruś|Białorusią]] wodę, żywność, opiekę medyczną i, jeśli to możliwe, tymczasowe schronienie<ref name=":02">{{Cytuj |tytuł = Court indicates interim measures in respect of Iraqi and Afghan nationals at Belarusian border with Latvia and Poland |data = 2021-08-25 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = hudoc.echr.coe.int |url = https://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=003-7100942-9612632&filename=Interim%20measures%20Poland-Latvia-Belarus%20border.pdf |język = en}}</ref>. Trybunał zaznaczył jednak, że nie oznacza to nakazu wpuszczenia tych osób na terytoria Polski i Łotwy<ref name=":02">{{Cytuj |tytuł = Court indicates interim measures in respect of Iraqi and Afghan nationals at Belarusian border with Latvia and Poland |data = 2021-08-25 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = hudoc.echr.coe.int |url = https://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=003-7100942-9612632&filename=Interim%20measures%20Poland-Latvia-Belarus%20border.pdf |język = en}}</ref>. 1 października 2021 [[Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy]] poprzez [[Rezolucja (polityka)|rezolucję]] zaapelowało do Białorusi o „zaprzestanie instrumentalnego traktowania migrantów” i wezwało [[Europa|Europę]] do pomocy [[Litwa|Litwie]], Łotwie i Polsce<ref>{{Cytuj |tytuł = Zgromadzenie Parlamentarne RE wzywa do pomocy Polsce, Litwie i Łotwie w kryzysie migracyjnym |data = 2021-10-01 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = bankier.pl |url = https://www.bankier.pl/wiadomosc/Zgromadzenie-Parlamentarne-RE-wzywa-do-pomocy-Polsce-Litwie-i-Lotwie-w-kryzysie-migracyjnym-8197979.html |język = pl}}</ref>. [[Komisarz Praw Człowieka Rady Europy|Komisarz Rady Europy ds. praw człowieka]] [[Dunja Mijatović]] wydała oświadczenie, w którym stanowczo potępiła skłanianie ludzi do przekraczania granicy przez Białoruś. Odnosząc się do sytuacji na granicy polsko-białoruskiej zaznaczyła jednak, że „Polska nie może pozwolić, by ofiarą padli niewinni i bezbronni ludzie”<ref>{{Cytuj |tytuł = Poland should take immediate action to protect the human rights of people stranded at its border with Belarus |data = 2021-08-25 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = coe.int |url = https://www.coe.int/pl/web/commissioner/view/-/asset_publisher/ugj3i6qSEkhZ/content/poland-should-take-immediate-action-to-protect-the-human-rights-of-people-stranded-at-its-border-with-belarus |język = en}}</ref><ref name=":22">{{Cytuj |autor = Michał Wilgocki |tytuł = Komisarz praw człowieka Rady Europy: Polska musi bronić praw osób na granicy |data = 2021-08-25 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = wyborcza.pl |url = https://wyborcza.pl/7,75398,27491446,komisarz-praw-czlowieka-rady-europy-sytuacja-uchodzcow-na-granicy.html |język = pl}}</ref>.
+[[Rada Europy]]: [[Europejski Trybunał Praw Człowieka]] wydał 25 sierpnia 2021 środki tymczasowe i nakazał [[Polska|Polsce]] oraz [[Łotwa|Łotwie]] zapewnić osobom koczującym na granicy z [[Białoruś|Białorusią]] wodę, żywność, opiekę medyczną i, jeśli to możliwe, tymczasowe schronienie<ref name=":02">{{Cytuj |tytuł = Court indicates interim measures in respect of Iraqi and Afghan nationals at Belarusian border with Latvia and Poland |data = 2021-08-25 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = hudoc.echr.coe.int |url = https://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=003-7100942-9612632&filename=Interim%20measures%20Poland-Latvia-Belarus%20border.pdf |język = en}}</ref>. Trybunał zaznaczył jednak, że nie oznacza to nakazu wpuszczenia tych osób na terytoria Polski i Łotwy<ref name=":02" />. 1 października 2021 [[Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy]] poprzez [[Rezolucja (polityka)|rezolucję]] zaapelowało do Białorusi o „zaprzestanie instrumentalnego traktowania migrantów” i wezwało [[Europa|Europę]] do pomocy [[Litwa|Litwie]], Łotwie i Polsce<ref>{{Cytuj |tytuł = Zgromadzenie Parlamentarne RE wzywa do pomocy Polsce, Litwie i Łotwie w kryzysie migracyjnym |data = 2021-10-01 |data dostępu = 2021-11-09 |opublikowany = bankier.pl |url = https://www.bankier.pl/wiadomosc/Zgromadzenie-Parlamentarne-RE-wzywa-do-pomocy-Polsce-Litwie-i-Lotwie-w-kryzysie-migracyjnym-8197979.html |język = pl}}</ref>. [[Komisarz Praw Człowieka Rady Europy|Komisarz Rady Europy ds. praw człowieka]] [[Dunja Mijatović]] wydała oświadczenie, w którym stanowczo potępiła skłanianie ludzi do przekraczania granicy przez Białoruś. Odnosząc się do sytuacji na granicy polsko-białoruskiej zaznaczyła jednak, że „Polska nie może pozwolić, by ofiarą padli niewinni i bezbronni ludzie”<ref>{{Cytuj |tytuł = Poland should take immediate action to protect the human rights of people stranded at its border with Belarus |data = 2021-08-25 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = coe.int |url = https://www.coe.int/pl/web/commissioner/view/-/asset_publisher/ugj3i6qSEkhZ/content/poland-should-take-immediate-action-to-protect-the-human-rights-of-people-stranded-at-its-border-with-belarus |język = en}}</ref><ref name=":22">{{Cytuj |autor = Michał Wilgocki |tytuł = Komisarz praw człowieka Rady Europy: Polska musi bronić praw osób na granicy |data = 2021-08-25 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = wyborcza.pl |url = https://wyborcza.pl/7,75398,27491446,komisarz-praw-czlowieka-rady-europy-sytuacja-uchodzcow-na-granicy.html |język = pl}}</ref>.
 * [[Plik:Flag of NATO.svg|bezramki|22x22px]]
@@ Linia 113: / Linia 112: @@
 ** 20 września 2021 odbyło się [[Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych]] poświęcone m.in. kryzysowi migracyjnemu na granicy [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] z [[Białoruś|Białorusią]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Szef MSZ spotkał się z sekretarz generalną Rady Europy |data = 2021-09-20 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = tvn24.pl |url = https://tvn24.pl/swiat/76-sesja-zgromadzenia-ogolnego-onz-w-nowym-jorku-prezydent-andrzej-duda-z-wizyta-w-usa-zbigniew-rau-rozmawial-z-sekretarz-generalna-rady-europy-5419698 |język = pl}}</ref>. 8 października odbyło się spotkanie [[Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych|Rady Bezpieczeństwa ONZ]] w sprawie kryzysu migracyjnego na granicy Białorusi<ref>[https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8266890,rada-bezpieczenstwa-onz-msz-sytuacja-na-bialorusi.html MSZ: Rada Bezpieczeństwa ONZ na nieformalnym spotkaniu omówiła sytuację na Białorusi, Dziennik Gazeta Prawna, 8 października 2021].</ref>. 25 października na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych przedstawiciele 45 państw potępiło działania Mińska<ref>{{Cytuj |tytuł = Pierwszy taki kryzys migracyjny w nowoczesnej Europie. 45 państw potępiło działania Mińska |data = 2021-10-25 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = tvp.info |url = https://www.tvp.info/56569779/onz-wspolne-oswiadczenie-miedzyregionalnej-grupy-potepiajace-lamanie-praw-czlowieka-przez-bialorus |język = pl}}</ref>.
 ** 11 listopada Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję potępiającą działania reżimu Łukaszenki i wyrażającą solidarność z Polską i Litwą. Jedynym państwem oponującym rezolucję była Rosja<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys na granicy. USA i zachodnie kraje Rady Bezpieczeństwa potępiają Białoruś |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-12 |data dostępu = 2021-11-12 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-12/kryzys-na-granicy-usa-i-zachodnie-kraje-rady-bezpieczenstwa-potepiaja-bialorus/?ref=slider}}</ref>.
-* {{Państwo|BLR}}: [[Przywódcy Białorusi|Prezydent]] [[Białoruś|Białorusi]] poinformował o braku chęci współpracy z krajami [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] w zakresie powstrzymywania nielegalnej migracji<ref name="EU1">{{Cytuj |tytuł = Unia Europejska potępia Białoruś za kryzys migracyjny na Litwie |data = 2021-07-06 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = euractiv.pl |url = https://www.euractiv.pl/section/migracje/news/unia-europejska-potepia-bialorus-za-kryzys-migracyjny-na-litwie/ |język = pl}}</ref>. Podczas spotkania państw należących do [[Wspólnota Niepodległych Państw|WNP]] prezydent [[Alaksandr Łukaszenka]] oskarżył polskie władze o wywołanie kryzysu przez wyłapywanie migrantów na terytorium [[Polska|Polski]] i przymusowe odsyłanie ich na terytorium Białorusi<ref>{{Cytuj |autor = Agnieszka Kazimierczuk |tytuł = Łukaszenko oskarża Polskę o wywołanie konfliktu na granicy |data = 2021-08-23 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = rp.pl |url = https://www.rp.pl/Bialorus/210829838-Lukaszenko-oskarza-Polske-o-wywolanie-konfliktu-na-granicy.html |język = pl}}</ref>. 30 sierpnia 2021 władze Białorusi oskarżyły [[Litwa|Litwę]], [[Łotwa|Łotwę]] i [[Polska|Polskę]] działania mające na celu pozbycie się migrantów trafiających na [[Białoruś]]<ref>{{Cytuj |autor = Łukasz Razowski |tytuł = Kryzys migracyjny. Mińsk wydał oświadczenie |data = 2021-08-30 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = wp.pl |url = https://wiadomosci.wp.pl/kryzys-imigracyjny-bialorus-oskarza-polske-6677858880604992a |język = pl}}</ref>. 6 października Białoruś odmówiła przyjęcia pomocy humanitarnej zaproponowanej przez Polskę<ref>[https://www.tvp.info/56236438/kryzys-migracyjny-polska-chciala-wyslac-pomoc-humanitarna-na-bialorus-minskowi-to-sie-nie-podoba Polska chciała wysłać pomoc humanitarną na Białoruś. Jest odpowiedź Mińska, TVP Info, 06.10.2021].</ref>. 14 października Alaksandr Łukaszenka podpisał ustawę zawieszającą umowę o [[Readmisja (prawo)|readmisji]] z [[Unia Europejska|Unią Europejską]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Prezydent Łukaszenko zawiesza umowę o readmisji z Unią Europejską |data = 2021-10-14 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/bialorus-prezydent-lukaszenko-zawiesza-umowe-o-readmisji-z-unia-europejska/4sz13jc |język = pl}}</ref>. 12 listopada przedstawiciele linii lotniczych [[Belavia]] poinformowali, że lecący z Turcji obywatele Iraku, Syrii i Jemenu nie będą wpuszczani na pokłady samolotów Belavii<ref>{{Cytuj |tytuł = Białoruś. Belavia nie weźmie na pokład swoich samolotów obywateli Iraku, Syrii i Jemenu |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-12 |data dostępu = 2021-11-12 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-12/bialorus-belavia-nie-wezmie-na-poklad-swoich-samolotow-obywateli-iraku-syrii-i-jemenu/?ref=slider}}</ref>.
+* {{Państwo|BLR}}: [[Przywódcy Białorusi|Prezydent]] [[Białoruś|Białorusi]] poinformował o braku chęci współpracy z krajami [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] w zakresie powstrzymywania nielegalnej migracji<ref name="EU14" />. Podczas spotkania państw należących do [[Wspólnota Niepodległych Państw|WNP]] prezydent [[Alaksandr Łukaszenka]] oskarżył polskie władze o wywołanie kryzysu przez wyłapywanie migrantów na terytorium [[Polska|Polski]] i przymusowe odsyłanie ich na terytorium Białorusi<ref>{{Cytuj |autor = Agnieszka Kazimierczuk |tytuł = Łukaszenko oskarża Polskę o wywołanie konfliktu na granicy |data = 2021-08-23 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = rp.pl |url = https://www.rp.pl/Bialorus/210829838-Lukaszenko-oskarza-Polske-o-wywolanie-konfliktu-na-granicy.html |język = pl}}</ref>. 30 sierpnia 2021 władze Białorusi oskarżyły [[Litwa|Litwę]], [[Łotwa|Łotwę]] i [[Polska|Polskę]] działania mające na celu pozbycie się migrantów trafiających na [[Białoruś]]<ref>{{Cytuj |autor = Łukasz Razowski |tytuł = Kryzys migracyjny. Mińsk wydał oświadczenie |data = 2021-08-30 |data dostępu = 2021-08-31 |opublikowany = wp.pl |url = https://wiadomosci.wp.pl/kryzys-imigracyjny-bialorus-oskarza-polske-6677858880604992a |język = pl}}</ref>. 6 października Białoruś odmówiła przyjęcia pomocy humanitarnej zaproponowanej przez Polskę<ref>[https://www.tvp.info/56236438/kryzys-migracyjny-polska-chciala-wyslac-pomoc-humanitarna-na-bialorus-minskowi-to-sie-nie-podoba Polska chciała wysłać pomoc humanitarną na Białoruś. Jest odpowiedź Mińska, TVP Info, 06.10.2021].</ref>. 14 października Alaksandr Łukaszenka podpisał ustawę zawieszającą umowę o [[Readmisja (prawo)|readmisji]] z [[Unia Europejska|Unią Europejską]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Prezydent Łukaszenko zawiesza umowę o readmisji z Unią Europejską |data = 2021-10-14 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/bialorus-prezydent-lukaszenko-zawiesza-umowe-o-readmisji-z-unia-europejska/4sz13jc |język = pl}}</ref>. 12 listopada przedstawiciele linii lotniczych [[Belavia]] poinformowali, że lecący z Turcji obywatele Iraku, Syrii i Jemenu nie będą wpuszczani na pokłady samolotów Belavii<ref>{{Cytuj |tytuł = Białoruś. Belavia nie weźmie na pokład swoich samolotów obywateli Iraku, Syrii i Jemenu |czasopismo = [[Polsat News]] |data = 2021-11-12 |data dostępu = 2021-11-12 |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-12/bialorus-belavia-nie-wezmie-na-poklad-swoich-samolotow-obywateli-iraku-syrii-i-jemenu/?ref=slider}}</ref>.
 * {{Państwo|IRQ}}: 9 października irakijskie władze wstrzymały loty między [[Białoruś|Białorusią]] a [[Irak]]iem, a następnie nakazały zamknięcie konsulatów [[Białoruś|Białorusi]] w Iraku<ref>{{Cytuj |tytuł = Wstrzymano loty z Iraku na Białoruś |data = 2021-10-09 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = forsal.pl |url = https://forsal.pl/transport/lotnictwo/artykuly/8267318,wstrzymano-loty-z-iraku-na-bialorus.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys migracyjny. Stanowcza reakcja władz Iraku. Białoruś zamyka konsulaty |data = 2021-11-07 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = next.gazeta.pl |url = https://next.gazeta.pl/next/7,151003,27776550,bialorus-zamyka-swoje-konsultaty-w-bagdadzie-i-irbilu.html |język = pl}}</ref>. 11 listopada Ambasada Iraku w Moskwie oświadczyła, że będzie organizować ewakuacje swoich obywateli, którzy chcą powrócić do Iraku z Białorusi<ref>{{Cytuj |tytuł = Irak organizuje ewakuację swoich obywateli z Białorusi |czasopismo = [[TVP Info]] |data = 2021-11-11 |data dostępu = 2021-11-11 |url = https://www.tvp.info/56876350/atak-na-granice-irak-organizuje-ewakuacje-z-bialorusi-swoich-obywateli}}</ref>. 15 listopada [[Port lotniczy Irbil|port lotniczy w Irbilu]] zawiesił wszystkie loty do Mińska<ref>{{Cytuj |tytuł = Erbil Airport suspends flights to Belarus |data dostępu = 2021-11-15 |opublikowany = Iraqi News Agency |url = https://ina.iq/eng/15502-erbil-airport-suspends-flights-to-belarus.html}}</ref>.
 * {{Państwo|GER}}: [[Kanclerze Niemiec|kanclerz Niemiec]] [[Angela Merkel]] skrytykowała działania białoruskiego rządu, uznając, że „prezydent Łukaszenka wykorzystuje uchodźców, na przykład z Iraku, w sposób hybrydowy do podważania bezpieczeństwa”<ref>{{Cytuj |tytuł = Angela Merkel potępia traktowanie migrantów przez Białoruś |data = 2021-08-18 |data dostępu = 2021-08-24 |opublikowany = tvn24.pl |url = https://tvn24.pl/swiat/niemcy-migranci-na-granicy-bialorusi-z-ue-angela-merkel-potepia-traktowanie-migrantow-przez-bialorus-5196570 |język = pl}}</ref>. [[Ministrowie spraw wewnętrznych Niemiec|Minister spraw wewnętrznych]] [[Horst Seehofer]] do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] o „podjęcie działań” w celu zatrzymania napływu migrantów z terytorium Białorusi na granicę z Unią Europejską<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Niemcy, Finlandia, Holandia, Ukraina… Kolejne kraje potępiają działania Mińska |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = belsat.eu |url = https://belsat.eu/pl/news/09-11-2021-niemcy-finlandia-holandia-ukraina-kolejne-kraje-potepiaja-dzialania-minska/ |język = pl}}</ref>.
@@ Linia 120: / Linia 119: @@
 * {{Państwo|Syria}} 13 listopada syryjskie linie lotnicze [[Cham Wings Airlines]] wstrzymały loty do Białorusi<ref>{{Cytuj |tytuł = Syryjskie linie lotnicze Cham Wings Airlines zawieszają loty do Mińska |data = 2021-11-13 |data dostępu = 2021-11-14 |opublikowany = www.gazetaprawna.pl |url = https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8290900,syryjskie-linie-lotnicze-cham-wings-airlines-loty-do-minska.html |język = pl}}</ref>.
 * {{Państwo|TUR}}: 4 października 2021 [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Turcja)|ministrowie spraw zagranicznych Polski]], [[Zbigniew Rau (minister)|Zbigniew Rau]] i [[Turcja|Turcji]], [[Mevlüt Çavuşoğlu]], zapowiedzieli, że władze [[Polska|Polski]] i Turcji będą ze sobą współpracować w sprawie kryzysu migracyjnego przy granicy z [[Białoruś|Białorusią]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Polski i turecki wywiad będą współpracować w związku z kryzysem na granicy z Białorusią |data = 2021-10-04 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/kraj/kryzys-migracyjny-polski-i-turecki-wywiad-beda-wspolpracowac/db4ekvg |język = pl}}</ref>. Następnie [[Turcja|tureckie]] władze zmieniły swoje postępowanie w sprawie kryzysu migracyjnego<ref>{{Cytuj |tytuł = Sprawozdanie Stenograficzne z 41. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 9 listopada 2021 r. |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = sejm.gov.pl |url = https://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter9.nsf/0/E759260C92FA55C5C125878900001D34/%24File/41_a_ksiazka.pdf |język = pl}}</ref>, a imigranci z Bliskiego Wschodu transportowani byli na [[Port lotniczy Mińsk|lotnisko w Mińsku]] przez narodowe tureckie [[Linia lotnicza|linie lotnicze]] [[Turkish Airlines]]<ref>{{Cytuj |autor = Edyta Bryła |tytuł = KE uderzy w linie lotnicze za przemyt migrantów? „Byłoby to dużym utrudnieniem dla Mińska, ale nie rozwiązaniem problemu” |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-10 |opublikowany = wyborcza.biz |url = https://wyborcza.biz/biznes/7,177151,27784325,ke-uderzy-w-linie-lotnicze-za-przemyt-migrantow-wtedy-lukaszenka.html |język = pl}}</ref>. 11 listopada 2021 linie lotnicze Turkish Airlines poinformowały, iż od 12 listopada 2021 nie będą przyjmować na pokłady samolotów obywateli [[Irak]]u, [[Syria|Syrii]] i [[Jemen]]u<ref>{{Cytuj |autor = Jerzy Haszczyński |tytuł = Loty z Turcji na Białoruś są, ale nie dla wszystkich |data = 2021-11-12 |data dostępu = 2021-11-12 |opublikowany = rp.pl |url = https://www.rp.pl/dyplomacja/art19097071-loty-z-turcji-na-bialorus-sa-ale-nie-dla-wszystkich |język = pl}}</ref>.
-* {{Państwo|UKR}}: 8 listopada [[prezydent Ukrainy]] [[Wołodymyr Zełenski]] rozmawiał z [[Andrzej Duda|Andrzejem Dudą]] na temat sytuacji na [[Granica polsko-białoruska|granicy polsko-białoruskiej]] i zapewnił go o ukraińskim wsparciu i solidarności<ref>{{Cytuj |tytuł = Rozmowa Andrzeja Dudy z Wołodymyrem Zełenskim |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = prezydent.pl |url = https://www.prezydent.pl/kancelaria/bpm/aktualnosci/wydarzenia-/art,81,rozmowa-andrzeja-dudy-z-wolodymyrem-zelenskim-.html |język = pl}}</ref>. 10 listopada przed ambasadą Białorusi w Kijowie odbyła się manifestacja przeciwników działań [[reżim]]u [[Alaksandr Łukaszenka|Alaksandra Łukaszenki]] na granicy polsko-białoruskiej<ref>{{Cytuj |tytuł = Возле посольства Беларуси в Киеве прошла акция протеста |data = 2021-11-10 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = charter97.org |url = https://charter97.org/ru/news/2021/11/10/443702/ |język = ru}}</ref>. Na początku listopada doradca ministra obrony narodowej [[Dmytro Jarosz]] zaproponował Polsce wsparcie w konflikcie na granicy<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Niemcy, Finlandia, Holandia, Ukraina… Kolejne kraje potępiają działania Mińska |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = belsat.eu |url = https://belsat.eu/pl/news/09-11-2021-niemcy-finlandia-holandia-ukraina-kolejne-kraje-potepiaja-dzialania-minska/ |język = pl}}</ref>.
+* {{Państwo|UKR}}: 8 listopada [[prezydent Ukrainy]] [[Wołodymyr Zełenski]] rozmawiał z [[Andrzej Duda|Andrzejem Dudą]] na temat sytuacji na [[Granica polsko-białoruska|granicy polsko-białoruskiej]] i zapewnił go o ukraińskim wsparciu i solidarności<ref>{{Cytuj |tytuł = Rozmowa Andrzeja Dudy z Wołodymyrem Zełenskim |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = prezydent.pl |url = https://www.prezydent.pl/kancelaria/bpm/aktualnosci/wydarzenia-/art,81,rozmowa-andrzeja-dudy-z-wolodymyrem-zelenskim-.html |język = pl}}</ref>. 10 listopada przed ambasadą Białorusi w Kijowie odbyła się manifestacja przeciwników działań [[reżim]]u [[Alaksandr Łukaszenka|Alaksandra Łukaszenki]] na granicy polsko-białoruskiej<ref>{{Cytuj |tytuł = Возле посольства Беларуси в Киеве прошла акция протеста |data = 2021-11-10 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = charter97.org |url = https://charter97.org/ru/news/2021/11/10/443702/ |język = ru}}</ref>. Na początku listopada doradca ministra obrony narodowej [[Dmytro Jarosz]] zaproponował Polsce wsparcie w konflikcie na granicy<ref name=":2" />.
-* {{Państwo|FIN}}: minister spraw zagranicznych [[Pekka Haavisto]] uznał, że „[[Białoruś]] bezczelnie wykorzystuje sytuację” na granicy z [[Unia Europejska|Unią Europejską]]<ref name=":5">{{Cytuj |autor = Joanna Szwalikowska (oprac.) |tytuł = Sytuacja na granicy. Szef fińskiego MSZ obawia się eskalacji sytuacji i poważnego konfliktu |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,27782700,sytuacja-na-granicy-szef-finskiego-msz-obawia-sie-eskalacji.html |język = pl}}</ref>, a także, że zmuszanie pochodzących z [[Kraje arabskie|krajów arabskich]] [[Imigracja|imigrantów]] przez [[Białoruś|białoruski]] [[reżim]] do nielegalnego przekraczania granicy z [[Unia Europejska|UE]] jest działaniem „całkowicie pozbawionym skrupułów”<ref name=":5">{{Cytuj |autor = Joanna Szwalikowska (oprac.) |tytuł = Sytuacja na granicy. Szef fińskiego MSZ obawia się eskalacji sytuacji i poważnego konfliktu |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,27782700,sytuacja-na-granicy-szef-finskiego-msz-obawia-sie-eskalacji.html |język = pl}}</ref>.
+* {{Państwo|FIN}}: minister spraw zagranicznych [[Pekka Haavisto]] uznał, że „[[Białoruś]] bezczelnie wykorzystuje sytuację” na granicy z [[Unia Europejska|Unią Europejską]]<ref name=":5">{{Cytuj |autor = Joanna Szwalikowska (oprac.) |tytuł = Sytuacja na granicy. Szef fińskiego MSZ obawia się eskalacji sytuacji i poważnego konfliktu |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,27782700,sytuacja-na-granicy-szef-finskiego-msz-obawia-sie-eskalacji.html |język = pl}}</ref>, a także, że zmuszanie pochodzących z [[Kraje arabskie|krajów arabskich]] [[Imigracja|imigrantów]] przez [[Białoruś|białoruski]] [[reżim]] do nielegalnego przekraczania granicy z [[Unia Europejska|UE]] jest działaniem „całkowicie pozbawionym skrupułów”<ref name=":5" />.
-* {{Państwo|NED}}: minister spraw zagranicznych [[Ben Knapen]] podkreślił, że [[Polska]] strzeże granicy zewnętrznej [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], a „traktowanie ludzi jako broni w walce z [[Unia Europejska|Unią Europejską]]” przez [[Białoruś]] uznał za „niegodziwe”<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Niemcy, Finlandia, Holandia, Ukraina… Kolejne kraje potępiają działania Mińska |data = 2021-11-09 |data dostępu = 2021-11-11 |opublikowany = belsat.eu |url = https://belsat.eu/pl/news/09-11-2021-niemcy-finlandia-holandia-ukraina-kolejne-kraje-potepiaja-dzialania-minska/ |język = pl}}</ref>.
+* {{Państwo|NED}}: minister spraw zagranicznych [[Ben Knapen]] podkreślił, że [[Polska]] strzeże granicy zewnętrznej [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], a „traktowanie ludzi jako broni w walce z [[Unia Europejska|Unią Europejską]]” przez [[Białoruś]] uznał za „niegodziwe”<ref name=":2" />.
 * {{Państwo|FRA}}, {{Państwo|EST}}, {{Państwo|IRL}}, {{Państwo|NOR}}, {{Państwo|GBR}}, {{Państwo|ALB}}: w swoim oświadczeniu część członków [[Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych|Rady Bezpieczeństwa ONZ]] wezwała władze białoruskie do „zakończenia nieludzkich działań i nie narażania ludzi na niebezpieczeństwo”<ref>{{Cytuj |tytuł = Kryzys na granicy polsko-białoruskiej. „Mocne oświadczenie” Rady Bezpieczeństwa ONZ” |data = 2021-11-12 |data dostępu = 2021-11-12 |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl |url = https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,27798011,rezolucja-po-obradach-rady-bezpieczenstwa-onz-w-sprawie-sytuacji.html |język = pl}}</ref>.
 {{commonscat|2021 Belarus-European Union border crisis}}