Naczelny Sąd Administracyjny

Naczelny Sąd Administracyjny
Kompleks Naczelnego Sądu Administracyjnego (z lewej) i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Obszar właściwości	Rzeczpospolita Polska
Podstawa prawna	Konstytucja RP, Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Instancja wyższa wobec	wojewódzkie sądy administracyjne
Organizacja wewnętrzna
Przewodniczy	Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego
Pozostałe organy	Prezes NSA Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA Kolegium NSA
Funkcjonowanie
Okres funkcjonowania	od 31 stycznia 1980
Siedziba	Warszawa
Język urzędowy	język polski
Strona internetowa
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Polska Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Polski System prawny Konstytucja Ustrój polityczny Władza ustawodawcza Sejm RP Posłowie IX kadencji Marszałek Sejmu: Elżbieta Witek Senat RP Senatorowie X kadencji Marszałek Senatu: Tomasz Grodzki Zgromadzenie Narodowe Władza wykonawcza Prezydent: Andrzej Duda Prezes Rady Ministrów: Mateusz Morawiecki Rada Ministrów: Drugi rząd Mateusza Morawieckiego Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Pierwszy Prezes: Małgorzata Manowska Naczelny Sąd Administracyjny prezes: Marek Zirk-Sadowski Trybunał Konstytucyjny prezes: Julia Przyłębska Trybunał Stanu Małgorzata Manowska Krajowa Rada Sądownictwa przewodniczący: Paweł Styrna Kontrola państwowa Najwyższa Izba Kontroli Marian Banaś Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Witold Kołodziejski Finanse Narodowy Bank Polski Adam Glapiński Rada Polityki Pieniężnej Samorząd terytorialny Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa Podział administracyjny Polski Partie polityczne Kluby parlamentarne tworzą lub współtworzą: Prawo i Sprawiedliwość Solidarna Polska Partia Republikańska Koalicja Obywatelska Platforma Obywatelska Nowoczesna Inicjatywa Polska Partia Zieloni Lewica Nowa Lewica Lewica Razem Polska Partia Socjalistyczna Koalicja Polska Polskie Stronnictwo Ludowe Unia Europejskich Demokratów Konserwatyści Koła poselskie tworzą i współtworzą: Konfederacja Wolność i Niepodległość KORWiN Ruch Narodowy Konfederacja Korony Polskiej Polska 2050 Porozumienie K’15 i Demokracja Bezpośrednia Polskie Sprawy Ugrupowania, które nie przekroczyły progu w wyborach do Sejmu w 2019 roku: Bezpartyjni Samorządowcy Skuteczni Akcja Zawiedzionych Emerytów Rencistów Prawica Rzeczypospolitej Wybory Wybory parlamentarne: 2019 Wybory prezydenckie: 2020 Wybory do PE: 2019 Wybory samorządowe: 2018 Referenda: 2015 Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych minister: Jacek Czaputowicz Ambasadorowie Polski Placówki dyplomatyczne Komitet ds. Europejskich Parlamentarne Komisje Spraw Zagranicznych Sejmowa Senacka Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

Portal Polska

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) – organ sądowy sprawujący kontrolę funkcjonowania i bezczynności lokalnej i regionalnej administracji publicznej pod względem zgodności z Konstytucją RP, prawem unijnym i ustawami. Kontroli tej podlegają organy samorządu terytorialnego i zawodowego, terenowe organy administracji rządowej oraz inne podmioty w zakresie wykonywania funkcji administracji publicznej (np. rektor uniwersytetu).

Akty normatywne o największym znaczeniu dla NSA

• Konstytucja RP – art. 184 i 185
• ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 137)
• ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2325)
• ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1271)

Kompetencje

Zgodnie z art. 15 § 1 w związku z art. 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Naczelny Sąd Administracyjny:

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych,
• podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych,
• podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie administracyjnosądowej,
• rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej,
• rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.

Organy

Organami NSA są:

• Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego
• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego
• Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Skład osobowy NSA w 2009 roku wynosił 85 sędziów.

Prezesi NSA

• 1980–1981 – Sylwester Zawadzki
• 1982–1992 – Adam Zieliński
• od 22 maja 1992 do 21 maja 2004 – Roman Hauser
• od 22 maja 2004 do 22 maja 2010 – Janusz Trzciński
• od 23 maja 2010 do 5 listopada 2015 – Roman Hauser
  • od 6 listopada 2015 do 17 lutego 2016 – urząd opróżniony – Marek Zirk-Sadowski jako wykonujący obowiązki Prezesa NSA
• od 17 lutego 2016 – Marek Zirk-Sadowski

Historia

Naczelny Sąd Administracyjny powołany został ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o NSA oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, pracę rozpoczął 1 września tegoż roku. Powstanie NSA oznaczało realizację, pojawiających się już od lat czterdziestych, postulatów przywrócenia sądowej kontroli nad administracją. Kontrola ta, tak samo jak kontrola sprawowana w okresie międzywojennym przez Najwyższy Trybunał Administracyjny, była oparta na modelu kontroli instancyjnej. Od początku swego istnienia NSA ma swoją siedzibę w Warszawie (ul. Gabriela Piotra Boduena 3/5).

Do roku 2003 w niektórych większych miastach funkcjonowały Ośrodki Zamiejscowe NSA, obejmujące obszarem swojej właściwości jedno lub kilka województw. W dniu 11 maja 1995 r. uchwalona została nowa ustawa o NSA, która także utrzymywała model jednoinstancyjny. Obecny kształt NSA nadała reforma z 2002 roku, będąca wymogiem art. 176 ust. 1 w zw. z art. 236 ust. 2 Konstytucji.

Dawne Ośrodki Zamiejscowe NSA zostały przekształcone w wojewódzkie sądy administracyjne, orzekające w I instancji, a NSA najczęściej orzeka jako sąd II instancji.

Ważniejsze orzeczenia

Naczelny Sąd Administracyjny publikuje bazę orzeczeń sądów administracyjnych. W bazie tej znaleźć można pełny tekst wyroków i postanowień (z uzasadnieniami) NSA i wszystkich wojewódzkich sądów administracyjnych, jakie zostały wydane po 1 października 2007 r. oraz wybrane orzeczenia NSA z lat wcześniejszych, w szczególności orzeczenia publikowane. Baza stopniowo jest uzupełniana o teksty orzeczeń kończących postępowania administracyjnosądowe (wraz z ich uzasadnieniami), wydanych w okresie pomiędzy 1 stycznia 2004 r. a 30 września 2007 r. Baza ta ma charakter jedynie informacyjny i edukacyjny, nie jest oficjalnym publikatorem orzeczeń sądowych.

Izby NSA

W obrębie NSA występują trzy Izby: Finansowa, Gospodarcza i Ogólnoadministracyjna. Pracami każdej z Izb kieruje wiceprezes wyznaczony przez Prezesa NSA. Prezes NSA, za zgodą Kolegium NSA, tworzy i znosi wydziały w Izbach.

Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia

Wydatki i dochody Naczelnego Sądu Administracyjnego są realizowane w części 05 budżetu państwa.

W 2018 wydatki NSA wyniosły 448,18 mln zł, a dochody 51,1 mln zł. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 2274 osoby, a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 10 887 zł (w tym sędziów 21 512 zł).

W ustawie budżetowej na 2019 wydatki NSA zaplanowano w wysokości 524,79 mln zł, a dochody 53,5 mln zł.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa NSA
• Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
• Informacja NSA o działalności sądów administracyjnych w 2018 roku (druk sejmowy nr 86)