Prezes Rady Ministrów

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 7 mar 2011, była oparta na tej wersji.

Prezes Rady Ministrów (potocznie premier) jest szefem rządu w ustroju politycznym Polski. Zwyczajowo Prezes Rady Ministrów nazywany jest premierem. W Polsce występuje w podwójnej roli, jako przewodniczący Rady Ministrów oraz jako odrębny naczelny organ administracji rządowej.

Uprawnienia jako przewodniczący Rady Ministrów

Kompetencje organizacyjne

reprezentuje Radę Ministrów
kieruje jej pracami
zwołuje posiedzenia
ustala porządek obrad
przewodniczy posiedzeniom

Kompetencje merytoryczne

kieruje merytoryczną działalnością Rady Ministrów
ponosi odpowiedzialność polityczną
decyduje o składzie Rady Ministrów, wnioskując o powołanie ministrów do Prezydenta
koordynuje i kontroluje pracę ministrów i pozostałych członków Rady
zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów
wydaje rozporządzenia
sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym

Uprawnienia jako naczelnego organu administracji rządowej

posiada kompetencje generalne – do jego zadań należy wszystko to co nie jest zastrzeżone dla innych organów (tzw. domniemanie kompetencji)
wydaje rozporządzenia i zarządzenia
jest podstawowym łącznikiem administracji rządowej
jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej
dokonuje obsady personalnej szeregu organów administracji rządowej
nadzoruje organy centralne i terytorialne administracji rządowej
nadzoruje samorząd w granicach określonych w konstytucji i ustawach

Obsługę urzędu Prezesa Rady Ministrów zapewnia Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Prezesowi Rady Ministrów podlega Rządowe Centrum Legislacji oraz wiele innych jednostek organizacyjnych.

Osoba desygnowana na Prezesa Rady Ministrów

Osoba desygnowana postanowieniem Prezydenta RP na Prezesa Rady Ministrów jest prezydenckim kandydatem do objęcia urzędu Prezesa Rady Ministrów. Desygnowany premier nie posiada żadnych uprawnień z wyjątkiem politycznego przywileju do sformowania własnego gabinetu, którego skład przedstawia Prezydentowi RP. Prezydent RP nie ma uprawnienia do ingerencji w skład osobowy proponowanej Rady Ministrów i przepisami Konstytucji jest zobligowany do jej powołania (postanowienie Prezydenta RP publikowane w Monitorze Polskim wchodzące w życie z dniem podpisania) i odebrania od jej wszystkich członków, w tym od Prezesa Rady Ministrów, przysięgi.

Prezes Rady Ministrów i Rada Ministrów przejmują obowiązki z chwilą złożenia przysięgi wobec Prezydenta RP niezależnie od udzielonego jej wotum zaufania przez Sejm.

Brzmienie przysięgi ustala art. 151 Konstytucji: "Obejmując urząd Prezesa Rady Ministrów (Wiceprezesa, ministrów) uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji i innym prawom RP, a dobro ojczyzny i pomyślność obywateli będą zawsze dla mnie najwyższym nakazem."

Przysięga może być zakończona słowami:

"Tak mi dopomóż Bóg."

Prezydent ma konstytucyjny obowiązek desygnowania premiera w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu lub w ciągu 14 dni od przyjęcia dymisji ustępującego gabinetu.

Prezes Rady Ministrów w ciągu 14 dni od złożenia przysięgi przedstawia w Sejmie exposé celem uzyskania wotum zaufania.

Zgodnie z zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przysługuje mu ochrona funkcjonariuszy BOR-u oraz większość przywilejów zastrzeżonych dla tego urzędu.

Prezes Rady Ministrów może sprawować jednocześnie funkcję szefa resortu i przewodniczącego komitetu, a także może być posłem na Sejm RP lub senatorem albo w ogóle nie być parlamentarzystą. Nie może natomiast sprawować urzędu Prezydenta RP oraz innych wysokich urzędów państwowych (np. Prezes NBP). Może zdarzyć się dymisja Prezesa lub/i Rady Ministrów z powodu nie uchwalenia przez Sejm wotum zaufania lub rezygnacji. Wtedy Rada Ministrów nadal sprawuje swoją władzę do czasu powołania nowej. Zazwyczaj jest to proces trudny do przeprowadzenia przed wygaśnięciem kadencji Sejmu, gdyż na straży stabilnych rządów stoi Konstytucja.