IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
IV Konkurs Chopinowski
IV International Fryderyk Chopin Piano Competition
Pełna nazwa

IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

Termin

15 września – 15 października 1949

Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Obiekt

Budynek „Roma”,
ul. Nowogrodzka 49[1]

Organizator

Komitet Wykonawczy powołany przez Ministra Kultury i Sztuki

Tematyka

muzyka poważna

IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również IV Konkurs Chopinowski) – 4. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 15 września 1949 w Warszawie[2]. Organizatorem konkursu był Komitet Wykonawczy powołany przez Ministra Kultury i Sztuki[3].

Charakterystyka konkursu[edytuj | edytuj kod]

Wzięło w nim udział 54 pianistów z 14 krajów[4], w tym 11 Polaków[5].

Pianiści z Polski na IV Konkursie Chopinowskim[5]
Lp. Uczestnik
1. Ryszard Bakst
2. Halina Czerny-Stefańska
3. Jan Drath
4. Barbara Hesse-Bukowska
Lp. Uczestnik
5. Tadeusz Kerner
6. Władysław Kędra
7. Waldemar Maciszewski
8. Julitta Sleńdzińska
Lp. Uczestnik
9. Regina Smendzianka
10. Zbigniew Szymonowicz
11. Tadeusz Żmudziński

Konkurs był trójstopniowy: składał się z dwóch etapów i finału. Podniesiono górną granicę wieku uczestników konkursu do 32 lat[6]. Konkurs odbył się w dniach 15 września–15 października 1949[6]. Był to pierwszy i jak dotąd jedyny Konkurs Chopinowski, w którym I nagrodę otrzymały ex aequo dwie uczestniczki (Polka Halina Czerny-Stefańska i Rosjanka Bella Dawidowicz)[6]. Dyrektorem biura konkursu został Edmund Rudnicki (przedwojenny dyrektor muzyczny Polskiego Radia)[7].

Z powodu zniszczenia gmachu Filharmonii Warszawskiej przesłuchania odbywały się w budynku Teatru „Roma”, jedynej ocalałej w Warszawie sali koncertowej, przy ul. Nowogrodzkiej 49[6][1]. Przed sceną w teatrze zbudowano specjalną estradę, a na scenie stanęła muszla akustyczna[2].

W dniu otwarcia (15 września) powołano ostateczny skład jury, nastąpiło opracowanie regulaminu i losowanie pianistów[2]. Pianiści mieli do wyboru cztery fortepiany następujących marek: Bechstein, Blüthner, Ibach i Steinway (model 309125 D)[8][2]. W programie Regulaminu konkursu pojawiła się Barkarola Fis-dur op. 60[3].

Konkurs finansowany był ze środków rządowych, podobnie jak stypendia i obozy szkoleniowe dla polskich pianistów[6]. Młodym muzykom zapewniono dostęp do najlepszych fortepianów, przeprowadzono próbne nagrania, a na letni kurs w Łagowie Lubuskim sprowadzono nawet Orkiestrę Filharmonii Poznańskiej, by uczestnicy kursów mogli ćwiczyć z jej akompaniamentem koncerty fortepianowe[6]. Nad przygotowaniami czuwała Komisja Pedagogiczna przy Ministerstwie Kultury i Sztuki złożona z najwybitniejszych polskich profesorów[6].

W związku z setną rocznicą śmierci Fryderyka Chopina rok 1949 został uchwalony Rokiem Chopinowskim[6]. W tym, jubileuszowym roku zorganizowano poza Konkursem pianistycznym, również konkurs kompozytorski i rzeźbiarski, wystawy stałe i objazdowe, liczne koncerty w kraju i za granicą[6]. Zapoczątkowano też wydanie Dzieł wszystkich Fryderyka Chopina pod redakcją Ignacego Jana Paderewskiego[6].

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

Kalendarz konkursu[2][9]
Faza konkursu Data
Wrzesień Październik
15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
I etap 10:00
18:00		 10:00
18:00
II etap 18:00 10:00
18:00		 10:00 10:00
18:00		 10:00
18:00		 10:00
18:00		 10:00
18:00		 10:00 10:00
18:00		 10:00
18:00		 10:00
18:00		 10:00
18:00		 10:00 10:00
18:00
Finał 19:00 19:00 19:00 19:00 19:00 19:00 16:00

Repertuar[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z tradycją w konkursie wykonywane były z pamięci wyłącznie utwory Fryderyka Chopina.

Wykaz utworów[10]
Faza konkursu Utwór
Etap I Trzy dowolne utwory
Etap II Jeden nokturn Dwie etiudy
(z wyjątkiem trzech tzw. „pośmiertnych”
(Trois Nouvelles Études))		 Jeden z następujących polonezów:
Polonez fis-moll op. 44
Polonez As-dur op. 53
Polonez-Fantazja As-dur op. 61		 Dwa mazurki Jedna z następujących sonat:
Sonata b-moll op. 35
Sonata h-moll op. 58
albo
jedna z czterech ballad
jedno scherzo
albo
Fantazja f-moll op. 49
jedno scherzo
albo
Barkarola Fis-dur op. 60
jedno scherzo
Finał Jeden z koncertów:
Koncert fortepianowy e-moll op. 11
albo
Koncert fortepianowy f-moll op. 21

Jury[edytuj | edytuj kod]

Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie[6][2]:

Skład jury
Lp. Juror Kraj Funkcja
1. Zbigniew Drzewiecki  Polska przewodniczący jury
2. Arthur Hedley  Anglia wiceprzewodniczący jury
3. Marguerite Long[a]  Francja wiceprzewodnicząca jury
4. František Maxián  Czechosłowacja wiceprzewodniczący jury
5. Lew Oborin  ZSRR wiceprzewodniczący jury
6. Magda Tagliaferro  Brazylia wiceprzewodnicząca jury
7. Godfrid Boon  Szwecja członek jury
8. Émile Bosquet  Belgia członek jury
9. Lucette Descaves[b]  Francja członek jury
10. Sem Dresden  Holandia członek jury
11. Jan Ekier  Polska członek jury
12. Blas Galindo  Meksyk członek jury
13. Lélia Gousseau[c]  Francja członek jury
14. Lajos Hernádi  Węgry członek jury
15. Franz Josef Hirt  Szwajcaria członek jury
16. Jan Hoffman  Polska członek jury
17. Roman Jasiński  Polska członek jury
18. Marcelina Kimontt-Jacynowa[c]  Polska członek jury
19. Lazare Lévy  Francja członek jury
20. Joseph Marx  Austria członek jury
21. Alfred Mendelsohn  Rumunia członek jury
22. Dimitar Nenow  Bułgaria członek jury
23. Pawieł Sieriebriakow  ZSRR członek jury
24. Stanisław Szpinalski  Polska członek jury
25. Henryk Sztompka  Polska członek jury
26. Margerita Trombini-Kazuro  Polska członek jury
27. Bolesław Woytowicz  Polska członek jury
28. Carlo Zecchi  Włochy członek jury
29. Jerzy Żurawlew  Polska członek jury

System oceny pianistów[edytuj | edytuj kod]

W I i II etapie jury obradowało, jak dotychczas jedyny raz w historii za zasłoną z drewnianych żaluzji, tak by nie widzieć pianistów[6]. Uczestnicy występowali nie pod swoimi nazwiskami, lecz wylosowanymi wcześniej numerami[6]. Po raz pierwszy i jedyny w dziejach konkursów chopinowskich ustanowiono „męża zaufania”, którym został prof. Jerzy Lefeld, który jako jedyny znał nazwiska i jurorom przekazywał jedynie numery wylosowane tego dnia i ustalające kolejność występujących[7]. Jury oceniało grę uczestników Konkursu stosując punktację od 1 do 25. Przejście z jednego etapu do następnego odbywało się na podstawie otrzymania od jurorów oceny minimum 18 punktów. O ostatecznej kolejności laureatów decydowała suma ocen II i III etapu.

Konkurs[edytuj | edytuj kod]

I etap[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy etap eliminacyjny odbył się w dniach (16–17 września) bez udziału publiczności (przewidziany dla kandydatów, którzy nie brali udziału w eliminacjach krajowych)[6][2]. Zwycięzcy natomiast eliminacji krajowych kwalifikowali się bezpośrednio do II etapu, bez konieczności występu w tym etapie. W I etapie wystąpiło 10 pianistów, z których do II etapu decyzją jury dopuszczono czworo z nich[11]. Byli to: Vera Reményi (Węgry), Hélio da Silva (Brazylia), Mireille Auxietre-Ivankovitch (Francja) i Lucia Mancini (Włochy)[11]. Po I etapie (eliminacyjnym) odbyła się 18 września w sali Teatru „Roma” uroczystość otwarcia konkursu[6][12].

II etap[edytuj | edytuj kod]

W drugim etapie (18 września–5 października) pianiści występowali w publicznym recitalu, obejmującym kilka (7 lub 8)[13] wybranych utworów Fryderyka Chopina wyszczególnionych w Regulaminie konkursu, wykonywanych z pamięci[2]. Jako pierwsi w II etapie, po ceremonii otwarcia (18 września) wystąpili Polacy Tadeusz Żmudziński i Barbara Hesse-Bukowska[14].

Finał[edytuj | edytuj kod]

Jury dopuściło do finału (8–15 października) 18 pianistów (8 z Polski, 6 z ZSRR, 2 z Brazylii oraz po 1 z Meksyku i Węgier)[9]. Nowością w finale było wykonanie w całości jednego z koncertów fortepianowych (Koncert e-moll op. 11 lub Koncert f-moll op. 21), ponieważ do tej pory były to tylko dwie części[6][2]. Orkiestrą Symfoniczną w finale dyrygowali: Mieczysław Mierzejewski, Zdzisław Górzyński, Jan Krenz i Tadeusz Wilczak[2].

Finaliści
Lp. Finalista Kraj
1. Carmen Vitis Adnet Brazylia
2. Oriano de Almeida Brazylia
3. Carlos Rivero Meksyk
4. Ryszard Bakst Polska
5. Halina Czerny-Stefańska Polska
6. Barbara Hesse-Bukowska Polska
Lp. Finalista Kraj
7. Władysław Kędra Polska
8. Waldemar Maciszewski Polska
9. Regina Smendzianka Polska
10. Zbigniew Szymonowicz Polska
11. Tadeusz Żmudziński Polska
12. Imre Szendrei
Lp. Finalista Kraj
13. Bella Dawidowicz
14. Tamara Gusiewa
15. Jewgienij Malinin
16. Wiktor Mierżanow
17. Gieorgij Murawlow
18. Ludmiła Sosina

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Nagrody główne
Nagroda Laureat Kraj Wysokość nagrody[15] Fundator nagrody[15]
1 Halina Czerny-Stefańska[16]  Polska 1 000 000 zł Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów
Bella Dawidowicz[17]  ZSRR 1 000 000 zł
2 Barbara Hesse-Bukowska  Polska 800 000 zł Komitet Ministrów dla Spraw Kultury
3 Waldemar Maciszewski  Polska 600 000 zł Minister Spraw Zagranicznych
4 Gieorgij Murawlow  ZSRR 550 000 zł Minister Kultury i Sztuki
5 Władysław Kędra  Polska 500 000 zł Przewodniczący CRZZ
6 Ryszard Bakst  Polska 450 000 zł Komitet Wykonawczy Roku Chopinowskiego
7 Jewgienij Malinin  ZSRR 400 000 zł Prezydent miasta stołecznego Warszawy
8 Zbigniew Szymonowicz  Polska 350 000 zł Polskie Radio
9 Tamara Gusiewa  ZSRR 300 000 zł Państwowa Opera i Filharmonia w Warszawie
10 Wiktor Mierżanow  ZSRR 250 000 zł Związek Kompozytorów Polskich
11 Regina Smendzianka  Polska 200 000 zł Instytut Fryderyka Chopina
12 Tadeusz Żmudziński  Polska 150 000 zł Związek Zawodowy Pracowników Kultury i Sztuki
Wyróżnienia[18]
Wyróżniony Kraj Wysokość nagrody Wyróżnienie
Carmen Vitis Adnet  Brazylia 50 000 zł Dyplom honorowy
Oriano de Almeida  Brazylia 50 000 zł
Carlos Rivero  Meksyk 50 000 zł
Ludmiła Sosina  ZSRR 50 000 zł
Imre Szendrei  Węgry 50 000 zł
Nagroda specjalna
Nagroda Nagrodzony Kraj Fundator nagrody
Najlepsze wykonanie mazurków Halina Czerny-Stefańska  Polska Polskie Radio

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W obradach jury od 1 października.
  2. ↑ Zastępowała Marguerite Long do 1 października.
  3. ↑ a b Zastępowała chwilowo nieobecnych jurorów.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Teatr Muzyczny „Roma” (mapa 1:6000) [online], pl.mapy.cz [dostęp 2019-01-22].
  2. ↑ a b c d e f g h i j Sala gotowa – goście zjeżdżają. Przygotowania do Konkursu Chopinowskiego zakończone, „Życie Warszawy”, Nr 254 (1756), Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”, 15 września 1949, s. 3 [dostęp 2019-01-10].
  3. ↑ a b Barbara Niewiarowska, Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie [online], chopin.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-09-14].
  4. ↑ Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Konkurs IV [online], konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-22].
  5. ↑ a b Wieści z Chopiniady, „Dziennik Łódzki”, Nr 261 (1525), Łódź: Spółdzielnia Wyd.-Oświat. „Czytelnik”, 22 września 1949, s. 2 [dostęp 2019-01-15].
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina [online], chopincompetition2015.com [zarchiwizowane z adresu 2023-04-02].
  7. ↑ a b Tadeusz Kawczyński, Konkursy Chopinowskie w Warszawie. (PDF) [online], muzyczna-szpilman.pl [zarchiwizowane z adresu 2018-04-12].
  8. ↑ Zwycięski fortepian Haliny Czerny-Stefańskiej. [w:] Filharmonia Krakowska im. Karola Szymanowskiego [on-line]. www.filharmonia.krakow.pl. [dostęp 2021-10-19].
  9. ↑ a b Ostatni etap Konkursu Chopinowskiego. 18 finalistów gra jeszcze 7 dni, „Życie Warszawy”, Nr 276 (1778), Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”, 7 października 1949, s. 3 [dostęp 2019-01-11].
  10. ↑ Żurawlew 1995 ↓, s. 26.
  11. ↑ a b Liczebnie zwyciężają kobiety. Pracowite dni młodych chopinistów, „Życie Warszawy”, Nr 261 (1763), Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”, 22 września 1949, s. 3 [dostęp 2019-01-10].
  12. ↑ IV konkurs im. Chopina otwarty. Pianiści 13 państw walczą o palmę pierwszeństwa, „Życie Warszawy”, Nr 254 (1760), Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”, 19 września 1949, s. 1 [dostęp 2019-01-10].
  13. ↑ Wieści z IV Chopiniady, „Dziennik Łódzki”, Nr 255 (1519), Łódź: Spółdzielnia Wyd.-Oświat. „Czytelnik”, 16 września 1949, s. 2 [dostęp 2019-01-15].
  14. ↑ Otwarcie Konkursu Chopinowskiego, „Życie Warszawy”, Nr 259 (1761), Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”, 20 września 1949, s. 1, 4 [dostęp 2019-01-10].
  15. ↑ a b Olbrzymi sukces pianistów Polski i ZSRR. Dalsze wyniki Konkursu Chopinowskiego, „Dziennik Łódzki”, Nr 286, Łódź: „Czytelnik”, 17 października 1949, s. 2 [dostęp 2019-01-07].
  16. ↑ Halina Czerny-Stefańska, [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], chopin.nifc.pl [dostęp 2022-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-03].
  17. ↑ Osoby związane z Chopinem. (Bella Davidovich), [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], pl.chopin.nifc.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09].
  18. ↑ Laureatki IV Konkursu Chopinowskiego. Dalsze nagrody w Konkursie Chopinowskim, „Życie Warszawy”, Nr 286 (1788), Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”, 17 października 1949, s. 1, 2 [dostęp 2019-01-11].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • IV Konkurs Chopinowski, [w:] Polska Kronika Filmowa 40/49, repozytorium.fn.org.pl, 28 września 1949 [dostęp 2018-03-29].
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=IV_Międzynarodowy_Konkurs_Pianistyczny_im._Fryderyka_Chopina&oldid=72808894”