Ostróg (miasto)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ostróg
Ilustracja
Zamek w Ostrogu
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Ukraina
Obwód równieński
Rejon ostrogski
Prawa miejskie 1528
Powierzchnia 10,9 km²
Populacja (2017)
• liczba ludności
15 642[1]
Nr kierunkowy +380 3654
Kod pocztowy 35800 — 35807
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego
Mapa lokalizacyjna obwodu rówieńskiego
Ostróg
Ostróg
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa lokalizacyjna Ukrainy
Ostróg
Ostróg
Ziemia50°20′N 26°31′E/50,333333 26,516667
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Portal Portal Ukraina
Przedwojenny herb
Ulica miasta
Kościół w Ostrogu
Pozostałości zamku książąt Ostrogskich i cerkiew Objawienia Pańskiego
Miasto na mapie Wacława Grodeckiego, Poloniae finitimarumgue locarum descriptio[2]

Ostróg[3] (ukr. Острог Ostroh) – miasto na Ukrainie, w obwodzie rówieńskim, siedziba rejonu ostrogskiego, do 1945[4] w Polsce, w województwie wołyńskim, w powiecie zdołbunowskim, położone nad Horyniem, u ujścia Wilii.

Ostróg był gniazdem rodowym książąt Ostrogskich. Prywatne miasto szlacheckie położone było w XVI wieku w województwie wołyńskim[5].

Historia[edytuj]

Stary gród ruski, wzmiankowany już w 1100; od drugiej połowy XII wieku w Księstwie Wołyńskim; w XIV wieku był przedmiotem walk pomiędzy wojskami polskimi a litewskimi; 1386 przyłączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego; własność m.in. Ostrogskich, Zasławskich, Wiśniowieckich, Sanguszków, Jabłonowskich, Dubieńskich.

Od XV wieku liczne skupisko Żydów, jedna z 4 gmin żydowskich Wołynia posiadająca przedstawicieli w Sejmie Żydów Korony. Żydzi w XVI wieku zbudowali w mieście murowaną synagogę z renesansową attyką. Wojewoda kijowski Konstanty Wasyl Ostrogski przebudował w stylu renesansowym zamek i bramy miejskie, a w 1579 roku została przez niego założona Akademia Ostrogska, dzięki czemu miasto na przełomie XVI i XVII wieku stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym, do czasu zniszczenia Akademii przez Kozaków w latach 40. XVII wieku. W 1577 roku Iwan Fedorowicz założył Drukarnię Ostrogską. Pod jego kierownictwem zostały wydane następujące księgi: nowe wydanie „Bukwara” (1578), „Nowy Testament” z indeksem i „Psałterz” (1580), „Chronologia” Andrzeja Rymszy (1581), „Biblia Ostrogska” (1581).

Wojewoda Ostrogski wystarał się też o prawa miejskie magdeburskie, które Ostróg otrzymał w 1585 roku. W II poł. XVI w. Ostróg był znaczącym ośrodkiem prawosławnym z dziewięcioma cerkwiami - Objawienia Pańskiego, św. Bazylego, św. Mikołaja (dwie świątynie tego wezwania), Zaśnięcia Matki Bożej, Zmartwychwstania Pańskiego, św. św. Borysa i Gleba, św. Jana, św. Onufrego oraz monasterem Trójcy Świętej. Fundatorem tejże wspólnoty był Konstanty Wasyl Ostrogski[6].

W XVII wieku od zachodu miasto otrzymało dodatkowe ziemne umocnienia z wałem, fosą i pięcioma bastionami.

W latach 1609–1753 Ostróg stał się ośrodkiem ordynacji założonej przez wojewodę wołyńskiego Janusza Ostrogskiego, który po przejściu, jako pierwszy z rodu, z prawosławia na katolicyzm sprowadził do miasta bernardynów. W mieście działała też szkoła ariańska, w której uczył kaznodzieja Andrzej Węgierski, który we wrześniu 1622 r. został na synodzie w Ostrorogu ordynowany na diakona i katechetę kalwińskiego. W 1648 oraz w 1649 roku miasto i kolegium jezuickie zostały spalone przez Kozaków, a ludność katolicka wymordowana. Nastąpił upadek miasta. Ponowny pomyślny etap w historii miasta miał miejsce w XVIII wieku dzięki wysokiemu poziomowi tutejszej szkoły jezuickiej. W 1792 roku w czasie wojny z Rosją w mieście stacjonował książę Józef Poniatowski. Od 1793 w zaborze rosyjskim, siedziba powiatu ostrogskiego. W XIX wieku rozebrano kościół i klasztor jezuitów oraz kościół i klasztor karmelitów. Pod koniec XIX wieku miasto traciło na znaczeniu z uwagi na oddalenie od linii kolejowych. Liczyło wtedy około 8 tys. mieszkańców.

W latach 1919–39 ponownie w granicach Polski, w ówczesnym pow. zdołbunowskim, w dawnym województwie wołyńskim. 7 lipca 1920 roku doszło pod miastem do starć pomiędzy wojskami polskimi gen. Wincentego Krajowskiego i bolszewickimi z 1 Armii Konnej Budionnego. Miasto było garnizonem macierzystym batalionu KOP „Ostróg” i 19 Pułku Ułanów Wołyńskich.

W dwudziestoleciu międzywojennym, ze względu na położenie Ostroga w strefie nadgranicznej, część miasta była dostępna tylko za okazaniem specjalnej przepustki. Od 17 sierpnia 1934 do 17 września 1939 burmistrzem miasta był Stanisław Żurakowski[7].

Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1939 zajęty przez ZSRR i włączony do Ukraińskiej SRR. W 1939 10 500 Żydów (czyli około 61% mieszkańców) wywieziono na Syberię. Wywożono także Polaków.

W latach 1941–44 Ostróg był pod okupacją niemiecką. Niemcy przystąpili do eksterminacji Żydów, których pozostało około 7 tysięcy. Łącznie w Ostrogu przeprowadzono 4 akcje eksterminacyjne, w których rozstrzelano 6,5 tysiąca Żydów miejscowych i z okolicznych wsi. We wszystkich eksterminacjach udział brała ukraińska policja pod dowództwem Stepana Tkaczenki. Ostatnia masakra, 15 października 1942 roku, oznaczała likwidację getta powstałego 4 miesiące wcześniej[8].

Miasto w czasie rzezi wołyńskiej[edytuj]

Podczas rzezi wołyńskiej w 1943 roku Ostróg stał się schronieniem dla polskich uciekinierów z eksterminowanych przez UPA wsi. Polacy mieli nadzieję na ochronę załogi niemieckiej i węgierskiej. Duchowy przywódca Polaków, miejscowy proboszcz o. Remigiusz Kranc, organizował obronę i pomoc dla ludności polskiej. Pomagał mu pluton "Borszczówka" pod dowództwem Tadeusza Koblańskiego, który przybył do Ostroga, posiadał broń i doświadczenie bojowe. Ochronę zapewniał także oddział polskiej policji utworzony przez Niemców. Na cmentarzu rzymskokatolickim grzebano zwłoki zabitych przywiezione przez uchodźców; według obliczeń o. Kranca pochowano około 560 osób w 3 miesiące (na 1280 wiernych w parafii)[9].

Po wycofaniu się Niemców i Węgrów z Ostroga oraz po wymarszu oddziału AK Franciszka Pukackiego "Gzymsa" na koncentrację sił 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty na początku stycznia 1944, ludność polska w Ostrogu broniła się przed UPA przez dwa tygodnie w klasztorze i budynku więzienia. W latach 1943-45 ukraińscy nacjonaliści zamordowali w mieście ponad 118 Polaków[9].

Polacy oblężeni w Ostrogu złożyli broń w ręce Armii Czerwonej, która wkroczyła do miasta 5 lutego 1944. O. Remigiusz Kranc ofiarował wtedy okryty chwałą sztandar Armii Polskiej. Uroczyste przekazanie sztandaru w ręce zastępcy dowódcy AP w ZSRR gen. dywizji Karola Świerczewskiego odbyło się 17 IV 1944. O. Remigiusz Kranc w nagrodę za patriotyczną i społeczną postawę został mianowany przez władze radzieckie zastępcą przewodniczącego MRN miasta Ostroga, a następnie zesłany na katorgę do łagrów Kołymy.

W latach 1945–1991 miasto znajdowało się w Ukraińskiej SRR, następnie na Ukrainie.

Od 2005 r. Ostróg jest miastem partnerskim Sandomierza.

Zabytki[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Zamki i pałace Ostrogskich herbu własnego.

Niezachowane:

  • kościół oo. jezuitów z 1624 r., fundacji Anny Chodkiewiczowej, zburzony w 1875 r.
  • dwór Jabłonowskich z XVIII w
  • kościół i klasztor oo. karmelitów z 1779 r., rokokowy, zburzony w połowie XIX w.
  • koszary KOP Batalionu Ostróg
  • cmentarz rzymskokatolicki zniszczony z polecenia ukraińskich komunistów na przełomie lat 60-70. XX w. Na jego miejscu wybudowano stadion. Na cmentarzu pochowani byli m. in. Jan Latosz, polski lekarz i astronom, wykładowca Akademii Krakowskiej, oraz Stanisław Kardaszewicz, polski sędzia i badacz historii miasta Ostroga.

Przemysł[edytuj]

Przemysł spożywczy (mleczarski, cukrowniczy, rozlewnia wód mineralnych), materiałów budowlanych, fabryka mebli.

Osoby związane z Ostrogiem[edytuj]

Urodzeni w Ostrogu[edytuj]

Zmarli i pochowani[edytuj]

Miasta partnerskie[edytuj]

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Численность населения на 1 апреля 2017 года / Головне управління статистики у Рівненській області
  2. ↑ (fragment), 1571, wyd. 2Biblioteka Narodowa, syg. ZZK 18611, domena publiczna
  3. ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. Nr 69, poz. 104).
  4. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. Nr 2, poz. 5).
  5. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 163.
  6. ↑ S. Horin, Prawosławni monastyri na Wołyni u druhij połowyni XV - perszij połowyni XVI stolittia [w:] red. J. Skarbek, Samoidentyfikacja mniejszości narodowych i religijnych w Europie Środkowo-Wschodniej. Problematyka atlasowa, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1998, ​ISBN 83-85854-34-7​, s.96-97
  7. ↑ Ks. Witold Józef Kowalów. Ostrogska Lista Katyńska. Mieszkańcy Ostroga i okolicy, którzy zginęli z rąk NKWD w Katyniu, Charkowie, Miednoje i innych miejscach kaźni. „Wołanie z Wołynia”, s. 40, Nr 2 (93), marzec – kwiecień 2010. Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie / Diecezja łucka. 
  8. ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ​ISBN 978-5-8243-1296-6​ s.706
  9. ↑ a b Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000, ​ISBN 83-87689-34-3​, s. 985-988.
  10. ↑ Brykowska Maria: Kościół Jezuitów w Łucku i architektura zakonu Jezuitów na Wołyniu i Podolu w 1. połowie XVII wieku] [w] Sztuka Kresów Wschodnich: materiały sesji naukowej 1996. T. 2. s. 69. [dostęp 2017-06-20]

Linki zewnętrzne[edytuj]

p • d • e
Miasta obwodu rówieńskiego
Flag of Rivne Oblast.png
p • d • e
Rejony obwodu rówieńskiego
Rejony herb obwodu rówieńskiego
Wydzielone miasta obwodu

Dubno • Ostróg • Równe • Warasz
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ostróg_(miasto)&oldid=50243804”