IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
![]() Zwycięzca konkursu Krystian Zimerman (zdjęcie późniejsze z 2004) | |||
Data |
6–29 października 1975 | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Organizator | |||
Tematyka | |||
|
IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również IX Konkurs Chopinowski) – 9. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 6 października 1975 w Warszawie. Organizatorem konkursu było Towarzystwo im. Fryderyka Chopina[1].
Charakterystyka konkursu[edytuj | edytuj kod]
Wzięło w nim udział 84 pianistów z 22 krajów[2] (w tym sześcioro Polaków: Anna Jastrzębska, Hanna Jaszyk, Joanna Kurpiewska, Katarzyna Popowa-Zydroń, Elżbieta Tarnawska i Krystian Zimerman)[3]. W konkursie mogli uczestniczyć pianiści w przedziale wieku 17–30 lat[3]. Najmłodszym uczestnikiem okazał się siedemnastoletni Brazylijczyk André Boainain, a najstarszym blisko trzydziestoletni Gerald Robbins ze Stanów Zjednoczonych[3]. W historii Konkursu Chopinowskiego wystąpił po raz pierwszy czarnoskóry pianista, reprezentant Trynidadu i Tobago, Donald Ryan[4][5].
Konkurs odbył się w dniach 6–29 października 1975[6]. Składał się z trzech etapów oraz finału[3]. Zwyciężył Polak Krystian Zimerman, grając na fortepianie marki Steinway, uczeń jednego z jurorów, Andrzeja Jasińskiego, będąc trzecim w historii Polakiem, który zwyciężył w tym konkursie[7], otrzymując również wszystkie nagrody specjalne. Został również jednym z najmłodszych w jego historii zwycięzców (18 lat)[6]. Ponadto otrzymał także nagrodę im. Zbigniewa Drzewieckiego za najlepsze wykonanie sonaty, ustanowioną przez uczniów profesora, laureatów Konkursów Chopinowskich[8].
Pianiści mieli do wyboru cztery fortepiany następujących marek: Bechstein, Bösendorfer oraz Steinway (2 instrumenty)[9].
Od tego konkursu utrwaliła się tradycja wykonywania w rocznicę śmierci Fryderyka Chopina – 17 października – Requiem, Wolfganga Amadeusa Mozarta w kościele Świętego Krzyża, gdzie spoczywa serce Chopina[6]. Utwór ten zabrzmiał bowiem w czasie uroczystości pogrzebowych kompozytora w kościele św. Magdaleny w Paryżu w 1849[6].
Na IX Konkursie Chopinowskim, laureatom trzech pierwszych miejsc wręczono po raz pierwszy medale (poza nagrodami finansowymi)[6]. Medale te według projektu Józefa Markiewicza zostały wybite przez Mennicę Państwową[6].
Niespodzianką było niezakwalifikowanie się do finału, uważanych przez publiczność za jednych z faworytów, Amerykanina Williama Wolframa czy Kanadyjczyka Johna Hendricksona[10]. Warto dodać, że Elżbieta Tarnawska mimo kwalifikacji nie wyszła na scenę, rezygnując z finałowego występu[11].
Podczas trwania konkursu otwarto wystawę okolicznościową pt. Portrety Fryderyka Chopina[1]. Warto dodać, że z okazji IX Konkursu Chopinowskiego, Poczta Polska wydała 7 października znaczek pocztowy o nominale 1,50 zł; projektu Stefana Małeckiego, przedstawiający podobiznę Fryderyka Chopina wg litografii Godefroya Engelmanna[12].
Kalendarium[edytuj | edytuj kod]
![]() | ||||||||||||||||||||||||
Faza konkursu | Data | |||||||||||||||||||||||
6.10 | 7.10 [13] |
8.10 [14] |
9.10 [15] |
10.10 | 11.10 [4] |
12.10 [4] |
13.10 [16] |
14.10 [17] |
15.10 [18] |
16.10 [19] |
17.10 | 18.10 [20] |
19.10 [20] |
20.10 [21] |
21.10 [22] |
22.10 [23] |
23.10 | 24.10 | 25.10 | 26.10 | 27.10 [24] |
28.10 | 29.10 | |
Koncert inauguracyjny | ||||||||||||||||||||||||
I etap | ||||||||||||||||||||||||
II etap | ||||||||||||||||||||||||
III etap | ||||||||||||||||||||||||
Finał | ||||||||||||||||||||||||
Koncert laureatów |
Jury[edytuj | edytuj kod]
Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie[6]:
System oceny pianistów[edytuj | edytuj kod]
Jury oceniało sztukę interpretacyjną każdego z uczestników przy pomocy punktów od 1 do 25. Ocenę: (średnią arytmetyczną) uzyskano dzieląc sumę wszystkich ocen uczestnika przez liczbę głosujących[2]. Wyniki II etapu uzyskiwano na podstawie sumy średnich arytmetycznych ocen uzyskanych przez uczestników w I i II etapie, zaś wyniki III etapu na podstawie średnich uzyskanych w I, II i III etapie[2]. Po zakończeniu przesłuchań i dokonaniu obliczeń dyrektor konkursu podał do wiadomości jury wyniki przesłuchań I etapu w formie wykazu średnich arytmetycznych ocen, uszeregowanych od najwyższej do najniższej, jednak bez nazwisk uczestników[2]. Po ustaleniu przez jury liczby uczestników dopuszczonych do II etapu, dyrektor konkursu podał listę uczestników w porządku alfabetycznym[2]. Podobna procedura nastąpiła po II i III etapie[2]. Po zakończeniu finału dyrektor konkursu przedstawił jury sumy średnich arytmetycznych ocen uzyskanych przez uczestników finału we wszystkich etapach i finale, po czym podjęto decyzję w sprawie rozdziału nagród[2]. Zgodnie z Regulaminem IX Konkursu Chopinowskiego warunkiem zdobycia I nagrody było uzyskanie łącznie ze wszystkich III etapów i finału przynajmniej 88 punktów na 100 możliwych[24].
Konkurs[edytuj | edytuj kod]
Koncert inauguracyjny[edytuj | edytuj kod]
6 października w sali Filharmonii Narodowej odbyła się ceremonia inauguracji IX Konkursu Chopinowskiego, uroczystym koncertem orkiestry i chóru Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego, z udziałem solistów: skrzypków Henryka Szerynga i Bogusława Bruczkowskiego oraz Kazimierza Pustelaka (tenor)[3]. W programie koncertu znalazły się następujące utwory: uwertura do opery Leszek Biały, Józefa Elsnera; Koncert skrzypcowy D-dur op. 61, Ludwiga van Beethovena i balet Harnasie, Karola Szymanowskiego oraz koncert na dwoje skrzypiec Antonia Vivaldiego[3].
I etap[edytuj | edytuj kod]
Przesłuchania konkursowe odbyły się w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej w kolejności alfabetycznej, począwszy od wylosowanej wcześniej litery „E”[13]. Jako pierwsza 7 października w sesji przedpołudniowej wystąpiła reprezentantka Mongolii Gonchigsumlaa Erdenechimeg, grając jako pierwszy utwór Nokturn E-dur[13]. Podczas przesłuchań tego etapu (12 października) zdarzył się incydent eksplodującego reflektora podczas występu Amerykanina Davida Rubinsteina, ale nie przeszkodziło mu to w kontynuacji gry repertuarowej[4]. Przesłuchania tego etapu (16 października) zakończyła Angielka polskiego pochodzenia Maria Czyrek[18].
II etap[edytuj | edytuj kod]
17 października jury po wysłuchaniu występujących pianistów w pierwszym etapie, podjęło decyzję o dopuszczeniu do II etapu 34 pianistów z 12 krajów (w tym 5 Polaków)[25]. Podobnie jak w poprzednim etapie pianiści występowali kolejno w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej. Jako pierwszy rozpoczął przesłuchania tego etapu (18 października) Francuz Jean-Gabriel Ferlan[25].
Uczestnicy II etapu[25]
|
III etap[edytuj | edytuj kod]
23 października jury podjęło decyzję o dopuszczeniu do przesłuchań III etapu 14 pianistów z 6 krajów (w tym 3 Polaków)[26].
Uczestnicy III etapu[26]
|
Finał[edytuj | edytuj kod]
Po wysłuchaniu wszystkich uczestników trzeciego etapu jury dopuściło 7 pianistów do występów finałowych, w tym dwóch Polaków[27]. Pianiści w finale mieli do wyboru wykonanie jednego z Koncertów fortepianowych Fryderyka Chopina: (f-moll op. 21 lub e-moll op. 11) wraz z towarzyszącą im Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia i Telewizji pod batutą Jerzego Maksymiuka[27]. Z powodu choroby z przesłuchań finałowych wycofała się Elżbieta Tarnawska[28].
Finaliści[27]
|
Koncert laureatów[edytuj | edytuj kod]
29 października o godz 19:30 rozpoczęła się w sali Filharmonii Narodowej ceremonia zakończenia IX Konkursu Chopinowskiego[28]. Listę laureatów odczytał dyrektor międzynarodowych konkursów chopinowskich Wiktor Weinbaum, a trofea nagrodzonym wręczył przewodniczący zespołu jury Kazimierz Sikorski[28]. Następnie od VI do I miejsca kolejno występowali w repertuarze chopinowskim wszyscy nagrodzeni laureaci finału[28].
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
28 października w późnych godzinach wieczornych jury podjęło ostateczne decyzje o wynikach konkursu[29]. Zdobywcy trzech pierwszych miejsc zostali uhonorowani medalami. Wszyscy finaliści otrzymali stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia odpowiednią nagrodę finansową. Zgodnie z regulaminem nagrodzeni zobowiązani byli do udziału w kończącym konkurs, koncercie laureatów.
![]() | |||
Nagroda | Laureat | Kraj | Fundator nagrody |
![]() |
Krystian Zimerman[7] | ![]() |
Minister Kultury i Sztuki[1] |
![]() |
Dina Joffe | ![]() | |
![]() |
Tatiana Fiedkina | ![]() | |
4 | Paweł Giliłow | ![]() | |
5 | Dean Kramer | ![]() | |
6 | Diana Kacso | ![]() | |
Wyróżnienia[29] | |||
Wyróżniony | Kraj | Fundator nagrody | |
Dan Atanasiu | ![]() |
Minister Kultury i Sztuki[1] | |
John Hendrickson | ![]() | ||
Neal Larrabee | ![]() | ||
Katarzyna Popowa-Zydroń | ![]() | ||
Elżbieta Tarnawska | ![]() | ||
Aleksander Urwałow | ![]() | ||
Wiktor Wasiliew | ![]() | ||
William Wolfram | ![]() | ||
Nagrody Specjalne[29] | |||
Nagroda | Nagrodzony | Kraj | Fundator nagrody |
Najlepsze wykonanie poloneza | Krystian Zimerman[7] | ![]() |
Towarzystwo im. Fryderyka Chopina |
Najlepsze wykonanie mazurków | Krystian Zimerman[7] | ![]() |
Polskie Radio |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Barbara Niewiarowska: Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie. chopin.pl. [dostęp 2016-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-14)].
- ↑ a b c d e f g Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Konkurs IX. konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl. [dostęp 2018-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-22)].
- ↑ a b c d e f g Wielkie święto pianistyki polskiej. Rozpoczął się IX Międzynarodowy Konkurs Chopinowski. „Dziennik Polski”. Nr 220 (9805), s. 1–2, 1975-10-07. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c d Marek Brzeźniak. IX Konkurs Chopinowski. Na półmetku I etapu. „Trybuna Robotnicza”. Nr 225, s. 1–2, 1975-10-13. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Donald Ryan (ang.). W: Oklahoma Jazz Hall of Fame [on-line]. okjazz.org. [dostęp 2021-06-01].
- ↑ a b c d e f g IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. chopincompetition2015.com. [dostęp 2016-07-08].
- ↑ a b c d Osoby związane z Chopinem. (Krystian Zimerman). W: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [on-line]. pl.Chopin.nifc.pl. [dostęp 2016-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-09)].
- ↑ Izabela Künstler: IX Konkurs - 1975 r (pol.). tvp.pl, 2009-12-12. [dostęp 2017-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-18)].
- ↑ Marek Brzeźniak. IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Pierwszy dzień eliminacji. „Trybuna Robotnicza”. Nr 220, s. 1, 1975-10-07. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Jacek Marczyński: Salon odrzuconych. Wyd. „Rzeczpospolita” (wydanie specjalne). Warszawa: 2000-10-21, s. 4, seria: 247 (5717). (pol.)
- ↑ Gipsowa ręka Chopina (pol.). W: Tarnowski Kurier Kulturalny [on-line]. tarnowskikurierkulturalny.blox.pl. [dostęp 2017-03-17].
- ↑ IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (pol.). W: Katalog znaczków polskich [on-line]. kzp.pl, 1975-10-07. [dostęp 2017-03-11].
- ↑ a b c Marek Brzeźniak. IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Pierwsi wykonawcy-pierwsze oklaski. „Trybuna Robotnicza”. Nr 221, s. 1, 1975-10-08. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Marek Brzeźniak. Eliminacyjne koncerty Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 222, s. 1, 4, 1975-10-09. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Marek Brzeźniak. Występ polskich pianistek w Konkursie Chopinowskim. „Trybuna Robotnicza”. Nr 223, s. 3, 1975-10-10. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Marek Brzeźniak. Dziś gra kolejna Polka. „Trybuna Robotnicza”. Nr 226, s. 3, 1975-10-14. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Marek Brzeźniak. Kończy się I etap Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 227, s. 2, 1975-10-15. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b Marek Brzeźniak. IX Konkurs Chopinowski. Owacja dla katowickiego pianisty. „Trybuna Robotnicza”. Nr 228, s. 1–2, 1975-10-16. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Marek Brzeźniak. Dziś ogłoszenie wyników I etapu Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 229, s. 2, 1975-10-17. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b Początek II etapu Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 231, s. 1, 1975-10-20. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ IX Konkurs Chopinowski. Wystąpiły kolejne Polki. „Trybuna Robotnicza”. Nr 232, s. 2, 1975-10-21. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Marek Brzeźniak. Dziś ostatni dzień II etapu Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 233, s. 2, 1975-10-22. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ Marek Brzeźniak. IX Konkurs Chopinowski. Pojedynek mistrzów. „Trybuna Robotnicza”. Nr 234, s. 1, 1975-10-23. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b Większość pianistów wybrała Koncert e-moll. Pierwszy dzień finału Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 237, s. 4, 1975-10-28. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c Polska piątka w II etapie Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 230, s. 2, 1975-10-18/19. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b IX Konkurs Chopinowski. Trójka Polaków w III etapie. „Trybuna Robotnicza”. Nr 235, s. 9, 1975-10-24/25/26. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c Marek Brzeźniak. Dziś i jutro finał IX Konkursu Chopinowskiego. „Trybuna Robotnicza”. Nr 236, s. 2, 1975-10-27. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c d I sekretarz KC PZPR serdecznie pogratulował laureatom IX Konkursu Chopinowskiego. Koncert zwycięzców. „Trybuna Robotnicza”. Nr 239, s. 1–2, 1975-10-30. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9356. OCLC 750488613. [dostęp 2019-01-18].
- ↑ a b c d Sukces polskiej pianistyki. Krystian Zimerman zdobywcą I nagrody Konkursu Chopinowskiego. „Dziennik Polski”. Nr 238 (9823), s. 1, 1975-10-29. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. ISSN 0137-9089. OCLC 749162897. [dostęp 2019-01-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Alicja Matracka-Kościelna (tł. na jęz. fr. Irena Jarosz): Program IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina, Warszawa 7-28 października 1975 – Programme du IXe Concours International de Piano Frédéric Chopin, Varsovie: 7-28 octobre 1975. Wyd. 1. Warszawa: Wyd. Interpress, 1975. OCLC 749871168. (pol. • fr.)
- Wiktor Weinbaum (tł. na jęz. fr. i ros. Irena Jarosz, na jęz. ang. Renata Sobańska, na jęz. niem. Halina Więcławska): Regulamin IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina, Warszawa 7-28 października 1975 – Reglement du IXe Concours International de Piano Frédéric Chopin. Wyd. 1. Warszawa: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, 1975. OCLC 953156161. (pol. • ang. • fr. • niem. • ros.)
- Jerzy Waldorff: Wielka gra. Wyd. 3. Warszawa: Wyd. Wiedza Powszechna, 1993. ISBN 83-214-0940-7. OCLC 69467869.
- Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987. ISBN 83-212-0443-0. OCLC 749899851.