Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2022-05

2022-05-01

Sabat czarownic – obraz hiszpańskiego malarza Francisco Goi znajdujący się w kolekcji Muzeum Lázaro Galdiano w Madrycie. Należy do cyklu sześciu obrazów gabinetowych o wymiarach, których tematem są czary. Obrazy nie tworzą razem jednej historii, nie mają też wspólnego znaczenia, dlatego właściwa jest interpretacja każdego z osobna. W centrum przedstawionej sceny, która rozgrywa się w świetle księżyca, odbywa się rytuał czarów. Diabeł, przedstawiony pod postacią Wielkiego Kozła, przewodzi kręgowi czarownic. Niektóre z nich mają twarze przypominające czaszki, z płaskim czołem i złośliwym uśmiechem. Inne to młode, atrakcyjne kobiety lub staruchy-rajfurki. Kozioł jest czarny, o szarym pysku i czerwonych oczach. Wokół nich leżą ciała martwych dzieci i ludzkie płody, a kozioł domaga się kolejnej ofiary. Manuela Mena uważa, że kobiety nie odprawiają satanistycznego rytuału, a ich gesty wskazują, że oczekują uzdrowienia lub wskrzeszenia swoich chorych lub martwych dzieci. Kozioł wyciągający kopyto w kierunku zdrowego dziecka zdaje się je błogosławić. Ta scena zasadniczo różni się od innych, mrocznych przedstawień czarownic autorstwa Goi. Pomimo przerażającego tematu ta scena może być odbierana jako komiczna, a nie dramatyczna. Czytaj więcej…

2022-05-02

Krzysztof Kieślowski (ur. 27 czerwca 1941 w Warszawie, zm. 13 marca 1996 tamże) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, przedstawiciel nurtu zwanego kinem moralnego niepokoju, kawaler Orderu Sztuki i Literatury. Swą karierę reżyserską rozpoczął jako dokumentalista, jednak wraz z upływem czasu zaangażował się w realizację filmów fabularnych. Sporadycznie działał też jako reżyser teatralny. Jego wczesna twórczość fabularna składała się z filmów ukazujących rzeczywistość ówczesnej Polski. Potem, dzięki adwokatowi i scenarzyście Krzysztofowi Piesiewiczowi – późniejszemu stałemu współpracownikowi – zwrócił się ku motywom metafizycznym. Jego dorobek wzbogacił się o filmy psychologiczne podejmujące tematy moralne oraz egzystencjalne. Choć starał się zachowywać dystans wobec wydarzeń politycznych w Polsce, jego filmy wielokrotnie otrzymywały od władz komunistycznych zakaz rozpowszechniania. Szczyt popularności reżysera przypadł na okres transformacji ustrojowej w Polsce, kiedy dzięki Krótkiemu filmowi o zabijaniu oraz Krótkiemu filmowi o miłości Kieślowski zyskał międzynarodową renomę autora filmowego. Otrzymał liczne nagrody na festiwalach międzynarodowych. Czytaj więcej…

2022-05-03

Banknoty Banku Izraela – banknoty będące oficjalnym środkiem płatniczym w Izraelu, a które są emitowane przez Bank Izraela od 1955 roku. Emisje te obejmują okres liry (cztery emisje banknotów), szekla (jedna emisja) oraz nowego szekla (trzy emisje). W 1954 roku, po przegłosowaniu przez Kneset Prawa o Banku Izraela 5714-1954, powołano do życia Bank Izraela, który stał się jednocześnie bankiem centralnym państwa. Zgodnie z nowymi uprawnieniami, pierwszy prezes Banku Izraela Dawid Horowic wraz z przewodniczącym Rady Doradczej Eli’ezerem Hoofienem, podjęli decyzję o druku i emisji nowych banknotów z nazwą nowego emitenta. Motywem przewodnim banknotów stały się pejzaże Izraela. W związku z tym, że pierwsza seria nie spotkała się ze społeczną aprobatą, prezes Banku Izraela powołał do życia społeczny komitet, który miał za zadanie wyłonienie nowych projektów banknotów. Wybrano motywy związane z reprezentantami różnych ścieżek kariery w ówczesnym Izraelu, a nowe banknoty wprowadzono do obiegu w 1959 roku. Czytaj więcej…

2022-05-04

Lista seriali telewizyjnych ze świata Gwiezdnych wojen – seriale ze świata Gwiezdnych wojen są produkcjami o postaciach z fikcyjnego uniwersum, stworzonego przez George’a Lucasa. W połowie lat 80. XX wieku ukazały się dwa seriale animowane. Kolejne wypuszczano na początku XXI wieku i skupiały się one głównie na okresie wojen klonów. Po przejęciu Lucasfilm przez The Walt Disney Company, kanon Gwiezdnych wojen uległ zmianie i włączono do niego tylko serial Wojny klonów z 2008 roku. W kolejnych latach zadebiutowały dwa seriale: Rebelianci, którego akcja nawiązuje do oryginalnej trylogii, oraz Ruch oporu, nawiązujący do trylogii sequeli. W 2017 roku na platformie Disney+ pojawił się serial The Mandalorian. Po jego sukcesie, pod koniec 2020 roku zapowiedziano kolejne 9 seriali na Disney+. W 2021 roku zadebiutował spin-off Wojen klonów – Parszywa zgraja, serial anime, Wizje, a także spin-off serialu The Mandalorian, Księga Boby Fetta. W przygotowaniu są kolejne seriale, w tym dwa spin-offy. Czytaj więcej…

2022-05-05

ъ

Jer – jedna z dwóch samogłosek występujących w języku prasłowiańskim, które różniły się od wszystkich pozostałych samogłosek krótszym czasem wymawiania. Z tego powodu nazywane bywają samogłoskami zredukowanymi. Ich nazwa i grafemy pochodzą od odpowiednich liter alfabetu języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Wyróżniano jer przedni (ь) i jer tylny (ъ). Pod koniec okresu języka prasłowiańskiego wytworzył się także podział na jery słabe i jery mocne, związany z pozycją tych samogłosek w wyrazie. W ciągu rozwoju poszczególnych języków słowiańskich jery słabe zanikały, a jery mocne wokalizowały się, tj. przechodziły w pełne samogłoski. Zanik oraz wokalizacja jerów odbywały się w momencie rozpadu słowiańskiej wspólnoty językowej i wskazywane są jako koniec epoki prasłowiańskiej. Realizacja tych procesów mogła przebiegać w różny sposób, wywierając duży wpływ na fonologię oraz morfologię języków słowiańskich. Zjawiska te doprowadziły do powstania oboczności typu samogłoska : zero morfologiczne. Poza tym mogły za sobą pociągnąć kolejne przemiany takie jak wzdłużenie zastępcze bądź różnego rodzaju uproszczenia. Czytaj więcej…

2022-05-06

Avengers – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2012 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię i za scenariusz odpowiadał Joss Whedon. W głównych rolach wystąpili m.in. Robert Downey Jr., Chris Evans, Mark Ruffalo, Chris Hemsworth, Scarlett Johansson oraz Samuel L. Jackson. W filmie Nick Fury, dyrektor T.A.R.C.Z.Y., rekrutuje Iron Mana, Kapitana Amerykę, Hulka i Thora, aby stworzyć zespół, który musi powstrzymać brata Thora, Lokiego, przed podbojem Ziemi. Avengers wchodzi w skład I Fazy Marvel Cinematic Universe, jest to szósty film należący do tej franczyzy i stanowi część jej pierwszego rozdziału zatytułowanego The Infinity Saga. Światowa premiera filmu miała miejsce 11 kwietnia 2012 roku w Los Angeles. Film zarobił ponad 1,5 miliarda dolarów przy budżecie 220 milionów stając się najbardziej dochodowym filmem 2012 roku oraz trzecim najbardziej dochodowym filmem wszech czasów. Avengers otrzymał również pozytywne oceny od krytyków. Czytaj więcej…

2022-05-07

Apostoł Piotr – statek pasażersko-towarowy, bocznokołowy parowiec zbudowany dla rosyjskiego przedsiębiorstwa żeglugowego Oneżskoje parochodnoje obszczestwo. Budowany był w szkockim Greenock przez firmę Grangemouth and Greenock Dockyard. Statek wodowano i ukończono w 1906 roku. Statek mógł zabrać ładunek o łącznej pojemności 470 ton rejestrowych i był napędzany przez sprzężoną maszynę parową o dwóch cylindrach, z cylindrycznym kotłem oraz bocznymi kołami łopatkowymi. Rozwijała ona moc indykowaną 750 KM. W czasie I wojny światowej zarekwirowany na potrzeby Marynarki Wojennej Imperium Rosyjskiego i przekształcony w trałowiec. W 1918 roku przekazany przez bolszewików Czerwonym Finom, zdobyty przez Białych i sprzedany Estonii. W Eesti merejõud otrzymał imię „Suurop”. Wraz z pozostałymi estońskimi jednostkami przejęty przez ZSRR w 1940 roku. Zatonął na minie 11 sierpnia 1941 roku, w wyniku czego zginęło 16 członków załogi, łącznie z kapitanem. Czytaj więcej…

2022-05-08

Sabat czarownic – obraz hiszpańskiego malarza Francisco Goi znajdujący się w kolekcji Muzeum Lázaro Galdiano w Madrycie. Należy do cyklu sześciu obrazów gabinetowych o wymiarach, których tematem są czary. Obrazy nie tworzą razem jednej historii, nie mają też wspólnego znaczenia, dlatego właściwa jest interpretacja każdego z osobna. W centrum przedstawionej sceny, która rozgrywa się w świetle księżyca, odbywa się rytuał czarów. Diabeł, przedstawiony pod postacią Wielkiego Kozła, przewodzi kręgowi czarownic. Niektóre z nich mają twarze przypominające czaszki, z płaskim czołem i złośliwym uśmiechem. Inne to młode, atrakcyjne kobiety lub staruchy-rajfurki. Kozioł jest czarny, o szarym pysku i czerwonych oczach. Wokół nich leżą ciała martwych dzieci i ludzkie płody, a kozioł domaga się kolejnej ofiary. Manuela Mena uważa, że kobiety nie odprawiają satanistycznego rytuału, a ich gesty wskazują, że oczekują uzdrowienia lub wskrzeszenia swoich chorych lub martwych dzieci. Kozioł wyciągający kopyto w kierunku zdrowego dziecka zdaje się je błogosławić. Ta scena zasadniczo różni się od innych, mrocznych przedstawień czarownic autorstwa Goi. Pomimo przerażającego tematu ta scena może być odbierana jako komiczna, a nie dramatyczna. Czytaj więcej…

2022-05-09

Krzysztof Kieślowski (ur. 27 czerwca 1941 w Warszawie, zm. 13 marca 1996 tamże) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, przedstawiciel nurtu zwanego kinem moralnego niepokoju, kawaler Orderu Sztuki i Literatury. Swą karierę reżyserską rozpoczął jako dokumentalista, jednak wraz z upływem czasu zaangażował się w realizację filmów fabularnych. Sporadycznie działał też jako reżyser teatralny. Jego wczesna twórczość fabularna składała się z filmów ukazujących rzeczywistość ówczesnej Polski. Potem, dzięki adwokatowi i scenarzyście Krzysztofowi Piesiewiczowi – późniejszemu stałemu współpracownikowi – zwrócił się ku motywom metafizycznym. Jego dorobek wzbogacił się o filmy psychologiczne podejmujące tematy moralne oraz egzystencjalne. Choć starał się zachowywać dystans wobec wydarzeń politycznych w Polsce, jego filmy wielokrotnie otrzymywały od władz komunistycznych zakaz rozpowszechniania. Szczyt popularności reżysera przypadł na okres transformacji ustrojowej w Polsce, kiedy dzięki Krótkiemu filmowi o zabijaniu oraz Krótkiemu filmowi o miłości Kieślowski zyskał międzynarodową renomę autora filmowego. Otrzymał liczne nagrody na festiwalach międzynarodowych. Czytaj więcej…

2022-05-10

Banknoty Banku Izraela – banknoty będące oficjalnym środkiem płatniczym w Izraelu, a które są emitowane przez Bank Izraela od 1955 roku. Emisje te obejmują okres liry (cztery emisje banknotów), szekla (jedna emisja) oraz nowego szekla (trzy emisje). W 1954 roku, po przegłosowaniu przez Kneset Prawa o Banku Izraela 5714-1954, powołano do życia Bank Izraela, który stał się jednocześnie bankiem centralnym państwa. Zgodnie z nowymi uprawnieniami, pierwszy prezes Banku Izraela Dawid Horowic wraz z przewodniczącym Rady Doradczej Eli’ezerem Hoofienem, podjęli decyzję o druku i emisji nowych banknotów z nazwą nowego emitenta. Motywem przewodnim banknotów stały się pejzaże Izraela. W związku z tym, że pierwsza seria nie spotkała się ze społeczną aprobatą, prezes Banku Izraela powołał do życia społeczny komitet, który miał za zadanie wyłonienie nowych projektów banknotów. Wybrano motywy związane z reprezentantami różnych ścieżek kariery w ówczesnym Izraelu, a nowe banknoty wprowadzono do obiegu w 1959 roku. Czytaj więcej…

2022-05-11

Lista seriali telewizyjnych ze świata Gwiezdnych wojen – seriale ze świata Gwiezdnych wojen są produkcjami o postaciach z fikcyjnego uniwersum, stworzonego przez George’a Lucasa. W połowie lat 80. XX wieku ukazały się dwa seriale animowane. Kolejne wypuszczano na początku XXI wieku i skupiały się one głównie na okresie wojen klonów. Po przejęciu Lucasfilm przez The Walt Disney Company, kanon Gwiezdnych wojen uległ zmianie i włączono do niego tylko serial Wojny klonów z 2008 roku. W kolejnych latach zadebiutowały dwa seriale: Rebelianci, którego akcja nawiązuje do oryginalnej trylogii, oraz Ruch oporu, nawiązujący do trylogii sequeli. W 2017 roku na platformie Disney+ pojawił się serial The Mandalorian. Po jego sukcesie, pod koniec 2020 roku zapowiedziano kolejne 9 seriali na Disney+. W 2021 roku zadebiutował spin-off Wojen klonów – Parszywa zgraja, serial anime, Wizje, a także spin-off serialu The Mandalorian, Księga Boby Fetta. W przygotowaniu są kolejne seriale, w tym dwa spin-offy. Czytaj więcej…

2022-05-12

ъ

Jer – jedna z dwóch samogłosek występujących w języku prasłowiańskim, które różniły się od wszystkich pozostałych samogłosek krótszym czasem wymawiania. Z tego powodu nazywane bywają samogłoskami zredukowanymi. Ich nazwa i grafemy pochodzą od odpowiednich liter alfabetu języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Wyróżniano jer przedni (ь) i jer tylny (ъ). Pod koniec okresu języka prasłowiańskiego wytworzył się także podział na jery słabe i jery mocne, związany z pozycją tych samogłosek w wyrazie. W ciągu rozwoju poszczególnych języków słowiańskich jery słabe zanikały, a jery mocne wokalizowały się, tj. przechodziły w pełne samogłoski. Zanik oraz wokalizacja jerów odbywały się w momencie rozpadu słowiańskiej wspólnoty językowej i wskazywane są jako koniec epoki prasłowiańskiej. Realizacja tych procesów mogła przebiegać w różny sposób, wywierając duży wpływ na fonologię oraz morfologię języków słowiańskich. Zjawiska te doprowadziły do powstania oboczności typu samogłoska : zero morfologiczne. Poza tym mogły za sobą pociągnąć kolejne przemiany takie jak wzdłużenie zastępcze bądź różnego rodzaju uproszczenia. Czytaj więcej…

2022-05-13

Myszopłoch – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych, dawniej także klasyfikowany do konwaliowatych, myszopłochowatych oraz liliowatych. Do rodzaju należy 6 gatunków występujących na obszarze od Makaronezji przez Europę i północną Afrykę do wybrzeży Morza Kaspijskiego. Cechą charakterystyczną roślin zaliczanych do tego rodzaju są przypominające liście gałęziaki, na środku których wyrastają kwiaty; właściwe liście są niepozorne oraz łuskowate. Ze względu na zawartość saponin sterydowych od czasów starożytnych rośliny te były wykorzystywane jako rośliny lecznicze. Współcześnie znajdują zastosowanie medyczne w terapiach wspomagających leczenie przewlekłej niewydolności żylnej. W krajach o cieplejszym klimacie są też uprawiane jako rośliny okrywowe. Dwa gatunki myszopłocha: myszopłoch kolczasty i Ruscus hypoglossum ujęte są w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody ze statusem najmniejszej troski. Myszopłoch kolczasty wymieniony jest w załączniku V Dyrektywy siedliskowej. Podlega ochronie w Szwajcarii, na Węgrzech oraz we Francji. W Bośni i Hercegowinie uznany za gatunek narażony na wyginięcie. Czytaj więcej…

2022-05-14

Apostoł Piotr – statek pasażersko-towarowy, bocznokołowy parowiec zbudowany dla rosyjskiego przedsiębiorstwa żeglugowego Oneżskoje parochodnoje obszczestwo. Budowany był w szkockim Greenock przez firmę Grangemouth and Greenock Dockyard. Statek wodowano i ukończono w 1906 roku. Statek mógł zabrać ładunek o łącznej pojemności 470 ton rejestrowych i był napędzany przez sprzężoną maszynę parową o dwóch cylindrach, z cylindrycznym kotłem oraz bocznymi kołami łopatkowymi. Rozwijała ona moc indykowaną 750 KM. W czasie I wojny światowej zarekwirowany na potrzeby Marynarki Wojennej Imperium Rosyjskiego i przekształcony w trałowiec. W 1918 roku przekazany przez bolszewików Czerwonym Finom, zdobyty przez Białych i sprzedany Estonii. W Eesti merejõud otrzymał imię „Suurop”. Wraz z pozostałymi estońskimi jednostkami przejęty przez ZSRR w 1940 roku. Zatonął na minie 11 sierpnia 1941 roku, w wyniku czego zginęło 16 członków załogi, łącznie z kapitanem. Czytaj więcej…

2022-05-15

Sabat czarownic – obraz hiszpańskiego malarza Francisco Goi znajdujący się w kolekcji Muzeum Lázaro Galdiano w Madrycie. Należy do cyklu sześciu obrazów gabinetowych o wymiarach, których tematem są czary. Obrazy nie tworzą razem jednej historii, nie mają też wspólnego znaczenia, dlatego właściwa jest interpretacja każdego z osobna. W centrum przedstawionej sceny, która rozgrywa się w świetle księżyca, odbywa się rytuał czarów. Diabeł, przedstawiony pod postacią Wielkiego Kozła, przewodzi kręgowi czarownic. Niektóre z nich mają twarze przypominające czaszki, z płaskim czołem i złośliwym uśmiechem. Inne to młode, atrakcyjne kobiety lub staruchy-rajfurki. Kozioł jest czarny, o szarym pysku i czerwonych oczach. Wokół nich leżą ciała martwych dzieci i ludzkie płody, a kozioł domaga się kolejnej ofiary. Manuela Mena uważa, że kobiety nie odprawiają satanistycznego rytuału, a ich gesty wskazują, że oczekują uzdrowienia lub wskrzeszenia swoich chorych lub martwych dzieci. Kozioł wyciągający kopyto w kierunku zdrowego dziecka zdaje się je błogosławić. Ta scena zasadniczo różni się od innych, mrocznych przedstawień czarownic autorstwa Goi. Pomimo przerażającego tematu ta scena może być odbierana jako komiczna, a nie dramatyczna. Czytaj więcej…

2022-05-16

Krzysztof Kieślowski (ur. 27 czerwca 1941 w Warszawie, zm. 13 marca 1996 tamże) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, przedstawiciel nurtu zwanego kinem moralnego niepokoju, kawaler Orderu Sztuki i Literatury. Swą karierę reżyserską rozpoczął jako dokumentalista, jednak wraz z upływem czasu zaangażował się w realizację filmów fabularnych. Sporadycznie działał też jako reżyser teatralny. Jego wczesna twórczość fabularna składała się z filmów ukazujących rzeczywistość ówczesnej Polski. Potem, dzięki adwokatowi i scenarzyście Krzysztofowi Piesiewiczowi – późniejszemu stałemu współpracownikowi – zwrócił się ku motywom metafizycznym. Jego dorobek wzbogacił się o filmy psychologiczne podejmujące tematy moralne oraz egzystencjalne. Choć starał się zachowywać dystans wobec wydarzeń politycznych w Polsce, jego filmy wielokrotnie otrzymywały od władz komunistycznych zakaz rozpowszechniania. Szczyt popularności reżysera przypadł na okres transformacji ustrojowej w Polsce, kiedy dzięki Krótkiemu filmowi o zabijaniu oraz Krótkiemu filmowi o miłości Kieślowski zyskał międzynarodową renomę autora filmowego. Otrzymał liczne nagrody na festiwalach międzynarodowych. Czytaj więcej…

2022-05-17

Banknoty Banku Izraela – banknoty będące oficjalnym środkiem płatniczym w Izraelu, a które są emitowane przez Bank Izraela od 1955 roku. Emisje te obejmują okres liry (cztery emisje banknotów), szekla (jedna emisja) oraz nowego szekla (trzy emisje). W 1954 roku, po przegłosowaniu przez Kneset Prawa o Banku Izraela 5714-1954, powołano do życia Bank Izraela, który stał się jednocześnie bankiem centralnym państwa. Zgodnie z nowymi uprawnieniami, pierwszy prezes Banku Izraela Dawid Horowic wraz z przewodniczącym Rady Doradczej Eli’ezerem Hoofienem, podjęli decyzję o druku i emisji nowych banknotów z nazwą nowego emitenta. Motywem przewodnim banknotów stały się pejzaże Izraela. W związku z tym, że pierwsza seria nie spotkała się ze społeczną aprobatą, prezes Banku Izraela powołał do życia społeczny komitet, który miał za zadanie wyłonienie nowych projektów banknotów. Wybrano motywy związane z reprezentantami różnych ścieżek kariery w ówczesnym Izraelu, a nowe banknoty wprowadzono do obiegu w 1959 roku. Czytaj więcej…

2022-05-18

Lista seriali telewizyjnych ze świata Gwiezdnych wojen – seriale ze świata Gwiezdnych wojen są produkcjami o postaciach z fikcyjnego uniwersum, stworzonego przez George’a Lucasa. W połowie lat 80. XX wieku ukazały się dwa seriale animowane. Kolejne wypuszczano na początku XXI wieku i skupiały się one głównie na okresie wojen klonów. Po przejęciu Lucasfilm przez The Walt Disney Company, kanon Gwiezdnych wojen uległ zmianie i włączono do niego tylko serial Wojny klonów z 2008 roku. W kolejnych latach zadebiutowały dwa seriale: Rebelianci, którego akcja nawiązuje do oryginalnej trylogii, oraz Ruch oporu, nawiązujący do trylogii sequeli. W 2017 roku na platformie Disney+ pojawił się serial The Mandalorian. Po jego sukcesie, pod koniec 2020 roku zapowiedziano kolejne 9 seriali na Disney+. W 2021 roku zadebiutował spin-off Wojen klonów – Parszywa zgraja, serial anime, Wizje, a także spin-off serialu The Mandalorian, Księga Boby Fetta. W przygotowaniu są kolejne seriale, w tym dwa spin-offy. Czytaj więcej…

2022-05-19

ъ

Jer – jedna z dwóch samogłosek występujących w języku prasłowiańskim, które różniły się od wszystkich pozostałych samogłosek krótszym czasem wymawiania. Z tego powodu nazywane bywają samogłoskami zredukowanymi. Ich nazwa i grafemy pochodzą od odpowiednich liter alfabetu języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Wyróżniano jer przedni (ь) i jer tylny (ъ). Pod koniec okresu języka prasłowiańskiego wytworzył się także podział na jery słabe i jery mocne, związany z pozycją tych samogłosek w wyrazie. W ciągu rozwoju poszczególnych języków słowiańskich jery słabe zanikały, a jery mocne wokalizowały się, tj. przechodziły w pełne samogłoski. Zanik oraz wokalizacja jerów odbywały się w momencie rozpadu słowiańskiej wspólnoty językowej i wskazywane są jako koniec epoki prasłowiańskiej. Realizacja tych procesów mogła przebiegać w różny sposób, wywierając duży wpływ na fonologię oraz morfologię języków słowiańskich. Zjawiska te doprowadziły do powstania oboczności typu samogłoska : zero morfologiczne. Poza tym mogły za sobą pociągnąć kolejne przemiany takie jak wzdłużenie zastępcze bądź różnego rodzaju uproszczenia. Czytaj więcej…

2022-05-20

Myszopłoch – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych, dawniej także klasyfikowany do konwaliowatych, myszopłochowatych oraz liliowatych. Do rodzaju należy 6 gatunków występujących na obszarze od Makaronezji przez Europę i północną Afrykę do wybrzeży Morza Kaspijskiego. Cechą charakterystyczną roślin zaliczanych do tego rodzaju są przypominające liście gałęziaki, na środku których wyrastają kwiaty; właściwe liście są niepozorne oraz łuskowate. Ze względu na zawartość saponin sterydowych od czasów starożytnych rośliny te były wykorzystywane jako rośliny lecznicze. Współcześnie znajdują zastosowanie medyczne w terapiach wspomagających leczenie przewlekłej niewydolności żylnej. W krajach o cieplejszym klimacie są też uprawiane jako rośliny okrywowe. Dwa gatunki myszopłocha: myszopłoch kolczasty i Ruscus hypoglossum ujęte są w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody ze statusem najmniejszej troski. Myszopłoch kolczasty wymieniony jest w załączniku V Dyrektywy siedliskowej. Podlega ochronie w Szwajcarii, na Węgrzech oraz we Francji. W Bośni i Hercegowinie uznany za gatunek narażony na wyginięcie. Czytaj więcej…

2022-05-21

Apostoł Piotr – statek pasażersko-towarowy, bocznokołowy parowiec zbudowany dla rosyjskiego przedsiębiorstwa żeglugowego Oneżskoje parochodnoje obszczestwo. Budowany był w szkockim Greenock przez firmę Grangemouth and Greenock Dockyard. Statek wodowano i ukończono w 1906 roku. Statek mógł zabrać ładunek o łącznej pojemności 470 ton rejestrowych i był napędzany przez sprzężoną maszynę parową o dwóch cylindrach, z cylindrycznym kotłem oraz bocznymi kołami łopatkowymi. Rozwijała ona moc indykowaną 750 KM. W czasie I wojny światowej zarekwirowany na potrzeby Marynarki Wojennej Imperium Rosyjskiego i przekształcony w trałowiec. W 1918 roku przekazany przez bolszewików Czerwonym Finom, zdobyty przez Białych i sprzedany Estonii. W Eesti merejõud otrzymał imię „Suurop”. Wraz z pozostałymi estońskimi jednostkami przejęty przez ZSRR w 1940 roku. Zatonął na minie 11 sierpnia 1941 roku, w wyniku czego zginęło 16 członków załogi, łącznie z kapitanem. Czytaj więcej…

2022-05-22

Lista Grand Prix Formuły 1 wygranych przez Michaela Schumachera – Michael Schumacher to niemiecki kierowca wyścigowy oraz siedmiokrotny mistrz świata Formuły 1. Schumacher dołączył do Formuły 1 w trakcie sezonu 1991, kwalifikując się na siódmym miejscu w swoim debiutanckim wyścigu o Grand Prix Belgii. Po tym wyścigu Schumacher podpisał kontrakt z Benettonem na resztę sezonu. Swoje pierwsze zwycięstwo wywalczył w następnym sezonie podczas Grand Prix Belgii. Schumacher zdobył swoje pierwsze mistrzostwo świata Formuły 1 w sezonie 1994, podczas którego wygrał osiem wyścigów. Po zdobyciu dwóch tytułów mistrza świata w barwach Benettona w latach 1994–1995, a przed sezonem 1996 Schumacher odszedł do Scuderia Ferrari, zdobywając w tym zespole kolejne pięć tytułów mistrzowskich w latach 2000–2004. Po 2006 roku zakończył karierę kierowcy Formuły 1, pełniąc następnie w Scuderia Ferrari funkcję doradcy. Ogółem, Schumacher wziął udział w 308 wyścigach w swojej karierze, z których zwyciężył w 91. Większość zwycięstw odniósł w zespole Scuderia Ferrari – 72 wyścigi. Torem z największą liczbą zwycięstw Schumachera jest francuski tor Magny-Cours, na którym wygrał osiem razy w swojej karierze. Czytaj więcej…

2022-05-23

Krzysztof Kieślowski (ur. 27 czerwca 1941 w Warszawie, zm. 13 marca 1996 tamże) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, przedstawiciel nurtu zwanego kinem moralnego niepokoju, kawaler Orderu Sztuki i Literatury. Swą karierę reżyserską rozpoczął jako dokumentalista, jednak wraz z upływem czasu zaangażował się w realizację filmów fabularnych. Sporadycznie działał też jako reżyser teatralny. Jego wczesna twórczość fabularna składała się z filmów ukazujących rzeczywistość ówczesnej Polski. Potem, dzięki adwokatowi i scenarzyście Krzysztofowi Piesiewiczowi – późniejszemu stałemu współpracownikowi – zwrócił się ku motywom metafizycznym. Jego dorobek wzbogacił się o filmy psychologiczne podejmujące tematy moralne oraz egzystencjalne. Choć starał się zachowywać dystans wobec wydarzeń politycznych w Polsce, jego filmy wielokrotnie otrzymywały od władz komunistycznych zakaz rozpowszechniania. Szczyt popularności reżysera przypadł na okres transformacji ustrojowej w Polsce, kiedy dzięki Krótkiemu filmowi o zabijaniu oraz Krótkiemu filmowi o miłości Kieślowski zyskał międzynarodową renomę autora filmowego. Otrzymał liczne nagrody na festiwalach międzynarodowych. Czytaj więcej…

2022-05-24

Warta Zawiercie – klub piłkarski z Zawiercia założony w 1921 roku z inicjatywy Seweryna Gębarskiego oraz Władysława Millera po tym, jak w Zawierciu Anglicy rozpropagowali piłkę nożną. Rozgrywki ligowe zespół rozpoczął w 1922 roku w klasie C, w 1927 roku awansował do klasy B, a dwa lata później do klasy A. W latach 1930 oraz 1932 Warta Zawiercie zdobywała mistrzostwo okręgu kieleckiego klasy A, uzyskując prawo do gry w barażach o Ligę. W obu sezonach klub odpadał w pierwszej rundzie baraży, zajmując ostatnie miejsce w tabeli. W trakcie II wojny światowej zespół zawiesił działalność, a po wojnie został reaktywowany z inicjatywy przedwojennego zawodnika klubu, Mariana Merty. W latach 70. i 80. Warta Zawiercie grała na czwartym i piątym poziomie rozgrywek. W 1980 roku klub połączył się z Włókniarzem Zawiercie, tworząc MRKS Warta Zawiercie. W 1999 roku trenowany przez Zbigniewa Sołtysika zespół awansował do III ligi, w której występował do 2001 roku. Wówczas Warta spadła z ligi, a w sierpniu z powodów finansowych została rozwiązana. Klub został reaktywowany w 2004 roku jako KS Warta Zawiercie. Od 2016 roku zespół występuje w IV lidze. Czytaj więcej…

2022-05-25

Lista seriali telewizyjnych ze świata Gwiezdnych wojen – seriale ze świata Gwiezdnych wojen są produkcjami o postaciach z fikcyjnego uniwersum, stworzonego przez George’a Lucasa. W połowie lat 80. XX wieku ukazały się dwa seriale animowane. Kolejne wypuszczano na początku XXI wieku i skupiały się one głównie na okresie wojen klonów. Po przejęciu Lucasfilm przez The Walt Disney Company, kanon Gwiezdnych wojen uległ zmianie i włączono do niego tylko serial Wojny klonów z 2008 roku. W kolejnych latach zadebiutowały dwa seriale: Rebelianci, którego akcja nawiązuje do oryginalnej trylogii, oraz Ruch oporu, nawiązujący do trylogii sequeli. W 2017 roku na platformie Disney+ pojawił się serial The Mandalorian. Po jego sukcesie, pod koniec 2020 roku zapowiedziano kolejne 9 seriali na Disney+. W 2021 roku zadebiutował spin-off Wojen klonów – Parszywa zgraja, serial anime, Wizje, a także spin-off serialu The Mandalorian, Księga Boby Fetta. W przygotowaniu są kolejne seriale, w tym dwa spin-offy. Czytaj więcej…

2022-05-26

ъ

Jer – jedna z dwóch samogłosek występujących w języku prasłowiańskim, które różniły się od wszystkich pozostałych samogłosek krótszym czasem wymawiania. Z tego powodu nazywane bywają samogłoskami zredukowanymi. Ich nazwa i grafemy pochodzą od odpowiednich liter alfabetu języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Wyróżniano jer przedni (ь) i jer tylny (ъ). Pod koniec okresu języka prasłowiańskiego wytworzył się także podział na jery słabe i jery mocne, związany z pozycją tych samogłosek w wyrazie. W ciągu rozwoju poszczególnych języków słowiańskich jery słabe zanikały, a jery mocne wokalizowały się, tj. przechodziły w pełne samogłoski. Zanik oraz wokalizacja jerów odbywały się w momencie rozpadu słowiańskiej wspólnoty językowej i wskazywane są jako koniec epoki prasłowiańskiej. Realizacja tych procesów mogła przebiegać w różny sposób, wywierając duży wpływ na fonologię oraz morfologię języków słowiańskich. Zjawiska te doprowadziły do powstania oboczności typu samogłoska : zero morfologiczne. Poza tym mogły za sobą pociągnąć kolejne przemiany takie jak wzdłużenie zastępcze bądź różnego rodzaju uproszczenia. Czytaj więcej…

2022-05-27

Myszopłoch – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych, dawniej także klasyfikowany do konwaliowatych, myszopłochowatych oraz liliowatych. Do rodzaju należy 6 gatunków występujących na obszarze od Makaronezji przez Europę i północną Afrykę do wybrzeży Morza Kaspijskiego. Cechą charakterystyczną roślin zaliczanych do tego rodzaju są przypominające liście gałęziaki, na środku których wyrastają kwiaty; właściwe liście są niepozorne oraz łuskowate. Ze względu na zawartość saponin sterydowych od czasów starożytnych rośliny te były wykorzystywane jako rośliny lecznicze. Współcześnie znajdują zastosowanie medyczne w terapiach wspomagających leczenie przewlekłej niewydolności żylnej. W krajach o cieplejszym klimacie są też uprawiane jako rośliny okrywowe. Dwa gatunki myszopłocha: myszopłoch kolczasty i Ruscus hypoglossum ujęte są w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody ze statusem najmniejszej troski. Myszopłoch kolczasty wymieniony jest w załączniku V Dyrektywy siedliskowej. Podlega ochronie w Szwajcarii, na Węgrzech oraz we Francji. W Bośni i Hercegowinie uznany za gatunek narażony na wyginięcie. Czytaj więcej…

2022-05-28

Doda (ur. 15 lutego 1984 w Ciechanowie) – polska piosenkarka wykonująca muzykę z pogranicza popu i rocka, autorka tekstów, producentka, aktorka i osobowość medialna. W latach 1998–2000 aktorka musicalowa teatru Buffo. W latach 2000–2006, a następnie 2014 i 2016–2019 wokalistka zespołu Virgin, z którym nagrała i wydała cztery albumy studyjne: Virgin, Bimbo, Ficca oraz Choni. Od 2007 roku artystka solowa, wydała trzy albumy studyjne: Diamond Bitch, 7 pokus głównych oraz Dorota. Trzy wydane przez nią płyty (solowo oraz z Virgin) dotarły na szczyt listy najchętniej kupowanych albumów w Polsce, natomiast dwie były notowane na liście najlepiej sprzedających się płyt w Europie publikowanej przez magazyn Billboard. Za sprzedaż swoich płyt i singli otrzymała jedną potrójnie platynową płytę, cztery platynowe i trzy złote. Laureatka licznych nagród muzycznych, w tym m.in.: dwóch Europejskich Nagród Muzycznych MTV dla najlepszego polskiego wykonawcy, rekordowej liczby 12 statuetek Viva Comet Awards, w tym dla Artysty 10-lecia i za Przebój 10-lecia, trzech nagród Eska Music Awards oraz dwóch nagród fotoreporterów i dziennikarzy na KFPP w Opolu. Czytaj więcej…

2022-05-29

Lista Grand Prix Formuły 1 wygranych przez Michaela Schumachera – Michael Schumacher to niemiecki kierowca wyścigowy oraz siedmiokrotny mistrz świata Formuły 1. Schumacher dołączył do Formuły 1 w trakcie sezonu 1991, kwalifikując się na siódmym miejscu w swoim debiutanckim wyścigu o Grand Prix Belgii. Po tym wyścigu Schumacher podpisał kontrakt z Benettonem na resztę sezonu. Swoje pierwsze zwycięstwo wywalczył w następnym sezonie podczas Grand Prix Belgii. Schumacher zdobył swoje pierwsze mistrzostwo świata Formuły 1 w sezonie 1994, podczas którego wygrał osiem wyścigów. Po zdobyciu dwóch tytułów mistrza świata w barwach Benettona w latach 1994–1995, a przed sezonem 1996 Schumacher odszedł do Scuderia Ferrari, zdobywając w tym zespole kolejne pięć tytułów mistrzowskich w latach 2000–2004. Po 2006 roku zakończył karierę kierowcy Formuły 1, pełniąc następnie w Scuderia Ferrari funkcję doradcy. Ogółem, Schumacher wziął udział w 308 wyścigach w swojej karierze, z których zwyciężył w 91. Większość zwycięstw odniósł w zespole Scuderia Ferrari – 72 wyścigi. Torem z największą liczbą zwycięstw Schumachera jest francuski tor Magny-Cours, na którym wygrał osiem razy w swojej karierze. Czytaj więcej…

2022-05-30

Krzysztof Kieślowski (ur. 27 czerwca 1941 w Warszawie, zm. 13 marca 1996 tamże) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, przedstawiciel nurtu zwanego kinem moralnego niepokoju, kawaler Orderu Sztuki i Literatury. Swą karierę reżyserską rozpoczął jako dokumentalista, jednak wraz z upływem czasu zaangażował się w realizację filmów fabularnych. Sporadycznie działał też jako reżyser teatralny. Jego wczesna twórczość fabularna składała się z filmów ukazujących rzeczywistość ówczesnej Polski. Potem, dzięki adwokatowi i scenarzyście Krzysztofowi Piesiewiczowi – późniejszemu stałemu współpracownikowi – zwrócił się ku motywom metafizycznym. Jego dorobek wzbogacił się o filmy psychologiczne podejmujące tematy moralne oraz egzystencjalne. Choć starał się zachowywać dystans wobec wydarzeń politycznych w Polsce, jego filmy wielokrotnie otrzymywały od władz komunistycznych zakaz rozpowszechniania. Szczyt popularności reżysera przypadł na okres transformacji ustrojowej w Polsce, kiedy dzięki Krótkiemu filmowi o zabijaniu oraz Krótkiemu filmowi o miłości Kieślowski zyskał międzynarodową renomę autora filmowego. Otrzymał liczne nagrody na festiwalach międzynarodowych. Czytaj więcej…

2022-05-31

Warta Zawiercie – klub piłkarski z Zawiercia założony w 1921 roku z inicjatywy Seweryna Gębarskiego oraz Władysława Millera po tym, jak w Zawierciu Anglicy rozpropagowali piłkę nożną. Rozgrywki ligowe zespół rozpoczął w 1922 roku w klasie C, w 1927 roku awansował do klasy B, a dwa lata później do klasy A. W latach 1930 oraz 1932 Warta Zawiercie zdobywała mistrzostwo okręgu kieleckiego klasy A, uzyskując prawo do gry w barażach o Ligę. W obu sezonach klub odpadał w pierwszej rundzie baraży, zajmując ostatnie miejsce w tabeli. W trakcie II wojny światowej zespół zawiesił działalność, a po wojnie został reaktywowany z inicjatywy przedwojennego zawodnika klubu, Mariana Merty. W latach 70. i 80. Warta Zawiercie grała na czwartym i piątym poziomie rozgrywek. W 1980 roku klub połączył się z Włókniarzem Zawiercie, tworząc MRKS Warta Zawiercie. W 1999 roku trenowany przez Zbigniewa Sołtysika zespół awansował do III ligi, w której występował do 2001 roku. Wówczas Warta spadła z ligi, a w sierpniu z powodów finansowych została rozwiązana. Klub został reaktywowany w 2004 roku jako KS Warta Zawiercie. Od 2016 roku zespół występuje w IV lidze. Czytaj więcej…