Historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce, HSM (od ang. Historic Sites and Monuments in Antarctica) – miejsca i obiekty w Antarktyce objęte ochroną na mocy Układu Antarktycznego ze względu na wartość historyczną, dokumentującą odkrycia i badania Antarktyki.

Miejsca o uznanej wartości historycznej, które zostały wyznaczone jako szczególnie chronione obszary Antarktyki lub szczególnie zarządzane obszary Antarktyki albo miejsca i pomniki znajdujące się w ich granicach, powinny zostać zaliczone w poczet historycznych miejsc i pomników w Antarktyce. Ponadto takie miejsca mogą być wskazywane przez strony Układu antarktycznego, na podstawie załącznika V do Protokołu o ochronie środowiska (tak zwanego protokołu madryckiego, podpisanego w Madrycie 4 października 1991)[1].

Strona wskazująca kandydaturę miejsca lub pomnika historycznego musi wykazać, że miejsce lub pomnik spełnia jedno lub więcej z poniższych kryteriów:

  1. w miejscu tym miało miejsce zdarzenie znaczące dla historii nauki lub badań Antarktyki
  2. istnieje związek miejsca/pomnika z osobą, która odegrała ważną rolę w historii badań
  3. istnieje związek miejsca/pomnika z wydarzeniem znaczącym w historii Antarktyki
  4. reprezentuje ono, lub stanowi część większej całości, działań ważnych dla poznania Antarktyki
  5. w jego konstrukcji, projekcie lub zastosowanych materiałach istnieje techniczna, historyczna lub kulturalna wartość
  6. ma wartość naukową lub edukacyjną w kwestii ludzkich działań w Antarktyce
  7. ma wartość symboliczną lub pamiątkową dla ludzi z wielu narodów[2].

Lista[edytuj | edytuj kod]

Do 2015 roku zostały wskazane 92 historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce[3][4]. Z listy tej skreślono pięć pozycji, trzy w związku ze zniszczeniem historycznych obiektów, a dwie pozycje zostały połączone.

Nr Nazwa Opis Położenie Kraj proponujący Zdjęcie
1
Maszt flagi na biegunie południowym Maszt ustawiony w grudniu 1965 przez członków argentyńskiej ekspedycji wojskowej 90°S 0°E/-90,000000 0,000000  Argentyna
2
Kopiec Fukushimy Kopiec skalny i tabliczki koło stacji Syowa, upamiętniające japońskiego polarnika nazwiskiem Shin Fukushima, który zginął w 1960 roku podczas czwartej japońskiej ekspedycji antarktycznej 69°00′S 39°35′E/-69,000000 39,583333  Japonia
3
Kopiec Mawsona, Proclamation Island Kopiec skalny usypany w 1930 roku, upamiętniający lądowanie Douglasa Mawsona i ekspedycji BANZARE na Proclamation Island u wybrzeża Ziemi Enderby 65°51′S 53°41′E/-65,850000 53,683333  Australia
4
Stacja „Biegun niedostępności Budynek stacji, zwieńczony popiersiem Lenina, wraz z tablicą upamiętniającą zdobycie kontynentalnego bieguna niedostępności przez radziecką wyprawę w 1958 82°06′42″S 55°01′57″E/-82,111667 55,032500  Rosja
5
Kopiec Mawsona, Cape Bruce Kopiec skalny usypany w 1931 roku, upamiętniający lądowanie Douglasa Mawsona i ekspedycji BANZARE na przylądku Bruce’a na Ziemi Mac Robertsona 67°25′S 60°47′E/-67,416667 60,783333  Australia
6
Kopiec Wilkinsa Kopiec skalny usypany w 1939 roku przez Huberta Wilkinsa w Oazie Vestfold (Ziemia Księżniczki Elżbiety), z metalowym pojemnikiem zawierającym opis wyprawy 68°22′S 78°33′E/-68,366667 78,550000  Australia
7
Kamień Iwana Chmary Kamień z tablicą na Wyspie Buromskiego, upamiętniający kierowcę-mechanika z pierwszej radzieckiej ekspedycji antarktycznej, który zginął na lodzie morskim w 1956 roku 66°32′04″S 92°59′57″E/-66,534444 92,999167  Rosja
8
Pomnik Anatolija Szczegłowa Metalowa stela upamiętniająca kierowcę-mechanika, który zginął na służbie, ustawiona 2 km od stacji Mirnyj 66°34′43″S 92°58′23″E/-66,578611 92,973056  Rosja
9
Cmentarz na wyspie Buromskiego Cmentarz, na którym pochowani zostali obywatele ZSRR, Czechosłowacji, NRD i Szwajcarii, którzy zginęli podczas radzieckich i rosyjskich wypraw antarktycznych 66°32′04″S 93°00′00″E/-66,534444 93,000000  Rosja
10
Obserwatorium stacji Oazis Obserwatorium magnetyczne w stacji Dobrowolskiego (d. Oazis) w Oazie Bungera, z tabliczką upamiętniającą otwarcie tej stacji w 1956 r. 66°16′30″S 100°45′03″E/-66,275000 100,750833  Rosja
11
Ciągnik na stacji Wostok Ciężki ciągnik gąsienicowy AT-T nr 11 na stacji Wostok, który brał udział w pierwszej wyprawie do bieguna geomagnetycznego, z tabliczką upamiętniającą otwarcie stacji w 1957 r. 78°27′48″S 106°50′06″E/-78,463333 106,835000  Rosja
12
Krzyż i tablica na Przylądku Denisona (wykreślony) Włączone w obręb HSM 77 67°00′S 142°42′E/-67,000000 142,700000  Australia
13
Chata na Przylądku Denisona (wykreślony) Włączona w obręb HSM 77 67°00′S 142°42′E/-67,000000 142,700000  Australia
14
Jaskinia lodowa na Inexpressible Island Tablica na wyspie w Zatoce Terra Nova, wskazująca położenie jaskini lodowej, w której zimowali członkowie grupy Victora Campbella z Ekspedycji Terra Nova 74°54′S 163°43′E/-74,900000 163,716667  Nowa Zelandia
15
Chata Shackletona Chata na przylądku Cape Royds na Wyspie Rossa, postawiona przez wyprawę Ernesta Shackletona w 1908 roku, odrestaurowana w 1961 r.; w obrębie ASPA 157 77°33′S 166°10′E/-77,550000 166,166667  Nowa Zelandia
16
Chata Terra Nova Chata na przylądku Cape Evans na Wyspie Rossa, postawiona przez Ekspedycję Terra Nova pod dowództwem Jamesa Rossa w 1911 roku, odrestaurowana w 1961 r.; w obrębie ASPA 155 77°38′S 166°24′E/-77,633333 166,400000  Nowa Zelandia
17
Krzyż na Wind Vane Hill Krzyż na wzgórzu na przylądku Cape Evans na Wyspie Rossa, postawiona przez grupę kapitana Aeneasa Mackintosha z Imperialnej Wyprawy Transantarktycznej pod dowództwem Shackletona, ku pamięci trzech towarzyszy, którzy zginęli w 1916 roku; w obrębie ASPA 155 77°38′S 166°24′E/-77,633333 166,400000  Nowa Zelandia
18
Chata Scotta (ekspedycja Discovery) Chata w Hut Point na Wyspie Rossa, postawiona w 1902 przez członków ekspedycji Discovery pod dowództwem Roberta Scotta; częściowo odtworzona w 1964 roku; w obrębie ASPA 158 77°50′S 166°37′E/-77,833333 166,616667  Nowa Zelandia
19
Krzyż George’a Vince Krzyż w Hut Point na Wyspie Rossa, postawiony w 1904 przez ekspedycję Discovery ku pamięci członka wyprawy, który zginął w pobliżu 77°50′S 166°37′E/-77,833333 166,616667  Nowa Zelandia
20
Krzyż na Observation Hill Krzyż na wzgórzu na Wyspie Rossa, postawiony w 1913 ku pamięci grupy Scotta, która zginęła podczas powrotu z bieguna południowego dziesięć miesięcy wcześniej przez pozostałych członków ekspedycji Terra Nova 77°51′S 166°41′E/-77,850000 166,683333  Nowa Zelandia
21
Kamienne igloo Wilsona Pozostałości schronienia ułożonego z kamieni przez grupę Edwarda Wilsona z ekspedycji Terra Nova, która zimą 1911 wyprawiła się po jaja pingwinów cesarskich 77°31′S 169°22′E/-77,516667 169,366667  Nowa Zelandia
22
Chaty Borchgrevinka Trzy chaty i inne historyczne przedmioty na Przylądku Adare’a, pozostawione przez wyprawę Borchgrevinka (1899) i grupę północną ekspedycji Terra Nova (1911) 71°18′S 170°12′E/-71,300000 170,200000  Nowa Zelandia
23
Grób Hansona Grób norweskiego biologa Nicolaia Hansona, członka wyprawy Borchgrevinka (zm. 1900) 71°17′S 170°13′E/-71,283333 170,216667  Nowa Zelandia
24
Kopiec Amundsena Skalny kopiec usypany 6 stycznia 1912 przez Roalda Amundsena na Mount Betty w paśmie Gór Królowej Maud, w drodze powrotnej z bieguna południowego 85°11′S 163°45′E/-85,183333 163,750000  Norwegia
25
Chata i tablica ekspedycji „Norwegii” (wykreślone) Chata i tablica na Wyspie Piotra I ustawione w lutym 1929 roku przez kapitana Nilsa Larsena. W latach 80. XX wieku obiekty te już nie istniały. 68°47′S 90°42′W/-68,783333 -90,700000  Norwegia
26
Opuszczona stacja San Martín Opuszczone instalacje argentyńskiej bazy na Wyspie Barry’ego w Zatoce Małgorzaty, z krzyżem, masztem flagi i monolitem, postawione w 1951 roku 68°08′S 67°08′W/-68,133333 -67,133333  Argentyna
27
Kopiec Charcota (1909) Kopiec z repliką ołowianej tabliczki na Megalestris Hill na Petermann Island, usypany w 1909 przez członków drugiej ekspedycji Charcota 65°10′S 64°09′W/-65,166667 -64,150000  Argentyna
28
Kopiec Charcota (1904) Kopiec w Port Charcot, Booth Island, z drewnianą kolumną i tabliczką z imionami członków pierwszej ekspedycji Charcota, którzy zimowali w tej zatoce na pokładzie statku Le Français w 1904 65°03′S 64°01′W/-65,050000 -64,016667  Australia
29
Latarnia morska „Primero de Mayo” Latarnia morska na wyspie Lambda (Wyspy Melchiora), wybudowana przez Argentyńczyków w 1924 jako pierwsza w Antarktyce 64°18′S 62°59′W/-64,300000 -62,983333  Argentyna
30
Schronienie „Gabriel Gonzalez Videla” Schronienie zbudowane w 1950 roku w Paradise Harbour, koło chilijskiej bazy González Videla, reprezentatywne dla konstrukcji poprzedzających Międzynarodowy Rok Geofizyczny 64°49′S 62°51′W/-64,816667 -62,850000  Chile
31
Tablica w miejscu dawnego cmentarza wielorybników (wykreślony) Na cmentarzu na Deception Island w archipelagu Szetlandów Południowych pochowano w I poł. XX wieku 40 norweskich wielorybników; erupcja wulkanu w 1969 roku wywołała lahar, który zniszczył cmentarz 64°59′S 60°34′W/-64,983333 -60,566667
32
Monolit koło bazy Prat Betonowy monolit ustawiony w 1947 roku obok stacji Capitán Arturo Prat na Greenwich Island. Punkt referencyjny dla chilijskich służb hydrograficznych; reprezentuje istotny dział badań w czasie poprzedzającym Międzynarodowy Rok Geofizyczny 62°28′S 59°40′W/-62,466667 -59,666667  Chile
33
Schronienie González Pacheco Schronienie i krzyż w pobliżu bazy Arturo Prat (Greenwich Island), nazwane na cześć Gonzáleza Pacheco, chilijskiego dowódcy stacji, który zmarł na posterunku w 1960 roku 62°29′S 59°40′W/-62,483333 -59,666667  Chile
34
Popiersie Arturo Prata Popiersie chilijskiego bohatera narodowego Arturo Prata, ustawione na stacji nazwanej jego imieniem 62°50′S 59°41′W/-62,833333 -59,683333  Chile
35
Figura NMP z Góry Karmel Figura Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, patronki Chile oraz drewniany krzyż koło stacji Arturo Prat 62°29′S 59°40′W/-62,483333 -59,666667  Chile
36
Tablica ekspedycji Dallmana Replika metalowej tablicy umieszczonej w Potter Cove na Wyspie Króla Jerzego przez niemieckiego polarnika Eduarda Dallmanna 62°14′S 58°39′W/-62,233333 -58,650000  Argentyna,
 Wielka Brytania
37
Miejsce historyczne O’Higgins Zespół miejsc historycznych na przylądku Cape Legoupil (Półwysep Antarktyczny):
  • Popiersie generała Bernardo O’Higginsa, pierwszego przywódcy Chile,
  • Zabudowania pierwszej stacji General Bernardo O’Higgins otwartej w 1948 roku,
  • Tablica ku czci poruczników Oscara Inostroza Contreras i Sergio Ponce Torrealba, którzy zginęli na Antarktydzie 12 sierpnia 1957 roku,
  • Grota NMP z Góry Karmel, położona koło stacji.
63°19′S 57°54′W/-63,316667 -57,900000  Chile
38
Chata Nordenskjölda Drewniana chata na Snow Hill Island wzniesiona w lutym 1902 przez Szwedzką Wyprawę Antarktyczną pod dowództwem Otto Nordenskjölda 64°22′S 56°59′W/-64,366667 -56,983333  Argentyna,
 Wielka Brytania
39
Chata w Zatoce Nadziei Kamienne schronienie wybudowane w Zatoce Nadziei (Trinity Peninsula, Półwysep Antarktyczny) w styczniu 1903 przez uczestników Szwedzkiej Wyprawy Antarktycznej 63°24′S 56°59′W/-63,400000 -56,983333  Argentyna,
 Wielka Brytania
40
Popiersie generała San Martína Popiersie generała José de San Martína, argentyńskiego bohatera narodowego, grota z figurą Matki Bożej z Luján i maszt flagi w stacji Esperanza ustawiony w 1955 wraz z cmentarzem ze stelą upamiętniającą zmarłych członków argentyńskich wypraw polarnych 63°24′S 56°59′W/-63,400000 -56,983333  Argentyna
41
Chata na Paulet Island Kamienne schronienie wybudowane w 1903 roku przez rozbitków ze statku Szwedzkiej Wyprawy AntarktycznejAntarctic” pod dowództwem Carla Antona Larsena, którzy spędzili w nim antarktyczną zimę, wraz z grobem członka wyprawy i kamiennym kopcem, usypanym dla zwrócenia uwagi ekspedycji ratunkowej 63°34′S 55°45′W/-63,566667 -55,750000  Argentyna,
 Wielka Brytania
42
Chatki nad Scotia Bay Zabudowania na wyspie Laurie (Orkady Południowe): kamienne schronienie (Omond House) wybudowane w 1903 roku przez szkocką wyprawę pod dowództwem Williama S. Bruce’a, argentyńska stacja meteorologiczna (Moneta House) i obserwatorium magnetyczne z 1905 roku, oraz cmentarz z 12 grobami, w którym najstarszy pochówek pochodzi z 1903 roku 60°46′S 44°40′W/-60,766667 -44,666667  Argentyna
43
Krzyż Generała Belgrano Krzyż postawiony w 1955 roku 1,3 km od stacji Belgrano I, później przeniesiony do stacji Belgrano II na Ziemi Coatsów 77°52′S 34°37′W/-77,866667 -34,616667  Argentyna
44
Tablica na stacji Dakshin Gangotri Tablica na pierwszej indyjskiej stacji na Wybrzeżu Księżniczki Astrid na Ziemi Królowej Maud, z nazwiskami członków pierwszej indyjskiej ekspedycji antarktycznej 70°45′S 11°38′E/-70,750000 11,633333  Indie
45
Tablica ekspedycji Gerlache’a Tablica na Brabant Island, na przylądku Miecznikowa, na 70 m n.p.m. u szczytu moreny, upamiętniająca wyprawę statku Belgica pod dowództwem Adriena de Gerlache, którego załoga zimowała w lodach Antarktyki 64°02′S 62°34′W/-64,033333 -62,566667  Belgia
46
Pozostałości stacji Port-Martin Ruiny francuskiej stacji na Ziemi Adeli, zbudowanej w 1950 i częściowo zniszczonej przez pożar w nocy z 23 na 24 stycznia 1952 66°49′S 141°24′W/-66,816667 -141,400000  Francja
47
Base Marret Drewniany budynek na Ile des Pétrels, w którym przezimowało siedmiu ludzi pod dowództwem Mario Marreta, ewakuowanych po pożarze stacji Port-Martin 66°40′S 140°01′E/-66,666667 140,016667  Francja
48
Krzyż Prudhomme’a Żelazny krzyż na północno-wschodnim przylądku Ile des Pétrels, upamiętniający André Prudhomme’a, naczelnego meteorologa wyprawy w Międzynarodowym Roku Geofizycznym, który zaginął podczas śnieżycy 7 stycznia 1959 66°40′S 140°01′E/-66,666667 140,016667  Francja
49
Filar w Oazie Bungera Betonowy filar ustawiony w stacji im. A.B. Dobrowolskiego w Oazie Bungera przez pierwszą polską ekspedycję antarktyczną w celu pomiaru przyspieszenia ziemskiego; pomiar ten wykazał wartość (982 439,4 ± 0,4) miligali 66°16′S 100°45′E/-66,266667 100,750000  Polska
50
Tablica z Orłem Białym Mosiężna tablica z wizerunkiem Orła Białego na półwyspie Fildes nad Zatoką Maxwella na Wyspie Króla Jerzego, upamiętniająca lądowanie ekspedycji Polskiej Akademii Nauk w pobliżu stacji Bellingshausen 62°12′S 59°01′W/-62,200000 -59,016667  Polska
51
Grób Puchalskiego Grób przyrodnika, fotografa i dokumentalisty Włodzimierza Puchalskiego, który zmarł 19 stycznia 1979 w polskiej stacji im. Arctowskiego, zwieńczony żelaznym krzyżem, położony na wzgórzu na południe od stacji 62°13′S 58°58′W/-62,216667 -58,966667  Polska
52
Monolit stacji Wielki Mur Monolit upamiętniający otwarcie pierwszej chińskiej stacji Wielki Mur 20 lutego 1985, na Wyspie Króla Jerzego 62°13′S 58°58′W/-62,216667 -58,966667  Chiny
53
Miejsce pamięci Endurance Popiersie kapitana Luisa Pardo, monolit i tablice w Point Wild na Elephant Island, upamiętniające uratowanie rozbitków ze statku Endurance przez chilijski kuter Yelcho; kopie znajdują się w stacjach Capitán Arturo Prat i Presidente Eduardo Frei Montalva 61°03′S 54°50′W/-61,050000 -54,833333  Chile
54
Popiersie Byrda Brązowe popiersie Richarda E. Byrda w stacji McMurdo, z opisem dokonań tego polarnika, ustawione w 1965 77°51′S 166°40′E/-77,850000 166,666667  Stany Zjednoczone
55
East Base Zabudowania amerykańskiej stacji na Stonington Island (Zatoka Małgorzaty) i artefakty znajdujące się w pobliżu, pozostawione przez amerykańskie wyprawy z lat 1939-1941 i 1947-1948 68°11′S 67°00′W/-68,183333 -67,000000  Stany Zjednoczone
56
Chata na Waterboat Point Pozostałości chaty nad Paradise Harbour, postawionej w 1921 przez Thomasa W. Bagshawe and Maxime’a C. Lestera; współcześnie pozostał fundament futryny i dno łodzi, widoczny jest jedynie zarys chaty. Miejsce znajduje się w sąsiedztwie chilijskiej stacji González Videla 64°49′S 62°51′W/-64,816667 -62,850000  Chile,
 Wielka Brytania
57
Tablica MacFarlane’a Tablica pamiątkowa ku czci kapitana Andrew MacFarlane’a, który w 1820 badał Półwysep Antarktyczny, umieszczona nad Yankee Harbour na Greenwich Island 62°32′S 59°45′W/-62,533333 -59,750000  Chile,
 Wielka Brytania
58
Kopiec nad Whalers Bay (wykreślony) Kopiec w pobliżu cmentarza wielorybników na Deception Island (Szetlandy Południowe) z tablicą pamiątkową ku czci kapitana Adolfa Amandusa Andresena, który jako pierwszy zakotwiczył w 1906 roku w zatoce. Kopiec został pogrzebany w wyniku erupcji wulkanu w lutym 1969. 64°59′S 60°34′W/-64,983333 -60,566667
59
Kopiec San Telmo Kopiec na Cape Shirreff na Wyspie Livingstona (Szetlandy Południowe) z tablicą upamiętniającą załogę hiszpańskiego okrętu San Telmo, który zatonął we wrześniu 1819 roku; byli to zapewne pierwsi ludzie, którzy zginęli w Antarktyce. Kopiec leży w obrębie ASPA 149 62°28′S 60°46′W/-62,466667 -60,766667  Chile,
 Hiszpania,
 Peru
60
Kopiec korwety Uruguay Kopiec i drewniana tablica nad Penguins Bay, Seymour Island, ustawione 10 listopada 1903 przez załogę argentyńskiej korwety Uruguay w miejscu, gdzie odnalazła ona członków szwedzkiej wyprawy pod dowództwem Nordenskjölda 64°16′S 56°39′W/-64,266667 -56,650000  Argentyna
61
Port Lockroy Brytyjska „baza A” w Port Lockroy (Archipelag Palmera), centrum operacji Tabarin (od 1944) i istotne miejsce badań w Międzynarodowym Roku Geofizycznym 1957/58 64°49′S 63°29′W/-64,816667 -63,483333  Wielka Brytania
62
Base F Wordie House Brytyjska stacja na Winter Island (Archipelag Wilhelma), przykład wczesnej stacji badawczej 65°15′S 64°16′W/-65,250000 -64,266667  Wielka Brytania
63
Base Y Brytyjska stacja na Horseshoe Island (Zatoka Małgorzaty), zachowana wraz z kompletnym wyposażeniem z lat 50 XX wieku; częścią stacji jest także refugium (schronienie) położone w pobliżu 67°48′S 67°18′W/-67,800000 -67,300000  Wielka Brytania
64
Base E Brytyjska stacja na Stonington Island, reprezentująca wczesny okres badań Antarktyki oraz późniejsze działanie British Antarctic Survey (lata 60. i 70. XX wieku) 68°11′S 67°00′W/-68,183333 -67,000000  Wielka Brytania
65
Antarktyczna skrzynka pocztowa Skrzynka na słupie ustawiona 16 stycznia 1895 na Foyn Island (Possession Islands, Morze Rossa) podczas wyprawy wielorybniczej Henrika Bulla i Leonarda Kristensena na statku Antarctic 71°56′S 171°05′W/-71,933333 -171,083333  Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
66
Kopiec Prestruda Mały kopiec skalny usypany 3 grudnia 1911 roku przez porucznika K. Prestruda w nunatakach Scotta (góry Aleksandry, Półwysep Edwarda VII), podczas norweskiej wyprawy antarktycznej 77°11′S 154°32′W/-77,183333 -154,533333  Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
67
Granite House Schronienie skalne na Cape Geology, używane jako kuchnia polowa podczas brytyjskiej ekspedycji z lat 1910–13. Kamienne ściany częściowo się zawaliły, sanie utrzymujące dach z foczej skóry znajdują się obecnie 50 m dalej w stronę morza 77°00′S 162°32′E/-77,000000 162,533333  Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
68
Miejsce składu na morenie Hell’s Gate Miejsce na morenie w zatoce Terra Nova, w którym znajdowały się sanie pełniące rolę awaryjnego składu zapasów dla ekspedycji Terra Nova. Sanie i zapasy zostały usunięte z tego miejsca w 1994 roku, aby zapobiec ich zniszczeniu 74°52′S 163°50′E/-74,866667 163,833333  Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
69
Skrzynka pocztowa ekspedycji Discovery Skrzynka na przylądku Crozier (Wyspa Rossa) ustawiona 22 stycznia 1902 roku podczas ekspedycji Discovery, aby pozostawić wiadomości dla załóg statków, które pomogły wyprawie powrócić 77°27′S 169°16′E/-77,450000 169,266667  Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
70
Skrzynka pocztowa Scotta Metalowy cylinder przybity do czerwonego pala 8 m nad poziomem morza, ustawiony 15 stycznia 1902 roku na Cape Wadworth (Coulman Island) przez Roberta Scotta. Aby skrzynka bardziej zwracała uwagę, skały za skrzynką zostały pomalowane na czerwono i biało 73°19′S 169°47′E/-73,316667 169,783333  Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
71
Whalers Bay Wybrzeże zatoki na Deception Island (Szetlandy Południowe), na którym znajdują się przedmioty sprzed 1970 roku, dokumentujące wczesny etap wielorybnictwa w Antarktyce, w tym pozostałości stacji wielorybniczej Hektor, cmentarz wielorybników z 35 pochówkami i pomnikiem zaginionych na morzu, oraz pozostałości z okresu brytyjskiej aktywności naukowej i kartograficznej (1944-69); miejsce upamiętnia także tę działalność, która nie pozostawiła materialnych śladów 62°59′S 60°34′W/-62,983333 -60,566667  Chile,
 Norwegia
72
Kopiec Mikkelsena Skalny kopiec z drewnianym masztem w Oazie Vestfold, usypany przez norweską załogę pod dowództwem kapitana Klariusa Mikkelsena. Został odnaleziony w 1957 roku i ponownie w 1995 przez australijczyków 68°22′S 78°24′E/-68,366667 78,400000  Australia,
 Norwegia
73
Krzyż na Mount Erebus Krzyż na Wyspie Rossa, upamiętniający 257 ofiar katastrofy lotniczej z 1979 roku. Znajduje się 3 km od miejsca katastrofy na zboczu wulkanu Erebus 77°25′S 167°27′E/-77,416667 167,450000  Nowa Zelandia
74
Nienazwana zatoczka Zatoczka na południowo-zachodnim brzegu Elephant Island (Szetlandy Południowe), w której spoczywa wrak dużego żaglowca 61°14′S 55°22′W/-61,233333 -55,366667  Wielka Brytania
75
Chatka A, Scott Base Chata na Pram Point, koło nowozelandzkiej stacji Scott na Wyspie Rossa, będąca jedynym zachowanym zabudowaniem pozostawionym przez ekspedycję transantarktyczną z lat 1956-57 61°14′S 55°22′W/-61,233333 -55,366667  Nowa Zelandia
76
Ruiny stacji Pedro Aguirre Cerda Ruiny chilijskiej stacji polarnej na Deception Island, zniszczonej przez erupcje wulkanu w 1967 i 1969 roku 62°59′S 60°40′W/-62,983333 -60,666667  Chile
77
Przylądek Denisona Przylądek i historyczne artefakty na nim i wodach Boat Harbour, w tym chatki Mawsona 67°00′30″S 142°39′40″E/-67,008333 142,661111  Australia
78
Tablica dziewiątej ekspedycji indyjskiej Tablica pamiątkowa w India Point w Górach Humboldta, w centralnej Ziemi Królowej Maud, upamiętniająca członków indyjskiej wyprawy, którzy zginęli w wypadku w górach 8 stycznia 1990 r. 71°45′08″S 11°12′30″E/-71,752222 11,208333  Indie
79
Chatka Lillie Marleen Budynek z prefabrykatów, który zbudowali członkowie niemieckiej ekspedycji na północną Ziemię Wiktorii (GANOVEX I) w sezonie 1979-80. Nazwa pochodzi od pobliskiego lodowca (Lillie Glacier) i piosenki Lili Marleen. Służyła za schronienie ekspedycji GANOVEX II w grudniu 1981, kiedy zatonął jej statek Gotland II 71°12′S 164°31′E/-71,200000 164,516667  Niemcy
80
Namiot Amundsena Namiot „Polheim” ustawiony 14 grudnia 1911 roku na biegunie południowym przez członków norweskiej wyprawy pod dowództwem Roalda Amundsena, obecnie zagrzebany pod śniegiem 90°S 0°E/-90,000000 0,000000  Norwegia
81
Rocher du Débarquement Wysepka na której 21 stycznia 1840 roku wylądowała załoga Dumont d’Urville’a, odkrywcy Ziemi Adeli 66°36′18″S 140°03′51″E/-66,605000 140,064167  Francja
82
Pomnik Układu antarktycznego Pomnik położony w pobliżu baz Frei, Bellingshausen i Escudero na Wyspie Króla Jerzego. Umieszczone pod nim tablice w 4 językach upamiętniają sygnatariuszy traktatu antarktycznego. Pomnik zaprojektował Amerykanin Joseph A. Pearson i przekazał Chilijczykom. Odsłonięcie nastąpiło w 1999 r., w 40. rocznicę podpisania traktatu 62°12′01″S 58°57′41″W/-62,200278 -58,961389  Chile
83
Base W Brytyjska stacja z 1956 roku na Detaille Island (Wybrzeże Loubeta, Ziemia Grahama). W miejscu tym znajduje się chata, mniejsze budynki magazynowe i dla psów, maszty radiowe i wieżę anemometru. Dobrze zachowana stacja reprezentuje warunki badań i pracy w Antarktyce w latach 50. XX wieku 66°52′S 66°48′W/-66,866667 -66,800000  Wielka Brytania
84
Chata w Damoy Point Chata i zachowany sprzęt naukowy nad Dorian Bay na Wiencke Island w Archipelagu Palmera. Chata powstała w 1973 roku i byłą używana przez Brytyjczyków w sezonie letnim do 1993 roku 64°49′S 63°31′W/-64,816667 -63,516667  Wielka Brytania
85
Tablica upamiętniająca reaktor PM-3A Brązowa tablica w stacji McMurdo, w miejscu w którym znajdował się pierwszy reaktor jądrowy na Antarktydzie (obecnie zdemontowany), po zachodniej stronie Observation Hill 77°51′S 166°41′E/-77,850000 166,683333  Stany Zjednoczone
86
Budynek Nr. 1 stacji Wielki Mur Budynek leżący obecnie w środku chińskiej stacji Wielki Mur na Wyspie Króla Jerzego. Powstał w 1985 i upamiętnia początek chińskich badań Antarktyki 62°13′04″S 58°57′44″W/-62,217778 -58,962222  Chiny
87
Miejsce stacji Georg Forster Tablica z brązu upamiętniająca pierwszą niemiecką (ściślej wschodnioniemiecką) stację polarną w Oazie Schirmachera na Ziemi Królowej Maud. Stacja działała w latach 1976-1993 i została zdemontowana w 1996 r. 70°46′39″S 11°51′03″E/-70,777500 11,850833  Niemcy
88
Budynki wiertnicze profesora Kudriaszowa Kompleks budynków przeznaczonych do pobierania rdzeni lodowych, zbudowany w sezonie letnim 1983-84 przez grupę pod kierownictwem Borysa Kudriaszowa 78°28′S 106°48′E/-78,466667 106,800000  Rosja
89
Szczytowy obóz ekspedycji Terra Nova Miejsce, w którym znajdował się górny obóz w czasie badań wulkanu Erebus w grudniu 1912 roku. Pozostał w nim krąg kamieni, które prawdopodobnie utrzymywały materiał namiotów. Badacze sporządzili mapy i zebrali próbki skał z wulkanu 77°30′21″S 167°10′13″E/-77,505800 167,170383  Wielka Brytania,
 Nowa Zelandia,
 Stany Zjednoczone
90
Dolny obóz „E” Ekspedycji Terra Nova Miejsce w którym znajdował się dolny obóz w czasie badań wulkanu Erebus w grudniu 1912 roku. Pozostał w nim usypany żwir i kamienie, które prawdopodobnie utrzymywały materiał namiotów 77°30′21″S 167°10′13″E/-77,505800 167,170383  Wielka Brytania,
 Nowa Zelandia,
 Stany Zjednoczone
91
Lame Dog Hut Najstarszy zachowany budynek na Wyspie Livingstona (Szetlandy Południowe), który od 1988 roku był głównym budynkiem bułgarskiej stacji Kliment Ochridski. Obecnie znajduje się w nim radio, urząd pocztowy i ekspozycja muzealna z początków bułgarskich badań 62°38′29″S 60°21′53″W/-62,641389 -60,364722  Bułgaria
92
Ciężki ciągnik Charʹkowczanka Ciężki ciągnik, używany od 1959 do 2010, zaprojektowany w Charkowie (ZSRR) specjalnie do prac w Antarktyce 69°22′41,0″S 76°22′59,1″E/-69,378056 76,383083  Rosja

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Protokół o ochronie środowiska do Układu w sprawie Antarktyki, sporządzony w Madrycie dnia 4 października 1991 r., Dz.U. z 2001 r. nr 6, poz. 52
  2. Guidelines for the designation and protection of Historic Sites and Monuments. Antarctic Treaty Secretariat, 2009. [dostęp 2015-07-18]. (ang.).
  3. Antarctic Protected Areas Database. Antarctic Treaty Secretariat. [dostęp 2015-07-18]. (ang. • hiszp. • niem. • ros.).
  4. Revised List of Historic Sites and Monuments, [w:] ATCM Measure V (2015). Annex, Antarctic Treaty Secretariat, Sofia, 10 czerwca 2015, s. 21–42 [dostęp 2015-11-09] (ang.).